سیدجابر یوسفی؛ علیجان آفتابی
چکیده
بررسیهای عناصر سمی در رسوبات پیرامون معدن مس- طلا چهارگنبد نشاندهنده رسوبات با منشأ و عناصر آلاینده مختلف است. برای بررسی منشأ عناصر سمی در رسوبات و جدایش ژئوشیمیایی آنها، 38 نمونه رسوب از نقاط مختلف شامل رسوبات رودخانهای، آبرفتهای منطقه و رسوبات سد باطله بهصورت تصادفی از ژرفای 0 تا 5 سانتیمتر برداشت شد. در رسوبات رودخانهای ...
بیشتر
بررسیهای عناصر سمی در رسوبات پیرامون معدن مس- طلا چهارگنبد نشاندهنده رسوبات با منشأ و عناصر آلاینده مختلف است. برای بررسی منشأ عناصر سمی در رسوبات و جدایش ژئوشیمیایی آنها، 38 نمونه رسوب از نقاط مختلف شامل رسوبات رودخانهای، آبرفتهای منطقه و رسوبات سد باطله بهصورت تصادفی از ژرفای 0 تا 5 سانتیمتر برداشت شد. در رسوبات رودخانهای منطقه، میانگین غلظت نقره ppm 09/0، آرسنیک ppm 82/17، بیسموت ppm 48/0، کادمیم ppm 22/0، کبالت ppm 58/17، مس ppm 49/91، آهن ppm 33/43161، منگنز ppm 83/1152، مولیبدن ppm 97/0، نیکل ppm 5/41، سرب ppm 82/10، گوگرد ppm 484، آنتیموان ppm 3/1، سلنیم ppm 13/0، قلع ppm 05/1، تیتانیم ppm 67/3067، تالیم ppm 35/0، وانادیم ppm 5/126 و روی ppm 82/90 است. در رسوبات سد باطله میانگین غلظت نقره ppm 22/0، آرسنیک ppm 37/28، بیسموت ppm 14/13، کادمیم ppm 26/0، کبالت ppm 88/51، مس ppm 4/1981، آهن ppm 33/81677، منگنز ppm 13/2165، مولیبدن ppm 86/72، نیکل ppm 67/80، سرب ppm 38/191، گوگرد ppm 17/5593، آنتیموان ppm 75/47، سلنیم ppm 66/0، قلع ppm 77/1، تیتانیم ppm 83/2136، تالیم ppm 43/0، وانادیم ppm 75/80 و روی ppm 94/989 است. در این مقاله برای ارزیابی نتایج از روشهای آماری چندمتغیره شامل آزمون ضریب همبستگی، آزمون مؤلفههای اصلی و تحلیل خوشهای استفاده شد. با انجام روش آماری چندمتغیره مشخص شد که در محدوده معدن مس چهارگنبد 4 نوع رسوب از دیدگاه ژئوشیمیایی قابل جدایش است. دسته اول شامل رسوبات ناشی از فعالیتهای معدنی است که در مؤلفه اول آزمون مؤلفههای اصلی توسط عناصر سمی Ag، As، Cd، Co، Cu، Fe، Mo، Pb، Sb، Se، Sn، Tl و Zn مشخص میشوند. گروه دوم رسوباتی هستند که فعالیتهای کانسارسازی بر سنگ منشأ آنها تأثیر نگذاشته است و در مؤلفه دوم آزمون مؤلفههای اصلی توسط عناصر Al، Sc، Sr، V، Ta و Ti تعریف میشوند. گروه سوم شامل رسوبات طبیعی منطقه است که فعالیتهای کانسارسازی بر سنگ مادر آنها تأثیر گذاشته است و در مؤلفه سوم آزمون مؤلفههای اصلی با عناصر Bi، Mn و S مشخص شدهاند. گروه چهارم رسوبات دارای عناصر سمی Cr و Ni هستند که ناشی از هوازدگی سولفیدها و احتمالاً سنگهای افیولیتی منطقه هستند.
حبیبه عطاپور
چکیده
برای بررسی اثرات زیست محیطی عناصر ضروری و سمی در محدوده ورقه 1:50000 کرمان، 220 نمونه خاک برجا و نابرجا با روش تصادفی منظم برداشت شد. بر اساس دادههای شیمیایی افزایش مقدارکلسیم (6/23 درصد وزنی)، سدیم (86/3 درصد وزنی)، پتاسیم (36/2 درصد وزنی)، لیتیم (18/49 گرم در تن) و بور (8/65 گرم در تن) و کمبود سلنیم (12/0 گرم در تن) در خاک برجا در مقایسه با متوسط خاکهای ...
بیشتر
برای بررسی اثرات زیست محیطی عناصر ضروری و سمی در محدوده ورقه 1:50000 کرمان، 220 نمونه خاک برجا و نابرجا با روش تصادفی منظم برداشت شد. بر اساس دادههای شیمیایی افزایش مقدارکلسیم (6/23 درصد وزنی)، سدیم (86/3 درصد وزنی)، پتاسیم (36/2 درصد وزنی)، لیتیم (18/49 گرم در تن) و بور (8/65 گرم در تن) و کمبود سلنیم (12/0 گرم در تن) در خاک برجا در مقایسه با متوسط خاکهای دنیا نشانگرسنگ بستر آهکی و تبخیری (پلایای) کرمان و خاک منطقه است. خاک های اطراف جایگاههای عرضه سوخت (پمپ بنزینها) از سرب (84 گرم در تن)، روی (250 گرم در تن)، روبیدیم (983 گرم در تن) و بور (158 گرم در تن) غنی شده اند. مقادیر بالای مس (715 گرم در تن)، مولیبدن (26/4 گرم در تن)، سرب (10125 گرم در تن)، روی (275 گرم در تن)، قلع (100 گرم در تن)، تنگستن (36/4 گرم در تن)، آرسنیک (6/19 گرم در تن) و لیتیم (4/70 گرم در تن) در نمونه های خاکهای مجاور کارگاههای باتریسازی گزارش شده است. نمونههای خاک اطراف کارگاههای صافکاری و نقاشی خودروها دارای 38/0 درصد وزنی گوگرد، 205 گرم در تن مس، 69/2 گرم در تن مولیبدن، 318 گرم در تن سرب، 310 گرم در تن روی، 3/19 گرم در تن قلع، 25/3 گرم در تن تنگستن، 3/20 گرم در تن آرسنیک، 65/4 گرم در تن آنتیموان،80 گرم در تن لیتیم و 4/115 گرم در تن بور است. جالب توجه است که حداکثر روی(1903 گرم در تن) در خاکهای کشاورزی (باغهای پسته) وجود دارد. همچنین،نمونههای ضایعات ساختمانی دارای58/7 درصد وزنی گوگرد، 392 گرم در تن سرب، 275 گرم در تن روی، 7/26گرم در تن آرسنیک، 32/5 گرم در تن آنتیموان، 807 گرم در تن روبیدیم و 651 گرم در تن استرانسیم است. شدت غنی شدگی عناصر سرب(1358)، مس(72)، مولیبدن (94/8)، قلع (242) در خاکهای آلوده مجاور کارگاههای باتریسازی، آرسنیک (7/5) در خاک مجاور جایگاههای عرضه سوخت، روی (8/20) در خاکهای کشاورزی و آنتیموان (24/10) در خاک مجاور ریل راه آهن گویای خاکهای آلوده میباشد.شاخص زمین انباشتگی برای مس (96/3)، سرب (18/8)، قلع(48/4) و تنگستن(09/2) در خاک مجاور کارگاههای باطریسازی و روی (83/0) در خاکهای برداشت شده از باغهای پسته نشاندهنده آلودهترین خاکهای منطقه است.