چینه شناسی و فسیل شناسی
توران خاموشی؛ احمد لطف آباد عرب؛ محمدرضا وزیری
چکیده
به منظور فسیل شناسی مرجان کرتاسه زیرین ایران مرکزی، برش باغین در کرمان انتخاب و نمونه برداری شده است. این برش شامل تناوبی از نهشته‌های مارنی سبز رنگ، سنگ آهک و سنگ آهک شیلی میباشد. این نهشته‌ها حاوی تنوع قابل ملاحظه‌ای از مرجان‌هاست که از حفظ‌‌‌شدگی خوبی برخوردار میباشند. در این برش، گروه‌های مختلف درشت‌سنگواره‌ای (مرجان‌ها، ...
بیشتر
به منظور فسیل شناسی مرجان کرتاسه زیرین ایران مرکزی، برش باغین در کرمان انتخاب و نمونه برداری شده است. این برش شامل تناوبی از نهشته‌های مارنی سبز رنگ، سنگ آهک و سنگ آهک شیلی میباشد. این نهشته‌ها حاوی تنوع قابل ملاحظه‌ای از مرجان‌هاست که از حفظ‌‌‌شدگی خوبی برخوردار میباشند. در این برش، گروه‌های مختلف درشت‌سنگواره‌ای (مرجان‌ها، خارداران، دوکفه‌ای‌ها، بازوپایان، شکم‌پایان و...) و ریزسنگوارهای (اربیتولینید، جلبک و استراکد) حضور دارند. حضور مجموعه متنوع فسیلی بهویژه روزنداران بزرگ اربیتولینید بیانگر شرایط محیطی مساعد و عدم حضور روزن‌بران پلانکتون گویای شرایط محیطی کم‌ژرفا است. همچنین حضور استراکدهای پلاتیکوپید، پودوکوپید و مرجان‌ها شرایط بومشناسیدیرینه کم‌ژرفا، گرم، نورانی و مساعد را تایید میکند.
چینه شناسی و فسیل شناسی
احمد لطف آباد عرب
چکیده
به منظور شناسایی، رده‌بندی و مطالعه بوم‌شناسی دیرینه خارداران موجود در نهشته‌های کرتاسه زیرین در شمال باختر کرمان، برش چینه‌شناسی سیریز انتخاب و نهشته‌های آن مورد مطالعه و نمونه‌برداری قرار گرفت. این نهشته‌ها، شامل مجموعه متنوعی از ماکروفسیل‌ها (خارداران، بازوپایان، دوکفه‌ای‌ها، شکم‌پایان، مرجان‌ها) و میکروفسیل‌ها (روزن‌بران ...
بیشتر
به منظور شناسایی، رده‌بندی و مطالعه بوم‌شناسی دیرینه خارداران موجود در نهشته‌های کرتاسه زیرین در شمال باختر کرمان، برش چینه‌شناسی سیریز انتخاب و نهشته‌های آن مورد مطالعه و نمونه‌برداری قرار گرفت. این نهشته‌ها، شامل مجموعه متنوعی از ماکروفسیل‌ها (خارداران، بازوپایان، دوکفه‌ای‌ها، شکم‌پایان، مرجان‌ها) و میکروفسیل‌ها (روزن‌بران (فرامینیفرها) و استراکدها) بوده که از این میان، خارداران مورد مطالعه و شناسایی قرار گرفتند. برای نخستین بار، تعداد 16 جنس و گونه از خارداران از این منطقه گزارش میشوند که تعداد 6 گونه از آنها جدید بوده و پیشتر، از منطقه کرمان گزارش شده و نشان‌دهنده اشکوب آپتین میباشند. حضور همزمان خارداران و دیگر مجموعههای فسیلی در برش سیریز نشان‌دهنده یک محیط سکوی (پلاتفرمی) کم‌ژرفا با شرایط بوم‌شناسی مناسب در زمان تهنشست رسوبات میباشد.
زمین شناسی اقتصادی
زهرا اکبری؛ علی یارمحمدی؛ ایرج رسا
چکیده
کانسار آهن- سرب آهنگران با سنگ میزبان سیلتستون توفی به سن کرتاسه زیرین در بخش شمالی کمربند ملایر- اصفهان واقع شده است. از نظر شکل هندسی، کانهزایی به دو صورت رگه- رگچه ای و چینه سان در بخش فوقانی واحد تخریبی قاعده کرتاسه زیرین رخ داده است. چهار بخش کانه دار کانسار شامل پهنه رگچه ای تغذیه کننده، کانسنگ چینه سان سولفیدی- اکسیدی، کانسنگ ...
بیشتر
کانسار آهن- سرب آهنگران با سنگ میزبان سیلتستون توفی به سن کرتاسه زیرین در بخش شمالی کمربند ملایر- اصفهان واقع شده است. از نظر شکل هندسی، کانهزایی به دو صورت رگه- رگچه ای و چینه سان در بخش فوقانی واحد تخریبی قاعده کرتاسه زیرین رخ داده است. چهار بخش کانه دار کانسار شامل پهنه رگچه ای تغذیه کننده، کانسنگ چینه سان سولفیدی- اکسیدی، کانسنگ باریتی و کانسنگ رگه ای می باشند. کانیهای سولفیدی و اکسیدی به ترتیب فراوانی شامل پیریت، سیدریت، مگنتیت، گالن، باریت، کالکوپیریت و تترائدریت و مقادیر کمتری از پیروتیت، ارسنوپیریت و فریبرژیت میباشند. دگرسانی‌های کربناتی و سیلیسی اصلیترین دگرسانی‌های همراه با کانهزایی محسوب می‌گردند. این کانسار در اثر فرایندهای هوازدگی دچار اکسیداسیون شدید گردیده و کلاهک آهنی وسیعی را تشکیل داده است. بر اساس مطالعات کانی شناسی، ساختی و بافتی، کانه زائی طی سه مرحله اولیه، اصلی و تأخیری رخ داده است. با توجه به نتایج مطالعات صورت گرفته، بر اساس محیط زمین ساختی کششی، وجود سنگ میزبان سیلتستون توفی سیدریتی شده، شکل کانسار و رخداد انواع کانسنگهای سولفیدی- اکسیدی و ساخت و بافت، کانسار آهنگران نوعی ذخیره جانشینی زیر کف دریا میباشد که ویژگیهای کانه زائی آن بیشترین شباهت را با برخی ذخایر نوع سدکس دارد.
حمید پیرنجم الدین؛ ابراهیم راستاد؛ عبدالرحمان رجبی
چکیده
کانسار روی- سرب- باریت کوهکلنگه با سنگ میزبان کربناته در توالی آواری- کربناته کرتاسه زیرین حوضه جنوب اراک و در بخش میانی کمربند فلززایی ملایر- اصفهان در حوضه کششی پشت کمانی تشکیل شده است. کانهزایی به‌صورت همروند با لایهبندی در بخش بالایی سنگآهک خاکستری اربیتولین‌دار (واحد Kl) در زیر واحد شیل- مارن با میانلایه سنگآهک ...
بیشتر
کانسار روی- سرب- باریت کوهکلنگه با سنگ میزبان کربناته در توالی آواری- کربناته کرتاسه زیرین حوضه جنوب اراک و در بخش میانی کمربند فلززایی ملایر- اصفهان در حوضه کششی پشت کمانی تشکیل شده است. کانهزایی به‌صورت همروند با لایهبندی در بخش بالایی سنگآهک خاکستری اربیتولین‌دار (واحد Kl) در زیر واحد شیل- مارن با میانلایه سنگآهک نازک لایه (واحد Ks) به سن آپسین رخ داده است. کانیهای سولفیدی شامل اسفالریت، گالن و پیریت هستند و فراوان‌ترین کانی غیر سولفیدی باریت است که با کوارتز، کلسیت و دولومیت همراهی می‌شود. ساخت و بافت ماده معدنی به‌صورت برشی، جانشینی، رگه- رگچهای، لامینه- پراکنده و باریت تودهای همراه با سولفید است. دگرسانی‌های سیلیسی- کربناتی شدن (کلسیتی- دولومیتی) اصلیترین دگرسانی‌های همراه با کانهزایی به شمار میروند. میانبارهای سیال مطالعه شده در کانسار را میتوان به دو نوع تقسیم کرد. میانبارهای نوع اول، دوفازی غنی از مایع با شکل‌های کروی و بیضوی و آمیبی، میانگین دمای همگنشدگی آنها 8/206 درجه سانتی‌گراد و میانگین درجه شوری 3/8 درصد وزنی معادل NaCl و میانبارهای نوع دوم، سهفازی (دو فاز مایع آب و CO2 و یک فاز بخار) با شکل‌های کروی و بیضوی، میانگین دمای همگنشدگی 8/234 درجه سانتی‌گراد و میانگین درجه شوری 17/7 درصد وزنی معادل NaCl هستند. با توجه به نتایج مطالعات صورت گرفته و بر پایه محیط زمینساختی، نوع سنگ میزبان، شکل لایهای کانسار، ساخت و بافت ماده معدنی، دمای همگنشدگی و درجه شوری میانبارهای سیال و رخداد باریت تودهای، میتوان کانسار کوهکلنگه را مشابه با کانسارهای روی- سرب- باریت نوع ایرلندی در نظر گرفت.
مینا بویری کناری؛ ابراهیم راستاد؛ محمد محجل؛ علی ناکینی؛ معصومه حق‌دوست
چکیده
کانسار روی- سرب- (نقره) تپه‌سرخ با سنگ میزبان سیلتستون، دولومیت و توف به سن کرتاسه زیرین در بخش شمالی رشته ایرانکوه در جنوب اصفهان قرار دارد. کانیهای سولفیدی در این کانسار شامل اسفالریت، گالن، تتراهدریت، پیریت و به مقدار کمتر کالکوپیریت، بورنیت و مارکازیت است. کانیهای باطله بیشتر شامل دولومیت، کوارتز و باریت است. رخساره‌های سولفیدی ...
بیشتر
کانسار روی- سرب- (نقره) تپه‌سرخ با سنگ میزبان سیلتستون، دولومیت و توف به سن کرتاسه زیرین در بخش شمالی رشته ایرانکوه در جنوب اصفهان قرار دارد. کانیهای سولفیدی در این کانسار شامل اسفالریت، گالن، تتراهدریت، پیریت و به مقدار کمتر کالکوپیریت، بورنیت و مارکازیت است. کانیهای باطله بیشتر شامل دولومیت، کوارتز و باریت است. رخساره‌های سولفیدی دیده شده در این کانسار را میتوان بر پایه ساخت و بافت و موقعیت قرارگیری آنها نسبت به گسل عادی همزمان با رسوبگذاری به رخساره‌های رگه- رگچهای، لایهای و تودهای دسته‌بندی کرد. دگرسانی دولومیتی- سیلیسی، از دگرسانی‌های اصلی دیده شده به همراه کانهزایی سولفیدی است. بیشترین شدت دگرسانی و کانهزایی سولفیدی همراه آن در مجاورت گسل عادی رخ داده است. به‌طوری که با دور شدن از گسل از شدت دگرسانی و کانهزایی کاسته می‌شود. مطالعات ژئوشیمیایی گویای آن است که سیال کانه‌دار ماهیت اکسیدان دارد که پس از رسیدن به واحدهای میزبان دارای مواد آلی، احیا شده و عناصر همراه آن به‌صورت سولفید نهشته شده‌اند. مطالعه عناصر فرعی و کمیاب موجود در فازهای سولفیدی در رخساره‌های کانیایی مختلف نشان‌دهنده آن است که سیال کانه‌دار، یک سیال واحد با ترکیب شیمیایی مشابه بوده است. حضور بافت‌هایی چون پیریت فرامبوییدال، چین‌خوردگی سیلتستون حاوی مواد آلی همراه با لامیناسیون سولفیدی در رخساره سولفیدی لایهای غنی از مواد آلی و ساختارهای دیاژنزی مانند لودکست در سیلتستون میزبان نمایانگر رخداد کانهزایی در زمان رسوبگذاری- دیاژنز است. در حالی‌که کانهزایی در سنگ میزبان دولومیت ناحیه‌ای به دلیل رخداد جانشینی دولومیت گرمابی در دولومیت ناحیه‌ای، در دیاژنز کم‌ژرفا صورت گرفته است. بنابراین کانسار تپه‌سرخ با توجه به داشتن ویژگی‌هایی از جمله تشکیل در محیط زمینساختی کششی، وجود سنگ میزبان سیلتستونی و دولومیتی و رخداد انواع رخساره‌های سولفیدی رگه- رگچهای، لامینه و تودهای، همانند کانسارهای نوع سدکس است.
مینا بویری کناری؛ ابراهیم راستاد؛ نعمت‌اله رشیدنژاد عمران
چکیده
توالی آتشفشانی- رسوبی کرتاسه زیرین در شمال باختر و جنوب خاور صفاشهر (دهبید) در زیرپهنه حاشیه‌ای (Marginal sub-zone) سنندج- سیرجان جنوبی، دربرگیرنده کانسار کشت‌مهکی و تعدادی اندیس معدنی مس (-نقره) است. کهن‌ترین رخنمون‌های سنگی منطقه مربوط به واحدهای شیلی و ماسه‌سنگی ژوراسیک است که توالی پیشرونده کرتاسه زیرین با کنگلومرای قاعده‌ای و ماسه‌سنگ ...
بیشتر
توالی آتشفشانی- رسوبی کرتاسه زیرین در شمال باختر و جنوب خاور صفاشهر (دهبید) در زیرپهنه حاشیه‌ای (Marginal sub-zone) سنندج- سیرجان جنوبی، دربرگیرنده کانسار کشت‌مهکی و تعدادی اندیس معدنی مس (-نقره) است. کهن‌ترین رخنمون‌های سنگی منطقه مربوط به واحدهای شیلی و ماسه‌سنگی ژوراسیک است که توالی پیشرونده کرتاسه زیرین با کنگلومرای قاعده‌ای و ماسه‌سنگ و شیل‌های سیلتی به‌صورت دگرشیب بر روی آنها قرار گرفته است. کانهزایی مس (-نقره) در سنگهای آذرآواری و گدازه‌های آتشفشانی به سن کرتاسه زیرین رخ داده است. سنگ دربرگیرنده کانهزایی، کریستال لیتیک توف با ترکیب تراکی‌آندزیت- آندزیت است که ماده معدنی در آن به صورت چینه‌کران و عدسی‌شکل تا 35 کیلومتر، به طور ناپیوسته ادامه یافته است. سنگهای آذرآواری و گدازه‌های آتشفشانی به طور جانبی و در جهت قائم به طور تدریجی به سنگهای کربناتی اربیتولین‌دار تغییر رخساره می‌دهند. کانی‌شناسی ماده معدنی به طور چیره شامل کالکوسیت، بورنیت، مس طبیعی، دیژنیت، کالکوپیریت، پیریت، کلاست‌هالیت نقره‌دار، کوولیت، آنیلیت، مالاکیت و آزوریت است. بافت کانه به‌صورت پرکننده فضای خالی، رگه- رگچهای، جانشینی، دانه‌پراکنده و لامینه‌مانند است. مطالعات لیتوژئوشیمیایی در 6 ستون سنگ‌چینه‌ای از شمال باختر تا جنوب خاور صفاشهر، نشان از رخداد کانهزایی مس (-نقره) در یک موقعیت چینه‌شناسی خاص و همبستگی مثبت آن با عنصر روی است. بررسی‌های سنگشناسی، کانی‌شناسی، لیتوژئوشیمیایی و مطالعات میکروسکوپی نشان از آن دارد که مس در ابتدا همراه با فعالیت آتشفشانی در توالی آتشفشانی- آذرآواری رخ داده است (جذب مس توسط هیدروکسید فریک، کانیهای رسی و جایگزینی در شبکه فلدسپار‌ها) و سپس در طی دیاژنز تدفینی (Burial diagenesis)، بر اثر آب‌زدایی رسوبات تخریبی و آذرآواری و تشکیل سیال‌های گرمابی و دگرسانی ناشی از این سیال‌ها، مس آزاد شده و از طریق سیال‌ها حمل شده تا به واحد سنگی با نفوذپذیری زیاد (کریستال لیتیک توف) و دارای شرایط احیایی با حضور بلورهای پیریت رسیده و در آنجا به صورت کانیهای سولفیدی مس، جانشین پیریت‌های تشکیل‌شده در مرحله دیاژنز اولیه شده‌اند. نتایج حاصل از تجزیه ایزوتوپی گوگرد گویای آن است که گوگرد مورد نیاز برای تشکیل سولفیدها از طریق احیای سولفات آب دریا تأمین شده است. ویژگیهای ژئوشیمیایی سنگهای آتشفشانی و آذرآواری، نشان از تشکیل آنها در محیط کافت درون کمان آتشفشانی است. با توجه به مجموعه مطالعات انجام‌گرفته و با استناد به شواهد مختلف از جمله محیط زمینساختی، سنگ دربرگیرنده، ژئومتری عدسی ماده معدنی، ساخت و بافت و پاراژنز (همبود) کانی‌شناسی و مقایسه آنها با ذخایر مسVolcanic Red Bed (VRB) میتوان کانسار کشت‌مهکی و اندیس‌های معدنی مس (-نقره) پیرامون آن را در رده ذخایر VRB در نظر گرفت که از مرحله فعالیت آتشفشانی زیردریایی تا مرحله تدفین ژرفایی، تشکیل و تمرکز یافته‌اند.
محمود قاسمی؛ مرتضی مؤمن‌زاده؛ عبدالمجید یعقوب‌پور؛ امیرعباس میرشکرایی
چکیده
کانسار روی‌ـ سرب مهدیآباد یکی از کانسارهای معروف سرب و روی در ایران است که در 110 کیلومتری جنوب خاوری یزد، ناحیه ایران مرکزی قرار میگیرد. سنگ میزبان کانسار، سنگهای کربناتی کرتاسهزیرین، شامل سه سازند سنگستان، تفت و آبکوه میباشد. سازند سنگستان به طور عمده از شیل و سیلتستون با میان لایه‌های کالک آرنایت تشکیل شده است. ...
بیشتر
کانسار روی‌ـ سرب مهدیآباد یکی از کانسارهای معروف سرب و روی در ایران است که در 110 کیلومتری جنوب خاوری یزد، ناحیه ایران مرکزی قرار میگیرد. سنگ میزبان کانسار، سنگهای کربناتی کرتاسهزیرین، شامل سه سازند سنگستان، تفت و آبکوه میباشد. سازند سنگستان به طور عمده از شیل و سیلتستون با میان لایه‌های کالک آرنایت تشکیل شده است. سازند سنگستان توسط دولومیت و سنگ آهک دولومیتی و آنکریتی سازند تفت پوشیده می‌شود. سازند آبکوه از نظر سنگشناسی شامل سنگ آهک چرتی و سنگآهک رسی به همراه سنگآهک ریفی تودهای میباشد که بر روی سازند تفت قرار میگیرد. ساختار کانسار مهدیآباد به صورت ناودیس بزرگی با راستای شمالیـ جنوبی است و توسط گسل‌های متعدد دستخوش تغییرات فراوانی شده است. از مهمترین این گسل‌ها، گسل نرمال تپهسیاه میباشد که به احتمال زیاد، همزمان و بعد از رسوبگذاری فعال بوده است. اسفالریت و گالن کانیهای اصلی و باریت، پیریت و کالکوپیریت، کانیهای فرعی در بخش سولفیدی است. کانیهای سروزیت (PbCO3)، اسمیت زونیت (ZnCO3)، همیمورفیت (Zn4(Si2O7)(OH)2.H2O) و هیدروزنسیت (Zn5(CO3)2(OH)6) کانیهای اصلی بخش اکسیده کانسار میباشند. شکل توده معدنی در این کانسار لایهای و عدسی و همشیب با سنگهای میزبان است. همچنین کانی‌سازی به صورت تمرکزهای متقاطع به شکل پرشدگی شکستگی‌ها، حفره‌های کارستی، کلوفرم، افشان و خوشه انگوری در کانسار قابل مشاهده است. از نظر کمی نسبت حجم توده‌‌های لایهای و عدسی همساز با سنگهای میزبان، به مراتب بیشتر از بخش پرشدگی شکستگی‌ها و کارست‌ها است.
