معین دریاپیما هرمزی؛ حبیب بیابانگرد؛ ساسان باقری؛ محمدرضا بخشی محبی
چکیده
مجموعه آتشفشانی دشتکوه در فاصله 75 کیلومتری شمال ایرانشهر قرار دارد. این توده شامل دو بخش A (توده اصلی) و B (بخش جدا افتاده در بخش شمالی دشتکوه) است. بر پایه نقشه‌های زمینشناسی تهیه شده از منطقه، مجموعه اخیر به سن کرتاسه بالایی، درون فلیش‌های خاور ایران نفوذ کرده است و مرز گسلی با کنگلومرای پایه ائوسن دارد. توده یادشده ...
بیشتر
مجموعه آتشفشانی دشتکوه در فاصله 75 کیلومتری شمال ایرانشهر قرار دارد. این توده شامل دو بخش A (توده اصلی) و B (بخش جدا افتاده در بخش شمالی دشتکوه) است. بر پایه نقشه‌های زمینشناسی تهیه شده از منطقه، مجموعه اخیر به سن کرتاسه بالایی، درون فلیش‌های خاور ایران نفوذ کرده است و مرز گسلی با کنگلومرای پایه ائوسن دارد. توده یادشده شامل سنگ‌های بازالت، آندزیت، آندزیبازالت و تراکیبازالت است. کانی‌های اصلی سازنده سنگ‌های این توده شامل پلاژیوکلاز، پیروکسن، هورنبلند و سانیدین است و این سنگ‌ها بیشتر بافت پورفیری دارند. عضو وابسته به این مجموعه نهشتههای آذرآواری است که در بخش پایینی آنها قرار دارد و بیشتر توف هستند. در نمودار فراوانی عناصر خاکی کمیاب نمونه‌های مورد مطالعه، نسبت به فراوانی این عناصر در کندریت، شیب منفی قابل ملاحظه‌ای دیده می‌شود که نشان‌دهنده غنی‌شدگی نمونه‌ها از عناصر خاکی کمیاب سبک (LREE) و تهی‌شدگی از عناصر خاکی کمیاب سنگین (HREE)، برای سنگ‌های آتشفشانی دشتکوه است. نمودارهای مختلف ترکیب شیمیایی، زمین‌ساخت- ماگمایی و تعیین منشأ وابسته به سنگ‌های مورد مطالعه نشان می‌دهد که سنگ‌ها ماهیت آلکالن با منشأ گوشته‌ای دارند و در محیط کمان آتشفشانی قاره‌ای شکل گرفته‌اند. به نظر می‌رسد مجموعه آتشفشانی دشتکوه بخشی از یک کمربند جزایر کمانی است که از شمال پاکستان تا ایران گسترده و طی رخداد زمین‌ساختی جوان‌تر، از منشأ خود جدا شده است.
سید محسن مزتضوی
چکیده
آتشفشان لایه‌ای(استراتوولکان) دماوند در طول فعالیتش به‌طور متناوب فورانهای انفجاری پر قدرت داشته است و مواد حاصل از آن به‌گونههایی متفاوت نهشته شدهاند. بیشترین نهشتههای آذرآواری ریزشی و جریانی دماوند عموما در خاور دماوند دیده میشوند و گاه تا فاصله 20 کیلومتری از قله در معرض نمایش هستند. مهم‌ترین دلیل گسترش بیشتر مواد ...
بیشتر
آتشفشان لایه‌ای(استراتوولکان) دماوند در طول فعالیتش به‌طور متناوب فورانهای انفجاری پر قدرت داشته است و مواد حاصل از آن به‌گونههایی متفاوت نهشته شدهاند. بیشترین نهشتههای آذرآواری ریزشی و جریانی دماوند عموما در خاور دماوند دیده میشوند و گاه تا فاصله 20 کیلومتری از قله در معرض نمایش هستند. مهم‌ترین دلیل گسترش بیشتر مواد آذرآواری در خاور دماوند این است که به هنگام فوران انفجاری این آتشفشان محور پراکنش تفرا به سوی خاور بوده است. بجز نهشتههایی که به فراوانی در دامنههای خاوری یافت میشوند، نهشتههای ریزشی پامیس جوان دیگری در بخشهای باختری دماوند یافت شد که شامل نهشتههای نازک‌لایه پامیسهای ریزشی تحکیم نیافته دور از منشأ (Distlas) با جورشدگی خوب و نهشتههای ستبر جوش‌خورده نزدیک منشأ (Proximals) همراه با فیامههاست که در محلی بهنام کرمپشته و در بخش پایین مخروط شیبدار دماوند و در دیواره دره راوین رخنمون و با رنگ صورتی تا نارنجی کم رنگ نمود دارند. برای بررسی علت پراکندگی تفرای جوان در بخش باختری، دادههای باد در سطوح استاندارد میان سالهای 1995 تا 2010 مطالعه و تجزیه و تحلیل شد. سوی جریان باد در بالای آتشفشان دماوند در تروپوسفر و استراتوسفر و در فصول سرد سال همواره باختری است بنابراین محور پراکنش تفرا همیشه به‌سوی خاور خواهد بود که خود توجیه کننده حجم عظیمی از نهشتههای ریزشی دماوند در بخشهای خاوری این آتشفشان است. برسی دادههای باد در استراتوسفر، روندی متفاوت نسبت به تروپوسفر نشان می‌دهد. جهت و سرعت باد در استراتوسفر نسبت به تروپوسفر در فصول مختلف سال متفاوت است. در ماههای گرم سال سوی وزش باد در ارتفاع میان 14 تا 19 هزار متری با یک تغییر کاملا مشخص از سوی باختری به خاوری تغییر میکند. تغییر جهت و سرعت باد در استراتوسفر و در فصول گرم سال وجود نهشتههای آذرآواری ریزشی در باختر دماوند و در دره کرمپشته را توجیه میکند. بنابراین گسترش تفرا در یک فوران انفجاری آتی در دماوند وابسته به ارتفاع ستون برآمده از فوران و زمان رخداد آن (فصل گرم یا سرد سال) خواهد بود.
