زمین شناسی محیط زیست و مهندسی
شیرین سامانی؛ علی ارومیه‌ای؛ امیرحسین عنایتی؛ ایماندخت مصطفوی؛ میشا پزشکی
چکیده
فرایندهای دیاژنزی در سنگهای کربناته مهمترین عوامل تاثیرگذار بر ویژگی‌های این نوع مخازن هستند. همچنین با توجه به اهمیت شناخت ویژگی‌های مکانیکی سنگ مخزن‌ها در مدل‌سازی ژئومکانیکی و کاربرد آن یافتن نحوه تاثیرگذاری فرایندهای دیاژنزی بر این ویژگی‌ها نیز ضروری است. در این پژوهش به بررسی نحوه اثرگذاری دو فرایند دیاژنزی دولومیتی ...
بیشتر
فرایندهای دیاژنزی در سنگهای کربناته مهمترین عوامل تاثیرگذار بر ویژگی‌های این نوع مخازن هستند. همچنین با توجه به اهمیت شناخت ویژگی‌های مکانیکی سنگ مخزن‌ها در مدل‌سازی ژئومکانیکی و کاربرد آن یافتن نحوه تاثیرگذاری فرایندهای دیاژنزی بر این ویژگی‌ها نیز ضروری است. در این پژوهش به بررسی نحوه اثرگذاری دو فرایند دیاژنزی دولومیتی شدن و سیمان انیدریتی بر ویژگی‌های مکانیکی مخازن کربناته سازند کنگان مانند مقاومت فشاری تک‌محوری، مدول الاستیسیته، چسبندگی و زاویه اصطکاک داخلی سنگ پرداخته شده است. مطالعه و ارزیابی‌ها در دو فاز مطالعات سنگ‌شناختی و اندازه‌گیری ویژگی‌های فیزیکی و مکانیکی انجام شده است. نتایج نشان میدهند که تغییرات در ویژگی‌های مکانیکی به شدت تحت تاثیر این دو فرایند دیاژنتیکی که به شدت بر تخلخل، نوع منافذ و کانیشناسی تأثیر می‌گذارد، هستند. برای بررسی بیشتر دولومیت‌ها با توجه به شدت دولومیتی‌شدن به چهار گروه تفکیک شدهاند. مطابق با نتایج دولومیتی شدن به طور کلی در نمونههای مورد مطالعه سبب افزایش تخلخل، کاهش مقاومت و مدول الاستیسیته شده است هرچند با اثر دیگر عوامل گروه دوم و چهارم به ترتیب مقاوم‌ترین و کم‌مقاومت‌ترین نمونهها را در خود جای دادهاند. حضور انیدریت به طورکاملا معکوس و سبب بهبود ویژگی‌های مقاومتی شده است.
چینه شناسی و فسیل شناسی
علی اسعدی؛ علی ایمن دوست؛ مهدی صرفی؛ مهدی قانع عزآبادی
چکیده
سازند فهلیان با سن کرتاسه زیرین از مخازن نفتی مهم خلیج فارس است. در این مطالعه به منظور بررسی ویژگی‌های رخسارهای، محیط رسوب-گذاری، دیاژنز، چینه‌نگاری سکانسی و شناسایی فرآیندهای کنترل کننده کیفیت مخزنی، تلفیق نتایج حاصل از توصیف مغزه‌ها، پتروگرافی مقاطع نازک و دادههای پتروفیزیکی استفاده شده است. 9 ریزرخساره شناسایی و در چهار ...
بیشتر
سازند فهلیان با سن کرتاسه زیرین از مخازن نفتی مهم خلیج فارس است. در این مطالعه به منظور بررسی ویژگی‌های رخسارهای، محیط رسوب-گذاری، دیاژنز، چینه‌نگاری سکانسی و شناسایی فرآیندهای کنترل کننده کیفیت مخزنی، تلفیق نتایج حاصل از توصیف مغزه‌ها، پتروگرافی مقاطع نازک و دادههای پتروفیزیکی استفاده شده است. 9 ریزرخساره شناسایی و در چهار کمربند رخسارهای لاگون، شول، ریف‌های پراکنده و بخش کم عمق دریای باز معرفی و در یک رمپ کربناته تفسیر گردید. فرآیندهای دیاژنزی مختلفی، رخسارههای رسوبی را در سه محیط دریایی، جوی و تدفینی تحت تأثیر قرار دادهاند. چهار سیستم منفذی اصلی شامل بین دانه‌ای، قالبی، حفرهای و ریز تخلخل در مخزن شناسایی شده است. از دیدگاه چینه‌نگاری سکانسی، سه سکانس رده سوم قابل انطباق در محدوده میدان، مشخص گردید. توسعه رخسارههای گرینستونی و رودستون-فلوتستون‌های جلبکی مرتبط با زیرمحیط شول و ریف‌های پراکنده، نقش مهم را در توسعه زون‌های با کیفیت مخزنی بالا در میدان مورد مطالعه داشتهاند. از دیدگاه تأثیر بر کیفیت مخزنی، فرآیندهای دیاژنزی میتواند در دو گروه 1- فرآیندهای با تأثیر مثبت شامل انحلال و شکستگی و 2- فرآیندهای با تأثیر منفی برکیفیت مخزنی شامل سیمانی شدن و تراکم طبقه‌بندی گردد. نتایج نشان داد که سازند فهلیان پیچیدگی زیادی در ویژگی‌های مخزنی نشان می‌دهد.
رسوب شناسی
محمد شلالوند؛ محمدحسین آدابی؛ افشین زهدی
چکیده
در‌این‌مطالعه، سازند تله‌زنگ به‌سن پالئوسن‌پسین در جنوب‌غرب کرمانشاه ازنظر خصوصیات ژئوشیمی‌عنصری وفرآیندهای دیاژنزی تأثیرگذار درطی تدفین موردبررسی قرارگرفته‌است. این سازند درتوالی مطالعه‌شده 282 متر ضخامت‌دارد که عمدتاًازسنگ‌آهک‌های دریایی کم‌عمق به‌همراه میان‌لایه‌های مارن‌و‌دولومیت تشکیل‌شده‌است. مهمترین فرآیندهای ...
بیشتر
در‌این‌مطالعه، سازند تله‌زنگ به‌سن پالئوسن‌پسین در جنوب‌غرب کرمانشاه ازنظر خصوصیات ژئوشیمی‌عنصری وفرآیندهای دیاژنزی تأثیرگذار درطی تدفین موردبررسی قرارگرفته‌است. این سازند درتوالی مطالعه‌شده 282 متر ضخامت‌دارد که عمدتاًازسنگ‌آهک‌های دریایی کم‌عمق به‌همراه میان‌لایه‌های مارن‌و‌دولومیت تشکیل‌شده‌است. مهمترین فرآیندهای دیاژنزی این سازند میکرایتی‌شدن، انواع‌تخلخل‌ها، سیمانی‌شدن، دولومیتی‌شدن و فشردگی می‌باشد. باتوجه‌به بافت سنگ وفراوانی ذرات اسکلتی ناپایدار (جلبک سبز و دوکفه‌ای)، تخلخل و سیمانی‌شدن بیشترین سهم را در بین فرآیندهای دیاژنزی شناسایی شده دارند. مطالعات میکروسکوپی وژئوشیمیایی نشان‌می‌دهد که این فرآیندها درمراحل ائوژنز و مزوژنز ابتدایی و درمحیط‌های دریایی، متائوریک و تدفینی کم‌عمق انجام شدهاند. شواهد نشان‌می‌دهدکه کربناتهای سازند تله‌زنگ تدفین عمیق را بعداز تهنشست درطی دیاژنز تحمل نکرده‌اند. سیالاتی که درطی‌تدفین بخشهای زیرین این سازندرا تحت‌تأثیر قراردادهاست عمدتاً ماهیتی دریایی داشته وبه‌سمت بالای توالی علاوه بر آب‌دریا به‌میزان کمتر سیالات متائوریک نیز در طی دیاژنز، کربناتهای دریایی سازند تله‌زنگ را تحت‌تأثیر قراردادهاست. بالا بودن نسبت استرانسیوم به منگنز (میانگین5/27) و نسبت استرانسیوم‌به‌کلسیم (میانگین61/1) و همچنین مقادیر پایین آهن (میانگین 78 پی‌پی‌ام) ومنگنز (میانگین 27 پی‌پی‌ام) بیانگر سیستم دیاژنتیکی بسته با تبادل آب‌به‌سنگ پایین برای کربناتهای سازند تله‌زنگ است که این‌مقدار‌دربخش‌های بالایی‌توالی به‌طور نسبی افزایش می‌یابد. دلیل‌این‌افزایش می‌تواندبه‌تأثیرسیالات‌متائوریک باتوجه‌به حضورناپیوستگی‌فرسایشی بزرگ‌مقیاسی باشد که در رأس سازند تله‌زنگ و درزیر ماسه‌سنگ‌ها و کنگلومراهای قرمزرنگ سازندکشکان قرارگرفته‌است.
رسوب شناسی
المیرا شاه کرم؛ محمدحسین آدابی؛ داود جهانی؛ سید حمید وزیری
چکیده
سازند دلیچای نخستین واحد سنگی از رسوبات دریایی ژوراسیک میانی البرز است که در محیط دریایی نهشته شده است. مرز سازند دلیچای با سازند شمشک ناپیوسته از نوع فرسایشی و مرز آن با سازند لار به صورت همشیب است و تشابهات سنگ‌شناختی باعث شده که نتوان مرز آن با سازند لار را به راحتی از یکدیگر شناسایی کرد. همچنین شناسایی کانیشناسی اولیه کربنات‌ها ...
بیشتر
سازند دلیچای نخستین واحد سنگی از رسوبات دریایی ژوراسیک میانی البرز است که در محیط دریایی نهشته شده است. مرز سازند دلیچای با سازند شمشک ناپیوسته از نوع فرسایشی و مرز آن با سازند لار به صورت همشیب است و تشابهات سنگ‌شناختی باعث شده که نتوان مرز آن با سازند لار را به راحتی از یکدیگر شناسایی کرد. همچنین شناسایی کانیشناسی اولیه کربنات‌ها به دلیل تاثیر فرایندهای دیاژنتیکی صرفا بر اساس بررسیهای سنگ‌شناسی امری مشکل است. در این پژوهش برشی از کوه شرف به ستبرای 1420 متر و با برداشت 149 نمونه مورد مطالعه قرارگرفت. با بررسی عناصر اصلی و فرعی، ایزوتوپهای اکسیژن و کربن و ترسیم این مقادیر در مقابل یکدیگر، دریافتیم که کربناتهای سازند دلیچای دارای ترکیب اولیه آراگونیتی بوده و دیاژنز غیردریایی بیشترین تاثیر را روی آنها گذاشته است. همچنین با ترسیم نسبت Sr/Ca در برابر Mn مشخص شد که این کربنات‌ها تحت تاثیر یک محیط نیمه بسته تا باز دیاژنتیکی قرارگرفتهاند. در نهایت با استفاده از تغییرات Sr، Sr/Na، Sr/Ca و ایزوتوپ اکسیژن و کربن، توانستهایم مرز این سازند با سازند لار را در ستبرای 1200 متری مشخص کنیم. همچنین دمای محیط دیاژنتیکی سنگ‌آهک‌های این برش معادل 9/32 درجه سانتیگراد محاسبه شده است.
رسوب شناسی
یزدان گلستان؛ امید کاک مم؛ محمدحسین آدابی؛ احسان دهیادگاری
چکیده
توالی کربناته- تبخیری، همراه با رسوبات سیلیسی آواری و نهشته های مخلوط سیلیسی آواری- کربناته مخزن آسماری/پابده با سن الیگو-میوسن در میدان نفتی کرنج به منظور بررسی دیاژنز، ریزرخساره‌ها و تعیین کانیشناسی اولیه هدف این مطالعه بوده است. میکرایتی‌شدن، انحلال، تراکم، نئومورفیسم، سیمانی‌شدن و دولومیتی‌شدن از جمله فرایندهای دیاژنزی ...
بیشتر
توالی کربناته- تبخیری، همراه با رسوبات سیلیسی آواری و نهشته های مخلوط سیلیسی آواری- کربناته مخزن آسماری/پابده با سن الیگو-میوسن در میدان نفتی کرنج به منظور بررسی دیاژنز، ریزرخساره‌ها و تعیین کانیشناسی اولیه هدف این مطالعه بوده است. میکرایتی‌شدن، انحلال، تراکم، نئومورفیسم، سیمانی‌شدن و دولومیتی‌شدن از جمله فرایندهای دیاژنزی موثر بر توالی آسماری/پابده بوده‌اند. بر اساس مطالعات پتروگرافی 3 نوع دولومیت شامل دولومیکرایت، دولومیکرواسپارایت و دولواسپارایت شناسایی شد که در مجموع موجب ارتقاء کیفیت مخزنی شدهاند. در این توالی یازده ریزرخساره‌ی کربناته- تبخیری که در چهار محیط اصلی شامل پهنه جذرومدی، لاگون، شول کربناته و دریای باز نهشته شدهاند مشخص گردید. محیط رسوبی سازند آسماری یک پلاتفرم کربناته از نوع رمپ همشیب معرفی شده است. مطالعات دیاژنتیکی نشان‌دهنده تاثیر هر سه محیط دیاژنزی دریایی، متئوریکی و تدفینی بر روی این نهشته‌ها می‌باشد. ژئوشیمی عناصر اصلی و فرعی بیانگر کانیشناسی اولیه آراگونیتی برای کربناتهای سازند آسماری می‌باشد. نسبت بالای Sr/Mn و نیز بالا بودن نسبت Sr/Ca و پایین بودن میزان منگنز حاکی از سیستم دیاژنتیکی بسته با نسبت تبادل آب به سنگ (W/R) کم برای کربناتهای سازند آسماری است.
مصطفی مرادی؛ سیدرضا موسوی حرمی؛ اسداله محبوبی؛ محمد خانه باد؛ علی غبیشاوی
چکیده
سازند آسماری سنگ مخزن اصلی میدان نفتی آغاجاری بوده که از حدود 400 متر سنگ آهک، دولومیت و میان لایه های ماسه سنگی تشکیل شده است. مطالعه 1200 متر مغزه حفاری، 2800 برش میکروسکوپی، 12 آنالیز توسط میکروسکوپ الکترونی و 125 آزمایش معمولی مغزه های حفاری در پنج چاه مغزه دار این میدان نشان می دهد، سازند آسماری تحت تاثیر فرایندهای دیاژنزی مختلف شامل ...
بیشتر
سازند آسماری سنگ مخزن اصلی میدان نفتی آغاجاری بوده که از حدود 400 متر سنگ آهک، دولومیت و میان لایه های ماسه سنگی تشکیل شده است. مطالعه 1200 متر مغزه حفاری، 2800 برش میکروسکوپی، 12 آنالیز توسط میکروسکوپ الکترونی و 125 آزمایش معمولی مغزه های حفاری در پنج چاه مغزه دار این میدان نشان می دهد، سازند آسماری تحت تاثیر فرایندهای دیاژنزی مختلف شامل میکریتی شدن، فشردگی، سیمانی شدن، ایجاد شکستگی، انحلال و دولومیتی شدن قرار گرفته است. بعضی از این فرایندها (مثل انحلال، دولومیتی شدن و شکستگی) تاثیر سازنده بر کیفیت مخزنی داشته و باعث ایجاد طیف وسیعی از انواع تخلخل شامل تخلخل های حفره ای، بین بلوری و کانالی در قسمت های بالایی سازند آسماری شده اند. فرایندهای دیاژنزی مخرب (مانند میکریتی شدن، فشردگی و سیمانی شدن) سبب تخریب فضاهای خالی شده و قسمت های پایینی سازند آسماری (بویژه زون پنج) را به واحدهای غیر مخزنی تبدیل کرده اند. موقعیت داده های تخلخل و تراوایی بر روی دیاگرام لوسیا نشان می دهد، ماسه-سنگ ها و کربنات های دارای تخلخل بین دانه ای کیفیت مخزنی بسیار خوبی دارند و همواره در بالای رده های سه گانه این نمودار قرار می گیرند. نمونه های دارای شکستگی عمدتا در بالای رده 1 نمودار قرار می گیرند که نشان می دهد شکستگی ها تغییر چندانی در تخلخل ایجاد نکرده، اما باعث افزایش چشمگیر تراوایی
رسوب شناسی
محدثه جانباز؛ حسن محسنی؛ علیرضا پیریایی؛ رودی سونن؛ بیژن یوسفی یگانه؛ حسن سرادقی صوفیانی
چکیده
سازند شهبازان به سن ائوسن میانی تا پسین در شمال شرق پهنه لرستان گسترش دارد. برای مطالعه فرایندهای دیاژنزی سازند شهبازان پنج برش سطحی و چهار برش زیر سطحی در شرق پهنه لرستان انتخاب شدهاند. مطالعه پتروگرافی بر روی 700 مقطع نازک، کاتدولومینسانس بر روی 40 نمونه، مطالعه با میکروسکوپ الکترونی بر روی شش نمونه وآنالیز میکروپروب بر روی 11 ...
بیشتر
سازند شهبازان به سن ائوسن میانی تا پسین در شمال شرق پهنه لرستان گسترش دارد. برای مطالعه فرایندهای دیاژنزی سازند شهبازان پنج برش سطحی و چهار برش زیر سطحی در شرق پهنه لرستان انتخاب شدهاند. مطالعه پتروگرافی بر روی 700 مقطع نازک، کاتدولومینسانس بر روی 40 نمونه، مطالعه با میکروسکوپ الکترونی بر روی شش نمونه وآنالیز میکروپروب بر روی 11 نمونه از دولومیت‌ها و برخی سیمان‌ها صورت گرفته است. فرایندهای دیاژنزی سازند شهبازان شامل دولومیتی شدن، سیمانی شدن، نوشکلی، فشردگی فیزیکی و شیمیایی، انحلال و دولومیت‌زدایی است. گسترده‌ترین این فرایندها دولومیتی شدن است. نحوه توسعه دولومیت‌ها جهت جریان سیال دولومیت‌ساز را به سمت جنوب غرب محدوده مطالعاتی نشان میدهند. از آنجا که دولومیت‌های سازند شهبازان زیر سازند آسماری قرار دارند، دولومیتی شدن در ائوژنز پیش از نهشت سازند آسماری روی داده است. سیمانهای کلسیتی به جز بخشی از کلسیت بلوکی که در تلوژنز و کلسیت پویی‌کیلوتاپیک که در مزوژنز تشکیل شدهاند، مربوط به پیش از دولومیتی شدن در ائوژنز متئوریک تا دریایی هستند. نوشکلی کاهشی در مرحله ائوژنز در قلمرو دریایی رخ است. فشردگی در ائوژنز توسط فشار روباره ناشی از نهشت سازند شهبازان ایجاد و در مرحله با نهشت سازندهای آسماری و گچساران توسعه یافته است. بخشی از انحلال در مرحله ائوژنز در قلمرو وادوز متئوریک و بخش دیگر با دولومیت‌زدایی و تشکیل سیمان کلسیت بلوکی در مرحله تلوژنز، پس از بالا آمدن زاگرس رخ داده است. به جز دولومیت‌زدایی و نوشکلی، دیگر فرایندهای دیاژنزی در همه برش‌ها مشاهده می‌شوند.
زینب عالیشوندی؛ حسین رحیمپور بناب؛ علی کدخدایی؛ مهران آرین
چکیده
سازند سروک، واحد کربناته ستبری است که در بخش شمال خاوری سکوی عربی در کرتاسه میانی تشکیل شده است و در حوضه زاگرس چین‌خورده گسترش زیادی دارد. پس از سازند آسماری دومین سنگ مخزن مهم میدانهای نفتی مناطق جنوبی و جنوب باختر ایران به شمار میرود که بخش قابل توجهی از ذخایر هیدروکربنی را میزبانی می‌کند. سنگ‌نگاری مقاطع نازک میکروسکوپی ...
بیشتر
سازند سروک، واحد کربناته ستبری است که در بخش شمال خاوری سکوی عربی در کرتاسه میانی تشکیل شده است و در حوضه زاگرس چین‌خورده گسترش زیادی دارد. پس از سازند آسماری دومین سنگ مخزن مهم میدانهای نفتی مناطق جنوبی و جنوب باختر ایران به شمار میرود که بخش قابل توجهی از ذخایر هیدروکربنی را میزبانی می‌کند. سنگ‌نگاری مقاطع نازک میکروسکوپی این سازند در چاههای مورد مطالعه، به شناسایی 8 ریزرخساره انجامید که در 3 زیرمحیط تالاب محدود شده، تالاب- دریای باز و پشته زیرآبی، در بخشهای داخلی یک سکوی کربناته روقارهای نهشته شدهاند. با توجه به موقعیت چاههای مورد مطالعه، در میدان نفتی کوپال، از خاور به باختر، حوضه ژرفتر شده است. همچنین بر پایه یافته‌های این مطالعه، فرایندهای دیاژنزی مهمی شامل میکریتی شدن، انحلال، دولومیتی شدن، سیمانی شدن، استیلولیتی شدن، نوشکلی و شکستگی، کربناتهای این سازند را تحت تأثیر قرار دادهاند. توالی دیاژنزی این سازند مربوط به دو بخش بالا و پایین مرز سنومانین- تورونین است. نفوذ آبهای جوی در زیر مرز سنومانین- تورونین و تأثیر فرایند انحلال سبب گسترش تخلخل حفرهای و قالبی و در نتیجه موجب بالا رفتن پتانسیل مخزنی این بخش شده است. بررسیهای چینه‌نگاری سکانسی به شناسایی 3 سکانس رسوبی رده سوم انجامیده است.
لیلا آزاد شهرکی؛ حسین رحیمپور بناب؛ محسن رنجبران؛ عبدالحسین کنگازیان
چکیده
سازند کربناته فهلیان با سن کرتاسه زیرین (نئوکومین) یکی از سنگ مخزن‌های مهم گروه خامی در حوضه نفتی زاگرس است. در این پژوهش، توالی رسوبی این سازند در تاقدیس‌های لار (با ستبرای620 متر) و خامی (با ستبرای 517 متر) در پهنه ایذه به منظور شناسایی ریزرخساره‌ها، محیط رسوبی و فرایندهای دیاژنزی مورد مطالعه قرار گرفته است. مطالعات سنگ‌نگاری به ...
بیشتر
سازند کربناته فهلیان با سن کرتاسه زیرین (نئوکومین) یکی از سنگ مخزن‌های مهم گروه خامی در حوضه نفتی زاگرس است. در این پژوهش، توالی رسوبی این سازند در تاقدیس‌های لار (با ستبرای620 متر) و خامی (با ستبرای 517 متر) در پهنه ایذه به منظور شناسایی ریزرخساره‌ها، محیط رسوبی و فرایندهای دیاژنزی مورد مطالعه قرار گرفته است. مطالعات سنگ‌نگاری به شناسایی 16 ریزرخساره مربوط به 5 کمربند رخسارهای پهنه کشندی، کولاب، پشته کربناته، رمپ میانی و بیرونی انجامید. ریزرخساره‌های گرینستونی در برش لار در مقایسه با برش خامی فراوان‌تر بوده‌اند. نبود رسوبات توربیدایتی و رخسارههای ریفی و وجود تغییرات تدریجی در رخساره‌ها نشان می‌دهد که سازند فهلیان در محیط رمپ کربناته همشیب نهشته شده است که ویژگی‌های رخسارهای مانند گلغالب بودن و گسترش کم رخسارههای پرانرژی (همچون رخسارههای پشته کربناته) نشان از پشت به باد بودن این رمپ دارد. بر پایه مطالعات سنگ‌نگاری، مهمترین فرایندهای دیاژنزی که کربناتهای این سازند را تحت تأثیر قرار دادهاند، میکریتی شدن، سیمانی شدن، انحلال، نوشکلی، فشردگی، شکستگی و دولومیتی شدن هستند. به دلیل نهشت در پهنه نوری کمژرفا و نرخ بالای رسوبگذاری کربنات، ستبرای سازند فهلیان در هر دو برش قابل توجه است؛ ولی نقشه هم‌ستبرای رسم شده (برای پهنه ایذه و پهنه‌های هم‌جوار)، بیشترین ستبرای سازند فهلیان را در برش لار نشان می‌دهد. از این رو، کانون رسوبگذاری فهلیان در ناحیه لار در نظر گرفته میشود. تغییرات در ستبرای توالی رسوبی فهلیان در برش‌های لار و خامی، به گمان قوی ناشی از فعالیت همزمان با رسوبگذاری گسل‌های پی‌سنگی شمالی- جنوبی (همچون گسل کازرون) بوده است. تفاوت در میزان فشردگی تدفینی نهشته‌ها (ناشی از تفاوت‌های رخسارهای و دیاژنزی) نیز موجب تغییرات ثانویه (تدفینی) ستبرای سازند فهلیان شده است.
محمدرضا رحمانی؛ رضا موسوی حرمی؛ مهران آرین
چکیده
سازند داریان یکی از مخازن نفتی میدان پارس جنوبی است. این سازند در چاه های SPO-1 ، SPO-2 و SPO-3 از این میدان مورد مطالعه قرار گرفته است. ضخامت سازند داریان در چاه های مذکور بترتیب 109، 113 و 114 متر است. بر اساس مطالعات انجام شده بر روی مقاطع نازک میکروسکپی حاصل از سه حلقه چاه فوق، تعداد نه رخساره کربناته و یک رخساره آواری مشخص گردید ...
بیشتر
سازند داریان یکی از مخازن نفتی میدان پارس جنوبی است. این سازند در چاه های SPO-1 ، SPO-2 و SPO-3 از این میدان مورد مطالعه قرار گرفته است. ضخامت سازند داریان در چاه های مذکور بترتیب 109، 113 و 114 متر است. بر اساس مطالعات انجام شده بر روی مقاطع نازک میکروسکپی حاصل از سه حلقه چاه فوق، تعداد نه رخساره کربناته و یک رخساره آواری مشخص گردید که در چهار مجموعه رخساره ای شامل مجموعه رخساره ای جزر و مدی (مادستون)، لاگون (مادستون- وکستون بایوکلستی، وکستون- پکستون پلوئیدی بایوکلستی، پکستون- گرینستون پلوئیدی بایوکلستی، باندستون جلبکی)، رمپ میانی (وکستون- پکستون نرم تن دار اکینوئیدی، وکستون- پکستون اربیتولین دار، فریمستون، فلوتستون) و رمپ بیرونی ( شیل) قرار می گیرند. مطالعه رخساره ها نشان داد که این سازند در یک رمپ هموکلینال رسوبگذاری شده است. سازند مزبور چهار مرحله دیاژنتیکی دریایی، متئوریکی، تدفینی و بالاآمدگی را سپری نموده است. مهمترین فرآیندهای دیاژنتیکی شناسایی شده شامل میکرایتی شدن، آشفتگی زیستی، ژئوپتال، فشردگی فیزیکی و شیمیایی، سیمانی شدن، نئومورفیسم، جانشینی، انحلال و شکستگی و پر شدگی می باشد. در بین فرآیندهای دیاژنتیکی، انحلال و شکستگی عمده ترین فرآیندهای افزایش دهنده کیفیت مخزنی می باشند. در مقابل، فشردگی فیزیکی و بخصوص سیمانی شدن، فرآیندهای مهم کاهش دهنده کیفیت مخزنی هستند. فرآیند انحلال با ایجاد تخلخل های ثانویه حفره ای و قالبی تاثیری مهم در افزایش میزان تخلخل در این سازند داشته است. اغلب پدیده های حاصل از انحلال در طی دیاژنز متئوریکی و به میزان کمتر طی دیاژنز تدفینی صورت گرفته است. انحلال در برخی از موارد، با توسعه تخلخل های حفره ای موجب اتصال آنها به یکدیگر شده و گاهی نیز در توسعه و گسترش مسیر شکستگی ها و استیلولیت ها و از بین رفتن سیمانهای قبلی نقش داشته است که در نتیجه باعث افزایش تراوایی و کیفیت مخزنی در بخش هایی از داریان بالایی و پایینی شده است. همچنین شکستگی ها، از دیگر فرآیندهای مهم دیاژنتیکی، در برخی از موارد با اتصال حفرات انحلالی به یکدیگر، نقش موثری در افزایش تراوایی و کیفیت مخزنی بخش های بالایی و پایینی سازند داریان داشته است.
نیر شاهوردی؛ حسین رحیمپور بناب؛ محمدرضا کمالی؛ بهروز اسرافیلی دیزجی
چکیده
سازند سروک (آلبین- تورونین) از مخازن مهم در میادین نفتی جنوب و جنوب باختر ایران است که بخش قابل توجهی از ذخایر هیدروکربنی را در خود جای داده است. بررسی مقاطع نازک میکروسکوپی این سازند در چاههای مورد مطالعه در بخشهای شمال باختری، مرکزی و جنوب خاوری خلیج فارس سبب شناسایی 7 ریزرخساره شد که این رخساره‌ها در 4 زیرمحیط رخسارهای ...
بیشتر
سازند سروک (آلبین- تورونین) از مخازن مهم در میادین نفتی جنوب و جنوب باختر ایران است که بخش قابل توجهی از ذخایر هیدروکربنی را در خود جای داده است. بررسی مقاطع نازک میکروسکوپی این سازند در چاههای مورد مطالعه در بخشهای شمال باختری، مرکزی و جنوب خاوری خلیج فارس سبب شناسایی 7 ریزرخساره شد که این رخساره‌ها در 4 زیرمحیط رخسارهای حوضه، رمپ خارجی، رمپ‌‌میانی و رمپ داخلی نهشته شدهاند. مقایسه رخسارههای شناسایی شده با نهشته‌های همانند در نقاط دیگر، نشان‌دهنده رسوبگذاری در یک رمپ کربناتی هموکلینال است. ارتباط مستقیم میان نوع رخساره‌ها و کیفیت‌مخزنی سازند سروک‌بالایی وجود دارد. مطالعات نشان می‌دهد که محیط رسوبی و رخسارههای تشکیل شده در میادین مورد مطالعه در خلیج فارس تفاوت بسیاری با هم دارند. رخسارههای رودیستی در میادین مورد مطالعه در جنوب خاور خلیج فارس (مجموعه میادین سیری) گسترش زیادی دارند و به عنوان سنگ مخزن در این ناحیه رفتار کرده‌اند. در میادین مورد مطالعه در باختر (هندیجان و بهرگانسر) و مرکز (لاوان) خلیج فارس رخسارههای گل‌پشتیبان حوضه و لاگون گسترش دارند. مهمترین فرایندهای دیاژنزی دیده شده در سازند سروک شامل نوشکلی، آشفتگی زیستی، میکرایتی شدن، دولومیتی شدن، انحلال، سیمانی شدن، استیلولیتی شدن و شکستگی است. در طی دیاژنز رخسارههای رودیستی به‌صورت انتخابی دچار انحلال و سبب گسترش تخلخل و کیفیت مخزنی در میادین سیری شدهاند. به‌طور کلی در بخشهای مرکزی و باختری میادین نفتی مورد مطالعه دیاژنز تأثیر کمی بر خواص مخزنی داشته است؛ اگر چه دولومیتی شدن سبب بهبود ویژگی‌های مخزنی در میادین هندیجان و بهرگانسر شده است. ارزیابی پتروفیزیکی توالی‌های مورد مطالعه نشان می‌دهد که توالی‌های دارای کیفیت مخزنی خوب با رخسارههای رودیستی مرتبط هستند. همچنین یک روند افزایشی در مقادیر تخلخل و تراوایی به‌ویژه در میادین سیری وجود دارد. این روند با تأثیر دیاژنز جوی در زیر ناپیوستگی تورونین ارتباط دارد. نتایج نشان از آن دارد که وجود و تکامل رودیست‌ها تأثیر بسیاری در فرایندهای دیاژنزی و پتانسیل مخزنی در سازند سروک داشته است.
مجید خانجانی؛ سید رضا موسوی حرمی؛ حسین رحیمپوربناب؛ محمدرضا کمالی؛ علی چهرازی
چکیده
سازند ایلام (سانتونین- کامپانین) یکی از مخازن مهم گروه بنگستان در حوضه نفتی زاگرس است. این سازند در میدان سیری الوند در خلیج فارس با ستبرای 130 متر از سنگهای آهکی تشکیل شده است. در این پژوهش ریزرخساره‌ها، محیط رسوبی، فرایندهای دیاژنزی و چینه‌نگاری سکانسی سازند ایلام در میدان نفتی سیری الوند مورد مطالعه قرار گرفت. با بررسی‌مقاطع ...
بیشتر
سازند ایلام (سانتونین- کامپانین) یکی از مخازن مهم گروه بنگستان در حوضه نفتی زاگرس است. این سازند در میدان سیری الوند در خلیج فارس با ستبرای 130 متر از سنگهای آهکی تشکیل شده است. در این پژوهش ریزرخساره‌ها، محیط رسوبی، فرایندهای دیاژنزی و چینه‌نگاری سکانسی سازند ایلام در میدان نفتی سیری الوند مورد مطالعه قرار گرفت. با بررسی‌مقاطع نازک 8 ریزرخساره در 4 مجموعه رخسارهای شناسایی شد که در یک محیط رسوبی رمپ کربناتی هموکلینال برجای گذاشته شدهاند. بر اساس مطالعات سنگ‌نگاری، مهمترین فرایندهای دیاژنزی که در این سازند مشاهده شد عبارتند از: آشفتگی زیستی، سیمانی شدن، انحلال، دولومیتی شدن، استیلولیتی شدن، پیریتی شدن و تشکیل شکستگی‌ها. مهمترین سیمانهای مشاهده شده در این سازند شامل سیمان تیغه‌ای، سیمان هم‌بعد ریزبلور، سیمان دروزی، سیمان بلوکی درشت بلور و سیمان سین تکسیال هستند. بررسیهای چینه‌نگاری سکانسی منجر به شناسایی 4 سکانس رسوبی رده سوم برای سازند ایلام شد که همگی به مرز سکانسی نوع اول ختم می‌شوند. در نهایت رخساره‌ها و شدت فرایندهای دیاژنزی در هر سکانس مورد بررسی قرار گرفت.
مجتبی کاویانپور سنگنو؛ اعظم نامداریان؛ سیدرضا موسوی حرمی؛ اسدالله محبوبی؛ آرمین امیدپور
چکیده
تبخیری‌ها شامل طیف گسترده‌ای از نهشته‌های شیمیایی هستند که در سطح یا نزدیک سطح زمین از شورابههای تغلیظ شده به‌وسیله تبخیر حاصل می‌شوند. فرایندهای دیاژنزی از جمله مهمترین عواملی هستند که در کیفیت مخازن هیدروکربنی می‌توانند مؤثر باشند. مخزن آسماری در میدان منصوری با سن الیگومیوسن متشکل از توالی کربناتی و آواری است که ...
بیشتر
تبخیری‌ها شامل طیف گسترده‌ای از نهشته‌های شیمیایی هستند که در سطح یا نزدیک سطح زمین از شورابههای تغلیظ شده به‌وسیله تبخیر حاصل می‌شوند. فرایندهای دیاژنزی از جمله مهمترین عواملی هستند که در کیفیت مخازن هیدروکربنی می‌توانند مؤثر باشند. مخزن آسماری در میدان منصوری با سن الیگومیوسن متشکل از توالی کربناتی و آواری است که کیفیت مخزنی این نهشته‌ها متأثر از فرایندهای دیاژنزی در طول زمان است. از مهمترین این فرایندها تشکیل سیمان انیدریت است که به‌صورت لایهای، پویکیلوتوپیک، پرکننده خلل و فرج و فراگیر، گرهکی اولیه، گرهکی دفنی، بلورهای پراکنده، پرکننده شکستگی و رگچهای در مخزن گسترش دارد. گسترش سیمان انیدرت بر روی کیفیت مخزنی تأثیر منفی دارد. از سوی دیگر قابلیت انحلال بالای این سیمان نسبت به سیمانهای کربناتی میتواند دارای اثری مثبت در افزایش کیفیت مخزنی باشد. تأثیر متقابل فرایندهای دیاژنزی و بافت انیدرت در افزایش یا کاهش ویژگی‌های مخزنی سازند آسماری دیده میشود. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که انیدریت (در طی دیاژنز) بیشترین نقش را به‌شکل بافتهای فراگیر پرکننده خلل و فرج و فابریک پویکیلوتوپیک در کاهش کیفیت مخزن داشته است. ولی فرایندهایی مانند انحلال نقش اصلی را در افزایش کیفیت مخزن در سازند آسماری در میدان منصوری داشتهاند.
مجید خانجانی؛ سیدرضا موسوی حرمی؛ حسین رحیمپور بناب؛ محمدرضا کمالی
چکیده
سازند سروک (آلبین - تورونین) دومین سازند مخزنی مهم در مخازن جنوب و جنوب باختری ایران است و به‌طور چیره از سنگهای کربناتی تشکیل شده است. در این پژوهش بخش بالایی سازند سروک در میادین نفتی سیری برای تعیین ریزرخساره‌ها، محیط رسوبی، فرایندهای دیاژنزی و چینه‌نگاری سکانسی مورد مطالعه قرار گرفت. بررسیهای رخسارهای منجر به شناسایی ...
بیشتر
سازند سروک (آلبین - تورونین) دومین سازند مخزنی مهم در مخازن جنوب و جنوب باختری ایران است و به‌طور چیره از سنگهای کربناتی تشکیل شده است. در این پژوهش بخش بالایی سازند سروک در میادین نفتی سیری برای تعیین ریزرخساره‌ها، محیط رسوبی، فرایندهای دیاژنزی و چینه‌نگاری سکانسی مورد مطالعه قرار گرفت. بررسیهای رخسارهای منجر به شناسایی 12 ریزرخساره شد که در 5 مجموعه رخسارهای قرار میگیرند و در یک محیط رسوبی رمپ کربناتی هموکلینال برجای گذاشته شدهاند. بیشتر فرایندهای دیاژنزی که این سازند را تحت تأثیر قرار دادهاند شامل آشفتگی زیستی، میکرایتی شدن، سیمانی شدن، انحلال، دولومیتی شدن، استیلولیتی شدن، پیریتی شدن و ایجاد شکستگی‌ها است. مهمترین سیمانهای مشاهده شده در این سازند شامل سیمان کلسیتی هم‌بعد ریزبلور، سیمان کلسیتی دروزی، سیمان کلسیت اسپاری بلوکی درشت‌بلور و سیمان سینتکسیال است. بررسیهای چینه‌نگاری سکانسی به شناسایی 3 سکانس رسوبی رده سوم در بخش بالایی سازند سروک انجامید و رخساره‌ها و فرایندهای دیاژنزی در چهارچوب چینه‌شناسی سکانسی مورد بررسی قرار گرفت.
آمنه قربانی؛ محمدحسین آدابی؛ سیما سهرابی
چکیده
میادین نفتی سیری E (اسفند) وD (دنا) در جنوب خلیج فارس قرار گرفته‌اند. در هر دو میدان مورد مطالعه، سروک بالایی (بخش میشریف) با سن کرتاسه میانی (سنومانین - تورونین) به‌صورت تدریجی و همشیب روی آهکهای آرژیلی خاتیا (شیلیف) و توسط ناپیوستگی اواخر تورونین در زیر شیلهای لافان قرار گرفته است. شواهد سنگ‌نگاری، ژئوشیمیایی (تجزیه‌های عنصری ...
بیشتر
میادین نفتی سیری E (اسفند) وD (دنا) در جنوب خلیج فارس قرار گرفته‌اند. در هر دو میدان مورد مطالعه، سروک بالایی (بخش میشریف) با سن کرتاسه میانی (سنومانین - تورونین) به‌صورت تدریجی و همشیب روی آهکهای آرژیلی خاتیا (شیلیف) و توسط ناپیوستگی اواخر تورونین در زیر شیلهای لافان قرار گرفته است. شواهد سنگ‌نگاری، ژئوشیمیایی (تجزیه‌های عنصری Mg, Ca, Sr, Mn) و مقادیر ایزوتوپ اکسیژن و کربن مشخص کننده کانیشناسی اولیه آراگونیتی برای کربناتهای سروک بالایی (بخش میشریف) در میدان سیری E (چاه A) است. مطالعات ژئوشیمیایی و تغییرات 18Oδ و 13Cδ نشان‌دهنده تأثیر دیاژنز جوی در آبوهوای گرم و خشک در یک سامانه دیاژنزی نیمه‌بسته تا باز با قشر کم خاک است. دمای آب دریا در زمان تهنشست سروک بالایی (بخش میشریف) بر پایه سنگینترین ایزوتوپ اکسیژن 18 نمونه‌ای که کمترین دگرسانی را تحمل کرده است و با در نظر گرفتن ایزوتوپ اکسیژن آب دریای کرتاسه به میزان 1- پرمیل در حدود 34 درجه سانتیگراد محاسبه شده است. البته با توجه به مقادیر سبک ایزوتوپ اکسیژن، این دما باید دمای دیاژنزی مربوط به ژرفای کم دفن باشد. مطالعات سنگ‌نگاری چاه A در میدان سیری E و چاه B در میدان سیری D نشان‌دهنده میزان تأثیر فرایندهای دیاژنزی میکریتی شدن، انحلال، سیمانی شدن، نوشکلی، انحلال فشاری، تراکم فیزیکی، شکستگی و دولومیتی شدن بر کیفیت مخزنی سروک بالایی (بخش میشریف) است که از این میان مهمترین عامل دیاژنزی در افزایش کیفیت مخزنی انحلال است که در طی دیاژنز جوی رخ داده است و مهمترین عامل دیاژنزی در کاهش کیفیت مخزنی گسترش انواع سیمان‌ها به‌ویژه سیمان اسپاری بلوکی درشت‌بلور است که در طی دیاژنز دفنی رخ داده است.
سمیه پرهام؛ محمدرضا کمالی؛ فرج الله فیاضی
چکیده
سازند دالان به سن پرمین بالایی دارای رخسارههای کربناتی با میان لایه‌های تبخیری، یکی از مهمترین سازندهای مخزنی گازدار در نواحی زاگرس چین‌خورده و بخشهای وسیعی از خلیج‌فارس به شمار می‌آید. رخسارههای مخزنی به ویژه سنگ‌آهک‌های اُاُلیتی این سازند به طور عمده مربوط به واحد دالان بالایی است. بر اساس مطالعات رسوب‌شناسی در واحد ...
بیشتر
سازند دالان به سن پرمین بالایی دارای رخسارههای کربناتی با میان لایه‌های تبخیری، یکی از مهمترین سازندهای مخزنی گازدار در نواحی زاگرس چین‌خورده و بخشهای وسیعی از خلیج‌فارس به شمار می‌آید. رخسارههای مخزنی به ویژه سنگ‌آهک‌های اُاُلیتی این سازند به طور عمده مربوط به واحد دالان بالایی است. بر اساس مطالعات رسوب‌شناسی در واحد دالان بالایی در چاه مورد مطالعه هفت رخساره تشخیص داده شده است که در کمربندهای رخسارهای پهنه کشندی، لاگون و سدهای زیر آبی ماسه‌ای نهشته شدهاند. رسوبات این بخش در یک سکوی کربناتی از نوع رمپ کم‌شیب مشابه امروزی خلیج فارس تشکیل شده است. فرایندهای دیاژنزی گوناگونی بر این واحد تأثیر گذاشته است. مهمترین فرایندهای دیاژنزی شامل آشفتگی زیستی، میکریتی‌شدن توسط موجودات میکروسکوپی، نوشکلی، جانشینی، دولومیتی‌شدن، انیدریتی‌شدن، فشردگی و انحلال فشاری، سیمانی‌شدن، انحلال و شکستگی است. با توجه به شواهدی چون انحلال گسترده و تشکیل تخلخل‌های قالبی و حفرهای و تشکیل انواع سیمانهای مربوط به محیط جوی (متئوریک) (تیغه‌ای، هم‌بعد و ...) و ترتیب تقدم و تأخر فرایندها میتوان نتیجه گرفت که رسوبات مورد مطالعه، پس از طی محیط دیاژنز دریایی مستقیماً وارد محیط دفنی نشده‌اند، بلکه دست‌کم بخش‌هایی مانند سد اُاُلیتی (Shoal)، فرایندهای دیاژنزی محیط فراتیک آب شیرین را تحمل کرده و پس از آن دیاژنز محیط دفنی را پشت سر گذاشته‌اند.
محبوبه حسینی برزی؛ معصومه سعیدی
چکیده
در این مطالعه ماسه‌سنگ‌های سازند پادها با ستبرای 390 متر در مقطع سیمرکوه، واقع در زرند کرمان، برای بررسی دیاژنز و حذف اثرات آن بر روی ترکیب ماسه‌سنگ‌هاو همچنین تعیین سنگ مادر و برخاستگاه زمین‌ساختی مورد مطالعه قرار گرفته است. در این مطالعه، 91 برش نازک، تجزیه مُدال 30 نمونه و بررسی توسط میکروسکوپ الکترونی و تجزیه EDX 6 نمونه ماسه‌سنگ ...
بیشتر
در این مطالعه ماسه‌سنگ‌های سازند پادها با ستبرای 390 متر در مقطع سیمرکوه، واقع در زرند کرمان، برای بررسی دیاژنز و حذف اثرات آن بر روی ترکیب ماسه‌سنگ‌هاو همچنین تعیین سنگ مادر و برخاستگاه زمین‌ساختی مورد مطالعه قرار گرفته است. در این مطالعه، 91 برش نازک، تجزیه مُدال 30 نمونه و بررسی توسط میکروسکوپ الکترونی و تجزیه EDX 6 نمونه ماسه‌سنگ انجام شده است. مطالعات سنگ‌نگاری نشان می‌دهد که فرایندهای آشفتگی زیستی، فشردگی فیزیکی، پوشش‌های هماتیتی در اطراف دانه‌های کوارتز (مرحله ائوژنز)، پوشش‌های رسی کلریت و ایلیت، فشردگی شیمیایی، سیمان سیلیسی، سیمان دولومیتی، جانشینی دانه‌ها به‌وسیله سیمان دولومیتی، ددلومیتی‌شدن (مرحله مزوژنز) و همچنین شکستگیهای پر شده با کلسیت، سیلیس و اندریت (مرحله تلوژنز) ماسه‌سنگ‌های این سازند را تحت تأثیر قرار داده است. ایجاد ماتریکس بر اثر متلاشی شدن دانه‌های نرم در فشردگی فیزیکی، تغییرشکل دانه‌های نرم و انعطاف‌پذیر، انحلال جزیی برخی از دانه‌های فلدسپار و جانشینی دانه‌ها توسط سیمان دولومیتی در بررسی ترکیب ماسه‌سنگ‌ها باید مورد توجه قرار گیرد. بر این اساس، مطالعات برخاستگاه زمین‌ساختی ماسه‌سنگ‌ها با استفاده از نمودارهای Qt92 F7 L1، Qm77 F 7 Lt 16 و Qp92Lvm4Lsm4وپس از حذف اثرات فرایندهای دیاژنتیکی بر روی تجزیه مُدال صورت گرفته است. نتایج حاصل، نشان‌دهنده وجود دو رخساره کوارتزی/ قطعه‌سنگی در این ماسه‌سنگ‌هاست. افزون بر این، با استناد به مثلث‌های Qm77 F 7 Lt 16 و Qt92 F7 L1 میتوان برخاستگاه زمین‌ساختی ماسه‌سنگ‌های سازند پادها را مرتبط با برخاستگاه زمین‌ساختی کراتونی و کوهزایی با چرخه دوباره دانست. یادآوری میشود که مثلث برخاستگاهی Qp92Lvm4Lsm4 با تأکید بر قطعات سنگی، نشان‌دهنده جایگاه زمین‌ساختی حاشیه قاره‌ای کافتی (Rifted continental margin) برای این ماسه‌سنگ‌هاست. جالب توجه این که، جایگاه زمین‌ساختی حاشیه قاره‌ای کافتی، با توجه به وجود لایه چهار متری از بازالت در این برش تأیید میشود. افزون بر این، با استفاده از نمودارهای خشتی که بر اساس ویژگی‌های دانه‌های کوارتز رسم شده است و همچنین شواهد سنگ‌شناختی در این ماسه‌سنگ‌ها، سنگ مادر چندگانه رسوبی، آذرین و دگرگونی را میتوان برای این ماسه‌سنگ‌ها پیشنهاد کرد. نمودار آب‌وهوایی log Qt/F+R در برابر Qt/F+RF log و همچنین مثلث QFRF نشان‌دهنده آبوهوای مرطوب در طی تهنشست ماسه‌سنگ‌های سازند پادها است.
محمد علی صالحی؛ محمد حسین آدابی؛ هرمز قلاوند؛ مینا خطیبی مهر
چکیده
در این نوشتار، سازند کربناتی فهلیان با سن کرتاسه پیشین (بریازین-هوتروین) به منظور شناسایی ریزرخساره‌ها، دیاژنز و بررسی کانیشناسی اولیه رسوبات در برش نمونه واقع در تاقدیس فهلیان و برش زیرسطحی(تحت الارضی) چاه 55 میدان نفتی گچساران مورد بررسی قرار گرفت. بررسیهای سنگ‌نگاری منجر به شناسایی ده ریزرخساره شد که در 4 کمربند رخسارهای ...
بیشتر
در این نوشتار، سازند کربناتی فهلیان با سن کرتاسه پیشین (بریازین-هوتروین) به منظور شناسایی ریزرخساره‌ها، دیاژنز و بررسی کانیشناسی اولیه رسوبات در برش نمونه واقع در تاقدیس فهلیان و برش زیرسطحی(تحت الارضی) چاه 55 میدان نفتی گچساران مورد بررسی قرار گرفت. بررسیهای سنگ‌نگاری منجر به شناسایی ده ریزرخساره شد که در 4 کمربند رخسارهای پهنه کشندی، لاگون، سد و دریای باز نهشته شدهاند. با توجه به ریزرخساره‌های شناسایی شده، این توالی کربناتی بر روی یک سکوی کربناتی از نوع حاشیهدار(شلف) نهشته شده است. شناسایی سیمانهای مختلف نشان دهنده این است که سازند فهلیان به طور عمده تحت تأثیر دیاژنز هوازی قرار گرفته است. پراکندگی عناصر اصلی و فرعی و گستره ایزوتوپی اکسیژن 18 و کربن 13 آهکهای سازند فهلیان نشان دهنده ترکیب کانیشناسی اولیه آراگونیتی و همچنین تأثیر دیاژنز هوازی بر روی این نهشته‌ها در یک سیستم بسته و با نسبت آب به سنگ پایین است.
محمد حسین آدابی؛ مینا خطیبی مهر؛ سید علی معلمی؛ عباس صادقی؛ محمد علی صالحی
چکیده
سازند زیارت در برش نمونه واقع در شمال دهکده توچال (جنوب خاور تهران) با ستبرای 5/212 متر در بالای کنگلومرای فاجان و در زیر سازند کرج واقع شده است. سن سازند زیارت پالئوسن پسین تا ائوسن میانی است. مطالعات سنگ‌نگاری مقاطع نازک منجر به شناسایی 11 ریز رخساره شده است که به احتمال قوی در یک سکوی کربناته از نوع رمپ تک شیب (هوموکلاین) نهشته شده ...
بیشتر
سازند زیارت در برش نمونه واقع در شمال دهکده توچال (جنوب خاور تهران) با ستبرای 5/212 متر در بالای کنگلومرای فاجان و در زیر سازند کرج واقع شده است. سن سازند زیارت پالئوسن پسین تا ائوسن میانی است. مطالعات سنگ‌نگاری مقاطع نازک منجر به شناسایی 11 ریز رخساره شده است که به احتمال قوی در یک سکوی کربناته از نوع رمپ تک شیب (هوموکلاین) نهشته شده است. از فرایندهای دیاژنزی تأثیر گذار میتوان میکرایتی شدن، سیمانی‌شدن، تراکم، نئومورفیسم، انحلال، دولومیتی شدن، شکستگی و سیلیسی شدن را بیان کرد که در قالب محیطهای دیاژنزی هوازی(متئوریکی) و تدفینی سازند زیارت را تحت تأثیر قرار دادهاند. مطالعه و بررسی عناصر اصلی و فرعی سنگ آهکهای سازند زیارت بیانگر آن است که این آهکها در آب و هوای حارهای و در ژرفای کم نهشته شدهاند و کانیشناسی اولیه آراگونیتی داشتهاند. رسم مقادیر Mn در برابر Sr/Ca نشان دهنده محیط دیاژنزی باز همراه با تبادل بالای آب به سنگ (water/ rock interaction) در سازند زیارت است. دمای اولیه دیاژنتیکی تدفین کم‌ژرف (early burial digenetic temperature) با استفاده از سنگینترین ایزوتوپ اکسیژن در نمونههای میکرایتی و با در نظر گرفتن ایزوتوپ اکسیژن آب دریای ائوسن به میزان ‰85/0- ، در حدود 39 درجه سانتیگراد محاسبه شده است. در بررسی با میکروسکوپ کاتدلومینسانس سیمانهای کربناته سازند زیارت به دلیل قرار گرفتن بین محدوده زون هوازی و زون تدفین کم‌ژرف، بیشتر لومینسانس تیره (Dull) تا قهوهای دارند و ویژگی لومینسانسهای زرد پررنگ کمتر دیده میشود. این مطلب نیز توسط مطالعات ایزوتوپی اکسیژن و کربن تأیید شده است.
محبوبه حسینی برزی؛ مرتضی هوشیار؛ هرمز قلاوند
چکیده
مطالعات صحرایی، کلسی‌متری و بررسیهای میکروسکوپی بر روی برش نمونه سازند گورپی و سنگ‌نگاری خردههای حفاری این سازند در میدان نفتی زیلایی (چاههای شماره 5 و 8) سبب تفکیک دو بخش کربناته و دو بخش دو رگه (اغلب مارن و در تعداد معدودی از نمونهها مارن رسی) در این سازند شد. با توجه به رخسارههای میکروسکوپی موجود در بخشهای کربناته، ...
بیشتر
مطالعات صحرایی، کلسی‌متری و بررسیهای میکروسکوپی بر روی برش نمونه سازند گورپی و سنگ‌نگاری خردههای حفاری این سازند در میدان نفتی زیلایی (چاههای شماره 5 و 8) سبب تفکیک دو بخش کربناته و دو بخش دو رگه (اغلب مارن و در تعداد معدودی از نمونهها مارن رسی) در این سازند شد. با توجه به رخسارههای میکروسکوپی موجود در بخشهای کربناته، محیط دریای باز از یک رمپ کربناته را میتوان به این سازند نسبت داد. همچنین، به دلیل وجود گلوکونیت و فسفات درجازا و پیریت فرومبوییدال اولیه برای محیط رسوبی این سازند، شرایط احیایی را میتوان متصور بود. تجزیه XRD و SEM نمونههای مربوط به مارنهای رسی، گویای حضور کوارتز تخریبی در بخش مارن پایینی و افزون بر آن، کانیهای رسی ایلیت، کلریت از منشأ تخریبی و اسمکتیت از منشأ دیاژنزی و به احتمال تخریبی، در بخش مارن بالایی است. حضور همزمان این کانیها و نبود کائولینیت بیانگر شرایط آب و هوایی معتدل، طی تهنشست مارن بالایی است. همچنین تجزیه و تحلیل نیمه کمی دادههای XRD حاکی از افزایش اسمکتیت و کاهش ایلیت به سمت رأس سازند است که میتواند ناشی از گرم شدن نسبی آب و هوا و نیز ژرفتر شدن حوضه رسوبی باشد. با توجه به ژرف بودن حوضه رسوبی فرایندهای دیاژنزی محدودی نیز در این سازند روی داده است که عمده‌ترین آن سیمانی شدن، آهندار شدن و شکستگیهای موجود در سازند است. تصاویر SEM گویای حضور دیاژنزی کانی اسمکتیت در دو نمونه بالای محدوده زمانی کرتاسه بالایی است که میتواند ناشی از تبادل بین سیالهای با کانیهای مافیک و دیگر کانیهای رسی مانند اسمکتیت تخریبی، ایلیت و ... باشد. نبود اسمکتیت دیاژنزی در دو نمونه مربوط به پالئوسن، میتواند ناشی از تغییر در شرایط حوضه رسوبگذاری در بالا و پایین مرز کرتاسه- ترشیری باشد. بررسی میزان Th و K و همچنین نسبت این دو در لاگ NGS مربوط به چاه شماره 8 میدان نفتی زیلایی بیانگر حضور کانیهای رسی مونتموریلونیت و ایلیت در این چاه است.
رضا موسوی حرمی؛ اسدا... محبوبی؛ علی خردمند؛ حامد زند مقدم
چکیده
به منظور تفسیر توالی پاراژنتیکی و تاریخچه پس از رسوبگذاری نهشته‌های سیلیسی آواری سازند داهو به سن کامبرین پیشین، دو برش داهوئیه (الگو) و گزوئیه به ستبرای 240 و 227 متر به ترتیب در جنوب خاور و خاور زرند، شمال باختر کرمان، مطالعه شده است. فرایندهای دیاژنتیکی شناسایی شده شامل فشردگی، سیمانی شدن، دگرسانی، انحلال و شکستگی‌ها ...
بیشتر
به منظور تفسیر توالی پاراژنتیکی و تاریخچه پس از رسوبگذاری نهشته‌های سیلیسی آواری سازند داهو به سن کامبرین پیشین، دو برش داهوئیه (الگو) و گزوئیه به ستبرای 240 و 227 متر به ترتیب در جنوب خاور و خاور زرند، شمال باختر کرمان، مطالعه شده است. فرایندهای دیاژنتیکی شناسایی شده شامل فشردگی، سیمانی شدن، دگرسانی، انحلال و شکستگی‌ها و رگه‌های پر شده است که طی سه مرحله ائوژنز، مزوژنز و تلوژنز رسوبات را تحت تأثیر قرار دادهاند. بررسی کانیهای رسی در ماسه سنگ‌ها و گلسنگ‌های سازند داهو منجر به شناسایی دو گروه رسی ایلیت و کلریت شده است. ایلیت بیش از 90 درصد از کل کانیهای رسی را به خود اختصاص داده است که اغلب با افزایش ژرفای تدفین و دیاژنز کانیهای رسی در طی دگرسانی و انحلال فلدسپار پتاسیم تشکیل شدهاند. تفسیر توالی پاراژنتیکی نهشته‌های مورد مطالعه نشان می‌دهد که اغلب فرایندهای دیاژنتیکی در مرحله مزوژنیک عمل کرده است، همچون فشردگی فیزیکی و تشکیل سیمان هماتیتی در مرحله ائوژنتیک، و فرایندهایی همچون فشردگی شیمیایی، سیمانی شدن سیلیسی و دولومیتی، دگرسانی فلدسپارها، سریسیتی شدن، ایلیتی شدن و کلریتی شدن و انحلال فلدسپارها و چرت‌ها، در مرحله مزوژنتیک روی داده است. همچنین، تشکیل شکستگی‌ها و رگه‌های پر شده با کلسیت در مرحله تلوژنتیک و در طی بالاآمدگی رسوبات اتفاق افتاده است. امید است تا این داده‌ها بتواند در تفسیر تاریخچه دفن رسوبات مشابه در مقیاس محلی و ناحیه‌ای مفید واقع شوند.
حسن محسنی؛ سعید خدابخش؛ امیر حسین صدر؛ فرهاد آلیانی
چکیده
سنگ نوشته بیستون در کناره شمالی جاده کرمانشاه به همدان و در فاصله 40 کیلومتری شهرکرمانشاه بر روی صخره‌های آهکی کنار جاده نقش بسته است. انحلال سطح سنگ‌نوشته سبب تخریب بخشی از این میراث بی‌نظیرشده است. سن سنگهای مورد مطالعه در محدوده کتیبه یاد شده کرتاسه زیرین است و در پیرامون شبکه گسترده‌ای از راندگیها بویژه در ...
بیشتر
سنگ نوشته بیستون در کناره شمالی جاده کرمانشاه به همدان و در فاصله 40 کیلومتری شهرکرمانشاه بر روی صخره‌های آهکی کنار جاده نقش بسته است. انحلال سطح سنگ‌نوشته سبب تخریب بخشی از این میراث بی‌نظیرشده است. سن سنگهای مورد مطالعه در محدوده کتیبه یاد شده کرتاسه زیرین است و در پیرامون شبکه گسترده‌ای از راندگیها بویژه در شمال- شمال باختری قرار گرفته‌اند که از جمله آنها میتوان به راندگی پراوکه از روستای نژیواران تا حوالی کرمانشاه ادامه دارد و شبکه راندگیهای بین روستای نادرآباد تا اشرف آباد اشاره کرد. بدین خاطر، آهکهای منطقه به شدت تکتونیزه هستند. شبکه درزه‌ها در این منطقه به شعاع یک کیلومتر به مرکزیت سنگ‌نوشته اندازه‌گیری و تحلیل شدند. دو دسته درزه اصلی در این منطقه توسعه یافته و باعث تشدید انحلال آهکها در ناحیه بیستون شده است. لایه در بردارنده سنگ‌نوشته متشکل از میکرایت فسیل‌دار (مادستون تا وکستون) با قطعات زیست‌آواری از جنس جلبکهای آهکی با ترکیب اولیه آراگونیتی بوده است و مقداری روزن‌داران و پلت نیز در بین آنها دیده میشود. به علت توسعه درزه‌ها و وجود اجزای ناپایدار آراگونیتی، این آهکها در محیط دیاژنزی جوی متحمل انحلال شده و تشدید روند انحلال منجر به کارستی شدن آهکها شده است. تخلخل قالبی، حفرهای، کانالی، و غاری ازجمله شواهد تأیید کننده روند گسترش انحلال در منطقه است. مشاهده حفره‌های انحلالی به ابعاد چند میلی‌متر تا دهها سانتی‌متردرسطح زمین گویای این موضوع است. توسعه درزه‌ها به همراه شیب لایه‌بندی سبب هدایت سیالهای جوی به سوی سطح (دیواره) سنگ نوشته شده است. در نتیجه در محلهای ریزش آب، چندین حفره در سطح سنگ‌نوشته ایجاد شده و باعث آسیب فراوان آن میشود. با توجه به جهت شیب لایه‌بندی و گسترش شبکه کارستی در آهکهای ناپایدار از لحاظ سنگ‌شناسی، تنها راه حل ممکن دور نمودن سیالهای نفوذی خورنده از سطح سنگ‌نوشته و انحراف مسیر تخلیه طبیعی آنهاست.
