رسوب شناسی
افشین کریم‌خانی بهادر؛ سادات فیض‌نیا؛ محسن آل‌علی؛ مهران آرین
چکیده
دریای کاسپین بزرگ‌ترین گستره آبی محصور در ناحیه قاره‌ای سیاره زمین است. برای تهیه داده‌های رسوب‌شناسی 98 ایستگاه برداشت نمونه سطحی از بستر دریا در محدوده فلات قاره (بیشینه ژرفای 200 متر) بخش جنوبی دریای کاسپین و در امتداد سواحل ایران طراحی شده است. شاخص‌هایی همانند نوع و میزان بار رسوبی حمل شده به محیط رسوبگذاری، انرژی امواج ...
بیشتر
دریای کاسپین بزرگ‌ترین گستره آبی محصور در ناحیه قاره‌ای سیاره زمین است. برای تهیه داده‌های رسوب‌شناسی 98 ایستگاه برداشت نمونه سطحی از بستر دریا در محدوده فلات قاره (بیشینه ژرفای 200 متر) بخش جنوبی دریای کاسپین و در امتداد سواحل ایران طراحی شده است. شاخص‌هایی همانند نوع و میزان بار رسوبی حمل شده به محیط رسوبگذاری، انرژی امواج و جریان‌های دریایی و همچنین چگونگی تغییرات شیب بستر دریا در تولید و تنوع رخسارههای رسوبی نهشته‌های عهد حاضر نقش دارند. 9 رخساره رسوبی در نهشته‌های سطحی این ناحیه بیشترین فراوانی را دارند و به‌طور میانگین در رسوبات فلات قاره، 1 درصد وزنی ذرات درشتدانه، 25 درصد وزنی ذرات متوسط دانه و 74 درصد وزنی ذرات ریزدانه وجود دارد. زیر محیط‌های رسوبی، پسکرانهای، پیشانی ساحلی، ناحیه انتقالی فراساحلی و فراساحلی قابلشناسایی هستند که ترکیب فراوانی رخسارههای رسوبی در پهنه پسکرانهای و پهنه پیشانی ساحلی بیشتر به شکل رخسارههای گروه ماسه‌ای و در ناحیه انتقالی فراساحلی و ناحیه فراساحلی، بیشترین فراوانی را رخسارههای گروه گلی دیده می‌شود. به‌طور عمومی دو رخساره رسوبی با ترکیب، گل باکمی گراول و گل از دیگر رخسارههای دیگر فراوانی بیشتری دارند.
عنایت الله حق‌فرشی؛ پیمان رضائی؛ سیدرضا موسوی حرمی؛ محمد فریدی
چکیده
طبقات لیگنیت‌دار تبریز در زمره سازندهای نئوژن ناحیه شمال باختری کشور است که گسترش آن در حومه خاوری شهر تبریز می‌باشد. رخسارههای رسوبی آن شامل گروه‌های رخساره‌ای آواری‌های ریزدانه، ماسه‌سنگ‌ها، سنگهای آهکی و رخسارههای لیگنیت‌دار، توف و ریزرخساره‌ها و رخساره‌سنگی‌های (پتروفاسیس‌ها) زیر مجموعه آنها هستند. در این پژوهش، ...
بیشتر
طبقات لیگنیت‌دار تبریز در زمره سازندهای نئوژن ناحیه شمال باختری کشور است که گسترش آن در حومه خاوری شهر تبریز می‌باشد. رخسارههای رسوبی آن شامل گروه‌های رخساره‌ای آواری‌های ریزدانه، ماسه‌سنگ‌ها، سنگهای آهکی و رخسارههای لیگنیت‌دار، توف و ریزرخساره‌ها و رخساره‌سنگی‌های (پتروفاسیس‌ها) زیر مجموعه آنها هستند. در این پژوهش، دو برش چینهنگاری از این رسوبات در گستره خاور تبریز در قالب 171 نمونه و 42 مقطع نازک برداشت شده و مورد مطالعه قرار گرفتند. از آنالیز XRD برای کانی‌شناسی و میکروسکوپ الکترونی SEM برای مطالعات سه‌بعدی در شناسایی میکروفسیل‌ها بهره گرفته شد. فسیل‌های شناسایی شده شامل انواع جنس‌های شکم‌پایان (گاستروپودا)، پلسی‌پودا، استراکد، ماهی، دیاتومه، جلبک کاروفیت و روزن‌بران (فرامینیفرا) می‌باشند. مجموعه دیرینه‌زیستی مطالعه شده، شامل جنس‌هایی از آب شیرین تا مقاوم به شوری و دریایی می‌باشند. محیط‌های رسوبی شناسایی شده شامل محیط حوضه دریاچه‌ای، محیط کم ژرفای ساحلی و محیط باتلاقی حاشیه دریاچه‌ای می باشند. در طبقات رسوبی مطالعه شده شواهد فسیل‌شناسی قوی و شواهد رسوب‌شناختی محیط دریایی حداقل در زمان حیات آن مشاهده نمی‌شود، از این رو، چنین نتیجه‌گیری می‌شود که تاکسای دریایی موجود در این نهشته‌ها باقی مانده و سازگار یافته از یک محیط دریایی پیشین می‌باشند.
زمین شناسی نفت
مجید صفائی فاروجی؛ حسین رحیم پور بناب؛ محمدرضا کمالی؛ بیوک قربانی
چکیده
بررسی ژئوشیمیایی سازندهای کژدمی و پابده حاکی از سنگ شناسی شیلی و کربناته و محیط رسوبی دریایی احیایی – نیمه اکسیدی برای هر دو سازند می‌باشد. در طرف مقابل، بلوغ حرارتی سازند کژدمی معادل با اواسط پنجره نفتی است در حالیکه پارامترهای شاخص بلوغ، حاکی از نابالغ بودن سازند پابده از لحاظ حرارتی و به عبارتی عدم ورود این سازند به پنجره نفت ...
بیشتر
بررسی ژئوشیمیایی سازندهای کژدمی و پابده حاکی از سنگ شناسی شیلی و کربناته و محیط رسوبی دریایی احیایی – نیمه اکسیدی برای هر دو سازند می‌باشد. در طرف مقابل، بلوغ حرارتی سازند کژدمی معادل با اواسط پنجره نفتی است در حالیکه پارامترهای شاخص بلوغ، حاکی از نابالغ بودن سازند پابده از لحاظ حرارتی و به عبارتی عدم ورود این سازند به پنجره نفت زایی می‌باشند. نشانههای زیستی موجود در هر چهار نمونه نفتی مورد مطالعه همگی حاکی از مشتق شدن نمونههای نفتی از سنگ مادر کربناته- شیلی یا مارنی می‌باشند. بیومارکرهای شاخص بلوغ حرارتی حاکی از بلوغی معادل با اواسط پنجره نفت زایی برای هر چهار نمونه نفتی می باشند. مقادیر متفاوت شاخص الئنان در نمونههای نفتی حاکی از نقش پر رنگتر سازند پابده در تولید نفت چاه های 36، 56، و 55 نسبت به نفت موجود در مخزن آسماری چاه 22 می‌باشد. در مجموع، تطابق نفت – سنگ منشأ انجام گرفته هر دو سازند کژدمی و پابده را به عنوان سنگ مادر مولد نفت ها معرفی می‌کند.
رسوب شناسی
کیوان احزن؛ نادر کهنسال قدیم وند؛ سید محسن آل علی؛ داود جهانی
چکیده
سازند جهرم (پالئوسن-ائوسن میانی) یکی از مخازن مهم در حوضه نفتی زاگرس و خلیج فارس است. این سازند در میدان بینالود در خلیج فارس با ستبرای 660 متر از سنگ های آهکی و دولومیتی تشکیل شده است. در این پژوهش چینه نگاری سکانسی سازند جهرم و فرآیندهای دیاژنزی موثر بر کیفیت مخزنی این سازند در میدان نفتی بینالود مورد مطالعه قرار گرفت. نهشته های سازند ...
بیشتر
سازند جهرم (پالئوسن-ائوسن میانی) یکی از مخازن مهم در حوضه نفتی زاگرس و خلیج فارس است. این سازند در میدان بینالود در خلیج فارس با ستبرای 660 متر از سنگ های آهکی و دولومیتی تشکیل شده است. در این پژوهش چینه نگاری سکانسی سازند جهرم و فرآیندهای دیاژنزی موثر بر کیفیت مخزنی این سازند در میدان نفتی بینالود مورد مطالعه قرار گرفت. نهشته های سازند جهرم شامل تناوبی از سنگ آهک کریستالین و دولومیت می باشد که با مرز ناپیوسته در زیر سازند آسماری و بالای سازند تاربور قرار دارد. بررسی مقاطع نازک منجر به شناسایی 11 ریز رخساره گردید که در چهار کمربند رخساره ای نهشته شده اند. مهم ترین فرایندهای دیاژنزی که در این سازند مشاهده شد عبارتند از: آشفتگی زیستی، سیمانی شدن، دولومیتی شدن، انحلال، تخلخل و تشکیل شکستگی ها که در این میان آشفتگی زیستی و سیمان انیدریتی باعث کاهش کیفیت مخزنی و دولومیتی شدن، انحلال و تخلخل های ثانویه منجر به بهبود کیفیت مخزنی گردیده است. بیشتر رخساره های سازند جهرم گل پشتیبان هستند و تخلخل اولیه بسیار ناچیزی دارند. بررسی های چینه نگاری سکانسی منجر به شناسایی یک سکانس رسوبی رده سوم با مرز سکانسی از نوع اول برای نهشته های سازند جهرم گردید.
چینه شناسی و فسیل شناسی
مهناز پروانه نژاد شیرازی؛ منا صدیقی؛ پریسا بلیچه خرم آبادی
چکیده
این تحقیق در برگیرنده چینه‌شناسی سنگی، چینه‌شناسی زیستی، ریزرخساره ها و محیط رسوبی سازند جهرم در برش چینه‌شناسی چله‌گاه سپیدان واقع در شمال غرب شیراز می‌باشد. بر اساس تغییرات سنگ‌شناسی ۱۵ واحد سنگی در سازند جهرم قابل شناسایی است. این سازند با یک مرز تدریجی و بصورت پیوسته بر روی سازند پابده قرار گرفته و بصورت همشیب ولی ناپیوسته ...
بیشتر
این تحقیق در برگیرنده چینه‌شناسی سنگی، چینه‌شناسی زیستی، ریزرخساره ها و محیط رسوبی سازند جهرم در برش چینه‌شناسی چله‌گاه سپیدان واقع در شمال غرب شیراز می‌باشد. بر اساس تغییرات سنگ‌شناسی ۱۵ واحد سنگی در سازند جهرم قابل شناسایی است. این سازند با یک مرز تدریجی و بصورت پیوسته بر روی سازند پابده قرار گرفته و بصورت همشیب ولی ناپیوسته با سازند آسماری پوشیده می‌شود. بر اساس گسترش قائم میکروفسیلهای شناسایی شده، سازند جهرم در برش مورد مطالعه به ائوسن میانی- بالایی نسبت داده می‌شود. مطالعات رخساره‌ای نشان می‌دهند که این سازند از ۶ رخساره و ۱۲ زیررخساره تشکیل شده است. تجزیه و تحلیل رخسارههای شناسایی شده موید آن است که رسوبات سازند جهرم در محیط دریای باز، رمپ داخلی دریای باز، رمپ داخلی دریای محصور، شول، و لاگون می‌باشد و از لحاظ ساختاری در یک سیستم رمپ همشیب نهشته شدهاند.
رسوب شناسی
امید کاک مم؛ محمدحسین آدابی؛ احسان ده یادگاری
چکیده
بافت، ساخت رسوبی و فوناهای موجود منجر به شناسایی دوازده رخساره کربناته- تبخیری شده است. این رخساره‌ها در سه کمربند رخساره‌ای پهنه جزرومدی، لاگون و شول کربناته نهشته شدهاند. گسترش پهنه جزرومدی به همراه رسوبات تبخیری و رخسارههای ترومبولیتی و استروماتولیتی، عدم وجود ساختمان‌های ریفی دارای تداوم جانبی، حضور گسترده گل کربناته و ...
بیشتر
بافت، ساخت رسوبی و فوناهای موجود منجر به شناسایی دوازده رخساره کربناته- تبخیری شده است. این رخساره‌ها در سه کمربند رخساره‌ای پهنه جزرومدی، لاگون و شول کربناته نهشته شدهاند. گسترش پهنه جزرومدی به همراه رسوبات تبخیری و رخسارههای ترومبولیتی و استروماتولیتی، عدم وجود ساختمان‌های ریفی دارای تداوم جانبی، حضور گسترده گل کربناته و نبود رخسارههای ریزشی و لغزشی تأییدکننده یک محیط رمپ کربناته از نوع هموکلینال برای سازند کنگان است. رخسارههای شناسایی شده بر اساس مشخصات پتروفیزیکی که حاصل فرایندهای اولیه رسوبگذاری و دیاژنز می‌باشد در قالب هفت گونه سنگی طبقه‌بندی شدهاند که در آنها گونه سنگی نخست (RT1) فاقد خواص مطلوب مخزنی بوده و به ترتیب به سمت RT7 کیفیت مخزنی افزایش می‌یابد. تغییرات جانبی و عمودی رخساره‌ها منجر به شناسایی دو سکانس رسوبی رده سوم شده است که الگوی انباشت چینه‌ای در آنها توسط رخسارههای ساب‌تایدال با مشخصات مخزنی مناسب که توسط رخسارههای تبخیری و پریتایدال با مشخصات پایین مخزنی در برگرفته شدهاند، مشخص می‌شود. بیشترین کیفیت مخزنی سازند کنگان در دو زون مخزنی K1 و K2 منطبق بر انتهای TST، سطح بیشینه پیشروی آب دریا (mfs) و قاعده HST در سکانس‌های رسوبی شناسایی شده می‌باشد که در رخسارههای شول کربناته واقع شده است.
رسوب شناسی
یزدان گلستان؛ امید کاک مم؛ محمدحسین آدابی؛ احسان دهیادگاری
چکیده
توالی کربناته- تبخیری، همراه با رسوبات سیلیسی آواری و نهشته های مخلوط سیلیسی آواری- کربناته مخزن آسماری/پابده با سن الیگو-میوسن در میدان نفتی کرنج به منظور بررسی دیاژنز، ریزرخساره‌ها و تعیین کانی‌شناسی اولیه هدف این مطالعه بوده است. میکرایتی‌شدن، انحلال، تراکم، نئومورفیسم، سیمانی‌شدن و دولومیتی‌شدن از جمله فرایندهای دیاژنزی ...
بیشتر
توالی کربناته- تبخیری، همراه با رسوبات سیلیسی آواری و نهشته های مخلوط سیلیسی آواری- کربناته مخزن آسماری/پابده با سن الیگو-میوسن در میدان نفتی کرنج به منظور بررسی دیاژنز، ریزرخساره‌ها و تعیین کانی‌شناسی اولیه هدف این مطالعه بوده است. میکرایتی‌شدن، انحلال، تراکم، نئومورفیسم، سیمانی‌شدن و دولومیتی‌شدن از جمله فرایندهای دیاژنزی موثر بر توالی آسماری/پابده بوده‌اند. بر اساس مطالعات پتروگرافی 3 نوع دولومیت شامل دولومیکرایت، دولومیکرواسپارایت و دولواسپارایت شناسایی شد که در مجموع موجب ارتقاء کیفیت مخزنی شدهاند. در این توالی یازده ریزرخساره‌ی کربناته- تبخیری که در چهار محیط اصلی شامل پهنه جذرومدی، لاگون، شول کربناته و دریای باز نهشته شدهاند مشخص گردید. محیط رسوبی سازند آسماری یک پلاتفرم کربناته از نوع رمپ همشیب معرفی شده است. مطالعات دیاژنتیکی نشان‌دهنده تاثیر هر سه محیط دیاژنزی دریایی، متئوریکی و تدفینی بر روی این نهشته‌ها می‌باشد. ژئوشیمی عناصر اصلی و فرعی بیانگر کانی‌شناسی اولیه آراگونیتی برای کربناتهای سازند آسماری می‌باشد. نسبت بالای Sr/Mn و نیز بالا بودن نسبت Sr/Ca و پایین بودن میزان منگنز حاکی از سیستم دیاژنتیکی بسته با نسبت تبادل آب به سنگ (W/R) کم برای کربناتهای سازند آسماری است.
محمدحسن کاظمزاده؛ عباس صادقی؛ محمدحسین آدابی؛ هرمز قلاوند
چکیده
به منظور مطالعات بایواستراتیگرافی، محیط رسوبی و چینهنگاری سکانسی سازند کلات بر روی ناودیس شیخ (شمال خاور بجنورد) چهار برش چینه‌شناسی شامل شیخ جنوبی، شیخ شمالی، قلعه‌زو و زیارت انتخاب و نمونه‌برداری شده است. ضخامت سازند کلات در برش‌های شیخ جنوبی، شیخ شمالی، قلعه‌زو و زیارت به ترتیب 25، 16، 25 و 5 متر و لیتولوژی آن به‌طور عمده از سنگ‌آهک‌های ...
بیشتر
به منظور مطالعات بایواستراتیگرافی، محیط رسوبی و چینهنگاری سکانسی سازند کلات بر روی ناودیس شیخ (شمال خاور بجنورد) چهار برش چینه‌شناسی شامل شیخ جنوبی، شیخ شمالی، قلعه‌زو و زیارت انتخاب و نمونه‌برداری شده است. ضخامت سازند کلات در برش‌های شیخ جنوبی، شیخ شمالی، قلعه‌زو و زیارت به ترتیب 25، 16، 25 و 5 متر و لیتولوژی آن به‌طور عمده از سنگ‌آهک‌های قهوه‌ای تا زرد رنگ تشکیل شده است. دلیل تغییر ضخامت در برش‌های مورد مطالعه ممکن است عوامل زمینساختی، فرونشست حوضه و یا نرخ متفاوت رسوبگذاری باشد. در برش‌های شیخ شمالی و قلعه‌زو لایه‌ای کنگلومرایی و در برش زیارت لایه‌ای ماسه‌سنگی در قاعده سازند کلات شناسایی شد. در مطالعات بایواستراتیگرافی ضمن تشخیص 15 گونه متعلق به 23 جنس از روزن‌برها، یک زون زیستی تحت عنوان Siderolites calcitrapoides-Sirtina orbitoidiformis assemblagezone شناسایی شد. سن سازند کلات در تمامی برش‌های مطالعه شده بر اساس زون زیستی فوق و فسیل‌های موجود در آن، مائستریشتین تعیین شد. مطالعات پتروگرافی سازند کلات منجر به شناسایی 2 رخساره آواری و 8 رخساره کربناته شد که در چهار زیرمحیط جزرومدی، لاگون محصور و نیمه‌محصور، سدی و دریای باز ته‌نشست شدهاند. با توجه به رخسارههای شناسایی شده و روند تدریجی آنها، حضور گسترده رخسارههای سدی و فقدان رسوبات حاصل از جریان‌های توربیدایتی مانند رسوبات ریزشی و لغزشی و فقدان ریف‌ها می‌توان گفت که رسوبگذاری سازند کلات در محیط کربناته رمپ با شیب کم رخ داده است. همچنین بر اساس تغییرات عمودی رخساره‌ها و شناسایی محیط‌های رسوبی، یک سکانس رسوبی رده سوم تشخیص داده شد. این سکانس رسوبی عمدتاً از رخسارههای محیط سدی غنی از بایوکلاست، اینتراکلاست، روزن‌بر کف‌زی، اکینویید، رودیست (هیپوریت) و دوکفه‌ای تشکیل شده است. حداکثر پیشروی سطح آب دریا توسط رخساره دریای باز غنی از اکینویید مشخص می‌شود.
حسام حسینی؛ نادر کهنسال قدیم‌وند؛ مسعود زمانی پدرام؛ محمودرضا مجیدیفر؛ علیرضا شهیدی
چکیده
انباشت ترادف‌های سنگی گروه شمشک از میانه‌های تریاس پسین و همزمان با کوهزایی سیمرین پیشن آغاز و با ناپیوستگی رویداد سیمرین میانی به دیرینگی ژوراسیک میانی به پایان رسیده است. بدین سان این واحد سنگ‌چینه‌ای، سکانسی از فروهشته‌های عمدتاً سیلیسی کلاستیک و گاه دریایی است که مرز پایین و بالای آن شواهدی از دو رویداد زمینساختی از ...
بیشتر
انباشت ترادف‌های سنگی گروه شمشک از میانه‌های تریاس پسین و همزمان با کوهزایی سیمرین پیشن آغاز و با ناپیوستگی رویداد سیمرین میانی به دیرینگی ژوراسیک میانی به پایان رسیده است. بدین سان این واحد سنگ‌چینه‌ای، سکانسی از فروهشته‌های عمدتاً سیلیسی کلاستیک و گاه دریایی است که مرز پایین و بالای آن شواهدی از دو رویداد زمینساختی از نوع کوهزایی دارد. به همین لحاظ، سطح تماس پایینی شمشک با کربناتهای پلاتفرمی تریاس میانی موسوم به سازند الیکاست که با پالیوکارست‌های کهن حاوی بوکسیت و لاتریت مشخص می‌شود و مرز بالایی آن که از نوع دگرشیبی موازی و گاه دگرشیب است با مارن‌ها و کربناتهای سازند دلیچای حاوی سنگواره‌های اشکوب باژوسین (ژوراسیک میانی) مشخص می‌شود. نتایج حاصل از بررسی تغیرات رخساره‌ها و محیط رسوبی گروه شمشک در برش پرور- کاورد نشانگر فروهشته‌های عمدتاً سیلیسی آواری است که در بردارنده 3 مجموعه رخساره‌ای و 22 زیررخساره است که در 3 محیط رودخانه‌ای (خشکی)، دلتایی حد واسط و دریایی (ساحلی کم‌عمق) انباشته شدهاند. تغییرات عمودی رخساره‌ها بیانگر یک سکانس ناکامل رسوبی و پدید آمده از فرسایش فرازمین‌های سیمرین پیشین است که به‌طور مقطعی زیر اثر پیشروی دریای کم‌عمق بوده است. گفتنی است که پایان‌پذیری گروه شمشک به رخسارههای دریایی کمژرفا نشان می‌دهد که در مقایسه با نواحی همجوار، فروهشته‌های آواری پایان سیکل شمشک، قبل از انباشت سازند دریایی دلیچای، در اثر چرخههای فرسایشی کوهزایی سیمرین میانی از سکانس این گروه حذف شدهاند.
رسوب شناسی
افشین زهدی
چکیده
در این مطالعه، برای نخستین بار سازند روته در غرب زنجان (برش آق‌بلاغ) از دیدگاه چینه‌شناسی و تاریخچه رسوبگذاری ارزیابی شده است. این نهشته‌ها به ضخامت 102 متر از سنگ آهک، سنگ آهک دولومیتی و به میزان کمتر شیل‌های آهکی نازک لایه تشکیل شده است. این توالی رسوبی با یک ناپیوستگی همشیب بر روی ماسه‌سنگ‌های کوارتزی سازند دورود قرار گرفته و ...
بیشتر
در این مطالعه، برای نخستین بار سازند روته در غرب زنجان (برش آق‌بلاغ) از دیدگاه چینه‌شناسی و تاریخچه رسوبگذاری ارزیابی شده است. این نهشته‌ها به ضخامت 102 متر از سنگ آهک، سنگ آهک دولومیتی و به میزان کمتر شیل‌های آهکی نازک لایه تشکیل شده است. این توالی رسوبی با یک ناپیوستگی همشیب بر روی ماسه‌سنگ‌های کوارتزی سازند دورود قرار گرفته و در بالا توسط افق لاتریتی-بوکسیتی به سنگ آهک‌های ورمیکوله‌دار سازند الیکا ختم می‌شود. اجزاء اصلی تشکیل دهنده سازند روته شامل انواع مختلف جلبک‌ها، فرامینیفرهای بنتیک کوچک و به میزان کمتر قطعات خارپوست و براکیوپود می‌باشد. بر مبنای مطالعات صحرایی و آزمایشگاهی تعداد 8 رخساره رسوبی در سازند روته شناسایی شده است. این رخساره‌ها با توجه به انواع ذرات، بافت و محتوای فسیلی بیانگر یک محیط دریایی کم‌عمق در زمان رسوبگذاری سازند روته در حاشیه جنوبی غیر فعال پالئوتتیس می‌باشند. نبود رسوبات دوباره نهشته شده نظیر توربیدایت‌ها، وجود میکرایت در اکثر رخساره‌ها، نبود رخسارههای ریفی و تغییرات تدریجی رخساره‌ها نشان می‌دهد که نهشته‌های کربناته سازند روته به احتمال قوی در یک پلت‌فرم کربناته از نوع رمپ تشکیل شده است. به دلیل فراوانی و تنوع انواع مختلف جلبک‌ها و فرامینیفرهای بنتیک، سازند روته را می‌توان یک سیستم رمپ کربناته با فراوانی جلبک و فرامینیفر بنتیک نامید. مشاهدات صحرایی، آنالیز رخساره‌ها و مطالعات چینهنگاری سکانسی منجر به شناسایی یک سکانس رسوبی رده سوم در سازند روته شده است. سکانس رسوبی توسط مرزهای سکانسی نوع 1 از ماسه‌سنگ‌های کوارتزی سازند دورود در پایین و افق لاتریتی-بوکسیتی بین سازندهای روته و الیکا تفکیک می‌شود
چینه شناسی و فسیل شناسی
سمیه بهارلوئی یانچشمه؛ ابراهیم قاسمی نژاد؛ حسین رحیم پور بناب؛ سید علی آقانباتی
چکیده
برش تحت الارضی پرمو تریاس در چاه لاوان 3 از میدان گازی لاوان با 85 متر ضخامت شامل توالی هایی از سنگ آهک دولومیتی و دولواستون آهکی همراه با انیدریت برای بخش بالایی سازند دالان و 154 متر ضخامت شامل دولواستون و دولواستون آهکی با میان لایه هایی از انیدریت برای سازند کنگان می باشد. در این مطالعه 116 گونه متعلق به 55 جنس از روزنداران شناسایی شد ...
بیشتر
برش تحت الارضی پرمو تریاس در چاه لاوان 3 از میدان گازی لاوان با 85 متر ضخامت شامل توالی هایی از سنگ آهک دولومیتی و دولواستون آهکی همراه با انیدریت برای بخش بالایی سازند دالان و 154 متر ضخامت شامل دولواستون و دولواستون آهکی با میان لایه هایی از انیدریت برای سازند کنگان می باشد. در این مطالعه 116 گونه متعلق به 55 جنس از روزنداران شناسایی شد که به زیست زون های Charliella altineri- Paraglobivalvulina mira- Dagmarita chanackchiensis Assemblage zone به سن جلفین (Dzhulfian) و Claraia aurita- Spirorbis phlyctaena Assemblage zone به سن آنیزین (Anisian) تقسیم شدند. در این مطالعه 9 میکروفاسیس اصلی برای بخش بالایی سازند دالان و 13 میکروفاسیس اصلی برای سازند کنگان با زیر محیط های سابخا، پهنه کشندی، لاگون، پشته های زیر دریایی و دریای باز که در یک پلاتفرم کربناته دریایی کم عمق بصورت رمپ هموکلینال نهشته شده اند، شناسایی گردید که بر پایه تغییرات رخساره ها و الگوی برانباشت عمودی، پیش نشینی و پس نشینی رسوبات و همچنین هم ارزی با پرتو گاما به دو سکانس رسوبی رده سوم برای بخش بالایی سازند دالان و دو سکانس رسوبی رده سوم برای سازند کنگان شامل بردو دسته رسوبی TST و HST قابل تقسیم است و می‌توان آن را در مقیاس جهانی با بخش بالایی سوپرسکانس آبساروکا قابل قیاس دانست.
زینب عالیشوندی؛ حسین رحیمپور بناب؛ علی کدخدایی؛ مهران آرین
چکیده
سازند سروک، واحد کربناته ستبری است که در بخش شمال خاوری سکوی عربی در کرتاسه میانی تشکیل شده است و در حوضه زاگرس چین‌خورده گسترش زیادی دارد. پس از سازند آسماری دومین سنگ مخزن مهم میدانهای نفتی مناطق جنوبی و جنوب باختر ایران به شمار میرود که بخش قابل توجهی از ذخایر هیدروکربنی را میزبانی می‌کند. سنگ‌نگاری مقاطع نازک میکروسکوپی ...
بیشتر
سازند سروک، واحد کربناته ستبری است که در بخش شمال خاوری سکوی عربی در کرتاسه میانی تشکیل شده است و در حوضه زاگرس چین‌خورده گسترش زیادی دارد. پس از سازند آسماری دومین سنگ مخزن مهم میدانهای نفتی مناطق جنوبی و جنوب باختر ایران به شمار میرود که بخش قابل توجهی از ذخایر هیدروکربنی را میزبانی می‌کند. سنگ‌نگاری مقاطع نازک میکروسکوپی این سازند در چاههای مورد مطالعه، به شناسایی 8 ریزرخساره انجامید که در 3 زیرمحیط تالاب محدود شده، تالاب- دریای باز و پشته زیرآبی، در بخشهای داخلی یک سکوی کربناته روقارهای نهشته شدهاند. با توجه به موقعیت چاههای مورد مطالعه، در میدان نفتی کوپال، از خاور به باختر، حوضه ژرفتر شده است. همچنین بر پایه یافته‌های این مطالعه، فرایندهای دیاژنزی مهمی شامل میکریتی شدن، انحلال، دولومیتی شدن، سیمانی شدن، استیلولیتی شدن، نوشکلی و شکستگی، کربناتهای این سازند را تحت تأثیر قرار دادهاند. توالی دیاژنزی این سازند مربوط به دو بخش بالا و پایین مرز سنومانین- تورونین است. نفوذ آبهای جوی در زیر مرز سنومانین- تورونین و تأثیر فرایند انحلال سبب گسترش تخلخل حفرهای و قالبی و در نتیجه موجب بالا رفتن پتانسیل مخزنی این بخش شده است. بررسیهای چینهنگاری سکانسی به شناسایی 3 سکانس رسوبی رده سوم انجامیده است.
لیلا آزاد شهرکی؛ حسین رحیمپور بناب؛ محسن رنجبران؛ عبدالحسین کنگازیان
چکیده
سازند کربناته فهلیان با سن کرتاسه زیرین (نئوکومین) یکی از سنگ مخزن‌های مهم گروه خامی در حوضه نفتی زاگرس است. در این پژوهش، توالی رسوبی این سازند در تاقدیس‌های لار (با ستبرای620 متر) و خامی (با ستبرای 517 متر) در پهنه ایذه به منظور شناسایی ریزرخساره‌ها، محیط رسوبی و فرایندهای دیاژنزی مورد مطالعه قرار گرفته است. مطالعات سنگ‌نگاری به ...
بیشتر
سازند کربناته فهلیان با سن کرتاسه زیرین (نئوکومین) یکی از سنگ مخزن‌های مهم گروه خامی در حوضه نفتی زاگرس است. در این پژوهش، توالی رسوبی این سازند در تاقدیس‌های لار (با ستبرای620 متر) و خامی (با ستبرای 517 متر) در پهنه ایذه به منظور شناسایی ریزرخساره‌ها، محیط رسوبی و فرایندهای دیاژنزی مورد مطالعه قرار گرفته است. مطالعات سنگ‌نگاری به شناسایی 16 ریزرخساره مربوط به 5 کمربند رخساره‌ای پهنه کشندی، کولاب، پشته کربناته، رمپ میانی و بیرونی انجامید. ریزرخساره‌های گرینستونی در برش لار در مقایسه با برش خامی فراوان‌تر بوده‌اند. نبود رسوبات توربیدایتی و رخسارههای ریفی و وجود تغییرات تدریجی در رخساره‌ها نشان می‌دهد که سازند فهلیان در محیط رمپ کربناته همشیب نهشته شده است که ویژگی‌های رخساره‌ای مانند گلغالب بودن و گسترش کم رخسارههای پرانرژی (همچون رخسارههای پشته کربناته) نشان از پشت به باد بودن این رمپ دارد. بر پایه مطالعات سنگ‌نگاری، مهم‌ترین فرایندهای دیاژنزی که کربناتهای این سازند را تحت تأثیر قرار دادهاند، میکریتی شدن، سیمانی شدن، انحلال، نوشکلی، فشردگی، شکستگی و دولومیتی شدن هستند. به دلیل نهشت در پهنه نوری کمژرفا و نرخ بالای رسوبگذاری کربنات، ستبرای سازند فهلیان در هر دو برش قابل توجه است؛ ولی نقشه هم‌ستبرای رسم شده (برای پهنه ایذه و پهنه‌های همجوار)، بیشترین ستبرای سازند فهلیان را در برش لار نشان می‌دهد. از این رو، کانون رسوبگذاری فهلیان در ناحیه لار در نظر گرفته می‌شود. تغییرات در ستبرای توالی رسوبی فهلیان در برش‌های لار و خامی، به گمان قوی ناشی از فعالیت همزمان با رسوبگذاری گسل‌های پی‌سنگی شمالی- جنوبی (همچون گسل کازرون) بوده است. تفاوت در میزان فشردگی تدفینی نهشته‌ها (ناشی از تفاوت‌های رخساره‌ای و دیاژنزی) نیز موجب تغییرات ثانویه (تدفینی) ستبرای سازند فهلیان شده است.
رضا هفت‌لنگ؛ مسیح افقه؛ سیدعلی آقانباتی؛ مهناز پروانه‌نژاد شیرازی
چکیده
ردیف‌های سنگی و زیستی کرتاسه در برش بهار، در جنوب اصفهان، به ستبرای واقعی 147 متر، شامل شیل‌های مدادی دارای آمونیت‌های بودانتی‌سراس آلبین به رنگ سبز زیتونی متمایل به خاکستری هستند که به‌صورت میان‌لایه، شیل‌های آهکی دارند و با یک ناپیوستگی فرسایشی توسط سنگ‌آهک ماسه‌ای گلوکونیت‌دار به سن تورونین پیشین پوشیده شدهاند که بر پایه ...
بیشتر
ردیف‌های سنگی و زیستی کرتاسه در برش بهار، در جنوب اصفهان، به ستبرای واقعی 147 متر، شامل شیل‌های مدادی دارای آمونیت‌های بودانتی‌سراس آلبین به رنگ سبز زیتونی متمایل به خاکستری هستند که به‌صورت میان‌لایه، شیل‌های آهکی دارند و با یک ناپیوستگی فرسایشی توسط سنگ‌آهک ماسه‌ای گلوکونیت‌دار به سن تورونین پیشین پوشیده شدهاند که بر پایه تقسیم‌بندی دانهام، از دید دانه‌بندی وکستون و به ندرت گرینستون هستند. این واحد بر پایه زیست‌زون، با زیست‌زون شماره 27 معرفی شده توسط Wynd (1965) همخوانی دارد و معادل سازند سروک در زاگرس است. سنگ‌آهک مارنی و سنگ‌آهک دارای دوکفه‌ای اینوسراموس با میان‌لایه‌هایی از مارن به دیرینگی اواخر تورونین میانی- تورونین پسین- کنیاسین تا ابتدای سانتونین، ترادف‌های جوان‌تر این برش هستند که می‌توانند معادل سازند سورگاه باشند. این واحد بر پایه زیست‌زون، با زیست‌زون شماره 28 معرفی شده توسط Wynd (1965) همخوانی دارد؛ همچنین بر پایه تقسیم‌بندی دانهام، از دید دانه‌بندی پکستون و در بخش‌هایی باندستون است. همبری زیرین این واحد به‌صورت همشیب و پیوسته با سنگ‌آهک ماسه‌ای گلوکونیت‌دار و همبری بالایی آن به‌صورت پیوسته و همشیب با مارن و میان‌لایه‌هایی از سنگ‌آهک‌های سانتونین- کامپانین است. پس از مقایسه برش بهار با برش جنوب خاور لرستان (تاقدیس پشت جنگل) مطالعه شده توسط آزادبخت (1394) این نتایج حاصل شد: از دید سنگ/زیست‌چینه‌نگاری، سنگ‌آهک‌های ستبر تا نازکلایه به رنگ خاکستری روشن تا تیره با میان‌لایه‌هایی از مارن، برش تاقدیس پشت جنگل با سنگ‌آهک اینوسراموس‌دار و سنگ‌آهک مارنی با میان‌لایه‌هایی از مارن برش بهار، همخوانی دارد که از دید سنی به دیرینگی تورونین پیشین تا ابتدای کامپانین هستند. به دلیل همخوانی زیاد سنگچینهنگاری و زیست‌چینه‌نگاری برش بهار در جنوب اصفهان (ایران مرکزی) و برش تاقدیس پشت جنگل در جنوب خاور لرستان، چنین دریافت می‌شود که شاخه‌ای از دریای لرستان در زمان‌های تورونین- کنیاسین پیشروی کرده و بخش‌هایی از جنوب اصفهان را پوشش می‌داده است.
چینه شناسی و فسیل شناسی
مرضیه علامه؛ اسداله محبوبی؛ رضا موسوی حرمی؛ محمد خانه‌باد
چکیده
سازند آیتامیر (آلبین- سنومانین) از سنگهای سیلیسی آواری و چند افق کربناته تشکیل شده است. به منظور بررسی محیط رسوبی و چینهنگاری سکانسی، دو برش چینه‌شناسی در شرق حوضه رسوبی کپه‌داغ در نزدیکی روستاهای باغک و شوریجه مورد مطالعه قرار گرفته است. مطالعات صحرایی و سنگ‌نگاری به شناسایی رخسارههای سیلیسی آواری و کربناته انجامیده است؛ ...
بیشتر
سازند آیتامیر (آلبین- سنومانین) از سنگهای سیلیسی آواری و چند افق کربناته تشکیل شده است. به منظور بررسی محیط رسوبی و چینهنگاری سکانسی، دو برش چینه‌شناسی در شرق حوضه رسوبی کپه‌داغ در نزدیکی روستاهای باغک و شوریجه مورد مطالعه قرار گرفته است. مطالعات صحرایی و سنگ‌نگاری به شناسایی رخسارههای سیلیسی آواری و کربناته انجامیده است؛ که در ٤ محیط لاگون، پشته سدی، حاشیه ساحلی و دریای باز رسوب کرده‌اند. تحلیل چینهنگاری سکانسی سبب شناسایی ۳ سکانس رسوبی در هر دو برش مورد مطالعه شده است. مقایسه منحنیهای تفسیر شده سطح آب دریا در برش‌های مورد مطالعه با منحنی جهانی آلبین- سنومانین، نشان‌دهنده شباهتهای نسبی و تفاوتهایی است که می‌تواند در ارتباط با تغییرات موقعیت زمینساختی ناحیه مورد مطالعه و نرخ رسوبگذاری باشد.
مجید خزایی؛ محبوبه حسینی برزی؛ عباس صادقی؛ حسین مصدق
چکیده
سازند جیرود به سن دونین پسین در برش دهصوفیان در شمال خاور شهمیرزاد (البرز مرکزی) از نهشته‌های تخریبی و کربناته تشکیل شده است. مرز زیرین آن با نهشته‌های تخریبی ریزدانه سازند میلا ناپیوسته همشیب و فرسایشی و مرز بالایی آن با سازند مبارک همشیب و پیوسته است. رخسارههای تخریبی سازند جیرود در این برش شامل رخسارههای کنگلومرایی، ماسه‌سنگی ...
بیشتر
سازند جیرود به سن دونین پسین در برش دهصوفیان در شمال خاور شهمیرزاد (البرز مرکزی) از نهشته‌های تخریبی و کربناته تشکیل شده است. مرز زیرین آن با نهشته‌های تخریبی ریزدانه سازند میلا ناپیوسته همشیب و فرسایشی و مرز بالایی آن با سازند مبارک همشیب و پیوسته است. رخسارههای تخریبی سازند جیرود در این برش شامل رخسارههای کنگلومرایی، ماسه‌سنگی و گل‌سنگی است. نهشته‌های کنگلومرایی دربردارنده 3 رخساره A1، A2 و A3 است که به ترتیب معادل رخسارههای Gcm، Gt و Gmm/Gmg میال (Miall) هستند. نهشته‌های ماسه‌سنگی با 5 رخساره B1، B2، B3 و B4 به ترتیب معادل رخسارههای St، Sh، Sm و Sr میال و نیز رخساره B5 (Shc) با ساخت لامیناسیون پشته‌ای (HCS) دیده می‌شود. رخسارههای ریزدانه گل‌سنگی شامل رخسارههای C1 و C2 به ترتیب معادل رخسارههای Fsm و Fl میال هستند و رخساره کربناته (D) که حجم کمی از بخشهای بالای ستون چینهنگاری را به خود اختصاص می‌دهد، تقریباً به‌طور کامل دولومیتی شده است. مطالعات صحرایی و سنگ‌نگاری به شناسایی 5 مجموعه رخساره‌ای تخریبی رودخانه‌ای، ساحلی- پشت ساحلی، حاشیه ساحلی، منطقه انتقالی دور از ساحل و دور از ساحل انجامید و رخسارههای کربناته با توجه به شواهدی مانند سطح زیرین فرسایشی، دانه‌بندی تدریجی، حضور ساخت لامیناسیون پشته‌ای و نیز رخسارههای تخریبی همراه به شرایط توفانی نزدیک به ساحل و توفانی دور از ساحل نسبت داده شدند. سازند جیرود در برش مورد مطالعه با نهشته‌های رودخانه‌ای آغاز می‌شود که با نهشته‌های دریایی تحت تسلط توفان به‌صورت نهشته‌های ساحلی- پشت ساحل و تناوب نهشته‌های حاشیه ساحل، منطقه انتقالی دور از ساحل و نهشته‌های دور از ساحل ادامه می‌یابد. بررسی سطوح سکانسی به ویژه ناپیوستگیهای مهم و همچنین بررسی الگوی برهم نهشت رسوبات سازند جیرود، به شناسایی 3 سکانس رسوبی که در بالا و پایین توسط ناپیوستگیهای حاصل از فرو افتادن سطح اساس، محدود شدهاند به همراه بخش پیشرونده از سکانس چهارم انجامیده است.
عباس رمضانی اکبری؛ حسین رحیمپوربناب؛ محمدرضا کمالی؛ رضا موسوی حرمی؛ علی کدخدایی
چکیده
سازند فهلیان یکی از سازندهای گروه خامی با سن نئوکومین، میزبان ذخایر هیدروکربوری مهمی در ایران است و در میادین نفتی دشت آبادان اهمیت ویژه‌ای دارد. ستبرای این سازند در چاههای مطالعه شده به‌طور میانگین 440 متر و فصل مشترک زیرین آن با آهک‌های رسی سازند گرو تدریجی است و در رأس با آهک‌های رسی و مارن‌های سازند گدوان پوشیده می‌شود. ...
بیشتر
سازند فهلیان یکی از سازندهای گروه خامی با سن نئوکومین، میزبان ذخایر هیدروکربوری مهمی در ایران است و در میادین نفتی دشت آبادان اهمیت ویژه‌ای دارد. ستبرای این سازند در چاههای مطالعه شده به‌طور میانگین 440 متر و فصل مشترک زیرین آن با آهک‌های رسی سازند گرو تدریجی است و در رأس با آهک‌های رسی و مارن‌های سازند گدوان پوشیده می‌شود. مطالعه مقاطع نازک تهیه شده از کنده‌ها و مغزه‌های حفاری و تطابق آنها با رخسارههای الکتریکی به شناسایی 12 ریزرخساره و 2 لیتوفاسیس انجامیده است. محیط رسوبی سازند فهلیان از دو بخش کربناته و مخلوط کربناته- آواری تشکیل می‌شود. بخش پایینی سازند فهلیان در یک رمپ کربناته و بخش بالایی آن در محیط مخلوط کربناته- تخریبی نهشته شده است. برای مشخص کردن رخسارههای الکتریکی، گروه‌های سنگی با روش MRGC مدل‌سازی شدهاند. بهترین تطابق میان ریزرخساره‌های و رخسارههای الکتریکی در مدل 12 خوشه‌ای (در روش MRGC) ایجاد شده است. از نتایج این گونه دریافت می‌شود که گروه‌های سنگی نامتجانس در سنگ‌نگاری مانند محیط مخلوط کربناته- آواری می‌توانند رخسارههای الکتریکی قابل قبولی ارایه دهند. همچنین در گروه‌های سنگی متجانس مانند محیط رمپ کربناته رخسارههای الکتریکی نمی‌توانند ریزرخساره‌های مدنظر زمین‌شناسی را کاملاً تشخیص دهند. بر پایه مطالعات سنگ‌نگاری و رخسارههای الکتریکی، سازند فهلیان از دید چینه‌شناسی سکانسی شامل 3 سکانس رده سه با مرز نوع دوم است که انتهای سکانس سوم در بخش مخلوط کربناته- تخریبی با مرز سکانسی نوع یک به سازند گدوان ختم می‌شود.
رضا فرخنژاد؛ بیژن اسفندیاری؛ احمد معتمد
چکیده
در این مقاله واحد سنگ‌چینه‌ای سازند فجن به سن پالئوسن در شمال باختر شاهرود (البرز خاوری) مورد مطالعه قرار گرفته است. ترکیب سنگی اصلی سازند مزبور در مقطع مطالعه شده کنگلومرا و ماسه‌سنگ و ستبرای آن برابر با 5/172 متر است که با همبری از نوع ناپیوستگی فرسایشی موازی، لایه‌های آهکی کرتاسه پایانی را می‌پوشاند و همبری بالایی آن با سنگ‌آهک ...
بیشتر
در این مقاله واحد سنگ‌چینه‌ای سازند فجن به سن پالئوسن در شمال باختر شاهرود (البرز خاوری) مورد مطالعه قرار گرفته است. ترکیب سنگی اصلی سازند مزبور در مقطع مطالعه شده کنگلومرا و ماسه‌سنگ و ستبرای آن برابر با 5/172 متر است که با همبری از نوع ناپیوستگی فرسایشی موازی، لایه‌های آهکی کرتاسه پایانی را می‌پوشاند و همبری بالایی آن با سنگ‌آهک زیارت به سن ائوسن تدریجی است. بخش گسترده سازند فجن در مقطع مورد مطالعه را ارتوکنگلومرای پلی‌میکتیک و پلی‌مودال با دانه‌های گرد شده تا نیمه‌گرد شده تشکیل می‌دهد. جنس این دانه‌های آواری که به‌طور کلی کروی تا بیضوی شکل هستند، سنگ‌آهک، ماسه‌سنگ و چرت است. سنگ‌رخساره‌های کنگلومرایی پالئوسن با دو رخساره گراولی دانهپشتیبان (با گستردگی دانه‌ای بیشتر) به اشکال توده‌ای (Gcm) و همراه با لایه‌بندی افقی (Gh) مشخص می‌شوند که در سامانه رودخانه‌ای بریده بریده تشکیل شدهاند. این موضوع با وجود شواهدی مانند فراوانی و بافت متراکم گراول‌ها، فابریک ایمبریکاسیون که نشان از جریان دیرینه یک‌سویه دارد، نبود فسیل به دلیل ماهیت اکسیدکنندگی محیط رسوبی، وجود عدسی‌های ماسه‌سنگی دارای لایه‌بندی مورب ناوه‌ای شکل (St) و گرد تا نیمه گرد بودن بیشتر گراول‌های موجود که نشان از دور از منشأ بودن آنها دارد، تفسیر می‌شود. فراوانی بار بستر بیشتر در اندازه پبل تا کابل، وجود گراول‌هایی در حد بولدر، نبود رسوبات گلی دشت سیلابی و تداوم جانبی زیاد لایه‌های کنگلومرایی، دلایلی هستند که محیط رسوبی شناسایی شده را از نوع رودخانه مئاندری متمایز می‌کنند. لایه‌های ماسه‌سنگی مورد بررسی با رخسارههای دارای ریپل‌مارک (Sr) و لایه‌بندی مورب مسطح (Sp) تبیین شده، از نوع ساب‌‌لیتارنایت و کوارتز‌آرنایت هستند و در سامانه دلتایی تحت نفوذ کشند نهشته شدهاند. معیارهای این تشخیص عبارتند از: وجود ساختار ریپل‌مارک تداخلی که نمایانگر تغییر در سوی جریان حامل ذرات آواری است، نیمه‌گرد شده تا گرد شده بودن دانه‌های ماسه که می‌تواند معرف جابهجایی مکرر دانه‌ها پس از ته‌نشست در محیط رسوبی باشد، جورشدگی خوب، بلوغ بافتی بالا، ناچیز بودن مقدار ماتریکس که وجه تمایز دلتای مشخص شده از انواع دیگر دلتاهاست و لایه‌بندی مورب درهم که آشکارترین نشانه از وجود جریان‌های رفت و برگشتی کشندی است.
نیر شاهوردی؛ حسین رحیمپور بناب؛ محمدرضا کمالی؛ بهروز اسرافیلی دیزجی
چکیده
سازند سروک (آلبین- تورونین) از مخازن مهم در میادین نفتی جنوب و جنوب باختر ایران است که بخش قابل توجهی از ذخایر هیدروکربنی را در خود جای داده است. بررسی مقاطع نازک میکروسکوپی این سازند در چاههای مورد مطالعه در بخشهای شمال باختری، مرکزی و جنوب خاوری خلیج فارس سبب شناسایی 7 ریزرخساره شد که این رخساره‌ها در 4 زیرمحیط رخساره‌ای ...
بیشتر
سازند سروک (آلبین- تورونین) از مخازن مهم در میادین نفتی جنوب و جنوب باختر ایران است که بخش قابل توجهی از ذخایر هیدروکربنی را در خود جای داده است. بررسی مقاطع نازک میکروسکوپی این سازند در چاههای مورد مطالعه در بخشهای شمال باختری، مرکزی و جنوب خاوری خلیج فارس سبب شناسایی 7 ریزرخساره شد که این رخساره‌ها در 4 زیرمحیط رخساره‌ای حوضه، رمپ خارجی، رمپ‌‌میانی و رمپ داخلی نهشته شدهاند. مقایسه رخسارههای شناسایی شده با نهشته‌های همانند در نقاط دیگر، نشان‌دهنده رسوبگذاری در یک رمپ کربناتی هموکلینال است. ارتباط مستقیم میان نوع رخساره‌ها و کیفیت‌مخزنی سازند سروک‌بالایی وجود دارد. مطالعات نشان می‌دهد که محیط رسوبی و رخسارههای تشکیل شده در میادین مورد مطالعه در خلیج فارس تفاوت بسیاری با هم دارند. رخسارههای رودیستی در میادین مورد مطالعه در جنوب خاور خلیج فارس (مجموعه میادین سیری) گسترش زیادی دارند و به عنوان سنگ مخزن در این ناحیه رفتار کرده‌اند. در میادین مورد مطالعه در باختر (هندیجان و بهرگانسر) و مرکز (لاوان) خلیج فارس رخسارههای گل‌پشتیبان حوضه و لاگون گسترش دارند. مهم‌ترین فرایندهای دیاژنزی دیده شده در سازند سروک شامل نوشکلی، آشفتگی زیستی، میکرایتی شدن، دولومیتی شدن، انحلال، سیمانی شدن، استیلولیتی شدن و شکستگی است. در طی دیاژنز رخسارههای رودیستی به‌صورت انتخابی دچار انحلال و سبب گسترش تخلخل و کیفیت مخزنی در میادین سیری شدهاند. به‌طور کلی در بخشهای مرکزی و باختری میادین نفتی مورد مطالعه دیاژنز تأثیر کمی بر خواص مخزنی داشته است؛ اگر چه دولومیتی شدن سبب بهبود ویژگی‌های مخزنی در میادین هندیجان و بهرگانسر شده است. ارزیابی پتروفیزیکی توالی‌های مورد مطالعه نشان می‌دهد که توالی‌های دارای کیفیت مخزنی خوب با رخسارههای رودیستی مرتبط هستند. همچنین یک روند افزایشی در مقادیر تخلخل و تراوایی به‌ویژه در میادین سیری وجود دارد. این روند با تأثیر دیاژنز جوی در زیر ناپیوستگی تورونین ارتباط دارد. نتایج نشان از آن دارد که وجود و تکامل رودیست‌ها تأثیر بسیاری در فرایندهای دیاژنزی و پتانسیل مخزنی در سازند سروک داشته است.
نادر کهنسال قدیم‌وند؛ شیما قلیپوری؛ پرویز غضنفری؛ رحیم مهاری
چکیده
این مطالعه با هدف تعیین ریز رخساره‌ها و فرایندهای دیاژنزی نهشته‌های سازند مبارک به سن کربنیفر پیشین در برش ولی‌آباد در جاده کرج- چالوس صورت گرفته است. در این برش سازند مبارک با ستبرای 339 متر شامل سنگ‌آهک با میانلایههای شیل و مارن بوده و بر پایه ویژگی‌های سنگ‌چینه‌ای به 8 واحد سنگی تقسیم شده است. این سازند با یک ناپیوستگی ...
بیشتر
این مطالعه با هدف تعیین ریز رخساره‌ها و فرایندهای دیاژنزی نهشته‌های سازند مبارک به سن کربنیفر پیشین در برش ولی‌آباد در جاده کرج- چالوس صورت گرفته است. در این برش سازند مبارک با ستبرای 339 متر شامل سنگ‌آهک با میانلایههای شیل و مارن بوده و بر پایه ویژگی‌های سنگ‌چینه‌ای به 8 واحد سنگی تقسیم شده است. این سازند با یک ناپیوستگی فرسایشی روی سازند لالون قرار گرفته و همچنین سازند مبارک به‌صورت همشیب توسط سازند دزدبند پوشیده شده است. بر پایه بافتهای رسوبی و مطالعات سنگ‌نگاری، 13 ریزرخساره مربوط به چهار کمربند رخساره‌ای ساحلی/ کشندی، تالاب، سد/ برجستگیهای ماسه‌ای و دریای باز شناسایی شده است. سازند مبارک در یک رمپ کربناتی همشیب نهشته شده است.
اسد عبدی؛ محمد حسین محمودی قرائی؛ محسن کریمی‌نیا؛ علیرضا کریمی‌باوندپور؛ محمد محجل
چکیده
در رادیولاریت‌های کرمانشاه، به سن ژوراسیک تا کرتاسه بالایی، سه رخساره رسوبی شامل نهشته‌های توفانی، پلاژیک مادستون و رادیولاریا وکستون- پکستون تشخیص داده شد. هر یک از این رخسارههای رسوبی با اثررخساره‌های فسیلی همراهی می‌شوند که مطالعه آنها تغییرات دقیق‌تر ژرفا و انرژی محیط را نشان می‌دهد. در نهشته‌های رسوبی توفانی (شامل لایه‌های ...
بیشتر
در رادیولاریت‌های کرمانشاه، به سن ژوراسیک تا کرتاسه بالایی، سه رخساره رسوبی شامل نهشته‌های توفانی، پلاژیک مادستون و رادیولاریا وکستون- پکستون تشخیص داده شد. هر یک از این رخسارههای رسوبی با اثررخساره‌های فسیلی همراهی می‌شوند که مطالعه آنها تغییرات دقیق‌تر ژرفا و انرژی محیط را نشان می‌دهد. در نهشته‌های رسوبی توفانی (شامل لایه‌های ماسه‌ای آهکی، کنگلومرای پبلی مسطح و طبقه‌بندی مورب پشته‌ای) اثرفسیل‌هایی با استراتژی رفتاری معلق‌خوار (Domichnia) مانند تالاسینوییدس مشاهده می‌شود که بیانگر شرایط پرانرژی در زمان رسوبگذاری است. اثرفسیل‌هایی که در واحدهای کربناته پلاژیک یافت می‌شوند دارای استراتژی رفتاری گریزینگ (Pascichnia) و تغذیه‌ای (Fodinichnia) هستند. این اثرفسیل‌ها شامل پلانولیتس، کندریتس و هلمنتوپسیس است که نشان‌دهنده اثررخساره کروزیانای دور از ساحل و سطح پایین انرژی در این رسوبات است. با توجه به افزایش ژرفا در نهشته‌های سیلیسی اثرفسیل‌هایی با استراتژی رفتاری پسیچینیا (Pascichnia) و کیمیچنیا (Chemichnia ) شامل اسکولیسیا، هلمنتوپسیس، ژیروکورت، کندریتس و تالاسینوییدس چیره می‌شوند که نشان‌دهنده منطقه انتقالی بین اثررخساره کروزیانای دور از ساحل و اثررخساره زئوفیکوس است. رخسارههای رسوبی و اثررخساره‌های موجود بیانگر ته‌نشینی این نهشته‌ها در پهنه انتقالی بین رمپ میانی تا رمپ خارجی است.
جواد ربانی؛ ابراهیم قاسمی نژاد؛ علیرضا عاشوری؛ محمد وحیدی‌نیا
چکیده
واحد شیلی قاعده سازند پابده در برش بیشه دراز شامل 47 متر شیل و مارن به رنگ‌های ارغوانی، سبز و خاکستری می‌باشد که به تدریج به سمت بالا به مارن و سنگ‌آهک‌های آرژیلی تبدیل می‌شود. به منظور بررسی دیرینبومشناسی(پالئواکولوژی) و محیط دیرینه این نهشته‌ها شواهد پالینولوژیکی از جمله پالینوفاسیس‌ها، فراوانی و تنوع داینوسیست‌ها و داینوسیست‌های ...
بیشتر
واحد شیلی قاعده سازند پابده در برش بیشه دراز شامل 47 متر شیل و مارن به رنگ‌های ارغوانی، سبز و خاکستری می‌باشد که به تدریج به سمت بالا به مارن و سنگ‌آهک‌های آرژیلی تبدیل می‌شود. به منظور بررسی دیرینبومشناسی(پالئواکولوژی) و محیط دیرینه این نهشته‌ها شواهد پالینولوژیکی از جمله پالینوفاسیس‌ها، فراوانی و تنوع داینوسیست‌ها و داینوسیست‌های شاخص محیطی مورد بررسی و مطالعه قرار گرفتند. مطالعات پالینولوژیکی چهار پالینـوفاسیسIV: shelf to basin transition, VIII&VII: Distal dysoxic-anoxic shelf, IX: Distal suboxic-anoxic basin , که محیط دریایی دور از ساحل (distal shelf) و دریای باز با شرایط کم‌اکسیژن را نشان می‌دهد. میکروفاسیس نمونه‌ها در تمامی طول برش پلانکتونیک وکستون- پکستون بوده، که محیط ژرف دریای باز را برای این رسوبات پیشنهاد می‌نماید. از نظر علم چینهنگاری سکانسی با توجه به نسبت سیست‌های فرم کوریت به پروکسیمیت، پروکسیموکوریت و کویت (C/PPC)، نسبت مواد آلی بی‌شکل به پالینومورف‌های دریایی (AOM/MP)، تنوع و فراوانی داینوسیست‌ها، گونه‌های شاخص محیطی و نیز پالینوفاسیس‌های تعیین شده می‌توان شیل‌های ارغوانی را به سه سیستم تراکت تراز پایین، پیشرونده و تراز بالا به همراه یک مرز سکانسی نوع دو و یک سطح بیشینه غرقابی نسبت داد. به طور کلی مجموعه شواهد پالینولوژیکی یک روند افزایش نسبی ژرفای آب به سمت بالای این واحد را نشان می‌دهد.
مهناز کاروان؛ اسداله محبوبی؛ حسین وزیری مقدم؛ رضا موسوی حرمی
چکیده
نهشته‌های سازند قم به سن الیگوسن در شمال باختری ایران مرکزی (شمال خاور دلیجان)، در امتداد شمال خاوری- جنوب باختری گسترش یافته‌اند. 4 عضو‌سازند قم در ناحیه مورد مطالعه (بی‌نام، a، b و c1) به طور عمده از سنگ‌آهک‌‌مارنی، سنگ‌آهک، سنگ‌آهک ماسه‌ای و مقادیر ناچیزی ماسه‌سنگ تشکیل شده است. مرز زیرین این سازند با سازند سرخ زیرین به صورت ...
بیشتر
نهشته‌های سازند قم به سن الیگوسن در شمال باختری ایران مرکزی (شمال خاور دلیجان)، در امتداد شمال خاوری- جنوب باختری گسترش یافته‌اند. 4 عضو‌سازند قم در ناحیه مورد مطالعه (بی‌نام، a، b و c1) به طور عمده از سنگ‌آهک‌‌مارنی، سنگ‌آهک، سنگ‌آهک ماسه‌ای و مقادیر ناچیزی ماسه‌سنگ تشکیل شده است. مرز زیرین این سازند با سازند سرخ زیرین به صورت ناپیوستگی همشیب و مرز بالایی آن توسط رسوبات آبرفتی پوشیده شده است. با توجه به مجموعه روزن‌بران بنتیک سن سازند قم در این ناحیه، الیگوسن (روپلین- شاتین) تعیین شده است. بررسی سنگ‌نگاری رسوبات ناحیه مورد مطالعه منجر به شناسایی 12 ریزرخساره کربناتی و 1 رخساره ماسه‌سنگی شده‌که احتمالاً در یک رمپ هموکلینال و در 4 زیر محیط رسوبی پهنه جزرومدی، لاگون، سد بیوکلاستی و دریای باز برجای گذاشته شده است. آنالیز چینهنگاری سکانسی سبب شناسایی 8 سکانس رسوبی رده سوم شد که توسط مرزهای سکانسی نوع 1 و 2 محصور شدهاند. مقایسه منحنی تغییرات سطح نسبی آب دریا در این منطقه با منحنی تغییرات جهانی سطح آب دریا، مرزهای سکانسی زیرین و بالایی این سازند و مرز روپلین- شاتین، انطباق قابل قبولی را با تغییرات جهانی سطح آب دریا نشان می‌دهند و عدم انطباق مرزهای سکانسی دیگر به فعال بودن حوضه رسوبی قم از نظر زمین‌ساخت و تغییرات محلی سطح آب دریا نسبت داده می‌شود.
سمیه پرهام؛ محمدرضا کمالی؛ فرج الله فیاضی
چکیده
سازند دالان به سن پرمین بالایی دارای رخسارههای کربناتی با میان لایه‌های تبخیری، یکی از مهم‌ترین سازندهای مخزنی گازدار در نواحی زاگرس چین‌خورده و بخشهای وسیعی از خلیج‌فارس به شمار می‌آید. رخسارههای مخزنی به ویژه سنگ‌آهک‌های اُاُلیتی این سازند به طور عمده مربوط به واحد دالان بالایی است. بر اساس مطالعات رسوب‌شناسی در واحد ...
بیشتر
سازند دالان به سن پرمین بالایی دارای رخسارههای کربناتی با میان لایه‌های تبخیری، یکی از مهم‌ترین سازندهای مخزنی گازدار در نواحی زاگرس چین‌خورده و بخشهای وسیعی از خلیج‌فارس به شمار می‌آید. رخسارههای مخزنی به ویژه سنگ‌آهک‌های اُاُلیتی این سازند به طور عمده مربوط به واحد دالان بالایی است. بر اساس مطالعات رسوب‌شناسی در واحد دالان بالایی در چاه مورد مطالعه هفت رخساره تشخیص داده شده است که در کمربندهای رخساره‌ای پهنه کشندی، لاگون و سدهای زیر آبی ماسه‌ای نهشته شدهاند. رسوبات این بخش در یک سکوی کربناتی از نوع رمپ کم‌شیب مشابه امروزی خلیج فارس تشکیل شده است. فرایندهای دیاژنزی گوناگونی بر این واحد تأثیر گذاشته است. مهم‌ترین فرایندهای دیاژنزی شامل آشفتگی زیستی، میکریتی‌شدن توسط موجودات میکروسکوپی، نوشکلی، جانشینی، دولومیتی‌شدن، انیدریتی‌شدن، فشردگی و انحلال فشاری، سیمانی‌شدن، انحلال و شکستگی است. با توجه به شواهدی چون انحلال گسترده و تشکیل تخلخل‌های قالبی و حفرهای و تشکیل انواع سیمان‌های مربوط به محیط جوی (متئوریک) (تیغه‌ای، هم‌بعد و ...) و ترتیب تقدم و تأخر فرایندها می‌توان نتیجه گرفت که رسوبات مورد مطالعه، پس از طی محیط دیاژنز دریایی مستقیماً وارد محیط دفنی نشده‌اند، بلکه دست‌کم بخش‌هایی مانند سد اُاُلیتی (Shoal)، فرایندهای دیاژنزی محیط فراتیک آب شیرین را تحمل کرده و پس از آن دیاژنز محیط دفنی را پشت سر گذاشته‌اند.
مجتبی مهدی‌نیا؛ سید رضا موسوی حرمی؛ داود جهانی
چکیده
هدف از این مطالعه بررسی مشخصات سنگ‌نگاری و تفسیر محیط رسوبی سازند فراقان (پرمین زیرین) با استفاده از روش آزمایشگاهی در یکچاه از چاههای میدان گلشن است. میدان گازی گلشن در حدود 180 کیلومتری جنوب خاوری بوشهر،بین پارس جنوبی وپارس شمالی ومیدان فردوسی قرار دارد. در این تحقیق با استفاده از 130 مقطع نازک از خرده‌های حفاری و تحلیل رخسارههای ...
بیشتر
هدف از این مطالعه بررسی مشخصات سنگ‌نگاری و تفسیر محیط رسوبی سازند فراقان (پرمین زیرین) با استفاده از روش آزمایشگاهی در یکچاه از چاههای میدان گلشن است. میدان گازی گلشن در حدود 180 کیلومتری جنوب خاوری بوشهر،بین پارس جنوبی وپارس شمالی ومیدان فردوسی قرار دارد. در این تحقیق با استفاده از 130 مقطع نازک از خرده‌های حفاری و تحلیل رخسارههای سنگی، 8 سنگرخساره، 3 ریزرخساره و 2 رخساره هیبرید در چاه مورد مطالعه شناسایی شد. بلوغ ترکیبی بسیار خوب و بلوغ بافتی نسبتاً خوب ماسه‌سنگ‌های سازند فراقان، به همراه شواهدی مانند شکستگی دانه‌های گردشده کوارتز دلالت بر ساحلی تا دریاییبودن ماسه‌سنگ‌های سازند فراقان دارد. این سنگرخسارهها و ریزرخساره‌ها، نشانگر نهشتهشدن این رسوبات در زیرمحیطهای یک محیط ساحلی تا دریایی کمژرفا هستند. رخسارههای شناساییشده در زیر محیط‌های خلیجهای دهانهای،سبخا، بخش پیشانی ساحل، جلوی ساحل و دور از ساحل نهشته شدهاند.
