دورسنجی
محیا نظریان؛ محمد لطفی؛ آرش گورابجیری پور؛ مجید قاسمی سیانی
چکیده
معدن پلیمتال چومالو در بخش باختری قوس ماگمایی البرز-آذربایجان و در بخش مرکزی ایالت فلززایی طارم-هشتجین قرار گرفته است. واحدهای آتشفشانی ائوسن در معدن چومالو متشکل از الیوینبازالت، آندزیتبازالت، آندزیت-تراکیآندزیت و داسیت تا ریولیت بوده که تودههای نفوذی ائوسن با ترکیب کوارتزمونزونیت، مونزوسینیت و کواتزمونزودیوریت در ...
بیشتر
معدن پلیمتال چومالو در بخش باختری قوس ماگمایی البرز-آذربایجان و در بخش مرکزی ایالت فلززایی طارم-هشتجین قرار گرفته است. واحدهای آتشفشانی ائوسن در معدن چومالو متشکل از الیوینبازالت، آندزیتبازالت، آندزیت-تراکیآندزیت و داسیت تا ریولیت بوده که تودههای نفوذی ائوسن با ترکیب کوارتزمونزونیت، مونزوسینیت و کواتزمونزودیوریت در آنها تزریق شده است. سنگهای الیوینبازالتی از فنوکریستهای الیوین و پلاژیوکلاز، واحد آندزیت-تراکیآندزیتی از کانیهای پلاژیوکلاز و کلینوپیروکسن و واحد داسیت-ریولیتی عمدتا از کانیهای پلاژیوکلاز، فلدسپاتپتاسیک و کوارتز تشکیل شده و بافت غالب این واحدها پورفیریتیک است. واحدهای آتشفشانی چومالو در سری کالکآلکالن پتاسیم بالا تا شوشونیتی قرار گرفته و متعلق به حاشیه فعال قارهای در ارتباط با زون فرورانش هستند. در نمودار عناصر بهنجار شده نسبت به گوشته اولیه سنگهای آتشفشانی مورد بررسی، غنیشدگی عناصر LILE و تهیشدگی عناصر HFSE مشاهده شد که منطبق با ماگماتیسم در زون فرورانش است. الگوی عناصر کمیاب خاکی بهنجار شده نسبت به کندریت، غنیشدگی عناصر LREE نسبت به HREE را نشان میدهد. مطالعات ژئوشیمیایی یک ماگما اولیه را برای منشأ واحدهای آتشفشانی پیشنهاد کرد که از ذوب بخشی گوشته سنگ کرهای متاسوماتیسم شده در ارتباط با کمان فرورانش تشکیل شده و تحت تاثیر تفریق بلوری و آلودگی با مواد پوستهای طی تحولات ماگمایی قرار گرفته است.
سنگ شناسی
لیلی بسطامی؛ میررضا موسوی؛ محبوبه حسینی برزی؛ بهاء الدین حمدی
چکیده
ماسهسنگهای سازند دورود (پرمین پیشین) بهمنظور بررسی خاستگاه، جایگاه زمینساختی، سنگ مادر و شرایط آب و هوای دیرینه در برش خور، واقع در البرز مرکزی مورد مطالعات پتروگرافی و ژئوشیمیایی قرار گرفتهاند. سازند دورود با ضخامت 360 متر، عمدتا شامل ماسهسنگهای ریز و متوسط دانه به همراه مقادیر کمتری رسوبات کربناته و گلسنگ میباشد. به ...
بیشتر
ماسهسنگهای سازند دورود (پرمین پیشین) بهمنظور بررسی خاستگاه، جایگاه زمینساختی، سنگ مادر و شرایط آب و هوای دیرینه در برش خور، واقع در البرز مرکزی مورد مطالعات پتروگرافی و ژئوشیمیایی قرار گرفتهاند. سازند دورود با ضخامت 360 متر، عمدتا شامل ماسهسنگهای ریز و متوسط دانه به همراه مقادیر کمتری رسوبات کربناته و گلسنگ میباشد. به منظور دستیابی به اهداف عنوان شده 125 مقطع نازک مورد مطالعات پتروگرافی قرار گرفتند. آنالیز مدال بر روی 20 عدد از مقاطع نازک انجام شده و 13 نمونه ماسهسنگی نیز جهت تعیین عناصر اصلی و فرعی مورد آنالیز قرار گرفتند. بر اساس مطالعات پتروگرافی ماسهسنگهای سازند دورود عمدتا کوارتزآرنایتی بوده و از بلوغ بافتی و کانیشناسی بالایی برخوردارند. ترسیم نتایج نقطه-شماری بر روی دیاگرامهای ((Qt99.6, F0.2, L0.2 و ((Qm95.9, F0.2, Lt3.9 نشاندهندهی اشتقاق ماسهسنگهای سازند دورود از بخشهای داخل کراتون است. همچنین نمودارهای ژئوشیمیایی مبتنی بر عناصر اصلی و فرعی نشان میدهند که این ماسهسنگها در جایگاه زمینساختی حاشیهی غیرفعال قارهای نهشته شدهاند. بر اساس شواهد پتروگرافی و ژئوشیمیایی ماسهسنگهای سازند دورود حاصل فرسایش سنگهای دگرگونی درجهی متوسط تا بالا، آذرین اسیدی و ماسهسنگهای قدیمی میباشند. بلوغ کانیشناسی بالا، مقدار بالای اندیس شیمیایی هوازدگی (CIW) و اندیس شیمیایی آلتراسیون ((CIA و نیز دیاگرام (%) SiO2 در برابر Al2O3 + K2O + Na2O (%)بیانگر هوازدگی متوسط تا شدید در شرایط آب و هوایی گرم و مرطوب میباشند. جایگاه زمینساختی حاشیهی غیرفعال قارهای و آب و هوای گرم و مرطوب با موقعیت جغرافیایی دیرینه ایران در پرمین پیشین مطابقت دارد.
محمد ابراهیمی؛ معصومه رفیعی
چکیده
در شمال زاویه (جنوب باختر کرج) رخنمون گستردهای از سنگهای آتشفشانی- آذرآواری ائوسن با ترکیب بازیک، حدواسط و اسیدی گسترش دارد. این مجموعه آتشفشانی- آذرآواری شامل گدازههای با ترکیب سنگشناسی بازالت، تراکیبازالت، تراکیآندزیت بازالتی، آندزیت، تراکیآندزیت، تراکیداسیت، ریولیت و سنگهای آذرآواری مانند ایگنیمبریت، توف ...
بیشتر
در شمال زاویه (جنوب باختر کرج) رخنمون گستردهای از سنگهای آتشفشانی- آذرآواری ائوسن با ترکیب بازیک، حدواسط و اسیدی گسترش دارد. این مجموعه آتشفشانی- آذرآواری شامل گدازههای با ترکیب سنگشناسی بازالت، تراکیبازالت، تراکیآندزیت بازالتی، آندزیت، تراکیآندزیت، تراکیداسیت، ریولیت و سنگهای آذرآواری مانند ایگنیمبریت، توف جوش خورده، توف بلورین، توف خردهسنگی، توف بلورین خردهسنگی، توف خاکستر و لاپیلیسنگ است. در این توالی آتشفشانی و آذرآواری ایگنیمبریت حجم قابل ملاحظهای را به خود اختصاص میدهد. بافتهای متداول در سنگهای آتشفشانی مورد مطالعه شامل پورفیریتیک، گلوپورفیریتیک، کومولوفیریک، بادامکی و تراکیتی هستند. در سنگهای آذرآواری قطعات خردهسنگی و بلورهای خرد شده بهطور معمول یافت میشوند. در ایگنیمبریتها بافت اتاکسیتی بهطور متداول دیده میشود. ساخت جریانی در گدازههای ریولیتی و ساخت منشوری در جریانهای گدازه و ایگنیمبریتهای منطقه وجود دارند. کانیهای اصلی در سنگهای مورد مطالعه شامل پیروکسن، آمفیبول، بیوبیت، پلاژیوکلاز و کوارتز است که با کانیهای فرعی فلدسپار پتاسیمدار، کانیهای کدر و الیوین دگرسان شده همراه هستند. کلسیت، کلریت، اپیدوت و سریسیت نیز بهعنوان کانی ثانویه وجود دارند. بر پایه مطالعات ژئوشیمیایی، سنگهای آتشفشانی مورد مطالعه بیشتر کالکآلکالن هستند؛ ولی تعداد کمی از نمونهها در برخی نمودارها در محدوده آلکالن و شوشونیتی قرار میگیرند. بیهنجاری منفی Nb و Ti، بیهنجاری مثبت Pb، غنیشدگی از عناصر سنگدوست درشتیون، غنیشدگی از عناصر خاکی کمیاب سبک و تهیشدگی از عناصر با میدان پایداری بالا نشان از این دارد که ماگمای مادر این سنگها از یک گوشته سستکرهای متاسوماتیسم شده در بالای پهنه فرورانش منشأ گرفته است. وجود بافت غربالی فراوان در پلاژیوکلازها، خورده شدن پلاژیوکلازها و پیروکسنها و همچنین حاشیه سوخته بیوتیتها و آمفیبولها همگی نشاندهنده وجود شرایط عدم تعادل در سامانه است که این امر به احتمال زیاد از اختلاط ماگمایی ناشی میشود. با این وجود، هضم، بالاآمدگی سریع ماگما و کاهش فشار نیز میتواند این بافتها را ایجاد کند.
غزاله عباسی؛ محمد ابراهیمی؛ مرتضی شریفی؛ نرگس شیردشتزاده؛ جمشید احمدیان
چکیده
سنگهای آتشفشانی مورد مطالعه در شمال خاور تالاب گاوخونی جای دارند و شامل ریولیت، تراکیداسیت، تراکیآندزیت و سنگهای آذرآواری (توف خردهسنگی و برش آتشفشانی) هستند. سنگهای ریولیتی ساخت جریانی و بافت هیالوفیریک دارند. خمیره این سنگها، شیشهای تا نهانبلور است و دارای بلورهایی از کوارتز و فلدسپار هستند. بافت چیره در سنگهای ...
بیشتر
سنگهای آتشفشانی مورد مطالعه در شمال خاور تالاب گاوخونی جای دارند و شامل ریولیت، تراکیداسیت، تراکیآندزیت و سنگهای آذرآواری (توف خردهسنگی و برش آتشفشانی) هستند. سنگهای ریولیتی ساخت جریانی و بافت هیالوفیریک دارند. خمیره این سنگها، شیشهای تا نهانبلور است و دارای بلورهایی از کوارتز و فلدسپار هستند. بافت چیره در سنگهای تراکیداسیتی و تراکیآندزیتی، بافت پورفیریتیک است و دارای بلورهای درشت پلاژیوکلاز و کمتر سانیدین در یک خمیره شیشهای تا ریز بلور دارای میکرولیتهای فلدسپار هستند. در تراکیداسیتها، کوارتز بهصورت ریزبلور در خمیره سنگ و کمتر بهصورت ریزدرشتبلور دیده میشود. بلورهای درشت پلاژیوکلاز در سنگهای تراکیداسیتی و تراکیآندزیتی بهطور معمول بافت غربالی دارند. کانیهای مافیک موجود در سنگهای مورد مطالعه، بیوتیت و آمفیبول هستند که از حاشیه و در مواردی بهطور کامل اپاسیته و به اکسیدهای آهن و تیتانیم تبدیل شدهاند. این سنگها دارای ماهیت کالکآلکالن پتاسیم بالا هستند. بررسی دادههای ژئوشیمیایی سنگهای مورد مطالعه نشاندهنده تهیشدگی این سنگها از عناصر با میدان پایداری بالا مانند Nb، Ti و Ta و غنیشدگی آنها از عناصر سنگدوست با شعاع یونی بزرگ مانند Cs، K، Ba، Rb و Th است که از ویژگیهای فعالیت ماگمایی مربوط به مناطق فرورانش است. بیهنجاری منفی Nb میتواند ناشی از مشارکت پوسته در فرایندهای ماگمایی باشد. غنیشدگی این سنگها از عناصر Cs، Rb، Ba و Pb نشانه متاسوماتیسم منشأ در اثر سیالهای آزاد شده از سنگکره اقیانوسی در حال فرورانش است. بنابراین، آلایش ماگمایی و متاسوماتیسم گوشته بر ترکیب ماگمای مادر سنگهای آتشفشانی شمال خاور تالاب گاوخونی تأثیرگذار بودهاند. فعالیت ماگمایی کالکآلکالن در شمال خاور تالاب گاوخونی همزمان با حرکات کوهزایی ناشی از بسته شدن اقیانوس نئوتتیس در ایران است.
سید حسن حجازی؛ محمد حسین آدابی؛ سید رضا موسوی حرمی
چکیده
ماسهسنگهای ژیوتین- فرازنین کوه تیزی (واقع در 25 کیلومتری شمال خاور کرمان) بهطور ناپیوسته بر روی سنگهای کامبرین بالایی سازند کوهبنان قرار گرفتهاند و خود توسط نهشتههای کربنیفر زیرین سازند هوتک (با یک ناپیوستگی فرسایشی) پوشیده میشوند. در این ماسهسنگها که از نوع کوارتزآرنایت هستند، بیشتر دانهها کوارتز متوسط تا بسیار ...
بیشتر
ماسهسنگهای ژیوتین- فرازنین کوه تیزی (واقع در 25 کیلومتری شمال خاور کرمان) بهطور ناپیوسته بر روی سنگهای کامبرین بالایی سازند کوهبنان قرار گرفتهاند و خود توسط نهشتههای کربنیفر زیرین سازند هوتک (با یک ناپیوستگی فرسایشی) پوشیده میشوند. در این ماسهسنگها که از نوع کوارتزآرنایت هستند، بیشتر دانهها کوارتز متوسط تا بسیار ریزدانه (بههمراه مقادیر بسیار کم فلدسپار، خردهسنگ و کانی سنگین) نیمهزاویهدار تا گرد شده هستند و جورشدگی خوبی دارند. مهمترین فرایندهای دیاژنتیکی، تراکم فیزیکی و شیمیایی شدید (مرز دانهها بهصورت مستقیم، محدب- مقعر و مضرسی و آثار انحلال ناشی از فشار)، کاهش بسیار زیاد تخلخل میاندانهای بهدلیل آرایش دوباره دانهها و تشکیل سیمان سیلیسی است. دادههای سنگنگاری، منشأ نفوذی درون کراتونی را نشان میدهد و تجزیه عناصر فرعی و نسبتهایشان (Th/Sc & La/Sc)، مشابهت این سنگها با رسوبات حاصل از هوازدگی سنگهای فلسیک را تأیید میکند. میانگین شاخص CIA و PIA برای این سنگها بهترتیب 96/69 و 8/75 (بیش از 60) و گویای هوازدگی متوسط تا زیاد برای سنگ منشأ یا در هنگام حمل و نقل رسوبات (پیش از نهشت پایانی) است. نتایج حاصل از رسم اکسیدهای اصلی و عناصر فرعی این نمونهها بر روی نمودارهای مختلف، نهشت در یک محیط رسوبی وابسته به حوضه حاشیه قارهای غیرفعال را نشان میدهد.