مرتضی طالبیان؛ منوچهر قرشی؛ احسان کوثری
چکیده
در آذر ماه سال 1396 سه زمینلرزه با بزرگی 9/5 تا 1/6 در منطقه هجدک کرمان روی داد. این زمینلرزهها با استفاده از تصاویر ماهوارهای، تداخلسنجی رادار و بازدید میدانی مورد مطالعه قرار گرفت. رومرکز زمینلرزه اول و دوم در مرز کوه و دشت در دامنه شمالی میان کوه که بلندی اصلی منطقه است، قرار میگیرد. هیچگونه گسیختگی سطحی همراه با این زمینلرزهها ...
بیشتر
در آذر ماه سال 1396 سه زمینلرزه با بزرگی 9/5 تا 1/6 در منطقه هجدک کرمان روی داد. این زمینلرزهها با استفاده از تصاویر ماهوارهای، تداخلسنجی رادار و بازدید میدانی مورد مطالعه قرار گرفت. رومرکز زمینلرزه اول و دوم در مرز کوه و دشت در دامنه شمالی میان کوه که بلندی اصلی منطقه است، قرار میگیرد. هیچگونه گسیختگی سطحی همراه با این زمینلرزهها در سطح زمین دیده نشده است وتداخلسنجی رادار نیز بالا آمدگی نسبتا متقارن سطح زمین را برای این زمینلرزهها نشان میدهد. بر این اساس، دو سناریوی گسل زمینلرزهای با شیب به سوی جنوب باختری و یاگسل زمینلرزه با شیب به سوی شمال خاوری برای این زمینلرزهها امکانپذیر است. رومرکز رویداد سوم در دشت آبرفتی شمال میان کوه قرار میگیرد . آثار گسلش سطحی همراه با این رویداد نخست در تصاویر ماهوارهای پس از رویداد و تداخلسنجی رادار دیده شد و سپس در بازدید صحرایی مورد تأیید قرار گرفت. این زمینلرزه با حدود 6 کیلومتر گسیختگی سطحی و بیش از یک متر بالا آمدگی بلوک جنوبی در راستای گسله با ساز و کار راندگی و شیب به سوی جنوب باختری همراه بود. هیچگونه آثار گسلش پیش از رویداد زمینلرزه در دشت آبرفتی دیده نشده است که احتمالا ناشی از شسته شدن آن بهوسیله سیلابهای فصلی است. با این وجود، در ادامه گسله به سوی شمال باختری بریدگی آبرفتهای جوان بیانگر وجود گسلهای جوان و جنبا در این منطقه است. جنبش گسلهای پنهان پیش از این نیز زمینلرزه های بزرگی همچون طبس، بم، و سرپل ذهاب را موجب شده است. زمینلرزه هجدک نیز یک بار دیگر اهمیت شناسایی و توجه به این گسلها در برآورد خطر زمینلرزه بهویژه در مجاورت شهرهای بزرگ را یادآور میشود.
اعظم قزی؛ ناصر حافظی مقدس؛ حسین صادقی؛ محمد غفوری؛ غلامرضا لشکری پور
چکیده
در این مطالعه زمینریختشناسی مهندسی محدوده شهر مشهد براساس مطالعه عکسهای هوایی، اطلاعات 180 چاه پمپاژ آب آشامیدنی و نیز اطلاعات 1500 گمانه ژئوتکنیکی در سطح شهر مشهد مورد بررسی قرار گرفته است. براساس دادههای یاد شده، شهر مشهد به 7 پهنه زمینریختشناسی شامل رخنمون سنگی، کوهپایه، مخروطافکنه رودخانه گلستان، مخروطافکنه رودخانههای ...
بیشتر
در این مطالعه زمینریختشناسی مهندسی محدوده شهر مشهد براساس مطالعه عکسهای هوایی، اطلاعات 180 چاه پمپاژ آب آشامیدنی و نیز اطلاعات 1500 گمانه ژئوتکنیکی در سطح شهر مشهد مورد بررسی قرار گرفته است. براساس دادههای یاد شده، شهر مشهد به 7 پهنه زمینریختشناسی شامل رخنمون سنگی، کوهپایه، مخروطافکنه رودخانه گلستان، مخروطافکنه رودخانههای جنوبی، مخروطافکنه رودخانه طرق، دشت هموار و آبرفتهای جوان تقسیم شده است. بر اساس اطلاعات گمانههای ژئوتکنیکی ویژگیهای زمینشناسی مهندسی حاکم بر هر محیط تا ژرفای 10 متری مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این مطالعه نشان میدهد که بافت خاک غالب در پهنه کوهپایهای و مخروطافکنههای جنوبی شنی بوده و در پهنه مخروطافکنه گلستان ماسه و شن غالب هستند در حالی که پهنه مخروطافکنه طرق و دشت هموار، خاکهای ماسهای و رسی بافت غالب را تشکیل میدهند. نتایج آزمون عدد نفوذ استاندارد حاکی از مقاومت بیشتر خاکهای پهنه کوهپایهای است. از جمله ویژگیهای مهم تأثیر پذیر از فرایندهای زمینریختشناسی، نوع کانی رسی غالب میباشد. در این مطالعه شناسایی کانی رسی بر مبنای نمودار فعالیت انجام گرفت. در واحد کوهپایه، اسمکتیت کانی رسی غالب بوده و در دشت هموار، کائولینیت غالب است.
نوشین بقاء؛ منوچهر قرشی؛ مهران آرین؛ محسن پورکرمانی؛ علی سلگی
چکیده
گسترش ساختاری تحت تأثیر فعالیتهای زمینساخت جنبا به دگرشکلی عارضههای زمینریختی میانجامد. پهنه گسلی مشا- شمال تهران در لبه جنوبی البرز مرکزی شامل ساختارهای زمینساختی شاخصی است. در این راستا مطالعه بر روی نشانههای ریختزمینساختی، روش مناسبی در ارزیابی فعالیتهای زمینساخت نسبی ناحیه است. در این پژوهش 6 شاخص ریختسنجی ...
بیشتر
گسترش ساختاری تحت تأثیر فعالیتهای زمینساخت جنبا به دگرشکلی عارضههای زمینریختی میانجامد. پهنه گسلی مشا- شمال تهران در لبه جنوبی البرز مرکزی شامل ساختارهای زمینساختی شاخصی است. در این راستا مطالعه بر روی نشانههای ریختزمینساختی، روش مناسبی در ارزیابی فعالیتهای زمینساخت نسبی ناحیه است. در این پژوهش 6 شاخص ریختسنجی مهم در نظر گرفته شده است که عبارتند از: شاخص طول - شیب آبراهه(SL) ، انتگرال فرازسنجی (Hi)، عدم تقارن حوضه زهکشی(Af) ، شکل حوضه زهکشی (Bs)، نسبت عرض کف دره به ارتفاع آن(Vf) و پیچوخم پیشانی کوه (Smf). محاسبه و ارزیابی این شاخصها 3 رده از فعالیت زمینساخت نسبی ناحیه را از فعالیت کم تا زیاد مشخص میکند. بر این پایه، بیشتر حوضههای زهکشی که رده بالا از این فعالیت را نشان میدهند، با گسلهای اصلی لبه جنوبی البرز مرکزی منطبق هستند.
بهرام آزادبخت؛ مژگان زارعینژاد
چکیده
آب در طبیعت به صورتهای گوناگون سبب فرسایش میشود و بر حسب آنکه چگونه در سطح زمین جاری شود، لندفرمهای گوناگونی را ایجاد میکند. اگر چه آب در طبیعت خود عامل شکلزایی است، ولی در اثر ریختشناسی (مورفولوژی) سطح زمین، جریان مییابد. تفاوت توپوگرافی سطحی زمین و در پی آن حرکت آب روی آن، سبب به وجود آمدن زیرحوضهها میشود. برای شکلشناسی ...
بیشتر
آب در طبیعت به صورتهای گوناگون سبب فرسایش میشود و بر حسب آنکه چگونه در سطح زمین جاری شود، لندفرمهای گوناگونی را ایجاد میکند. اگر چه آب در طبیعت خود عامل شکلزایی است، ولی در اثر ریختشناسی (مورفولوژی) سطح زمین، جریان مییابد. تفاوت توپوگرافی سطحی زمین و در پی آن حرکت آب روی آن، سبب به وجود آمدن زیرحوضهها میشود. برای شکلشناسی و ریختسنجی مخروط آتشفشان دماوند، باید حوضههای زهکشی منطقه شناسایی شود. بنابراین، در این نوشتار با تکیه بر شاخصهای اصلی شامل خطوط منحنیمیزان با فواصل 10 متر، شبکه آبی (رودخانه اصلی، فرعی وآبراهههای اصلی و فرعی)، نقشه DEM منطقه، نقشه شیب، جهت شیب و تصاویر ماهوارهای، 5 حوضه زهکشی شناسایی شد. پس از آن مساحت، محیط، طبقهبندی ارتفاعی برای ردهبندی لندفرمهای ریختشناختی در سطوح مختلف، محاسبات هیپسومتری، تراکم زهکشی و... در نرمافزار ArcGIS محاسبه شد. مخروط آتشفشان دماوند با ارتفاعی بیش از 5000 متر از سطح دریا، دامنههایی بسیار سخت گذر دارد. هدف این نوشتار این است که با استفاده از تصاویر ماهوارهای ASTER و SPOT و تحلیل اطلاعات در محیط GIS ، تأثیر وضعیت حوضههای زهکشی منطقه برروی چگونگی فرسایش و پیدایش شکلهای زمینریختشناختی شناسایی شود.
شیما قلی پوری؛ پرویز غضنفری؛ محمود الماسیان؛ نادر جلالی
چکیده
حوضه آبخیز وَرده در شمالباختر شهر کرج و در پهنه ساختاری البرز مرکزی قرار دارد و آب و هوایی نیمه مرطوب و مساحتی برابر با 97/68 کیلومتر مربع دارد. سازندهای مختلفی در این حوضه وجود دارند که بیشتر از سنگهای شیلی، توف شیلی، توف ماسهای و سنگآهک ساخته شدهاند. سازند کهر به سن پرکامبرین، کهنترین و رسوبات آبرفتی کواترنر جوانترین نهشتههای ...
بیشتر
حوضه آبخیز وَرده در شمالباختر شهر کرج و در پهنه ساختاری البرز مرکزی قرار دارد و آب و هوایی نیمه مرطوب و مساحتی برابر با 97/68 کیلومتر مربع دارد. سازندهای مختلفی در این حوضه وجود دارند که بیشتر از سنگهای شیلی، توف شیلی، توف ماسهای و سنگآهک ساخته شدهاند. سازند کهر به سن پرکامبرین، کهنترین و رسوبات آبرفتی کواترنر جوانترین نهشتههای حوضه مورد مطالعه هستند. هدف از این مطالعه بررسی حساسیت سازندها به فرسایش با روشهای کیفی، تعیین ویژگیهای فیزیوگرافی و زمینریختشناسی و روشهای کمی، با مدلهای تجربی و میزان رسوبدهی است. برای انجام این پژوهش مطالعات کتابخانهای، صحرایی و تفسیر عکسهای هوایی انجام شده است. با استفاده از اطلاعات به دست آمده از ویژگیهای هندسی، زیرحوضه V1 کمینه شیب و ارتفاع و زیرحوضه V7-2 بیشینه شیب و ارتفاع را دارند. حوضه آبخیز وَرده از واحدهای کوهستان (m، (Mواحد تپهماهور(h) و نهشتههای آبرفتی (Qal, Qt) تشکیل شده است. رخساره (Mio) بیشترین مساحت حوضه را تشکیل میدهد. در روش MPSIAC تأثیر و نقش 9 عامل و در روش EPM، 4 عامل مهم و مؤثر در فرسایش خاک و تولید رسوب در حوضه، ارزیابی و بسته به شدت و ضعف هر عامل، امتیاز یا عددی برای آن در نظر گرفته شد. از مجموع امتیازها یا عددهای به دست آمده برای عوامل مختلف، میزان رسوبدهی حوضه از رابطه QS=0/253e0/036R محاسبه و در پایان، نقشه هر یک از عوامل 9 گانه در محیط GIS تهیه شد. باتوجه به نتایج حاصل از مدل EPMوMPSIAC ، در میان زیرحوضههای با میزان رسوبدهی بالا، زیرحوضههای V2 و V3 در اولویت اول برای برنامههای حفاظت خاک قرار میگیرند.
کرامت نژاد افضلی؛ فاطمه بیاتانی؛ ابراهیم مقیمی
چکیده
ساحل منطقهای متأثر از خشکی و دریاست. اشکال زمینریختشناختی ساحلی به عواملی چون نوسان سطح آب دریا، رژیم رودخانههای منطقه، فرایندهای فرسایش و رسوبگذاری، تغییرات اقلیمی، جنس رخنمونهای زمینشناسی، هوازدگی و زمینساخت وابسته است. تومبولو، لاگون و بریر از جمله اشکال زمینریختشناختی ساحلی در ساحل بیر ایران هستند. بنابراین ...
بیشتر
ساحل منطقهای متأثر از خشکی و دریاست. اشکال زمینریختشناختی ساحلی به عواملی چون نوسان سطح آب دریا، رژیم رودخانههای منطقه، فرایندهای فرسایش و رسوبگذاری، تغییرات اقلیمی، جنس رخنمونهای زمینشناسی، هوازدگی و زمینساخت وابسته است. تومبولو، لاگون و بریر از جمله اشکال زمینریختشناختی ساحلی در ساحل بیر ایران هستند. بنابراین شناخت سازوکار تشکیل و تغییرات آنها، به مسوولان کمک خواهد کرد تا مدیریت بهتری داشته باشند و در برنامهریزیهای عمرانی و توسعهای در بخش ساحلی بهتر برنامه ریزی کنند. در این پژوهش افزون بر بررسیهای صحرایی و نمونهبرداری، از عکسهای هوایی 1.40000 سال 1372، نقشههای توپوگرافی 1:20000، تصاویر ETM و IRS سالهای 2008،2005 و 1998 با قدرت تفکیک بالا استفاده شده است و معلوم شد که فعال بودن منطقه از نظر زمینساختی ، فرایند فرسایش و رسوبگذاری، رژیم رودخانههای منطقه و نوسان سطح آب دریا منجر به تشکیل تومبولو، سد ماسه ای (بریر) و لاگون در ساحل بیر شده است. بررسیهای رسوبشناسی اشکال، نشانگر وجود رقابتی ممتد میان جریانهای دریایی بهعنوان فرایندی سازنده در تومبولو، لاگون، سد ماسه ای و رودخانهها بهعنوان فرایندی مخرب در ساحل بیر است.
احمد لشگری؛ محمد رضا قاسمی؛ منوچهر قرشی
چکیده
گسل کاسپین(خزر) به عنوان مرز جلگه کاسپین و کوههای البرز یک عارضه زمینساختی مهم است که میتوان آن را گسل پیشانی شمالی رشته کوه البرز در نظر گرفت. فرو نشست گودال کاسپین در شمال و برپایی کوههای البرز و راندگی آن بر روی جنوب حوضه کاسپین جنوبی در راستای این گسل صورت میگیرد. در این مقاله بخشی از گسل کاسپین بین طولهای جغرافیایی´30 ...
بیشتر
گسل کاسپین(خزر) به عنوان مرز جلگه کاسپین و کوههای البرز یک عارضه زمینساختی مهم است که میتوان آن را گسل پیشانی شمالی رشته کوه البرز در نظر گرفت. فرو نشست گودال کاسپین در شمال و برپایی کوههای البرز و راندگی آن بر روی جنوب حوضه کاسپین جنوبی در راستای این گسل صورت میگیرد. در این مقاله بخشی از گسل کاسپین بین طولهای جغرافیایی´30 °52 تا ´00 °53 ، که در نیمه شمالی نقشه زمینشناسیقائم شهر واقع شده است، به صورت قطعهای در نظر گرفته میشود که بر روی زمین رخنمون ندارد و هنوز به سطح نرسیده است اما تأثیر عملکرد آن به صورت ساختارهایی از جمله تاقدیسهای در حال رشد نمایان شده است. این مقاله با معرفی ویژگیهای کلی ریختزمینساختی منطقه به توصیف طاقدیسهای فعال (در حال رشد) و تأثیرات ریختزمین ساختی- از جمله تأثیر بر روی رودخانههای منطقه، از خاور تا باختر منطقه مورد بررسی، میپردازد