رضوان پورمعصومی؛ علیرضا جعفری‌راد؛ محمد لطفی؛ پیمان افضل
چکیده
کانسار خانکشی در 80 کیلومتری جنوب غرب تهران و در استان مرکزی واقع شده است. این محدوده شامل توالی از سنگ‌های آتشفشانی آذرآواری بوده که به‌طور غالب شامل تراکی‌آندزیت و آندزیت با روند شرقی غربی و با سن ائوسن است. این سنگ‌ها ماهیت پتاسیم بالا دارند و از دید جایگاه زمین‌ساختی، در موقعیت حاشیه حوضه پشت کمانی و تحت تأثیر فرایندهای کششی ...
بیشتر
کانسار خانکشی در 80 کیلومتری جنوب غرب تهران و در استان مرکزی واقع شده است. این محدوده شامل توالی از سنگ‌های آتشفشانی آذرآواری بوده که به‌طور غالب شامل تراکی‌آندزیت و آندزیت با روند شرقی غربی و با سن ائوسن است. این سنگ‌ها ماهیت پتاسیم بالا دارند و از دید جایگاه زمین‌ساختی، در موقعیت حاشیه حوضه پشت کمانی و تحت تأثیر فرایندهای کششی قرار گرفتهاند. قدیمیترین سنگ‌های منطقه مربوط به واحد Elta از نوع توف سبز آندزیتی در جنوب شرقی محدوده معدنی خانکشی است. این واحد شاخص حوضه‌ای با فعالیت آتشفشانی همزمان با رسوبگذاری و فعالیت بروندمهاست. در این راستا، توف‌های سبز با لایه‌بندی ظریف همزمان با آهک‌های میکروکریستالین نوع میکرایتی، در این حوضه شکل گرفته اند. از سوی دیگر، حضور آهک‌های نوع میکرایتی همراه با پیریت‌های فرامبوییدال در این واحد سنگی، توجیه کننده محیط احیایی در رخداد کانه‌زایی سولفیدی و حاکی از فعالیت بروندمهاست که میتواند منبع تغذیه کننده سولفور در کانه‌زایی سولفیدی تیپ مانتو در این منطقه باشد. سنگ میزبان این کانسار، واحد Eltاز نوع لاتیت آندزیت با بافت مگاپورفیریتیک و شامل کالکوپیریت، بورنیت به عنوان کانه‌های اصلی است که با پیریت و به‌طور فرعی کالکوسیت، کوولیت، هماتیت، گوتیت، مالاکیت و رگچه‌های دولومیتی- دولواسپارایتی همراه هستند. جانشینی پیریت فرامبوییدال توسط کالکوپیریت و بورنیت، به‌صورت بلورهای ریز کروی در زمینه میکرایتی اولیه و نیز ته‌نشست این دو کانی توسط محلول‌های هیدروترمال به‌صورت بلورهای ساب‌هدرال در داخل رگه و رگچه‌های دولواسپارایت حاصل از تبلور سنگ‌های کربناتی میکرایتی به شکل اپی‌ژنتیک است که فرآوردههای ثانویه سوپرژن را تولید کردهاند. این واحد همراه با پیروکلاستیکها و توف‌های برشی وابسته (واحد Elta) نماینده یک سیکل ولکانیکی بوده که به‌صورت چینه‌کران در آن کانه زایی مس رخ داده است. دگرسانی‌های مرتبط با کانسارسازی شامل کلریتی شدن ضعیف، اکسیداسیون همراه با درجه کمتری از دگرسانی آرژیلیک، سرسیتی شدن و زئولیتی شدن است. در محدوده مطالعاتی کانه‌زایی مس از نوع چینه‌کران و با بافت دانه‌پراکنده، رگه- رگچه‌ای، پرکننده فضاهای خالی و جانشینی دیده می‌شود. مطالعات میانبارهای سیال، دمای همگن‌شدگی را بین 4/129 تا 1/227 ( با میانگین 175) درجه سانتی‌گراد و دامنه تغییرات شوری را بین 91/1تا 4/13 (با میانگین 12) درصد وزنی نمک طعام نشان میدهد. عمق به دام افتادن میانبارهای سیال دراین کانسار، کمتر از 200 متر و فشار کمتر از 74 بار است. این کانسار بر پایه ویژگی‌های زمین‌شناسی، کانی‌شناسی، بافت و ساخت و داده‌های حاصل از میانبارهای سیال، قابل مقایسه با کانسارهای مس نوع مانتو است.
لیلا صالحی؛ ایرج رسا؛ سعید علیرضایی؛ احمد کاظمی مهرنیا
چکیده
کانسار مس معدن بزرگ در 130 کیلومتری خاور شاهرود و در محدوده معدنی عباس‌آباد قرار دارد. این محدوده، شامل کمربندی از سنگ‌های آتشفشانی- آذرآواری، همراه با میان‌لایه‌های رسوبی با راستای شمال خاور- جنوب باختر، در برگیرنده 8 کانسار مس است. سنگ‌های آتشفشانی این محدوده، به‌طور چیره شامل تراکی‌آندزیت، تراکی‌آندزیت- بازالت و تراکی‌بازالت ...
بیشتر
کانسار مس معدن بزرگ در 130 کیلومتری خاور شاهرود و در محدوده معدنی عباس‌آباد قرار دارد. این محدوده، شامل کمربندی از سنگ‌های آتشفشانی- آذرآواری، همراه با میان‌لایه‌های رسوبی با راستای شمال خاور- جنوب باختر، در برگیرنده 8 کانسار مس است. سنگ‌های آتشفشانی این محدوده، به‌طور چیره شامل تراکی‌آندزیت، تراکی‌آندزیت- بازالت و تراکی‌بازالت به سن ائوسن است. این سنگ‌ها، ماهیت شوشونیتی تا پتاسیم بالا دارند و از دید جایگاه زمین‌ساختی در موقعیت کمان حاشیه فعال قاره‌ای جای می‌گیرند. سنگ درونگیر این کانسار، سنگ‌های تراکی‌آندزیت با بافت پورفیریک تا مگاپورفیریک، گلومروپورفیریک و بادامکی است. بر پایه مشاهدات صحرایی، مطالعات میکروسکوپی، طیف‌سنجی رامان و XRD، دو نوع دگرسانی ناحیه‌ای و محلی در واحدهای آتشفشانی دیده می‌شود. دگرسانی پروپیلیتیک شاخص دگرسانی ناحیه‌ای است و در همه سنگ‌های آتشفشانی و آذرآواری دیده می‌شود. دگرسانی محلی، مرتبط با کانه‌زایی مس است و با دگرسانی‌های کلسیمی، سیلیسی، سریسیتی و کلریتی مشخص می‌شود. کانه‌زایی مس، ساده و چینه‌کران است. بافت کانسنگ، دانه پراکنده، داربستی و رگه- رگچه‌ای است و کانی‌سازی به‌صورت پر کردن فضاهای خالی و همین‌طور جانشینی صورت گرفته است. بر پایه مطالعات میکروسکوپی و داده‌های EPMA، کانی‌های گروه کالکوسیت شامل کالکوسیت، ژورلئیت، آنیلیت، دیژنیت و کوولیت هستند، کانه‌های اصلی این کانسار به شمار می‌آیند که با بورنیت و پیریت همراهی می‌شوند. کوولیت، مالاکیت، آزوریت، کریزوکولا و گوتیت، کانی‌های ثانویه و کوارتز، زئولیت، کلریت، اپیدوت، کلسیت و کالسدونی، کانی‌های غیرفلزی هستند. برای تشکیل این کانسار، دو مرحله گرمابی اولیه و مرحله غنی‌شدگی ثانویه- اکسایش پیشنهاد می‌شود. بر پایه مطالعات میانبارهای سیال، دمای همگن‌شدگی میان 90 تا 268 (با میانگین 176) درجه سانتی‌گراد است. دامنه تغییرات شوری میان 4/3 تا 22 (با میانگین 2/13) درصد وزنی نمک طعام به دست آده است. چگالی سیال میان 8/0 تا 1/1 است. ژرفای به دام افتادن میانبارهای سیال در این کانسار کمتر از 200 متر و فشار حاکم در طی تشکیل کانسنگ، کمتر از 50 بار بوده است. کانسار معدن بزرگ، بر پایه ویژگی‌های زمین‌شناسی، کانی‌شناسی، بافت و ساخت کانسنگ و داده‌های حاصل از میانبارهای سیال قابل مقایسه با کانسارهای مس نوع مانتو است که از برخی مجموعه‌های آتشفشانی مزوزوییک و سنوزوییک دنیا گزارش شده است.
