چینه شناسی و فسیل شناسی
پریسا محمدی؛ عباس قادری؛ علیرضا عاشوری
چکیده
ناحیه جلفای آذربایجان یکی از مهمترین مناطق شناخته شده در حاشیه جنوبی اقیانوس پالئوتتیس است که توالی رسوبی دریایی پیوسته‌ای از گذر پرمین به تریاس را در خود جای داده است. لایه‌های جلفای پایینی و بالایی در برش چینه‌شناسی قره‌گز (جنوب جلفا) با 5/41 متر ستبرا، با وجود آن که دربردارنده ردیف رسوبات کامل و غنی از سنگواره‌ای در این بازه زمانی ...
بیشتر
ناحیه جلفای آذربایجان یکی از مهمترین مناطق شناخته شده در حاشیه جنوبی اقیانوس پالئوتتیس است که توالی رسوبی دریایی پیوسته‌ای از گذر پرمین به تریاس را در خود جای داده است. لایه‌های جلفای پایینی و بالایی در برش چینه‌شناسی قره‌گز (جنوب جلفا) با 5/41 متر ستبرا، با وجود آن که دربردارنده ردیف رسوبات کامل و غنی از سنگواره‌ای در این بازه زمانی می‌باشند، تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند. پژوهش حاضر به مطالعه زیای بازوپایان لایه‌های جلفا در این منطقه می‌پردازد. در این مطالعه، 11 جنس و 21 گونه از راسته‌های Athyridida، Orthotetida، Orthida، Productida، Spiriferida و Terebratulida شناسایی شده‌اند که همگی معرف ایالت زیستی کاتایسین برای این ناحیه از پالئوتتیس باختری می‌باشند. بر این اساس، چهار زیست‌پهنه مختلف شامل Araxilevis intermedius Zone، Araxilevis intermedius-Permophricodothyris ovata Interval zone، Permophricodothyris ovata Zone و Transcaucasathyris araxensis Zone معرفی شده‌اند که گویای سن ووچیاپینگین برای توالی مورد مطالعه می‌باشند. این زیست‌پهنه‌ها تطابق خوبی با دیگر برشهای چینه‌شناسی ناحیه جلفا در کوههای علی‌باشی و زال، برش دورآشام در قفقاز جنوبی، سازند همبست در ناحیه آباده و سازند نسن در البرز مرکزی نشان می‌دهند و گویای اهمیت این بازوپایان در انجام تطابق زیستی در مقیاس منطقه‌ای در بازه زمانی پرمین پسین هستند.
زمین شناسی اقتصادی
مرتضی دلاوری؛ امیرعلی طباخ شعبانی؛ سمانه قنبری
چکیده
سنگهای آتشفشانی داسیتی (الیگوسن) در جنوب جلفا (آذربایجان شرقی) رخنمون گسترده‌ای دارند. این سنگ‌ها اغلب بافت پورفیری تا هیالوپورفیری و ترکیب کانی‌شناسی پلاژیوکلاز، آمفیبول، کوارتز و بیوتیت دارند. داده‌های شیمیایی نقطه‌ای کانی‌ها (EPMA)، حاکی از منطقه‌بندی نوسانی و تنوع شیمیایی آمفیبول‌ها (پارگازیت و ادنیت) است. بلورهای پلاژیوکلاز ...
بیشتر
سنگهای آتشفشانی داسیتی (الیگوسن) در جنوب جلفا (آذربایجان شرقی) رخنمون گسترده‌ای دارند. این سنگ‌ها اغلب بافت پورفیری تا هیالوپورفیری و ترکیب کانی‌شناسی پلاژیوکلاز، آمفیبول، کوارتز و بیوتیت دارند. داده‌های شیمیایی نقطه‌ای کانی‌ها (EPMA)، حاکی از منطقه‌بندی نوسانی و تنوع شیمیایی آمفیبول‌ها (پارگازیت و ادنیت) است. بلورهای پلاژیوکلاز نیز اغلب زونینگ نوسانی داشته و ترکیب آندزین (An=29-51%) دارند. در این تحقیق، محاسبات دما-فشارسنجی به روش‌های مختلف بر روی کانی‌های آمفیبول و پلاژیوکلاز انجام شده است. مطابق نتایج فشارسنجی، پلاژیوکلازها فشار 5 تا 8 کیلوبار و آمفیبول‌ها محدوده‌های مختلف فشار 5/1 تا 3 و 5 تا 9 کیلوبار را نشان می‌دهند. همچنین، از نظر دماسنجی، پلاژیوکلازها دمای 1020 تا 1050 درجه سانتیگراد و آمفیبول‌ها دمای 850 تا 900 درجه سانتیگراد را نشان می‌دهند. بر اساس نتایج فشارسنجی، تبلور و رشد کانی‌ها در اتاق‌های ماگمایی اعماق مختلف صورت گرفته است. برخی از آمفیبول‌ها در پوسته تحتانی شروع به تبلور نموده و رشد متعاقب آنها با صعود ماگما تا پوسته میانی رخ داده است در حالیکه برخی دیگر در اعماق پوسته فوقانی متبلور شده‌اند. کنار هم قرار گرفتن کانی‌های اعماق مختلف در داسیت‌ها را می‌توان به اختلاط مذاب‌ها در اتاق‌های ماگمایی کم عمق نسبت داد.
چینه شناسی و فسیل شناسی
عباس قادری؛ مهدی بادپا؛ علیرضا عاشوری
چکیده
به منظور مطالعه مرجانهای پرمین در شمال باختر ایران، برش چینه‌شناسی در کوههای علی‌باشی انتخاب و مورد نمونه‌برداری قرار گرفت. پس از مطالعه میکروسکپی برشهای طولی، عرضی و سریالی متعدد تهیه شده از بیش از 180 سنگواره مرجانی تعداد 12 گونه متعلق به 6 جنس از مرجانهای روگوزا و تابولا شناسایی شد. توالی پرمین منطقه جلفا، قلمرو دو نوع فونای ...
بیشتر
به منظور مطالعه مرجانهای پرمین در شمال باختر ایران، برش چینه‌شناسی در کوههای علی‌باشی انتخاب و مورد نمونه‌برداری قرار گرفت. پس از مطالعه میکروسکپی برشهای طولی، عرضی و سریالی متعدد تهیه شده از بیش از 180 سنگواره مرجانی تعداد 12 گونه متعلق به 6 جنس از مرجانهای روگوزا و تابولا شناسایی شد. توالی پرمین منطقه جلفا، قلمرو دو نوع فونای مرجانی است. قلمرو فونای واگینوفیلیده شامل جنس‌های شاخص مرجانهای کلنی حوضه تتیس مانند Ipciphyllum و Waagenophyllum به دیرینگی پرمین میانی؟ ـ پسین است. قلمرو فونای سیاتاکسونیا به دیرینگی پرمین پسین شامل نماینده‌های فیلوژنتیک آخرین مرجانهای روگوزاست و غالباً دربردارنده جنس Pentaphyllum است که با فراوانی زیاد، تا نزدیکی حادثه انقراضی انتهای پرمین در رأس سازند علی باشی به حیات خود ادامه داده داده است. همچنین آخرین و جوانترین مرجان تابولا پیش از رویداد انقراضی پرمین پسین در منطقه جلفا، جنس Protomichelinia دانسته شده است. فونای مرجانی پرمین شمال باختر ایران به خوبی با فونای پرمین آباده در ایران مرکزی و فونای قفقاز جنوبی شباهت دارد. همچنین مرجانهای فونای واگینوفیلیده مشابه فونای هم سن در جنوب چین هستند، در حالی که مرجانهای سیاتاکسونیای پرمین پسین بوم‌گرایی بالایی را نشان می‌دهند.
سیروس عباسی؛ بهاءالدین حمدی؛ محمودرضا مجیدی‌فرد
چکیده
نمونه برداری از نهشته‌های دونین، در دو برش جداگانه با موقعیت‌های مختلف انجام گردید: 1ـ برش ایلانقره، در روستای ایلانقره، 40 کیلومتری شمال‌شرق ماکو قرار دارد. 2ـ برش پیراسحاق به گونه برش مرکب در جنوب جلفا (غرب روستاهای پیراسحاق و چای‌کسن) جای گرفته است. از آنجائیکه کارهای کمتری در مورد ماهیهای دونین در سازند ایلانقره انجام شده است، ...
بیشتر
نمونه برداری از نهشته‌های دونین، در دو برش جداگانه با موقعیت‌های مختلف انجام گردید: 1ـ برش ایلانقره، در روستای ایلانقره، 40 کیلومتری شمال‌شرق ماکو قرار دارد. 2ـ برش پیراسحاق به گونه برش مرکب در جنوب جلفا (غرب روستاهای پیراسحاق و چای‌کسن) جای گرفته است. از آنجائیکه کارهای کمتری در مورد ماهیهای دونین در سازند ایلانقره انجام شده است، در این پژوهش بقایای ریز (دندانها، پولکها و قطعات استخوانی) از کوسهماهیان (Chondrichtian)، ماهیان استخوانی (Acantodian) و غیره در رخنمونهای دونین واقع در شمالغرب ایران مورد شناسائی قرارگرفتند. جنس و گونه‌های شاخص جمعآوری شده در برشهای یاد شده عبارتند از: Siberiodus mirabilis, Phoebodus gothicus, Phoebodus turnerae, , Body scale of Holonema sp., Sarcopterygian scale, Ischnacanthid jaw, Cheiracanthus sp., Ertychius intermedius Cladodus wildungensis, Protacrodus sp., این بقایای ریز از نظر زیست چینهای و جغرافیای دیرینه، میتوانند با نمونههای پیدا شده از ایران و کشورهای همجوار و سایر نقاط دنیا مقایسه شوند و مرز گسترش دریای دونین را در حاشیه شمالی گندوانا تعیین کنند.
ملیحه صادقی؛ کوروش رشیدی؛ رحیم شعبانیان
چکیده
توالی سیستم پرمین در برش چینه‌شناسی پیراسحاق حدود 1400 متر ستبرا دارد که 100مترقاعده‌آنشاملسازنددورود،1100مترشاملسازند روتهو200مترشاملسازندنسناست. مرز زیرین توالی با ناپیوستگیروی مجموعه سنگهای خروجیدونین قرارگرفته و مرز فوقانی آنها به صورت پیوسته و همشیب بهسنگ‌آهک‌های صفحه‌ای و زردرنگ سازند الیکا به سنتریاس‌پیشین و میانی تبدیل ...
بیشتر
توالی سیستم پرمین در برش چینه‌شناسی پیراسحاق حدود 1400 متر ستبرا دارد که 100مترقاعده‌آنشاملسازنددورود،1100مترشاملسازند روتهو200مترشاملسازندنسناست. مرز زیرین توالی با ناپیوستگیروی مجموعه سنگهای خروجیدونین قرارگرفته و مرز فوقانی آنها به صورت پیوسته و همشیب بهسنگ‌آهک‌های صفحه‌ای و زردرنگ سازند الیکا به سنتریاس‌پیشین و میانی تبدیل می‌شود. بهمنظور شناسایی جنس و گونه‌های مختلف جلبک‌های آهکی موجود دراین توالی220 نمونه برای مطالعات میکروسکوپی به طور سیستماتیک از پایین به بالا و براساس تغییرات سنگ‌شناختیدر جهت عمود بر امتداد لایه‌ها برداشت شد.در اینمطالعه، 7 جنس و 9 گونه جلبک سبز داسی‌کلادآسه‌شامل: Mizzia sp., Mizzia velebitana, Mizzia cornuta, Macroporella sp., Macroporella cf. nuda, Paraepimastopora longutuba, Epimastopora sp.,Epimastopora symetrica, Epimastoporella japonica, Epimastopora likana, Tabasoporella tulipaformis, Gyroporella sp., Gyroporella nipponicaو 2 جنس و 5 گونه جلبک‌از خانواده‌ژیمنوکدی‌اسه شامل:Permocalculus sp., Permocalculus plumosus, Permocalculus cf. dikenliderensis, Permocalculus tenellus,Gymnocodium sp.,Gymnocodium bellerophontis, در سازندهای روتهو نسن مورد شناساییقرارگرفتند.همچنین جلبک Tabasoporella tulipaformisمتعلق به خانواده داسی‌کلادآسه‌آ که از سازند جمال معرفی شده است؛ نخستین بار در واحدهای آهکی شمال‌باخترکشور شناسایی و گزارش شد.
نصرالله عباسی
چکیده
رسوبات فلیش کرتاسه آسیاب خرابه (30 متر) در باختر روستای سیه رود در منطقه جلفا، شمال باختر ایران، مرکب از کنگلومرا، ماسه‌سنگ، سیلت‌سنگ و گل‌سنگ یا مارن است که بیشتر مربوط به بخش‌های A، B، D و E توالی بوما هستند. اثر فسیل‌های متنوع بر روی سطوح زیرین لایه‌های ماسه‌سنگ و سیلت‌سنگ به صورت برجسته حفظ شده‌اند که شامل:Bergaueria hemispherica, Bergaueria ...
بیشتر
رسوبات فلیش کرتاسه آسیاب خرابه (30 متر) در باختر روستای سیه رود در منطقه جلفا، شمال باختر ایران، مرکب از کنگلومرا، ماسه‌سنگ، سیلت‌سنگ و گل‌سنگ یا مارن است که بیشتر مربوط به بخش‌های A، B، D و E توالی بوما هستند. اثر فسیل‌های متنوع بر روی سطوح زیرین لایه‌های ماسه‌سنگ و سیلت‌سنگ به صورت برجسته حفظ شده‌اند که شامل:Bergaueria hemispherica, Bergaueria isp., Cochlichnus isp., Granularia isp., Halopoa imbricate, Helminthoida crassa, Helminthopsis abeli, Imponoglyphus torquendus, Neonereites multiserialis, Paleodictyon latum, Paleodictyon cf. majus, Paleodictyon nodosum, Palaeophycus alternatus, Palaeophycus sulcatus, Phycodes templus, Phycodes isp., Planolites annularis, Planolites beverleyensis, Protovirgularia longespicata, Squamodictyon isp., Strobilorhaphe isp., Thalassinoides isp., Taphrhelminthopsis recta, Taphrhelminthopsis convolute, Treptichnus pollardiمی‌باشند. این اثر فسیل‌ها بیشتر آثار خزشی- تغذیه‌ای یا تغذیه ای رخساره اثرفسیلی نرئیتس هستند و بر پایه مجموعه اثر فسیلی در شش گروه قابل تقسیم‌اند. این اثر فسیل‌ها در دوره‌های پس از حادثه (post event) ایجاد شده‌اند. به طوری که بر روی رسوبات گلی پس از جریان‌های آشفته، اثر فعالیت‌های زیستی باقی مانده‌اند. فعالیت جانوران اثر ساز هنگام بالا بودن مواد غذایی در دسترس یا اکسیژن محلول افزایش یافته است. در مجموع بر اساس اثر فسیل‌های یافت شده که متعلق به رخساره اثر فسیلی نرئیتس هستند، رسوبات مورد مطالعه در یک محیط ژرف حوضه رسوبی (Abyssal) نهشته شده‌اند.
افشین اکبرپور؛ ایرج رسا؛ محمود مهرپرتو
چکیده
محدوده اکتشافی مسجد داغی جلفا در ورقه زمین‌شناسی 1:100000 جلفا قرار دارد. این محدوده، از نظر زمین‌شناسی ساختـــاری بخشی از زون البرز باختری- آذربایجان است. قدیمی‌ترین رخنمونهای سنگی در محدوده مورد مطالعه مربوط به فلیشهای ائوسن است که به طور گسترده در بخش جنوبی و شمال خاوری محدوده دیده می‌شود. بخش دیگر رخنمونهای سنگی محدوده را به طور ...
بیشتر
محدوده اکتشافی مسجد داغی جلفا در ورقه زمین‌شناسی 1:100000 جلفا قرار دارد. این محدوده، از نظر زمین‌شناسی ساختـــاری بخشی از زون البرز باختری- آذربایجان است. قدیمی‌ترین رخنمونهای سنگی در محدوده مورد مطالعه مربوط به فلیشهای ائوسن است که به طور گسترده در بخش جنوبی و شمال خاوری محدوده دیده می‌شود. بخش دیگر رخنمونهای سنگی محدوده را به طور عمده مجموعه سنگهای آتشفشانی آندزیت- تراکی آندزیت تشکیل می‌دهدکه تحت تأثیر عملکرد توده‌های نفوذی درونی کوارتز مونزونیتی قرار گرفته و دگرسانی فیلیک و فیلیک کربناتی را در محدوده مورد مطالعه ایجاد کر‌ده‌اند. کانی سازیها به طور عمده در مجموعه آتشفشانی به صورت رگه‌های سیلیسی- باریتی نمود یافته وتوده کوارتزمونزونیتی نیز از نظر وجود کانی‌سازی مس پورفیری حائز اهمیت است.
نتایج دگرسانی در محدوده مورد مطالعه به دو بخش تفکیک شده است. بخش اول مربوط به دگرسانی در محدوده مورد مطالعه و بخش دوم مربوط به هاله‌های اطراف رگه‌های کانی‌سازی شده براساس ترانشه‌های حفر شده در محدوده‌های کانی‌سازی است که هر کدام به تفکیک مورد بررسی قرار گرفته‌اند. بررسی نتایج در اطراف زونهای دگرسانی حاشیه رگه‌ها نیز شامل دگرسانی سریسیتی، دگرسانی سیلیسی، دگرسانی پروپیلیتیک و کلریتی و دگرسانی آلونیتی (ژاروسیتی) است.
نتایج حاصل از مطالعات دگرسانی در اطراف رگه‌های کانی سازی شده با توجه به دگرسانی متنوع گسترش یافته نشان‌دهنده کانسار طلای اپی ترمال است که دگرسانی آلونیتی از نوع ژاروسیت یکی از نشانه‌های مهم وجود آن است .
نتایج حاصل از دگرسانی و گسترش زونهای دگرسانی به صورت منظم نشان‌دهنده احتمال وجود کانسار مس پورفیری (دگرسانی پتاسیک، دگرسانی فیلیک، دگرسانی آرژیلیک و دگرسانی پروپیلیتیک) است که توسط گمانه DH-8 این نتیجه قابل تصور است.
