زمین شناسی محیط زیست و مهندسی
ارزیابی ویژگی‌های فیزیکی و مکانیکی تعدادی از سازندهای ماسه‌سنگی پهنه رسوبی-ساختاری البرز مرکزی

امیر مهیار اژدرپور؛ محمدرضا نیکودل؛ ماشاالله خامه چیان

دوره 34، شماره 1 ، فروردین 1403، ، صفحه 113-130

https://doi.org/10.22071/gsj.2023.396261.2085

چکیده
  پهنه ساختاری-رسوبی البرز مرکزی در بخش میانی رشته کوه البرز با تحمل رخدادهای زمین‌شناسی از پرکامبرین تا عهد حاضر، ساختارها و سازندهای زمین‌شناسی گوناگونی در خود جای داده است. از این میان، سازندهای ماسه‌سنگی نیز گسترش شایان توجهی دارند. در این پژوهش، از 6 سازند ماسه‌سنگی باروت، زاگون، لالون، کوارتزیت راسی، دورود و شمشک در دو محل ...  بیشتر

چینه شناسی و فسیل شناسی
پالینوستراتیگرافی و پالئواکولوژی سازند دلیچای در برش چینه‌شناسی یونجه‌زار، شمال خاور تهران، البرز مرکزی

فرشته سجادی؛ فیروزه هاشمی یزدی؛ حسین هاشمی

دوره 33، شماره 2 ، تیر 1402، ، صفحه 259-282

https://doi.org/10.22071/gsj.2023.350092.2013

چکیده
  پالینومورف‌های متنوعی شامل میوسپورها، سیست داینوفلاژله‌ها، پوسته داخلی فرامینیفرها، آکریتارک‌ها و اسپورهای قارچ با حفظ‌شدگی بسیار خوب در نهشته‌های سازند دلیچای در برش چینه‌شناسی یونجه‌زار، شمال شرق تهران، البرز مرکزی، وجود دارد. در پالینوفلورای مورد مطالعه 40 گونه اسپور (متعلق به 29 جنس)، 18 گونه پولن (منتسب به 10 جنس) و 54 گونه ...  بیشتر

سنگ شناسی
زمین‌شیمی و سنگ‌شناسی سنگ‌های آتشفشانی بازیک تریاس بالایی جنوب پل سفید، البرزمرکزی

سعید ثمربخش؛ محمد هاشم امامی؛ سید مجبتی مرتضوی؛ منصور وثوقی عابدینی

دوره 33، شماره 1 ، فروردین 1402، ، صفحه 161-178

https://doi.org/10.22071/gsj.2022.314965.1954

چکیده
  منطقه مورد مطالعه به لحاظ ساختاری متعلق به گستره زمین‌ساختی البرز مرکزی بوده و در فاصله 50 کیلومتری شمال شهرستان قائم‌شهر قرار دارد. طیف ترکیبی سنگ‌های آتشفشانی منطقه، متشکل از بازالت، آندزیت، تراکی آندزیت و دولریت حاصل عملکرد فرایندهای تبلور تفریقی و گاه آلودگی بوده است. بافت های پورفیریتیک تا مگاپورفیریتیک با خمیره  میکرولیتی، ...  بیشتر

جهت‌گیری فاز کششی کربونیفر-پرمین البرز مرکزی: تجزیه و تحلیل تنش دیرین بر روی داده‌های گسل‌های رشدی

اکبر جباری؛ اصغر دولتی؛ علیرضا شهیدی؛ امین بهروز

دوره 28، شماره 112 ، شهریور 1398، ، صفحه 147-156

https://doi.org/10.22071/gsj.2018.81239.1073

چکیده
  چکیده کمربند کوه‌زایی البرز حاصل برخورد صفحه‌‌های ایران مرکزی با اوراسیا در زمان اواخر تریاس می‌باشد. بررسی‌های رخساره‌ای در البرز و ایران مرکزی، حاکی از رسوبگذاری در یک محیط آرام و کم عمق در حاشیه غیر فعال گندوانا در زمان پالئوزییک را پیشنهاد می‌کند. این مطالعه جهت‌گیری و تجزیه و تحلیل تنش دیرین (Paleostress) دوره‌های کربونیفر و ...  بیشتر

ژئوفیزیک
بررسی تغییرات تنش و آهنگ کرنش در البرز مرکزی با استفاده از سازوکار کانونی زمین‌لرزه‌ها و بردارهای سرعت GPS

شاهرخ پوربیرانوند؛ محمد تاتار

دوره 27، شماره 108 ، شهریور 1397، ، صفحه 57-66

https://doi.org/10.22071/gsj.2017.82163.1083

چکیده
  البرز به عنوان یکی از ایالت‌های لرزه‌زمین‌ساختی مهم در ایران به دلیل استقرار کلان‌شهر تهران در بخش‌های جنوبی آن از نظر سوانح طبیعی، به خصوص زمین‌لرزه، دارای خطرپذیری بالایی است. اهمیت این ناحیه همچنین باعث توسعۀ شبکه‌ای نسبتاً متراکم از ایستگاههای GPS در اطراف آن شده است. در این مطالعه از داده‌های سازوکار کانونی زمین‌لرزه‌ها ...  بیشتر

شیمی کانی‌های سنگ‌های بازالتی پرمین شمال بلده (البرز مرکزی): بحث زمین‎دمافشارسنجی و جایگاه زمین‎ساخت- ماگمایی

فرزانه رستمی؛ مرتضی دلاوری؛ صدر الدین امینی؛ اصغر دولتی

دوره 27، شماره 106 ، اسفند 1396، ، صفحه 3-14

https://doi.org/10.22071/gsj.2018.58316

چکیده
  سنگ‌های آتشفشانی پرمین البرز مرکزی (شمال خاور بلده- سیاه‌بیشه) در میان سازندهای روته و نسن رخنمون دارند. ترکیب این سنگ‌ها بیشتر در محدوده بازالت هستند و از دید بافتی بیشتر پلاژیوکلاز- فیریک هستند. کانی‌های فرومنیزین همچون کلینوپیروکسن و الیوین فراوانی مودال زیادی ندارند و در مواردی کاملاً دگرسان شده‌اند. بر پایه تجزیه نقطه‌ای ...  بیشتر

چینه‌نگاری سکانسی نهشته‌های کربونیفر در تاقدیس آینه ورزان-دلیچای، خاور تهران، البرز مرکزی

نادر کهنسال قدیم وند؛ شیما قلی پوری؛ محمودرضا مجیدی‌فرد

دوره 25، شماره 100 ، شهریور 1395، ، صفحه 143-154

https://doi.org/10.22071/gsj.2016.40726

چکیده
   سازند مبارک به سن کربونیفر پیشین در دو برش آرو و سیدآباد واقع در یال جنوبی تاقدیس آیینه ورزان- دلیچای در خاور تهران  مورد بررسی قرار گرفته است. این بررسی با هدف تعیین ریزرخساره‌ها، تفسیر محیط‌های رسوبی و چینه نگاری سکانسی سازند مبارک صورت گرفته است. در برش آرو و سید‌آباد این سازند به ترتیب با ستبرای 133 متر و  65  متر شامل سنگ‌آهک ...  بیشتر

زیست‎چینه‎نگاری کنودونت‌های سازند میلا، برش شهمیرزاد، البرز مرکزی، ایران

سمیه سلیمانی؛ بهاءالدین حمدی؛ علیرضا کریمی باوندپور

دوره 25، شماره 98 ، اسفند 1394، ، صفحه 137-146

https://doi.org/10.22071/gsj.2016.41182

چکیده
  برش مطالعه ‌شده، در دامنه جنوبی البرز مرکزی، در 5 کیلومتری شمال شهمیرزاد در استان سمنان قرار دارد. محل این برش در مختصات˝40 ʹ 48˚ 35 عرض شمالی و   ˝59 ʹ 16˚ 53 طول خاوری می‌باشد. سازند میلا تنها در برش الگو (میلاکوه دامغان) و در این برش دارای 5 پاره‌سازند قابل اندازه‌گیری است. این سازند بر روی سازند ماسه‌سنگی لالون به سن کامبرین پیشین ...  بیشتر

حل تانسور ممان زمین‌لرزه‌ها در البرز مرکزی و باختری با استفاده از داده‌های ناحیه‌ای

سجاد انصاری؛ فرزام یمینی‌فرد؛ محمّد تاتار

دوره 24، 95- زمین ساخت ، خرداد 1394، ، صفحه 359-368

https://doi.org/10.22071/gsj.2015.42126

چکیده
  در این پژوهش تانسور ممان 23 زمین‌لرزه در منطقه البرز باختری و مجاور آن، با روش وارون‌سازی شکل‌موج در حوزه زمان تعیین شده است. در حاشیه جنوبی دریای خزر و در مجاورت گسل‌های خزر و البرز، سازوکار‌های معکوس محاسبه شده، با در نظر گرفتن شیب به‌سوی جنوب این گسل‌ها، معرف راندگی‌های نسبتاً کم‌شیب به‌سوی جنوب خواهند بود. همچنین این شواهد ...  بیشتر

مطالعه سنگ‌چینه‌نگاری و زیست‌چینه‌نگاری زیای آمونیتی سازند دلیچای در برش مهدیشهر (شمال سمنان)

طیبه سربندی فراهانی؛ محمود رضا مجیدی فرد؛ محمدرضا کبریائی زاده؛ مهین محمدی

دوره 24، 94- چینه شناسی و رسوب شناسی ، اسفند 1393، ، صفحه 27-38

https://doi.org/10.22071/gsj.2015.42563

چکیده
  در محدوده البرز (واقع در نواحی شمالی ایران)، ردیف‌های رسوبی ژوراسیک میانی- بالایی، رخنمون و گستردگی قابل توجهی دارند. در بخش میانی این سلسله جبال، در نزدیکی مهدیشهر (شمال سمنان)، سازند دلیچای معرف این توالی بوده و در حدفاصل ماسه‌سنگ و کنگلومرای سازند شمشک در زیر، و سنگ‌آهک‌های سازند لار در بالا قرار گرفته است. در این برش، سازند دلیچای ...  بیشتر

بررسی شواهد ریخت‌زمین‌ساختی و گسلش جوان در گستره شهر جدید هشتگرد، شمال باختر تهران

سعیده علیمردان؛ شهریار سلیمانی آزاد؛ منوچهر قرشی؛ محمدرضا قاسمی؛ بهنام اویسی؛ احمد حاتمی

دوره 24، 94- زمین ساخت ، اسفند 1393، ، صفحه 227-234

https://doi.org/10.22071/gsj.2015.43417

چکیده
  به دلیل رشد جمعیت شهر‌نشین کشور در چند دهه اخیر و لزوم تمرکززدایی از شهرهای دارای امکانات محدود و نیز افزایش حاشیه‌نشینی در اطراف کلان‌شهرها تدوین یک طرح نوین برای ایجاد شهرهای جدید در اطراف این‌گونه شهرها مورد توجه قرار گرفته است. یکی از مهم‌ترین معیارها برای ایجاد این گونه مراکز جمعیتی جدید را می‌توان بررسی توان لرزه‌خیزی آن‌ها ...  بیشتر

خرد‌لرزه‌خیزی و لرزه‌زمین‌ساخت ناحیه گرمسار

محمد تاتار؛ سید مالک مومنی؛ فرزام یمینی‌فرد

دوره 24، 94- زمین ساخت ، اسفند 1393، ، صفحه 289-298

https://doi.org/10.22071/gsj.2015.43426

چکیده
  پیچ‌خوردگیVشکل رشته‌کوه‌های البرز در جنوبی‌ترین نقطه خود به شهر گرمسار در 100 کیلومتری جنوب خاور تهران می‌رسد. با نصب و راه‌اندازی شبکه لرزه‌نگاری محلی موقت، و ثبت خرد‌زمین‌لرزه‌های ناحیه گرمسار با کیفیت و دقت بالا، و استفاده از زمین‌لرزه‌های محلی ثبت شده در شبکه لرزه‌نگاری کشوری وابسته به مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران (IRSC) ...  بیشتر

بررسی زمین‌شناسی، کانی‌شناسی و ژئوشیمی افق بوکسیتی- لاتریتی محور دیلمان- اشکورات در البرز مرکزی

محمدرضا امیدوار اشکلک؛ احمد خاکزاد؛ نیما نظافتی؛ میر علی‌اصغر مختاری؛ بهروز برنا؛ سرمد روزبه کارگر

دوره 23، شماره 92 ، شهریور 1393، ، صفحه 199-208

https://doi.org/10.22071/gsj.2014.43702

چکیده
  منطقه مورد مطالعه در بخش باختری پهنه البرز مرکزی قرار گرفته و دربرگیرنده افق‌ بوکسیتی- لاتریتی در مرز سازندهای الیکا و شمشک است. افق‌ یادشده به تریاس میانی تعلق دارد. افق‌ بوکسیتی- لاتریتی در 4 محور زردکوه- لریته، شگل- سنگرود، عباسک- هیر و عرشه‌کوه- ذکابر با روند خاوری- باختری رخنمون یافته است. مقطع عرضی کامل افق‌ بوکسیتی- لاتریتی ...  بیشتر

هندسه و سازوکار گسل گرمسار از دوره نئوژن تا به امروز

آرمان هروی؛ حمید نظری؛ علی‌رضا شهیدی؛ مرتضی طالبیان

دوره 22، شماره 88 ، شهریور 1392، ، صفحه 175-186

https://doi.org/10.22071/gsj.2013.53691

چکیده
  گسـل گرمسـار با درازایی نزدیک به 75 کیـلومتـر بـا راسـتـای تقریبی خـاوری - بـاختری در شمال گرمسار و در دامنه جنوبی بخش خاوری البرز مرکزی با شیب رو به شـمال، در ادامه خـاوری گسـل ایـوانکـی دیده می‌شود. برپایه مطالعات ریخت‌­زمین­ساختی انجام شده در این پژوهش سـامانه گسـلی گرمـسار به 5  قطعه ساختاری قابل تقسیم است که از خاور (روستای ...  بیشتر

پالینواستراتیگرافی سازند دلیچای در برش طالو (در شمال خاوری دامغان)، برمبنای داینوفلاژله‌ها

زهره برومند؛ ابراهیم قاسمی‌نژاد؛ محمود‌رضا مجیدی‌فرد

دوره 22، شماره 87 ، خرداد 1392، ، صفحه 3-8

https://doi.org/10.22071/gsj.2013.53825

چکیده
  به منظور بازنگری سازند دلیچای در البرز مرکزی، برش طالو در 24 کیلومتری شمال خاوری دامغان، مورد مطالعه پالینولوژیکی قرار گرفت. ترکیب‌سنگی اصلی سازند در این برش، مارن خاکستری متمایل به سبز و آهک مارنی خاکستری است و ستبرای آن 168 متر اندازه‌گیری شد. از 35 نمونه انتخاب شده از کل برش، 21 نمونه دارای پالینومورف و 14 نمونه آن  بدون هر گونه فسیل ...  بیشتر

ماکروفسیل‌های گیاهی منطقه تیار، جنوب آمل، تعیین سن و تطابق آن با سایر افق‌های گیاهی ایران

فاطمه واعظ جوادی

دوره 21، شماره 83 ، خرداد 1391، ، صفحه 229-237

https://doi.org/10.22071/gsj.2012.54551

چکیده
  منطقه تیار، جنوب شهر آمل واقع در البرز مرکزی دربردارنده یک افق گیاهی شامل 9 گونه ماکروفسیل گیاهی از راسته اکوئی‌ستال‌ها، فیلیکال‌ها، بنتیتال‌ها، سیکادال‌ها، گینکگوآل‌ها و کنیفرال‌ها است. با توجه به گونه‌های شاخص Equisetites beaniiو  Elatidesthomasiiسن آالنین- باژوسین برای این مجموعه ماکروفسیل گیاهی خاطر نشان می‌شود. این مجموعه قابل تطابق ...  بیشتر

تعیین ژرفای دیرینه طبقات ماستریشتین پسین در برش زیارت کلا، البرزمرکزی با استفاده از روزن‌بران پلانکتونیک و بنتیک

مسعود اصغریان رستمی؛ ابراهیم قا سمی نژاد؛ میثم شفیعی اردستانی

دوره 20، شماره 78 ، اسفند 1389، ، صفحه 27-34

https://doi.org/10.22071/gsj.2010.54585

چکیده
  در این بررسی رسوبات کرتاسه‌ پسین در منطقه زیارت کلا, البرز مرکزی به منظورتعیین ژرفای دیرینه و چگونگی تغییرات نسبی سطح آب مورد مطالعه قرار گرفتند. این رسوبات با 200 متر ستبرا متشکل از طبقات مارنی و مارن آهکی بوده و بر اساس روزن‌بران پلانکتونیک، دارای سن ماستریشتین پسین  (زون Abathomphalus mayaroensis) هستند. به منظور تعیین ژرفا و تغییرات نسبی ...  بیشتر

ترکیب و کیفیت زغال‌سنگ‌های لاویج، البرز مرکزی، ایران

پدرام ناوی؛ محمد یزدی؛ رعنا اسماعیل پور؛ احمد خاکزاد

دوره 20، شماره 78 ، اسفند 1389، ، صفحه 111-116

https://doi.org/10.22071/gsj.2010.54614

چکیده
  زغال‌سنگ‌های منطقه لاویج در 48 کیلومتری جنوب باختری آمل، در شمال پهنه ساختاری البرز مرکزی قرار دارند. لایه‌های زغال‌سنگی این منطقه در سازند شمشک با سن تریاس بالایی تا ژوراسیک زیرین تشکیل شده‌اند و بیشتر شامل ماسه‌سنگ، شیل، ماسه‌سنگ آهکی، سیلت و آرژیلیت است. حد زیرین سازند زغال‌دار لاویج، محدود به دولومیت توده‌ای تا آهک دولومیتی ...  بیشتر

نشانههای زمینریختی زمینساخت فعال حوضه طالقان‌رود، شاهرود و سفید‌رود در البرز مرکزی، شمال ایران

زهرا مردانی؛ منوچهر قرشی؛ مهران آرین؛ خسرو خسروتهرانی

دوره 20، شماره 78 ، اسفند 1389، ، صفحه 159-166

https://doi.org/10.22071/gsj.2010.54669

چکیده
  شاخص‌های زمین‌ریخت‌شناسی زمین‌ساخت فعال، ابزار مفیدی برای بررسی تأثیر فعالیت زمین‌ساخت در یک ناحیه است، محاسبه این شاخص‌ها به وسیله نرم افزارهایArcGIS، سنجش از دور (به عنوان ابزار شناسایی)، در یک منطقه بزرگ برای تشخیص ناهنجاری‌های احتمالی مرتبط با زمین‌ساخت فعال سودمند است. این روش بویژه در مناطقی که کار مطالعاتی کمی بر  روی ...  بیشتر

جلبک‌های آهکی نهشته‌های پرمین البرز مرکزی: رهیافت محیطی و چینه‌نگاری سکانسی

حسین مصدق؛ محمد لنگرانی

دوره 19، شماره 76 ، شهریور 1389، ، صفحه 79-84

https://doi.org/10.22071/gsj.2010.55651

چکیده
  رخساره‌های کربناتی پرمین در البرز مرکزی، دارای جلبک‌های آهکی فراوانی هستند. بررسی این رخساره‌ها منجر به شناسایی گونه‌های مختلفی از سیانوباکتری‌ها, جلبک‌های سبز داسی‌کلاداسه و ژیمنوکودیاسه و جلبک‌های فیلویید شده است. در این نهشته‌ها، جلبک‌های فیلویید در رخساره‌های آهکی مرتبط با پشته‌های کربناتی شناسایی شده‌اند. سیانوباکتری‌ها ...  بیشتر

مقایسه نرخ‌های گشتاور لرزه‌ای، زمین‌شناسی و ژئودتیک در البرز مرکزی

مریم اسدی سرشار؛ عباس بحرودی؛ منوچهر قرشی؛ محمد رضا قاسمی

دوره 19، شماره 75 ، خرداد 1389، ، صفحه 19-24

https://doi.org/10.22071/gsj.2010.55424

چکیده
  برآورد نرخ گشتاور روشی به نسبت نوین در بررسی میزان فعالیت‌های زمین‌ساختی مناطق مختلف به شمار می‌رود و زمینه‌ای را برای تلفیق روش‌های مختلف فراهم می‌کند. نرخ گشتاور در واقع بیانگر میزان انرژی است که در سامانه‌های دگرریختی وجود دارد. برای تعیین نرخ گشتاور سه روش متفاوت وجود دارد که هریک از دیدگاهی خاص، تحرک و پویایی زمین‌ساختی ...  بیشتر

نشانههای زمینریختی زمینساخت فعال حوضه رودخانه کرج در دامنه جنوبی البرز مرکزی، شمال ایران

رضوان خاوری؛ منوچهر قرشی؛ مهران آرین؛ خسرو خسروتهرانی

دوره 19، شماره 75 ، خرداد 1389، ، صفحه 67-74

https://doi.org/10.22071/gsj.2010.55438

چکیده
  در این مقاله به بررسی زمینساخت فعال نسبی حوضه کرج بر اساس شاخصهای زمینریختی پرداخته‌شده است. این شاخصها عبارتند از: شاخص طول- شیب رودخانه (SL)، عدم تقارن حوضه زهکشی (Af)، انتگرال فرازسنجی (Hi)، نسبت عرض کف دره به ارتفاع آن (Vf)، شکل حوضه زهکشی (Bs) و پیچ و خم پیشانی کوه (Smf). نتایج بررسی این ویژگیها با هم به عنوان شاخص زمینساخت فعال ...  بیشتر

سنگ‌چینه‌شناسی و زیست‌چینه‌شناسی سازند دلیچای (ژوراسیک میانی) در منطقه پرور، شمال سمنان ، البرز مرکزی

مهدی شمس؛ کاظم سیدامامی

دوره 19، شماره 75 ، خرداد 1389، ، صفحه 89-94

https://doi.org/10.22071/gsj.2010.55443

چکیده
  سازند دلیچای و زیای آمونیتی آن در منطقه پرور (شمال سمنان) برای اولین بار بررسی شده‌است. در برش مربوطه سازند دلیچای با ستبرای به نسبت کم (70 متر) از مارن، سنگ‌آهک مارنی و سنگ‌آهک تشکیل شده است که به 5 بخش قابل تقسیم است. از انتهای مارن‌های بخش 4 و سنگ‌آهک مارنی بخش 5 تعداد 407 عدد آمونیت به دست آمده که وابسته به خانواده‌هایPhylloceratidae , Lytoceratidae ...  بیشتر

بررسی ریز بقایای کوسه‌های (کوندریکتین) فامنین بالایی سازند جیرود‌، البرز مرکزی

مهین محمدی؛ مهدی یزدی

دوره 19، شماره 74 ، اسفند 1388، ، صفحه 85-90

https://doi.org/10.22071/gsj.2010.57324

چکیده
  در میان زیای میکروسکوپی موجود در لایه‌های آهکی سازند جیرود در البرز مرکزی‌، بقایای میکروسکوپی ارزشمندی از کوسه‌های غضروفی (کوندریکتین) یافت شده است. این قطعه‌ها شامل دندان‌ها، اندام تنفسی و فلس‌ها است که در این بررسی مطالعه شده است. در این مطالعه گونه‌ها و جنس‌هایی از خانواده‌های Phoebodontidae  ,  Protacrodontoidae ، Hybodontoidae  و Ctenacathoidaeشناسایی ...  بیشتر

هندسه ساختاری کوه‌های طالقان، شاهدی بر تکامل ساختاری جنوب البرز مرکزی از زمین‌ساخت وارون تا ترافشارش چپ‌گرد

سعید معدنیپور؛ علی یساقی

دوره 18، شماره 72 ، شهریور 1388، ، صفحه 127-134

https://doi.org/10.22071/gsj.2010.57154

چکیده
  کوه‌های طالقان در جنوب البرز مرکزی قرار داشته و به‌دلیل داشتن توالیهای کاملی از سنگ‌های پالئوزوییک تا ترشیری محل مناسبی در تبیین تکامل ساختاری جنوب البرز مرکزی است. این رشته کوه از شمال به‌وسیله گسل طالقان و از جنوب به گسل مشا محدود شده است. این گسل‌ها مرز واحدهای پالئوزوییک - مزوزوییک کوه‌های طالقان را با ترشیری در دامنههای ...  بیشتر