رسوب شناسی
مهشید ساروخانی؛ محبوبه حسینی برزی؛ علی مبشری
چکیده
سازند قم با سن الیگوسن- میوسن که به دلیل داشتن ذخایر هیدروکربوری در برخی از مناطق حائز اهمیت است، در برش دستجرد بهصورت توالی مخلوط سیلیسی آواری-کربناته با ستبرای ۳۳۰ متر بهطور ناپیوسته و همشیب بر روی سازند سرخ زیرین و بهصورت ناپیوسته در زیر سازند سرخ بالایی برونزد دارد. در این مطالعه، نهشتههای مورد نظر جهت بررسی سنگنگاری، ...
بیشتر
سازند قم با سن الیگوسن- میوسن که به دلیل داشتن ذخایر هیدروکربوری در برخی از مناطق حائز اهمیت است، در برش دستجرد بهصورت توالی مخلوط سیلیسی آواری-کربناته با ستبرای ۳۳۰ متر بهطور ناپیوسته و همشیب بر روی سازند سرخ زیرین و بهصورت ناپیوسته در زیر سازند سرخ بالایی برونزد دارد. در این مطالعه، نهشتههای مورد نظر جهت بررسی سنگنگاری، ریزرخساره و محیط رسوبی و همچنین تغییرات سطح آب دریا و سازوکار اختلاط مورد مطالعه قرار گرفتند. بر مبنای فراوانی و توزیع اجزای اسکلتی و دیگر اجزای موجود در نهشتههای کربناته سازند قم در برش مورد مطالعه، شش ریزرخساره وابسته به سه کمربند دریای باز، سد و لاگون مرتبط با یک رمپ کربناته شناسایی شد. اختلاط و دورگه شدن نهشتههای کربناته سازند قم با مقادیر متفاوتی از سیلیسی آواری در اندازه ماسه و سیلت، در موقعیتهای مختلف از ستبرای این سازند و نیز گستره جانبی آن، به فعالیتهای متناوب زمینساختی و فرسایش سنگهای کهنتر منطقه مانند سازند سرخ پایینی و آتشفشانهای پالئوژن مرتبط است که در حوضه پشت کمان از یک سیستم فرورانش نهشته شده است. بر اساس نتایج حاصل از مطالعات ریزرخساره در نهشتههای برش مورد مطالعه، دو چرخه تغییرات سطح آب تمایز داده شد که رسوبگذاری چرخه اول با ناپایداری کف حوضه و نوسانات سطح نسبی آب دریا همراه بوده که با اوج گرفتن فعالیتهای زمینساختی منطقه به نهشت ستبرایی از ماسهسنگ منتهی میشود و چرخه دوم با پایداری بیشتر حوضه همراه است و در نهایت به کمژرفا شدن حوضه میانجامد.
چینه شناسی و فسیل شناسی
نرگس قادر؛ علی اصغر ثیاب قدسی؛ میرامیر صلاحی؛ محمدصادق زنگنه
چکیده
در پژوهش حاضر به منظور انجام مطالعات زیست چینه نگاری روزن داران شناور سازند قم و تعیین سن آن، برش چینهشناختی سگتلو در شمال خوی واقع در استان آذربایجانغربی (حوضه پیشکمانی سنندج-سیرجان)، انتخاب و ازآن نمونهبرداری به عمل آمده است. برش مورد مطالعه دارای 216 متر ضخامت بوده وسنگ شناسی آن شامل تناوبی از شیل، سیلت سنگ، کنگلومرا و ماسهسنگ ...
بیشتر
در پژوهش حاضر به منظور انجام مطالعات زیست چینه نگاری روزن داران شناور سازند قم و تعیین سن آن، برش چینهشناختی سگتلو در شمال خوی واقع در استان آذربایجانغربی (حوضه پیشکمانی سنندج-سیرجان)، انتخاب و ازآن نمونهبرداری به عمل آمده است. برش مورد مطالعه دارای 216 متر ضخامت بوده وسنگ شناسی آن شامل تناوبی از شیل، سیلت سنگ، کنگلومرا و ماسهسنگ می باشد. مرز زیرین این نهشتهها، آبرفتهای با سن نامشخص بوده و مرز فوقانی آن با نهشتههای سخت فرسای سنگ آهکی سازند قم قابل تشخیص است. مطالعه اجتماعات روزن داران شناور یافت شده در برش مذکور به شناسایی 16 جنس و 37 گونه متفاوت از فرم های شاخص مناطق گرمسیری و نمیه گرمسیری انجامیده است. در این پژوهش 4 زیستزون شامل Subbotina linapert assemblage Zone، Paragloborotalia opima Highest-occurrence Zone، Ciperoella ciperoensis Partial-range Zone و Globigerinoides italicus Assemblage Zone مورد شناسایی قرارگرفتند که از نظر سنی معادل با پریابونین- بوردیگالین و قابل مقایسه با زیست زون های استاندارد جهانی می باشند.
چینه شناسی و فسیل شناسی
زینب منوچهری؛ طیبه محتاط؛ سید علی آقانباتی؛ مرتضی خلعت بری جعفری؛ فاطمه وکیل باغمیشه
چکیده
سازند قم در برش تاقدیس نواب در جنوب شرقی کاشان واقع شده که 447 متر ضخامت داشته که 440 متر آن متعلق به میوسن می باشد. جنس رسوبات آن عموما سنگ آهک و مارن بوده که مرز زیرین آن ناپیوستگی فرسایشی و مرز بالایی ناپیوستگی غیرموازی است. تعداد کل فسیل های یافته شده در این مقطع 69 گونه، 72 جنس و 46 خانواده می باشد. این رسوبات در یک شلف باز و در زیر محیطهای ...
بیشتر
سازند قم در برش تاقدیس نواب در جنوب شرقی کاشان واقع شده که 447 متر ضخامت داشته که 440 متر آن متعلق به میوسن می باشد. جنس رسوبات آن عموما سنگ آهک و مارن بوده که مرز زیرین آن ناپیوستگی فرسایشی و مرز بالایی ناپیوستگی غیرموازی است. تعداد کل فسیل های یافته شده در این مقطع 69 گونه، 72 جنس و 46 خانواده می باشد. این رسوبات در یک شلف باز و در زیر محیطهای دریای باز و لاگون تشکیل شده اند. تنوع و فراوانی فرم های فرامینیفرهای بنتیک و حضور اندک فرم های پلاژیک گواهی بر کم عمق بودن حوضه در این برش دارد که با مطالعه سایر فسیلها نیز تایید می گردد. از ویژگیهای شاخص این برش حضورگونههای Ammonia بویژه Ammonia pakinsonia است. این برش دارای توالی کاملی از ممبرهای سازند قم است. سن واحد سنگی مورد مطالعه بر اساس حضور فرامینی فرهای بنتیک و پلاژیک الیگوسن بالایی- میوسن زیرین است. مجموعه فرامینیفرهای موجود در مقطع تاقدیس نواب قابل قیاس با زون تجمعی Borealis Melo Group- Meandropsina Iranica به سن آکی تانین و زون تجمعی Miogypsinoides- Archaias- Valvulinid به سن بوردیگالین از زون بندی Adams& Bourgeois (1967) است.
چینه شناسی و فسیل شناسی
ابراهیم محمدی؛ محمدجواد حسنی
چکیده
در این مقاله دیرینه بوم شناسی استراکودهای سازند قم در برشهای بوجان و ورکان مطالعه گردیده است. سن برشها بر اساس روزنهبران روپلین – شاتین (برش بوجان ) و شاتین (برش ورکان ) تعین گردیده است. از برشهای بوجان و ورکان به ترتیب 44 و 33 گونه استراکود شناسایی گردیده است. گونههای جنسCytheridea فراوانترین و غالبترین استراکودهای برش بوجان ...
بیشتر
در این مقاله دیرینه بوم شناسی استراکودهای سازند قم در برشهای بوجان و ورکان مطالعه گردیده است. سن برشها بر اساس روزنهبران روپلین – شاتین (برش بوجان ) و شاتین (برش ورکان ) تعین گردیده است. از برشهای بوجان و ورکان به ترتیب 44 و 33 گونه استراکود شناسایی گردیده است. گونههای جنسCytheridea فراوانترین و غالبترین استراکودهای برش بوجان هستند. بااینحال، در بخش پایینی برش بوجان، در کنار گونههای جنس Cytheridea، گونههای مختلف جنس Cytherella نیز وجود دارند که به سمت بالا از فراوانی Cytherella کاسته شده و جنسهای Cytheridea،Neonesidea و Bairdia غالب میگردند.استراکودهای پودوکوپید در روپلین 76% و در شاتین 86% جامعه استراکودی برش بوجان را تشکیل میدهند. گونههای Neonesidea elegans، Bythocypris pseudoreniformis، Paracypris pandyai، Paracypris sapperi و Paracypris naalunensis استراکودهای غالب برش ورکان بوده که همگی پودوکوپید بوده و 77% جامعه استراکودی را تشکیل میدهند. بالا بودن میزان استراکودهای پودوکوپید در هر دو برش حاکی از شرایط دیرینه بوم شناسی مساعد و فراوانی اکسیژن بوده با این تفاوت که در برش ورکان شرایط بوم شناسی یکسان بوده ولی در برش بوجان به سمت بالای برش شرایط به حالت نرمال دریایی نزدیکتر و میزان اکسیژن نیز بیشتر گردیده است.
چینه شناسی و فسیل شناسی
کیوان خاکسار
چکیده
هدف این مقاله شناسایی روزن داران الیگو- میوسن سازند قم در برش دوبرادر و بررسی سن سازند قم و پالئواکولوژی این محدوده از مجموعه حوضههایی است که آبراهه طویل ایران مرکزی را در میان رشته کوههای البرز و زاگرس به وجود میآوردند. حاصل آخرین پیشروی دریا درروپلین تا میوسن تناوبی از آهکهاى کم عمق و مارنی بوده که به طور مشخصى از نظر رنگ ...
بیشتر
هدف این مقاله شناسایی روزن داران الیگو- میوسن سازند قم در برش دوبرادر و بررسی سن سازند قم و پالئواکولوژی این محدوده از مجموعه حوضههایی است که آبراهه طویل ایران مرکزی را در میان رشته کوههای البرز و زاگرس به وجود میآوردند. حاصل آخرین پیشروی دریا درروپلین تا میوسن تناوبی از آهکهاى کم عمق و مارنی بوده که به طور مشخصى از نظر رنگ و لیتولوژى از سازند زیرین و فوقانی خود متمایز است و سازند قم خوانده می شوند، در منطقه مورد مطالعه ستبرای سازند 830 متر و متشکل از 8 بخش است که به طور کلی از تناوب سنگ آهک و مارن ساخته شدهاند. جهت انجام مطالعهای کامل و جامع از سازند قم در مقطع ذکر شده، تعداد زیادی نمونه جهت تهیه مقطع نازک و نمونههای مارنی جهت مطالعه روزن داران ایزوله برداشت و بررسی شدند. نتایج مطالعات نشان می دهد که بدون شک رسوبات دریای ایران مرکزی طی روپلین تا یوردیگالین در اقلیمی گرم و یا نیمه گرم و در محیطی دریایی محدود ولی مرتبط با دریای آزاد، رسوبگذاری شده اند؛ دریایی که عمق آن در طول الیگو- میوسن همیشه در حال تغییر بوده است.
زمین ساخت
مهناز صباحی؛ رمضان رمضانی اومالی؛ معصومه کردی؛ محسن دوراندیش
چکیده
در یک دهه گذشته مطالعات مختلف ژئوفیزیکی، زمینشناسی و مهندسی مخزن بر روی سازند قم در میدان یورتشا باهدف تزریق و ذخیرهسازی گاز انجامگرفته است. کیفیت ماتریکس سازند قم در این میدان در سطح پایینی از لحاظ تخلخل و تراوایی قرار دارد، لذا نقش شکستگیها در افزایش تراوایی و بهبود کیفیت مخزنی بسیار مهم است. در این مقاله الگوهای تراکمی و ...
بیشتر
در یک دهه گذشته مطالعات مختلف ژئوفیزیکی، زمینشناسی و مهندسی مخزن بر روی سازند قم در میدان یورتشا باهدف تزریق و ذخیرهسازی گاز انجامگرفته است. کیفیت ماتریکس سازند قم در این میدان در سطح پایینی از لحاظ تخلخل و تراوایی قرار دارد، لذا نقش شکستگیها در افزایش تراوایی و بهبود کیفیت مخزنی بسیار مهم است. در این مقاله الگوهای تراکمی و امتدادی شکستگیهای سازند قم بهعنوان مخزن و سازند قرمز فوقانی که نقش پوشسنگ را دارد در تاقدیس یورتشا و تاقدیسهای مجاور آن (دوازده امام و مره) با استفاده از اطلاعات سطحی و دادههای زیرسطحی موردبررسی و مقایسه قرارگرفته است. بهمنظور دستیابی به این هدف در این مطالعه از روشهای برداشت صحرایی، سنجشازدور و آنالیز لاگهای تصویری استفاده شده است. در مطالعات زیرسطحی و تفسیر لاگهای تصویری FMS و EMI مشخص گردید که شکستگیها علاوه بر روند شمال غرب- جنوب شرق دارای یکروند فرعی شمال شرق- جنوب غرب هستند. نمودار تصویری FMS چاه شماره 2، سه دسته شکستگی زیرسطحی با امتدادهای N55E، N65E و N15W و نمودار EMI چاه شماره 4 دو امتداد غالب N10E وS45E را نشان میدهد. مجموع شکستگیهای برداشتشده در برونزد تاقدیسهای سطحی مره و دوازده امام 1852 شکستگی را شامل میشود که باتوجهبه نمودارهای گلسرخی بهدستآمده از آنالیز این شکستگیها، چهار دسته شکستگی با روندهای N10E، S45E، N80E و N45E شناسایی شدهاند.
ایرج مغفوری مقدم؛ صفورا یاسبلاغی
چکیده
سازند قم در اطراف آشتیان به خوبی رخنمون دارد. به منظور مطالعه دیرینهشناسی دوکفهایهای سازند قم در ایران مرکزی و روشن شدن شرایط بومشناسی دیرینه آنها، یک برش چینهنگاری در خاور آشتیان انتخاب شد. ستبرای واقعی سازند قم در این برش 71 متر است که از سنگآهک، مارن، ماسهسنگ و کنگلومرا تشکیل شده است. در این برش سازند قم به طور تدریجی روی ...
بیشتر
سازند قم در اطراف آشتیان به خوبی رخنمون دارد. به منظور مطالعه دیرینهشناسی دوکفهایهای سازند قم در ایران مرکزی و روشن شدن شرایط بومشناسی دیرینه آنها، یک برش چینهنگاری در خاور آشتیان انتخاب شد. ستبرای واقعی سازند قم در این برش 71 متر است که از سنگآهک، مارن، ماسهسنگ و کنگلومرا تشکیل شده است. در این برش سازند قم به طور تدریجی روی سنگهای تخریبی سازند سرخ زیرین و با ناپیوستگی فرسایشی در زیر سازند سرخ بالایی قرار میگیرد. در مجموع 2 گونه و 4 جنس دو کفهای برای اولین بار در این سازند معرفی شد. محدوده چینهنگاری مشترک این دو کفهای و حضور روزنبران همراه آنها گویای سن میوسن پیشین (آکیتانین) برای لایههای مورد نظر است. محتویات روزنداران سازند قم نشان میدهد که مارنهای دارای این دوکفهایهای کوچک در منطقه غیر نورانی و در ناحیه گرمسیری تا نیمه گرمسیری انباشته شدهاند.
مهناز کاروان؛ اسداله محبوبی؛ حسین وزیری مقدم؛ رضا موسوی حرمی
چکیده
نهشتههای سازند قم به سن الیگوسن در شمال باختری ایران مرکزی (شمال خاور دلیجان)، در امتداد شمال خاوری- جنوب باختری گسترش یافتهاند. 4 عضوسازند قم در ناحیه مورد مطالعه (بینام، a، b و c1) به طور عمده از سنگآهکمارنی، سنگآهک، سنگآهک ماسهای و مقادیر ناچیزی ماسهسنگ تشکیل شده است. مرز زیرین این سازند با سازند سرخ زیرین به صورت ...
بیشتر
نهشتههای سازند قم به سن الیگوسن در شمال باختری ایران مرکزی (شمال خاور دلیجان)، در امتداد شمال خاوری- جنوب باختری گسترش یافتهاند. 4 عضوسازند قم در ناحیه مورد مطالعه (بینام، a، b و c1) به طور عمده از سنگآهکمارنی، سنگآهک، سنگآهک ماسهای و مقادیر ناچیزی ماسهسنگ تشکیل شده است. مرز زیرین این سازند با سازند سرخ زیرین به صورت ناپیوستگی همشیب و مرز بالایی آن توسط رسوبات آبرفتی پوشیده شده است. با توجه به مجموعه روزنبران بنتیک سن سازند قم در این ناحیه، الیگوسن (روپلین- شاتین) تعیین شده است. بررسی سنگنگاری رسوبات ناحیه مورد مطالعه منجر به شناسایی 12 ریزرخساره کربناتی و 1 رخساره ماسهسنگی شدهکه احتمالاً در یک رمپ هموکلینال و در 4 زیر محیط رسوبی پهنه جزرومدی، لاگون، سد بیوکلاستی و دریای باز برجای گذاشته شده است. آنالیز چینهنگاری سکانسی سبب شناسایی 8 سکانس رسوبی رده سوم شد که توسط مرزهای سکانسی نوع 1 و 2 محصور شدهاند. مقایسه منحنی تغییرات سطح نسبی آب دریا در این منطقه با منحنی تغییرات جهانی سطح آب دریا، مرزهای سکانسی زیرین و بالایی این سازند و مرز روپلین- شاتین، انطباق قابل قبولی را با تغییرات جهانی سطح آب دریا نشان میدهند و عدم انطباق مرزهای سکانسی دیگر به فعال بودن حوضه رسوبی قم از نظر زمینساخت و تغییرات محلی سطح آب دریا نسبت داده میشود.
صدیقه خداپرست؛ محمد محجل؛ سعید حاجامینی
چکیده
سازند قم در ایران مرکزی با رخساره سنگی محیط دریایی در میان دو سازند تخریبی قارهای سرخ پایین و سرخ بالا قرار دارد. ستون چینهسنگی کامل آن از منطقه قم گزارش شده و به این نام نیز خوانده شده است. ولی بیشترین ستبرای سازند قم با تغییرات جانبی در نوع رخساره، از منطقه دخان در باختر ساوه گزارش شده است. بررسیهای چینهشناسی سازند قم در این ...
بیشتر
سازند قم در ایران مرکزی با رخساره سنگی محیط دریایی در میان دو سازند تخریبی قارهای سرخ پایین و سرخ بالا قرار دارد. ستون چینهسنگی کامل آن از منطقه قم گزارش شده و به این نام نیز خوانده شده است. ولی بیشترین ستبرای سازند قم با تغییرات جانبی در نوع رخساره، از منطقه دخان در باختر ساوه گزارش شده است. بررسیهای چینهشناسی سازند قم در این منطقه نشان داده است که ستبرای آن در فاصلههای کوتاه بهشدت تغییر مییابد. در این مطالعه مشخص شد که هندسه ساختارهای موجود در منطقه متأثر از تغییر ستبرای واحدهای سنگی موجود در سازند قم هستند. همچنین تغییر شدید ستبرای این سازند دریایی در منطقه دخان با سازوکار گسلهای اصلی منطقه تفسیر شده است. مطالعه هندسه و سازوکار گسلهای بزرگ در منطقه دخان مشخص ساخت که نوع جابهجایی آنها در تغییر ستبرای سازند قم در زمان رسوبگذاری و سپس در نوع چینخوردگی در زمان تغییرشکل نقش بنیادین داشته است. این بررسی روشن ساخت که در زمان رسوبگذاری سازند قم، منطقه دخان به دلیل قرار گرفتن در پایانه شمال باختری گسلهای امتدادلغز اصلی منطقه شامل گسلهای تفرش، تلخاب و ایندس با راستای شمال باختر- جنوب خاور تحت تأثیر کشش بوده است.
جهانبخش دانشیان؛ مصطفی شهرابی؛ معصومه اخلاقی
چکیده
در این مطالعه 75 نمونه از نهشتههای سازند قم در برش چینهشناسی اندآباد در شمال خاور ماهنشان از نظر روزنداران موجود مورد بررسی قرار گرفتند. سازند قم در برش یادشده با ستبرای 301 متر شامل سنگآهک و مارن بوده و مرز آن با نهشتههای سازند سرخ فوقانی در بالا و سازند سرخ زیرین در پایین به صورت ناپیوستگی هم شیب است. در این بررسی به طور کلی ...
بیشتر
در این مطالعه 75 نمونه از نهشتههای سازند قم در برش چینهشناسی اندآباد در شمال خاور ماهنشان از نظر روزنداران موجود مورد بررسی قرار گرفتند. سازند قم در برش یادشده با ستبرای 301 متر شامل سنگآهک و مارن بوده و مرز آن با نهشتههای سازند سرخ فوقانی در بالا و سازند سرخ زیرین در پایین به صورت ناپیوستگی هم شیب است. در این بررسی به طور کلی 39 جنس و 65 گونه از روزنداران کفزی و 3 جنس و 5 گونه از روزنداران پلانکتون تشخیص داده شد که 37 جنس و 57 گونه از روزنداران از این ناحیه برای نخستین بار گزارش میشوند. از میان میکروفسیلهای موجود، روزنداران کفزی با توجه به تنوع و فراوانی اهمیت بیشتری داشته و مبنای بررسی زیستچینهنگاری قرار گرفتند. به علت شباهت مجموعه روزنداران کفزی سازند قم و سازند آسماری و نبود یک زونبندی زیستی رسمی برای سازند قم، از زونبندی زیستی Adams & Bourgeois (1967) که برای سازند آسماری ارائه شده در بررسیهای زیستچینهنگاری و تعیین سن نسبی نهشتههای سازند قم در برش چینهشناسی اندآباد استفاده شد. بر همین اساس و با توجه به گونههای شاخص معرفی شده در زونبندی زیستی یادشده برش چینهشناسی اندآباد با زیستزونهای شماره 1 و2 قابل تطبیق و مقایسه است. بر پایه حضور، تجمع و گسترش چینهشناسی روزنداران سن نهشتههای سازند قم در برش اندآباد اکیتانین پسین تا بوردیگالین تعیین شد. تجمع، فراوانی و تنوع گونهای روزنداران در نمونههای برش اندآباد تغییر شرایط محیطی را نشان میدهد و در طول برش تنوع روزنداران به طور متناوب کاهش و افزایش مییابد. این در حالی است که بیشترین تنوع روزنداران تا 16 گونه میرسد. نهشتههای سازند قم در برش اندآباد بر مبنای تغییرات تنوع گونهای به 9 تجمع (assemblage) A تا I تقسیمبندی شد. بر پایه فراوانی روزنداران در هر تجمع نهشتههای سازند قم مربوط به محیط دریایی و سکوی قارهای درونی ( (inner shelf بوده و با تغییرات ژرفا همراه بوده است.