زمین شناسی نفت
شادی محول؛ گلناز جوزانی کهن؛ سهیلا اصلانی
چکیده
وجود کانی‌های رسی از هر نوع با هر میزان و الگوی توزیعی در چاه‌های هیدروکربنی، سبب ایجاد مشکلات عدیده‌ای در ارزیابی کیفی سازندها می‌شوند و بررسی این دسته از کانی‌ها اهمیت بالایی در صنایع بالادستی دارد. در این پژوهش با تلفیق نتایج مطالعات آزمایشگاهی 15 نمونه مغزه سازند آسماری از یک چاه تولیدی واقع در میدان نفتی مارون واقع در جنوب ...
بیشتر
وجود کانی‌های رسی از هر نوع با هر میزان و الگوی توزیعی در چاه‌های هیدروکربنی، سبب ایجاد مشکلات عدیده‌ای در ارزیابی کیفی سازندها می‌شوند و بررسی این دسته از کانی‌ها اهمیت بالایی در صنایع بالادستی دارد. در این پژوهش با تلفیق نتایج مطالعات آزمایشگاهی 15 نمونه مغزه سازند آسماری از یک چاه تولیدی واقع در میدان نفتی مارون واقع در جنوب باختر ایران به شناسایی کانی‌های رسی و الگوی توزیع پرداخته شده است. نتایج آنالیزهای پراش پرتوایکس و مطالعات میکروسکوپی نمونهها نشان داد فازهای تشکیلدهنده اصلی شامل کوارتز (%2/72-%7/14)، کانی‌های کربناته (%4/65-%3)، کانی‌های فرعی شامل پلاژیوکلاز (%7/6- %0) و کانی‌های رسی (%5/44-%3/3) هستند. در برخی از نمونهها کانی‌های سولفیدی و آهندار (%2-%0) نیز شناسایی شد. با بررسی نتایج حاصل از میکروسکوپ الکترونی مشخص شد که کائولینیت در محدوده طولی 5/6-7/0 میکرومتر، ایلیت از 4/0 تا 6/3 میکرومتر و در مواردی به صورت توفالی شکل با محدوده طولی 9/7 میکرومتر دیده شد که با سه الگوی پراکنده، پرکننده و پل‌زننده در طول سازند مخزنی حضور دارند که میزان کانی‌های یادشده از کمترین مقدار %3/3 تا بیشترین مقدار %5/44 متغیر است.
محمدعلی سرپرنده؛ بهزاد مهرگینی؛ امیر ملاجان؛ فریدون سحابی؛ غلامحسین نوروزی؛ گلناز جوزانی کهن
چکیده
در بررسی کیفیت مخزنی رخساره‌های ماسه‌سنگی معمولاً وجود رس اثر آشکاری در کاهش تخلخل مؤثر و تراوایی و دقت محاسبه درجه اشباع سیال‌های سازند دارد. در این راستا شناسایی نوع و مقدار رس به روش‌های مختلف انجام می‌شود. در مخازن ماسه سنگی، رس‌ها ضمن آنکه منبع ایجاد ظرفیت تبادل کاتیونی (CEC) هستند، گوناگونی کانی‌شناسی آنها، موجب تغییر ...
بیشتر
در بررسی کیفیت مخزنی رخساره‌های ماسه‌سنگی معمولاً وجود رس اثر آشکاری در کاهش تخلخل مؤثر و تراوایی و دقت محاسبه درجه اشباع سیال‌های سازند دارد. در این راستا شناسایی نوع و مقدار رس به روش‌های مختلف انجام می‌شود. در مخازن ماسه سنگی، رس‌ها ضمن آنکه منبع ایجاد ظرفیت تبادل کاتیونی (CEC) هستند، گوناگونی کانی‌شناسی آنها، موجب تغییر میزان ظرفیت تبادل کاتیونی در مخزن خواهد شد. این مهم می‌تواند به عنوان معیاری برای پهنه‌بندی مخزن بر پایه نوع کانی‌های رسی باشد. اندازه‌گیری CEC به‌عنوان یکی از روش‌های فرعی شناسایی کانی‌های رسی، در کنار دیگر روش‌ها به کار می‌رود. این متغیر که توانایی رس‌ها را در جذب و آزادسازی کاتیون‌ها در محلول مجاور نشان می‌دهد، برای انواع کانی‌های رسی دارای محدوده مشخصی است. در مواردی که چند نوع کانی رسی وجود دارد، مقدار CEC به سوی محدوده عددی نوع رس چیره نزدیک می‌شود. در این مطالعه ظرفیت تبادل کاتیونی کانی‌های رسی دو حلقه چاه مخزن شوریجه در میدان گازی گنبدلی محاسبه شده است. ابتدا CEC برای 20 نمونه مغزه از دو چاه با استفاده از روش باور (Bower) اندازه‌گیری شد. در ادامه بر پایه داده‌های لاگ‌های پتروفیزیکی و نتایج آزمایشگاهی و به کمک برآوردگر شبکه عصبی مصنوعی، مقادیر CEC در طول هر چاه برآورد شد. در پایان با توجه به مقادیر CEC کانی‌های رسی، داده‌های موجود به 5 دسته شامل پهنه عاری از رس و پهنه‌های دارای کائولینیت، ایلیت- کلریت، هالویزیت با دو مولکول آب و پهنه مونت‌موریلونیت تقسیم شد. برای این‌منظور از رده‌بندی‌کننده‌های بیزین، پارزن و K- نزدیک‌ترین همسایگی (KNN) استفاده شد. در پایان نتایج به دست آمده با نتایج حاصل از آزمایش پراش پرتو ایکس (XRD) مقایسه شد که تطابق خوبی نشان داد.
گلناز جوزانی کهن؛ فریدون سحابی؛ غلامحسین نوروزی؛ حسین معماریان
چکیده
انواع مختلف کانی‌های رسی به شیوه‌های گوناگون موجب کاهش کیفیت مخازن هیدروکربنی، اخلال در عملیات حفاری و همچنین سبب ایجاد مشکلاتی در امر تفسیر لاگ‌های چا‌ه‌نگاری می‌شوند. از این رو، شناسایی و تفکیک آنها در صنعت بالادستی نفت اولویت و اهمیت ویژه‌ای دارد. در این پژوهش، نوع، میزان و نحوه توزیع هریک از انواع کانی‌های رسی در 76 نمونه ...
بیشتر
انواع مختلف کانی‌های رسی به شیوه‌های گوناگون موجب کاهش کیفیت مخازن هیدروکربنی، اخلال در عملیات حفاری و همچنین سبب ایجاد مشکلاتی در امر تفسیر لاگ‌های چا‌ه‌نگاری می‌شوند. از این رو، شناسایی و تفکیک آنها در صنعت بالادستی نفت اولویت و اهمیت ویژه‌ای دارد. در این پژوهش، نوع، میزان و نحوه توزیع هریک از انواع کانی‌های رسی در 76 نمونه مغزه‌دو چاه تولیدی و خشک در سنگ مخزن ماسه‌سنگی شوریجه، به سن کرتاسه آغازی، با استفاده از شش روش تجزیه دستگاهی یعنی روش‌های طیف‌سنجی پراش پرتو ایکس (XRD)، طیف‌سنجی فلورسانس پرتو ایکس (XRF)، مطالعات میکروسکوپی تیغه‌های نازک، تجزیه‌های حرارتی (DTA-TGA)، تجزیه میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM)و اندازه‌گیری ظرفیت تبادل کاتیونی (CEC) تعیین شده است. نتایج آزمایش‌ها نشان داد که کانی‌های رسی چیره در این دو چاه به ترتیب فراوانی ایلیت، کلریت منیزیم‌دار و کائولینیت است که میزان متوسط هریک در چاه خشک به مراتب بیشتر از چاه تولیدی است. مقدار اندکی گلوکونیت (در هر دو چاه)، مونت‌موریلونیت (فقط در چاه تولیدی) و کانی‌های رسی مخلوط لایه از انواع ایلیت- مونت‌موریلونیت و کلریت- مونت‌موریلونیت (فقط در چاه خشک) وجود دارد. با طبقه‌بندی میزان رس در 5 گروه(کمتر از 10 درصد، 10 تا 15 درصد، 15 تا 20 درصد، 20 تا 25 درصد و بیش از 25 درصد)، بر اساس درصد تجمعی در هر گروه، چاه تولیدی از نوع تمیز و چاه خشک در گروه ماسه شیلی قرار می‌گیرد. روند افزایشی کانی‌های ایلیت، گلوکونیت و روند کاهشی کائولینیت و همین طور افزایش درصد ایلیت و کلریت در کانی‌های مخلوط لایه با افزایش ژرفا و به تبع آن افزایش دما بیانگر عملکرد فرایند دیاژنز تدفینی در این سازند است. بیشترین میزان همبستگی کانی‌های رسی با درصد عناصر آهن، آلومینیم، پتاسیم و منیزیم به دست آمد. منشأ رس‌های سازند شوریجه عمدتاً ثانوی و حاصل دگرسانی خرده‌سنگ‌ها، پلاژیوکلازها و فلدسپارهای قلیایی است و در مواردی نیز منشأ رس به صورت جریانی با توزیع لایه‌ای از خارج است. الگوی توزیع رس‌های اتوژن به صورت پرکننده، پوشش دهنده و پل‌زننده میان منافذ است که تخلخل و تراوایی سازند را کاهش می‌دهند.
اعظم قزی؛ ناصر حافظی مقدس؛ حسین صادقی؛ محمد غفوری؛ غلامرضا لشکری پور
چکیده
در این مطالعه زمین‌ریخت‌شناسی مهندسی محدوده شهر مشهد براساس مطالعه عکس‌های هوایی، اطلاعات 180 چاه پمپاژ آب آشامیدنی و نیز اطلاعات 1500 گمانه ژئوتکنیکی در سطح شهر مشهد مورد بررسی قرار گرفته است. براساس داده‌های یاد شده، شهر مشهد به 7 پهنه زمین‌ریخت‌شناسی شامل رخنمون سنگی، کوهپایه، مخروط‌افکنه رودخانه گلستان، مخروط‌افکنه رودخانه‌های ...
بیشتر
در این مطالعه زمین‌ریخت‌شناسی مهندسی محدوده شهر مشهد براساس مطالعه عکس‌های هوایی، اطلاعات 180 چاه پمپاژ آب آشامیدنی و نیز اطلاعات 1500 گمانه ژئوتکنیکی در سطح شهر مشهد مورد بررسی قرار گرفته است. براساس داده‌های یاد شده، شهر مشهد به 7 پهنه زمین‌ریخت‌شناسی شامل رخنمون سنگی، کوهپایه، مخروط‌افکنه رودخانه گلستان، مخروط‌افکنه رودخانه‌های جنوبی، مخروط‌افکنه رودخانه طرق، دشت هموار و آبرفت‌های جوان تقسیم شده است. بر اساس اطلاعات گمانه‌های ژئوتکنیکی ویژگی‌های زمین‌شناسی مهندسی حاکم بر هر محیط تا ژرفای 10 متری مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که بافت خاک غالب در پهنه کوهپایهای و مخروط‌افکنه‌های جنوبی شنی بوده و در پهنه مخروط‌افکنه گلستان ماسه و شن غالب هستند در حالی که پهنه مخروط‌افکنه طرق و دشت هموار، خاک‌های ماسه‌ای و رسی بافت غالب را تشکیل می‌دهند. نتایج آزمون عدد نفوذ استاندارد حاکی از مقاومت بیشتر خاک‌های پهنه کوهپایهای است. از جمله ویژگی‌های مهم تأثیر پذیر از فرایندهای زمین‌ریخت‌شناسی، نوع کانی رسی غالب می‌باشد. در این مطالعه شناسایی کانی رسی بر مبنای نمودار فعالیت انجام گرفت. در واحد کوهپایه، اسمکتیت کانی رسی غالب بوده و در دشت هموار، کائولینیت غالب است.
لیلا عبدی؛ حسین رحیمپوربناب
چکیده
پلایای میقان به فرم حوضه درون قاره‌ای بسته‌ای است که در مرکز آبخوان دشت اراک واقع شده است. این پلایا، دریاچه‌ای فصلی بوده و از نظر هیدروژئولوژیکی به عنوان سطح اساس فرسایش منطقه عمل میکند و محل مناسبی برای رسوبگذاری نهشته‌های آواری و شیمیایی است. برای بررسی رسوب‌شناسی و کانی‌شناسی رسوبات در سرتاسر ...
بیشتر
پلایای میقان به فرم حوضه درون قاره‌ای بسته‌ای است که در مرکز آبخوان دشت اراک واقع شده است. این پلایا، دریاچه‌ای فصلی بوده و از نظر هیدروژئولوژیکی به عنوان سطح اساس فرسایش منطقه عمل میکند و محل مناسبی برای رسوبگذاری نهشته‌های آواری و شیمیایی است. برای بررسی رسوب‌شناسی و کانی‌شناسی رسوبات در سرتاسر پلایا، 94 نمونه رسوب برداشته شد. 19 نمونه به‌صورت سیستماتیک از رسوبات سطحی، در مسیرهایی از مرکز به سمت حاشیه حوضه و 31 نمونه از 7 گمانه حفر شده در پلایا اخذ شد و مورد مطالعات رسوب‌شناسی و کانی‌شناسی به‌وسیله اشعه ایکس (XRD) قرار گرفت. کانی‌های رسی موجود در پلایای میقان شامل کائولینیت، کلریت، ایلیت، ورمیکولیت و اسمکتیت است که از این میان کانی‌های ایلیت و کلریت دارای بیشترین فراوانی هستند. این کانی‌ها عموماً دارای منشأ آواری بوده و از طریق فرایند فرسایش مکانیکی ایجاد شدهاند، بنابراین وجود آنها مبین ترکیب سنگ مادر است. بررسی توزیع نمونههای سطحی، بیانگر کاهش میزان کانی‌های رسی از حاشیه به سمت مرکز پلایا است؛ این امر با تغییرات دیگر کانی‌های آواری (کوارتز) موجود در پلایا هماهنگ است. همچنین درصد کانی‌های رسی همانند دیگر کانی‌های آواری در طول گمانهها افزایش نشان می‌دهد، به‌طوری‌که بالا بودن سطح آب پلایا و اقلیم سرد و مرطوبتر گذشته (پلئستوسن انتهایی) را نشان می‌دهد.
