زمین شناسی اقتصادی
علیرضا زراسوندی؛ محسن رضایی؛ منصور عادل پور؛ حدیث پروانه
چکیده
کانسارهای مس پورفیری پرکام (سارا) و آبدر در ارتباط با استوک‌های دیوریتی - کوارتزدیوریتی در بخش جنوبی کمربند ماگمایی ارومیه - دختر، واقع شده اند. هدف از این مطالعه بررسی شیمی کانی های سریسیتی، پیریت و کالکوپیریت در زون دگرسانی فیلیک این کانسارها می باشد. نتایج نشان داد تمرکز عناصر Zn، Ag، Au و As در نمونه های کالکوپیریت (به ترتیب با میانگین ...
بیشتر
کانسارهای مس پورفیری پرکام (سارا) و آبدر در ارتباط با استوک‌های دیوریتی - کوارتزدیوریتی در بخش جنوبی کمربند ماگمایی ارومیه - دختر، واقع شده اند. هدف از این مطالعه بررسی شیمی کانی های سریسیتی، پیریت و کالکوپیریت در زون دگرسانی فیلیک این کانسارها می باشد. نتایج نشان داد تمرکز عناصر Zn، Ag، Au و As در نمونه های کالکوپیریت (به ترتیب با میانگین 07/0، 007/0، 012/0 و 043/0 درصد وزنی) به نسبت بیشتر می باشد. در مقابل عناصر Re، Te، Co و Mo عمدتاً در نمونه های پیریت (به ترتیب با میانگین 01/0، 003/0، 09/0 و 07/0 درصد وزنی) تمرکز دارند. در این میان رخداد طلا در نمونه های پیریت سامانه های مس پورفیری آبدر و پرکام نشان دهنده رخداد طلا به صورت ادخال یا نانوذرات طلای طبیعی می باشد. در سریسیت هر دو کانسار، میکاهای ریزدانه، غنی از پتاسیم هستند و دارای روند افزایش جانشینی Si و نیز جانشینی عناصر Fe2+، Mg2+ وAl3+ در مکان های هشت وجهی می باشد که مبین روند تغییر ترکیب به سمت سلادونیت می‌باشد. همانند سایر کانسارهای مس پورفیری دارای کانه‌زایی قابل توجه (نظیر Copper Flat و Copper Cliff)، نمونه‌های دگرسانی فیلیک مربوط به کانسارهای مورد مطالعه، نشان دهنده روند جانشینی شرماکیت می-باشند.
زمین شناسی اقتصادی
شعله ملکشاهی؛ معصومه خلج معصومی؛ هادی محمددوست؛ مونا سجده ئی؛ شهرزاد ابوتراب
چکیده
محدوده اکتشافی سرکوه در استان کرمان، 6 کیلومتری جنوب باختری کانسار سرچشمه قرار گرفته است. دگرسانیهای منطقه شامل پتاسیک، پروپیلیتیک، فیلیک و آرژیلیک پیشرفته است. طبق مطالعات XRD، کانیهای اصلی شامل کوارتز، آلبیت و ایلیت، کانیهای فرعی شامل گوتیت، میکا- ایلیت،کلریت، کلسیت و به مقدار جزئی مگنتیت می‌باشد. کانه های مشاهده شده در منطقه، ...
بیشتر
محدوده اکتشافی سرکوه در استان کرمان، 6 کیلومتری جنوب باختری کانسار سرچشمه قرار گرفته است. دگرسانیهای منطقه شامل پتاسیک، پروپیلیتیک، فیلیک و آرژیلیک پیشرفته است. طبق مطالعات XRD، کانیهای اصلی شامل کوارتز، آلبیت و ایلیت، کانیهای فرعی شامل گوتیت، میکا- ایلیت،کلریت، کلسیت و به مقدار جزئی مگنتیت می‌باشد. کانه های مشاهده شده در منطقه، روتیل، ایلمنیت، مگنتیت، هماتیت، پیریت، مولیبدنیت و کالکوپیریت می‌باشند. همچنین مطالعات سیالات درگیر بر روی کوارتز از رگچه های سولفیدی بخش پتاسیک انجام شد و نشان داد، که مرحله کانی سازی اصلی با دمای همگن شدن بین °C 250 و 527 و شوری بین 6/13 تا wt%9/52 بوده است. بررسی ترکیب ایزوتوپ گوگرد بر روی کانیهای پیریت و کالکوپیریت در کانسار سرکوه، بین 1+ تا ‰ 7/2 بوده است که نشان دهنده منبع ماگمایی گوگرد می باشد. داده های ایزوتوپ پایدار اکسیژن بر روی رگچه های کوارتز، محدوده مثبت بین 6/7 تا ‰ 3/9+ با میانگین5/8+ را بیانگر منبع ماگمایی برای سیالات هیدروترمال می باشد. همچنین با توجه به محدود بودن بازه ترکیب ایزوتوپی گوگرد می‌توان نتیجه گرفت که ترکیب ایزوتوپی گوگرد دستخوش تغییرات و یا آلایش توسط منابع دیگر گوگرد نشده و یا اگر شده مقدار آن بسیار ناچیز بوده است.
زمین شناسی اقتصادی
مریم خسروی؛ ونچائو یو؛ جینتائو ژو
چکیده
نهشته بوکسیتی گانو در 90 کیلومتری شمال شرق سمنان در زون البرز شرقی، شمال ایران واقع شده است. کانسنگ‌های بوکسیتی به صورت عدسی‌های منفصل چینه‌سان با طول 6 کیلومتر و ضخامتی از 2 تا 20 متر در طول مرز بین کربنات‌های سازند الیکا و شیل، ماسه‌سنگ، سیلتستون و زغال‌سنگ سازند شمشک گسترش یافته است. تجزیه‌های کانی‌شناسی نشان می‌دهند که کانسنگ‌های ...
بیشتر
نهشته بوکسیتی گانو در 90 کیلومتری شمال شرق سمنان در زون البرز شرقی، شمال ایران واقع شده است. کانسنگ‌های بوکسیتی به صورت عدسی‌های منفصل چینه‌سان با طول 6 کیلومتر و ضخامتی از 2 تا 20 متر در طول مرز بین کربنات‌های سازند الیکا و شیل، ماسه‌سنگ، سیلتستون و زغال‌سنگ سازند شمشک گسترش یافته است. تجزیه‌های کانی‌شناسی نشان می‌دهند که کانسنگ‌های بوکسیتی حاوی کانیهای دیاسپور، هماتیت، کائولینیت، کلریت، آناتاز، ایلیت، زونیت، گوتیت، کوارتز و دولومیت هستند.افزایش پتانسیل اکسیداسیون، حضور احتمالی کانیهای فسفاتی ثانویه، نوسانات سطح سفره‌های آب‌های زیرزمینی و عملکرد سنگ بستر کربناته به عنوان یک بافر فعال نقش مهمی در تغییرات شدید بی‌هنجاری Ce (79/0–25/12) در کانسنگ‌ها داشته‌اند. تغییرات pH محلول‌های هوازده کننده، نوسانات سطح سفره آب‌های زیرزمینی، عملکرد سنگ بستر کربناته به عنوان یک عامل زمین‌شیمیایی و ترسیب همزمان کانیهای آهن‌دار و روبش ترجیحی LREE(La–Eu) توسط هماتیت نقش مهمی در توزیع و تحرک عناصر نادر خاکی در کانسنگ‌های بوکسیتی داشته‌اند. با توجه به بررسی‌های زمین‌شیمیایی (نمودارهای دو متغیره بی‌هنجاری Eu در مقابل نسبت‌های TiO2/Al2O3 و Sm/Nd)، نهشته بوکسیتی گانو احتمالاً از هوازدگی سنگهای آذرین حدواسط بوجود آمده است.
زمین شناسی اقتصادی
شهره حسن پور؛ سوسن ابراهیمی
چکیده
کانسار آستمال در شمال باختر ایران واقع شده و از لحاظ ساختاری در زون ماگمایی ارسباران قرار دارد. کانیسازی در این اسکارن، دراثر نفوذ توده گرانودیوریتی ائوسن-الیگوسن به داخل سنگهای کربناتی کرتاسه بالایی رخ داده است. کانیسازی در زون برون اسکارن مشاهده میشود و فرایند متاسوماتیک، پس از نفوذ توده گرانودیوریتی و دگرگون شدن آن، به درون سنگ ...
بیشتر
کانسار آستمال در شمال باختر ایران واقع شده و از لحاظ ساختاری در زون ماگمایی ارسباران قرار دارد. کانیسازی در این اسکارن، دراثر نفوذ توده گرانودیوریتی ائوسن-الیگوسن به داخل سنگهای کربناتی کرتاسه بالایی رخ داده است. کانیسازی در زون برون اسکارن مشاهده میشود و فرایند متاسوماتیک، پس از نفوذ توده گرانودیوریتی و دگرگون شدن آن، به درون سنگ آهکها آغاز شده است. عناصر Si, Mg, Fe منجر به توسعه کانیهای کالک سیلیکاته بی آب با ابعاد متوسط تا درشت دانه شده و همچنین مقادیر قابل توجهی از عنصر Cu Fe همراه با مواد فرار از قبیل CO2, H2S به سیستم اسکارنی اضافه شده است. در نتیجه، کالک سیلیکاتهای آبدار (اپیدوت، ترمولیت، اکتینولیت) سولفیدها (پیریت و کالکوپیریت)، اکسیدها (مگنتیت، هماتیت) وکربناتها (کلسیت) جایگزین کالک سیلیکاتهای بدون آب شده اند. داده‌های ایزوتوپ گوگرد ( 34Sδ ) بر روی کانه های پیریت و کالکوپیریت در دامنه 8/1- تا 1/6+ پرمیل قرار گرفته است که حاکی از یک منبع ماگمایی برای سولفید موجود در سیال است. داده‌های ایزوتوپی 18Oδ و Dδ بر روی کانیهای مگنتیت، سریسیت و اپیدوت از 56- تا 73- پرمیل برای هیدروژن و 5/0- تا 8/6+ پرمیل برای اکسیژن متغیر است که گویای آمیختگی سیالات ماگمایی با سیالات جوی می باشد.
زمین شناسی اقتصادی
مریم امامی جعفری؛ سعید علیرضایی؛ ایرج رسا؛ یوخن کولب
چکیده
کانسار طلای هیرد در بلوک لوت، همراهی نزدیکی با یک کمپلکس نفوذی حدواسط-مافیک دارد که در سنگهای آتشفشانی ائوسن جایگزین شده است. توده‌های نفوذی ترکیب گرانودیوریت تا دیوریت، هورنبلند-کوارتزمونزونیت و گابرو-دیوریت دارند و با CaO، FeOt و MgO به‌نسبت بالا و K2O+Na2O به‌نسبت پایین مشخص می‌شوند که نشانگر تبلور از یک ماگمای نه‌چندان تفریق‌یافته ...
بیشتر
کانسار طلای هیرد در بلوک لوت، همراهی نزدیکی با یک کمپلکس نفوذی حدواسط-مافیک دارد که در سنگهای آتشفشانی ائوسن جایگزین شده است. توده‌های نفوذی ترکیب گرانودیوریت تا دیوریت، هورنبلند-کوارتزمونزونیت و گابرو-دیوریت دارند و با CaO، FeOt و MgO به‌نسبت بالا و K2O+Na2O به‌نسبت پایین مشخص می‌شوند که نشانگر تبلور از یک ماگمای نه‌چندان تفریق‌یافته است. این ویژگیها و عدد منیزیم به‌نسبت بالا (36/36 تا 32/52) می‌تواند نشانگر تاثیر منبع گوشته‌ای در زایش ماگمای مادر باشد. توده‌های نفوذی هیرد، متالومین‌اند و سرشت کالک‌آلکالن تا کالک‌آلکالن پتاسیم-بالا دارند و حاوی ایلمنیت به‌عنوان کانی همراه هستند. کانیسازی در هیرد به‌صورت رگه‌ای، رگچهای و افشان در تودة نفوذی گرانودیوریتی و سنگهای آتشفشانی میزبان، همراه با دگرسانیهای تورمالینی، سیلیسی و کربناتی رخ داده است. کانیهای فلزی شامل پیروتیت، آرسنوپیریت، پیریت و کمتر از آن کالکوپیریت، گالن و اسفالریت است. طلا به‌صورت ذرات زیرمیکروسکوپی همراه با کانیهای سولفیدی به‌ویژه پیریت و آرسنوپیریت نهشته شده است. با توجه به ویژگی‌های کانی‌شناسی و ژئوشیمیایی توده‌های نفوذی و کانی‌شناسی کانسنگ، کانسار طلای هیرد را می‌توان مشابه ذخایر مرتبط با گرانیتوئیدهای احیایی نوع I درنظر گرفت. کاهیدگی ماگمای مولد می‌تواند ناشی از وارد شدن مواد پوسته به محیط منبع و/یا برهمکنش ماگما با سنگهای پوسته‌ای غنی از مواد آلی باشد.
زمین شناسی اقتصادی
شقایق سادات هاشم‌پور؛ سجاد مغفوری؛ ابراهیم راستاد
چکیده
کانسارهای منگنز گفت و محمدآباد در ناحیه جنوب باختر سبزوار و در توالی آتشفشانی- رسوبی کرتاسه پسین تشکیل شده‌اند. این توالی در داخل یک ساختار چین‌خورده به طول 100 کیلومتر با روند شمال‌خاور- جنوب‌باختر قرار گرفته است که کانسار منگنز گفت در یال جنوبی تاقدیس شمالی و در توالی سنگی واحد اول از ستون چینه‌شناسی ناحیه‌ای جنوب‌باختر سبزوار ...
بیشتر
کانسارهای منگنز گفت و محمدآباد در ناحیه جنوب باختر سبزوار و در توالی آتشفشانی- رسوبی کرتاسه پسین تشکیل شده‌اند. این توالی در داخل یک ساختار چین‌خورده به طول 100 کیلومتر با روند شمال‌خاور- جنوب‌باختر قرار گرفته است که کانسار منگنز گفت در یال جنوبی تاقدیس شمالی و در توالی سنگی واحد اول از ستون چینه‌شناسی ناحیه‌ای جنوب‌باختر سبزوار و کانسار منگنز محمدآباد در یال جنوبی تاقدیس جنوبی در توالی سنگی واحد چهار از ستون چینه‌شناسی ناحیه‌ای تشکیل شده‌اند. سنگ میزبان کانسارهای گفت و محمدآباد به ترتیب توف قرمز و توف‌آهکی می‌باشند. محیط زمین‌ساختی کانسارهای منگنز ناحیه جنوب‌باختر سبزوار با توجه به بررسی‌های ژئوشیمیایی صورت گرفته، یک محیط کششی است که مرتبط با زمین‌ساخت زون سبزوار تشکیل شده است. سنگهای منطقه دارای طیف ترکیبی گسترده‌ای از بازالت، ریولیت، داسیت، الیوین بازالت، آندزیت بازالت و تراکی‌آندزیت می‌باشد که همراه با رسوبات آذرآواری و واحدهای رسوبی کرتاسه پسین تشکیل شده‌اند. سنگهای داسیتی ستبر‌ترین واحد سنگی فلسیک شناخته شده در منطقه هستند. مقادیر اکسیدهای اصلی، الگوی عناصر نادر خاکی و تغییرات عناصر کمیاب در نمودارهای عنکبوتی نشانگر ماهیت بایمودال (Bimodal) و تولئیتی سنگهای آتشفشانی منطقه است که با داشتن طیف ترکیبی از بازالت تا ریولیت در محیط کششی نهشته شده‌اند.
زمین شناسی اقتصادی
شایان اکرمی؛ محمد علی علی آبادی؛ محمدرضا هزاره؛ عباس عسگری؛ طیبه رمضانی
چکیده
کانسار سرب و روی نینه در خاور استان مرکزی، در واحدهای ژوراسیک میانی تا بالایی کمربند فلززایی ملایر- اصفهان قرار دارد. کانه‌زایی چینه‌کران و دیرزاد، در اشکال رگه‌ای، جانشینی و پرکننده فضاهای باز شامل کانه‌های اصلی گالن، اسفالریت و باریت با همراهی دگرسانیهای دولومیتی و سیلیسی دیده می‌شوند. نتایج ریزدماسنجی میانبارهای سیال باریت ...
بیشتر
کانسار سرب و روی نینه در خاور استان مرکزی، در واحدهای ژوراسیک میانی تا بالایی کمربند فلززایی ملایر- اصفهان قرار دارد. کانه‌زایی چینه‌کران و دیرزاد، در اشکال رگه‌ای، جانشینی و پرکننده فضاهای باز شامل کانه‌های اصلی گالن، اسفالریت و باریت با همراهی دگرسانیهای دولومیتی و سیلیسی دیده می‌شوند. نتایج ریزدماسنجی میانبارهای سیال باریت و کلسیت به‌ترتیب دمای همگن‌شدگی 127و 168 درجه سانتی‌گراد و شوری 9/13 و7/5 را نشان می‌دهد که گویای شرایط تشکیل کمی متفاوت است. نمودار دمای همگن‌شدگی به شوری، یک سیال شورابه‌ای حوضه‌ای و فرایندهای اختلاط و سرد شدن را برای کانه‌زایی پیشنهاد می‌نماید. مقادیر δ34S در گالن و اسفالریت (‰5/7 تا ‰5/21) نینه ضمن تشابه با مقادیر δ34S ذخایر می‌سی‌سی‌پی بالایی گویای تأمین گوگرد طی فرایند احیای ترموشیمیایی سولفات می‌باشد. مقادیر δ18OSMOW (‰2/9- تا 2/11-) و δ13CPDB (‰1/0 تا 5/0) رگه‌های کلسیتی محدوده گویای چندمنشأ بودن اکسیژن و منشأ گرقتن کربن از کربنات‌های دریایی حل شده و مجدداً متحرک شده می‌باشد. با توجه به شواهد به‌دست آمده طی این مطالعه، می‌توان کانسار نینه را در زمره کانسارهای نوع دره می‌سی‌سی‌پی دانست که طی فرایندهای کوهزایی و به‌حرکت درآمدن شورابه‌های حوضه‌ای شکل گرفته است.
زمین شناسی اقتصادی
فاطمه اسماعیلی؛ فردین موسیوند؛ محمود صادقیان؛ سیدمهران حیدری
چکیده
کانسار مس میاندشت، در 110کیلومتری خاور شاهرود، 24 کیلومتری شمال باختر عباس‌آباد و در کمربند آتشفشانی سنوزوییک شمال ایران مرکزی قرار گرفته است. عمده واحدهای سنگ- چینه‌ای منطقه مورد مطالعه دارای سن ائوسن و شامل گدازه‌های زیردریایی (بازالت، تراکی‌بازالت، آندزیت و تراکی‌آندزیت)، آذرآواری (توف، توف برش، آگلومرا) و مجموعه های رسوبی ...
بیشتر
کانسار مس میاندشت، در 110کیلومتری خاور شاهرود، 24 کیلومتری شمال باختر عباس‌آباد و در کمربند آتشفشانی سنوزوییک شمال ایران مرکزی قرار گرفته است. عمده واحدهای سنگ- چینه‌ای منطقه مورد مطالعه دارای سن ائوسن و شامل گدازه‌های زیردریایی (بازالت، تراکی‌بازالت، آندزیت و تراکی‌آندزیت)، آذرآواری (توف، توف برش، آگلومرا) و مجموعه های رسوبی (آهک نومولیت‌دار، آهک توفی، شیل، ماسه سنگ و کنگلومرا) هستند. کانه‌زایی مس در این منطقه به‌صورت اپی ژنتیک و چینه‌کران در امتداد لایه‌بندی سنگهای درونگیر (توف‌برش و آگلومرا با ترکیب آندزیت بازالتی و تراکی‌آندزیت‌بازالتی) و نیز در امتداد گسل‌های قطع‌کننده لایه‌بندی سنگهای میزبان رخ داده است. بافت‌های عمده ماده معدنی شامل رگه- رگچهای، پرکننده فضای خالی، دانه پراکنده و جانشینی است. ماده معدنی حاوی کانیهای اولیه کالکوسیت، بورنیت، کالکوپیریت و پیریت و کانیهای ثانویه کوولیت، کالکوسیت ثانویه، مالاکیت، هماتیت، گوتیت و آزوریت است. از مهمترین دگرسانیهای همراه کانه‌زایی می‌توان به دگرسانی کربناتی- سیلیسی، سریسیتی و آرژیلیک و کلریتی اشاره کرد که با نزدیک‌شدن به بخش کانه‌دار، بر شدت کربناتی و سیلیسی‌شدن افزوده می شود. محیط زمین‌ساختی تشکیل توالی میزبان این کانسار با توجه به بررسی‌های ژئوشیمیایی صورت گرفته، محیط کششی است که در کمان آتشفشانی حاشیه قاره‌ای تشکیل شده است. با توجه به ویژگی‌هایی نظیر محیط زمین‌ساختی، سنگهای دربرگیرنده، کانی‌شناسی، کنترل‌کننده‌های کانه‌زایی و انواع دگرسانی‌ها، کانسار مس میاندشت با کانسارهای تیپ مانتو شباهت زیادی نشان می دهد و به‌طور عمده در زمان کوهزایی و چین‌خوردگی و گسل‌خوردگی توالی میزبان تشکیل شده است. گفتنی است ویژگی خاص کانه‌زایی مس میاندشت شامل گسترش دگرسانی آرژیلیک و نبود دگرسانی قابل توجه زئولیتی، آن را از دیگر کانسارهای مس منطقه از جمله کانسار عباس‌آباد متمایز می کند.
زمین شناسی اقتصادی
حسینعلی تاج الدین؛ ابراهیم راستاد؛ عبدالمجید یعقوب پور؛ محمد محجل
چکیده
کانسار طلای میرگه نقشینه در 43 کیلومتری باختر سقز، در شمال باختر پهنه دگرگونی سنندج- سیرجان واقع است. واحدهای سنگی رخنمون‌یافته در محدوده کانسار، مجموعه ای از سنگ های آتشفشانی- رسوبی دگرگون شده متعلق به پرکامبرین شامل شیست، متاسنداستون، اسلیت و متاآندزیت هستند که توسط توده های گرانیتوییدی پرکامبرین قطع شده اند. بخش اصلی کانیسازی ...
بیشتر
کانسار طلای میرگه نقشینه در 43 کیلومتری باختر سقز، در شمال باختر پهنه دگرگونی سنندج- سیرجان واقع است. واحدهای سنگی رخنمون‌یافته در محدوده کانسار، مجموعه ای از سنگ های آتشفشانی- رسوبی دگرگون شده متعلق به پرکامبرین شامل شیست، متاسنداستون، اسلیت و متاآندزیت هستند که توسط توده های گرانیتوییدی پرکامبرین قطع شده اند. بخش اصلی کانیسازی طلا، در امتداد یک پهنۀ بُرشی با راستای شمال باختر تشکیل شده است. بخش های پرعیار کانسنگ مربوط به بخش های شدیداً دگرشکل و دگرسان شده از پهنه بًرشی هستند که واجد فابریک های میلونیتی- اولترامیلونیتی بوده و با مجموعه ای از کانی های دگرسانی کوارتز، سریسیت- موسکوویت و سولفید همراهند. کانی شناسی کانسنگ ساده و کانی های پیریت، آرسنوپیریت، اسفالریت، کالکوپیریت، گالن و الکتروم را شامل می شود. الکتروم در اندازه های کوچک تر از 5 تا 140 میکرون، به صورت آزاد در کوارتز و نیز به‌صورت میانبار و رگچه ای در پیریت مشاهده شده اند. بیشینه مقدار طلا و نقره در کانسنگ های طلادار کانسار میرگه نقشینه به ترتیب 3/64 (میانگین 52/2) و 9/9 (میانگین 65/0) گرم در تن گرم در اندازه گیری شده است. مطالعه نتایج آنالیز نمونه های کانسنگی حاکی از آن است که افزون بر طلا و نقره، عناصر آرسنیک (تا 2096 گرم در تن)، سرب (تا 506 گرم در تن)، روی (تا 354 گرم در تن) و مس (تا 244 گرم در تن) در کانسنگ های طلادار، ناهنجاری نشان می دهند. مطالعه میان بارهای سیال بر روی کوارتزهای طلادار، بیانگر دمای همگن شدگی سیالات کانه ساز در بازه 158 تا 215 درجه سانتی‌گراد و شوری 3/3 تا 5/14 درصد وزنی معادل نمک طعام است. این کانسار از نظر ویژگی های زمین شناختی و کانی سازی بیش ترین شباهت را با ذخایر طلای کوهزایی اپی زونال نشان می دهد.
زمین شناسی اقتصادی
نیما رحیمی؛ شجاع الدین نیرومند؛ محمد لطفی؛ مجتبی رحیمی شهید
چکیده
کانسار مس- مولیبدن پورفیری جانجا در فاصله 70 کیلومتری جنوب نهبندان و در پهنه ساختاری زمین‌درز سیستان، خاور ایران واقع شده است. کانه‌زایی در این کانسار در ارتباط با استوک دیوریتی، کوارتزدیوریتی تا گرانودیوریتی با بافت گرانولار تا پورفیری است که درون واحدهای فیلیشی کرتاسه جای گرفته است. از نظر ژئوشیمیایی توده نفوذی جانجا دارای ترکیب ...
بیشتر
کانسار مس- مولیبدن پورفیری جانجا در فاصله 70 کیلومتری جنوب نهبندان و در پهنه ساختاری زمین‌درز سیستان، خاور ایران واقع شده است. کانه‌زایی در این کانسار در ارتباط با استوک دیوریتی، کوارتزدیوریتی تا گرانودیوریتی با بافت گرانولار تا پورفیری است که درون واحدهای فیلیشی کرتاسه جای گرفته است. از نظر ژئوشیمیایی توده نفوذی جانجا دارای ترکیب کالک- آلکالن و متاآلومینوس و از گرانیتوییدهای تیپ I می‌باشد که در یک محیط فرورانش حاشیه قاره‌ای جایگزین شده است. فعالیت‌های گرمابی منطقه کاملاً تحت‌تأثیر توده نفوذی جانجا رخ‌داده و در اثر فعالیت این سیالات گرمابی، انواع دگرسانیهای پتاسیک، پروپیلیتیک، آرژیلیک و به ندرت فیلیک تشکیل‌شده‌اند. کانه‌زایی در کانسار جانجا به‌صورت افشان و رگه-رگچه (داربستی) و عمدتاً در پهنه پتاسیک رخ‌داده است. پهنه‌های کانه‌زایی شامل پهنه درونزاد، پهنه غنی‌شده برونزاد و پهنه اکسیدی در کانسار جانجا است. مجموعه کانه‌های سولفیدی شناسایی شده در این کانسار شامل کالکوپیریت، پیریت، کوولیت، کالکوسیت، مولیبدنیت، بورنیت و کانه‌های اکسیدی شامل مگنتیت، هماتیت، گوتیت و هیدروکربنات‌های مس شامل مالاکیت و آزوریت می‌باشد. طلا و مولیبدن نیز عمدتاً در همراهی با کانیهای سولفیدی مس از جمله کالکوپیریت و بورنیت می‌باشد. مطالعات میانبارهای سیال رگه‌های کوارتز- سولفیدی مربوط به پهنه دگرسانی پتاسیک در این کانسار نشان‌دهنده محدوده دمای همگن‌شدن 301 تا 480 درجه سانتی‌گراد و میانگین شوری 19 درصد وزنی معادل نمک طعام برای میانبارهای آبگین و محدوده دمای همگن‌شدن 254 تا بیش از 550 درجه سانتی‌گراد و میانگین شوری 54 درصد وزنی معادل نمک طعام برای میانبارهای سیال بسیار شور می‌باشد. نتایج این مطالعات نشان می‌دهد که در کانسار جانجا فرایندهای اختلاط و سرد شدن سیالات باعث نهشت کانه‌زایی مس- مولیبدن-(طلا) شده است. در نهایت با توجه به ویژگی‌های کانسار جانجا، از جمله محیط زمین‌ساختی، سنگ میزبان، کانی‌شناسی، ویژگی‌های سیال کانه‌ساز، محتوای فلزی، نوع کانه‌زایی و دگرسانی‌ها و مقایسه این ویژگیها با کانسارهای پورفیری می‌توان نتیجه گرفت که کانه‌زایی در کانسار جانجا قابل‌مقایسه با کانسارهای مس- مولیبدن- (طلا) پورفیری نوع حاشیه قاره‌ای می‌باشد.
زمین شناسی اقتصادی
شهرام مبصر؛ طاهر فرهادی نژاد؛ عباس عسگری؛ محمدعلی علی آبادی؛ شیرین فتاحی
چکیده
ذخیره مس برزاوند به سن الیگوسن و در 30 کیلومتری شمال خاور زفره در امتداد یک گسل کششی با روند تقریبی خاوری- باختری و درون گدازه بازالتی به فرم لایه‌کران تشکیل شده است. دگرسانی های عمده شامل پیریتی شدن، پروپیلیتیکی شدن، زئولیتی شدن، سیلیسی شدن، اورالیتی شدن و سوسوریتی شدن گدازه بازالتی می باشند. مطالعات ژئوشیمیایی در برزاوند ...
بیشتر
ذخیره مس برزاوند به سن الیگوسن و در 30 کیلومتری شمال خاور زفره در امتداد یک گسل کششی با روند تقریبی خاوری- باختری و درون گدازه بازالتی به فرم لایه‌کران تشکیل شده است. دگرسانی های عمده شامل پیریتی شدن، پروپیلیتیکی شدن، زئولیتی شدن، سیلیسی شدن، اورالیتی شدن و سوسوریتی شدن گدازه بازالتی می باشند. مطالعات ژئوشیمیایی در برزاوند نمایانگر غنی شدگی SiO2 ،Al2O3،K2O Na2O ،P2O5 ،TiO2 ،∑REE ،Ag ،As ،Ba ،Be ،Bi ،Cd ،Cs ،Cu ،Li ،Mo ،Nb ،Pb ،Rb ،Sb ،Se ،Sn ،Sr ،Ta ،Tl ،Te ،Th ،U ،W Y ،Zn و Zr، شستشو- تثبیت CaO ،Fe2O3 ،MnO ،Hf ،Sc و V و تهی شدگی S ،Ni ،Cr ،MgO و Co طی دگرسانی می باشد. همبستگی مثبت بین La/Lu)N،(La/Yb)N،(La/Sm)N) و La/Y)N) با CaO (96/0 الی 70/0= r) نمایانگر پروپیلیتیکی شدن بازالت میزبان و به دنبال آن افزایش pH سیالات مسئول کانه زایی بوده که خود در تفریق لانتانیدها نقش داشته است. کانی شناسی ماده معدنی مشتمل بر کالکوپیریت، بورنیت، کوولیت، آزوریت، مالاکیت، هماتیت، گوتیت و پیریت می باشد. مس در شوراب های اکسیدان مربوط به فرایند دیاژنز تأخیری به صورت کمپلکس های کلریدی حمل و از طریق جانشینی درون پیریت های تشکیل شده در مرحله ولکانیسم ته نشست شده است. چنین به نظر می‌رسد ذخیره مس برزاوند مراحل ولکانیسم زیردریایی، دیاژنز آغازین و دیاژنز تدفینی، دگرگونی تدفینی و فرایند هوازدگی را در طی تکوین خود داشته است. با توجه به ویژگی های دگرسانی، کانی شناسی و زمین شیمی سنگ کل می توان گفت که ذخیره مس برزاوند دارای بیشترین شباهت با ذخایر مس تیپ مانتو است.
زمین شناسی اقتصادی
منیره سخدری؛ مهرداد بهزادی؛ محمد یزدی؛ نعمت‌اله رشیدنژاد عمران؛ مرتضی صادقی نائینی
چکیده
محدوده گدارسرخ در مرکز پهنه سنندج- سیرجان،20 کیلومتری جنوب باختری موته واقع شده است. کانیسازی طلا در محدوده گدار سرخ، در رگه‌های کوارتز- سولفید رخ داده است. واحدهای سنگی میکا شیست،کالک شیست، فیلیت، اسلیت و واحدهای کربناته دگرگون شده با سن پالئوزییک است. مجموعه سنگی در مراحل مختلف دگرشکلی، نظم اولیه خود را از دست داده و فابریک‌های ...
بیشتر
محدوده گدارسرخ در مرکز پهنه سنندج- سیرجان،20 کیلومتری جنوب باختری موته واقع شده است. کانیسازی طلا در محدوده گدار سرخ، در رگه‌های کوارتز- سولفید رخ داده است. واحدهای سنگی میکا شیست،کالک شیست، فیلیت، اسلیت و واحدهای کربناته دگرگون شده با سن پالئوزییک است. مجموعه سنگی در مراحل مختلف دگرشکلی، نظم اولیه خود را از دست داده و فابریک‌های جدیدی را نشان می دهند. دگرشکلی به شکل پهنه‌های برشی شکل‌پذیر- شکنا دیده می شود.کانه‌زایی در مجاورت شکستگی ها و گسل های عادی با روندN45W رخ داده است،که به صورت ساختاری کنترل شده است.کانی‌شناسی شامل پیریت، کالکوپیریت، گالن، اسفالریت وکانی های ثانویه کوولیت و اکسیدهای آهن است. طلا به صورت آزاد در حاشیه کانی های سولفیدی دگرسان شده دیده شد، افزون بر آن مطالعات میکروسکوپی الکترونی نشان‌دهنده طلا به صورت درگیر در شبکه کانی های سولفیدی است. از مهمترین دگرسانی های حاضر می توان به دگرسانی سریسیتی، کربناتی، کلریتی و سیلیسی اشاره کرد. مطالعات میانبارهای سیال در رگه‌های کوارتز کانه‌دار بیانگر ترکیب NaCl+CO2+H2O و شوری بین 9 - 17 درصد وزنی معادل نمک طعام است. میانگین دامنه دمای همگن شدن بین °c 300 تا 275 است. مقادیر δ34S درکانی پیریت بین 5+ و 16- ‰ و مقادیر δ18O درکانی کوارتز بین 7/12 و 3/14 ‰ است. نسبت‌های ایزوتوپی محاسبه شده اکسیژن سیال بین4/6 و 3/7 ‰ و مقادیر δ34S سیال بین 3/17 - و 2/4+ ‰ قرار می گیرد. با توجه به شواهد زمین‌شناسی، مطالعات میانبار های سیال و ایزوتوپ‌های پایدار کانی‌زایی طلا در محدوده گدارسرخ قابل مقایسه با کانسارهای طلای کوهزایی است که در اثر اختلاط سیالات با شوری و دمای متفاوت رخ داده است.
زمین شناسی اقتصادی
کیامرث حسینی؛ مجید شاه پسندزاده؛ رقیه ذبیحی خرق
چکیده
گستره معدنی سنگان در شمال کمربند ماگمایی سنوزوییک خاور ایران عمدتاً از سنگهای آتش فشانی و آذرآواری (پیروکلاستیک) اسیدی-حدواسط تشکیل گردیده که تحت نفوذ توده‌های گرانیتوییدی ائوسن قرار گرفته‌اند. در کانسار اسکارن آهن باغک، این گرانیتوییدها از بیوتیت‌کوارتزمونزونیت پورفیری، بیوتیت سینیت تا بیوتیت سینوگرانیت و آلکالی فلدسپار ...
بیشتر
گستره معدنی سنگان در شمال کمربند ماگمایی سنوزوییک خاور ایران عمدتاً از سنگهای آتش فشانی و آذرآواری (پیروکلاستیک) اسیدی-حدواسط تشکیل گردیده که تحت نفوذ توده‌های گرانیتوییدی ائوسن قرار گرفته‌اند. در کانسار اسکارن آهن باغک، این گرانیتوییدها از بیوتیت‌کوارتزمونزونیت پورفیری، بیوتیت سینیت تا بیوتیت سینوگرانیت و آلکالی فلدسپار کوارتز سینیت تا آلکالی فلدسپار گرانیت پیش از کانی‌زایی و کوارتز آلکالی سینیت و کوارتز سینیت‌های هم زاد با کانی‌زایی تشکیل شده‌اند. این گرانیتوییدهای نوع I ماهیت متاآلومین منیزیمی، کالک آلکالن، آلکالن پتاسیم بالا تا شوشونیتی دارند. این گرانیتوییدها غنی‌شدگی نسبی عناصر LREE/HREE و LILE /HFSE، بی‌هنجاری منفی Eu, Sr, Ta, Th و Ti و بی‌هنجاری مثبت Th, U, K, Ba, Rb به همراه مقادیر بالای La و نسبت Zr/Nb, Nb/Th, Nb/U و Nb/La را نشان می‌دهند که نه تنها منشأ گوشته‌ای نشأت گرفته از لیتوسفر اقیانوسی فرورونده، بلکه آلایش پوسته قاره‌ای در تکامل ماگمای سازنده آنها را پیشنهاد می‌کند. مقادیر Sm/Yb در برابر La/Sm, Sm/Yb در برابر Sm و Dy/Yb در برابر La/Yb نشان می‌دهد ماگمای اولیه از ذوب‌بخشی اندک (2 تا 5 درصد) لرزولیت‌های گارنت-اسپینل‌دار در ژرفایی حدود 68-66 کیلومتری گوشته بالایی، تحت‌تأثیر آلایش پوسته‌ای قرار گرفته است. بنابر این پژوهش، جایگاه زمین‌ساختی-ماگمایی گرانیتوییدها، کمان ماگمایی همزمان تا پس از برخورد قاره‌ای پیشنهاد میشود.
زمین شناسی اقتصادی
محمد علی رجب زاده؛ محمد امینی
چکیده
در پژوهش حاضر، برای نخستین بار حضور اندیس های کرومیتیت انبانه ای در بخش های افیولیتی شهرستان مریوان گزارش می شود. اندیس های کرومیتیت همراه با سنگ های افیولیتی نوع دونیت و هارزبورژیت بوده و اغلب با فابریک توده ای گرانولار در جنوب باختر شهر مریوان رخنمون دارند. شیمی کانی کروم-اسپینل در سه اندیس کرومیتیتی مورد مطالعه در این منطقه ...
بیشتر
در پژوهش حاضر، برای نخستین بار حضور اندیس های کرومیتیت انبانه ای در بخش های افیولیتی شهرستان مریوان گزارش می شود. اندیس های کرومیتیت همراه با سنگ های افیولیتی نوع دونیت و هارزبورژیت بوده و اغلب با فابریک توده ای گرانولار در جنوب باختر شهر مریوان رخنمون دارند. شیمی کانی کروم-اسپینل در سه اندیس کرومیتیتی مورد مطالعه در این منطقه نشان می دهد که میزان عدد کروم برای دو ذخیره، عددی بالا (میانگین 0.85) با میزان TiO2 بسیار پایین (0.01) و برای ذخیره دیگر میزان عدد کروم پایین (0.76) و با میزان میانگین TiO2 بیشتر (0.05) است. این موضوع نشان می دهد که اندیس های کرومیتیت و به تبع آن مجموعه افیولیتی در دو خاستگاه متفاوت ژئوتکتونیکی شامل یک محیط پشته میان‌اقیانوسی از یک ماگمای تولئیتی و یک محیط بالای فروفرارانش از یک ماگمای بونینیتی تکوین یافته اند. Cr2O3 کرومیت های مورد مطالعه در دامنه 28.4 الی 50.78 درصد وزنی متغیر است. تشکیل این اندیس ها و سنگ های میزبان در پاسخ به واگرایی سریع پوسته اقیانوسی و سپس حرکت همگرایی صفحات زمین‌ساختی و بسته شدن اقیانوس تتیس جوان صورت گرفته است. همچنین طیف گسترده‌ای از گابروها شامل گابرو درشت بلور، ملاگابرو و میکروگابرو در سه منطقه شمال باختر کامیاران (روستای یخته خان)، خاور سروآباد (روستای میانه) و جنوب باختر مریوان (روستاهای درگاشیخان-ویسه)، میزبان کانی های ایلمنیت، مگنتیت و تیتانیت هستند. ایلمنیت در هر سه منطقه و کانی های مگنتیت و تیتانیت تنها در خاور سروآباد مشاهده شده اند. ترکیب شیمیایی کانی ایلمنیت نشان می دهد که متوسط میزان درصد وزنی TiO2 از کامیاران (43.19) به سمت سروآباد (46.09) و سپس مریوان (47.42) افزایش می یابد. این کانی ها به صورت ریزدانه تا متوسط دانه (تا 1.5 میلی‌متر) و اغلب آمیبی شکل، بی شکل و به میزان کمتر نیمه خودشکل به‌صورت بین بلوری ایجاد شده اند. با توجه به شواهد بافتی و شیمی کانی، کانه زایی تیتانیم در نتیجه اکسایش ماگما و تشکیل قطرات سیال غیرقابل آمیزش غنی از آهن و تیتانیم، پس از تبلور پلاژیوکلاز صورت گرفته است.
زمین شناسی اقتصادی
کورش شعبانی؛ نیما نظافتی؛ مرتضی مؤمن‌زاده؛ محمد هاشم امامی؛ سید جمال شیخ ذکریایی
چکیده
کانسار طلای تاریک دره در 40 کیلومتری شمال تربت جام در استان خراسان رضوی واقع است. سنگ میزبان کانسار تاریک دره سازند شیل- ماسه‌سنگی تریاس بالایی و سنگهای نفوذی با ترکیب گابرویی- کوارتزدیوریتی- گرانیتی است. دگرسانی آرژیلیک عمدتاً در سقف و یا همبری استوک‌های یادشده ایجاد شده است. زمین‌ساخت باعث ایجاد زون‌های خرد شده بوده و فرایندهای ...
بیشتر
کانسار طلای تاریک دره در 40 کیلومتری شمال تربت جام در استان خراسان رضوی واقع است. سنگ میزبان کانسار تاریک دره سازند شیل- ماسه‌سنگی تریاس بالایی و سنگهای نفوذی با ترکیب گابرویی- کوارتزدیوریتی- گرانیتی است. دگرسانی آرژیلیک عمدتاً در سقف و یا همبری استوک‌های یادشده ایجاد شده است. زمین‌ساخت باعث ایجاد زون‌های خرد شده بوده و فرایندهای دگرسانی و کانیسازی رگه‌ای در منطقه را آسان کرده است. کانه‌های عمده در رگه‌های سیلیسی این کانسار شامل آرسنوپیریت، کالکوپیریت و پیریت است. کانیسازی تلسکوپی احتمالاً بیش از 2 مرحله در این منطقه رخ داده و با توجه به نقش سیالهای ماگمایی در کانه‌زایی تاریک دره، بهنظر می‌رسد، دمای همگن شدن این سیالات 220 تا 500 درجه سانتی‌گراد و حداکثر درصد شوری 1/3 تا 4/12درصد بوده است. با توجه به مطالعات انجام شده کانسار طلای تاریک‌دره شبیه "کانسارهای مرتبط با توده‌های نفوذی" است.
زمین شناسی اقتصادی
سیدمهران حیدری؛ سارا صفوی؛ افشین اکبرپور؛ عذرا حسن لو؛ بهرام محقق
چکیده
ناحیه ساوه-رزن با روند نزدیک به EW، میزبان کانه زایی های مس (±طلا)، در شمال‌باختر کمان ماگمایی ارومیه-دختر (با روند NW) می باشد. این ناحیه با تغییر روند ساختاری-چینه ای، از شمال باختر به خاوری-باختری بیشترین واکنش را به میدان های تنش حاصل از پهنه برشی ناحیه ای نسبت به دیگر نواحی کمان ماگمایی ارومیه-دختر، از خود نشان می‌دهد. ...
بیشتر
ناحیه ساوه-رزن با روند نزدیک به EW، میزبان کانه زایی های مس (±طلا)، در شمال‌باختر کمان ماگمایی ارومیه-دختر (با روند NW) می باشد. این ناحیه با تغییر روند ساختاری-چینه ای، از شمال باختر به خاوری-باختری بیشترین واکنش را به میدان های تنش حاصل از پهنه برشی ناحیه ای نسبت به دیگر نواحی کمان ماگمایی ارومیه-دختر، از خود نشان می‌دهد. پهنه برشی راست‌گرد در این ناحیه، همچنین باعث ایجاد فضای لازم برای جایگیری توده‌های نیمه ژرف، اغلب با ترکیب دیوریتی و بافت پورفیری تا میکروگرانولار در زمان الیگومیوسن در ژرفای کم و درون سنگهای آتشفشانی ائوسن شده است. این سامانه های نفوذی، با ایجاد انواع دگرسانی گرمابی مرتبط با توده (پروپیلیتیک، آرژیلیک حدواسط-پیشرفته و فیلیک)، منجر به تمرکز شماری از کانه‌زایی های مس-طلا با ویژگی های مشابه، به‌صورت رگه‌های کوارتزی-سولفیدی-برشی گرمابی در حواشی خود و در امتداد شکستگی‌های فرعی با روند خاوری-باختری تا شمال‌خاور-جنوب باختر شده است. از دیگر ویژگی‌های مشترک این کانه زایی ها، می توان به دمای همگن شدگی بین C° 200-350، دامنه شوری 6-28% وزنی معادل نمک طعام، سیالات حاوی گاز CO2 و فاز مایع آبگون با حضور سولفیدهایی همچون پیریت، کالکوپیریت، بورنیت، کالکوسیت و سولفوسالت‌ها و نسبت طلا به نقره بیشتر(1<) می توان اشاره نمود. این ویژگیها بیشترین شباهت را با ذخایر اپی‌ترمال نوع حدواسط مرتبط با توده های نفوذی پورفیری که در کمان‌های ماگمایی کالکوآلکالن تشکیل می شوند، دارند و این ناحیه را به عنوان یک هدف مناسب به منظور اکتشاف ذخایر پنهان مس- طلا پورفیری، معرفی می نماید.
زمین شناسی اقتصادی
علیرضا زراسوندی؛ محمد علی علی آبادی؛ محسن رضایی؛ هوشنگ پورکاسب
چکیده
کانسار محمدآباد دلیجان در استان مرکزی و از نظر پهنه‌های ساختاری ایران، در پهنه ارومیه- دختر قرار دارد .کانه‌زایی چینه‌کران آهن- مس به‌صورت برشی، رگه‌ای، توده‌ای، لایه‌ای و ریزلایه‌‌ای و شامل کانه‌های اصلی هماتیت، پیریت، کالکوپیریت و مگنتیت در واحدهای آتشفشانی- رسوبی ائوسن زیرین دیده میشود.مقادیر، نسبت‌ها و نمودارهای مختلف ...
بیشتر
کانسار محمدآباد دلیجان در استان مرکزی و از نظر پهنه‌های ساختاری ایران، در پهنه ارومیه- دختر قرار دارد .کانه‌زایی چینه‌کران آهن- مس به‌صورت برشی، رگه‌ای، توده‌ای، لایه‌ای و ریزلایه‌‌ای و شامل کانه‌های اصلی هماتیت، پیریت، کالکوپیریت و مگنتیت در واحدهای آتشفشانی- رسوبی ائوسن زیرین دیده میشود.مقادیر، نسبت‌ها و نمودارهای مختلف عناصر کمیاب و عناصرخاکی کمیاب نشان از کانه‌زایی گرمابی با غلبه سیالات ماگمایی دارد. مقادیر δ34S کانیهای سولفیدی ( ‰ 51/1+ _ 76/2-) حاکی از منشاء ماگمایی گوگرد می‌باشد. مقادیر δ13C (میانگین ‰ 61/3-)،δ18O ( میانگین ‰ 946/12 )، و نمودارهای مربوطه نمایانگر منشاء ماگمایی کربن، گرمابی بودن کلسیت و وجود سیال کانهزای عمدتاً ماگمایی می‌باشد.با توجه به شواهد بالا و قرارگیری منطقه در یک رژیم کششی منطبق بر جایگاه لبه باختری کمان ماگمایی ارومیه- دختر طی ائوسن زیرین و احتمال زیاد وجود توده ماگمایی در اعماق منطقه که علاوه بر دارا بودن پتانسیل بالای کانه‌زایی آهن و مس و تأمینکننده گوگرد نقش یک موتور گرمایی را برای انتقال سیالات کانه‌زا به بستر دریا داشته است، یک رخداد بروندمی-گرمابی را برای تشکیل این کانسار در واحدهای رسوبی- آتشفشانی ائوسن منطقه پیشنهاد می شود
زمین شناسی اقتصادی
علیرضا الماسی؛ قاسم نباتیان؛ امیر مهدوی؛ چیولی لی
چکیده
ذخایر مس پورفیری ماهرآباد و خوپیک در ائوسن بالایی (39-37 میلیون سال) در بلوک لوت رخ داده‌اند. همه آنها با سنگهای حدواسط (غالبا مونزونیت) همراه‌اند. ذخایر پورفیری رابطه نزدیکی با ماگماهای اکسیدان دارند. فوگاسیته اکسیژن (fO2) یک فاکتور کلیدی کنترل‌کننده تشکیل ذخایر مس پورفیری است. ترکیبات عنصر اصلی و عناصر کمیاب دانه‌های زیرکن مربوط ...
بیشتر
ذخایر مس پورفیری ماهرآباد و خوپیک در ائوسن بالایی (39-37 میلیون سال) در بلوک لوت رخ داده‌اند. همه آنها با سنگهای حدواسط (غالبا مونزونیت) همراه‌اند. ذخایر پورفیری رابطه نزدیکی با ماگماهای اکسیدان دارند. فوگاسیته اکسیژن (fO2) یک فاکتور کلیدی کنترل‌کننده تشکیل ذخایر مس پورفیری است. ترکیبات عنصر اصلی و عناصر کمیاب دانه‌های زیرکن مربوط به چند توده مونزونیت کانه‌دار در اندیس‌های مس پورفیری ماهرآباد و خوپیک اندازه گیری شد. دانه‌های زیرکن نسبت‌های Ce4+/Ce3+ متوسط تا کم با بازه ای از 19 تا 610 و میانگین 155 نشان می‌دهند. مقادیر میانگین فوگاسیته اکسیژن (logfO2) ماگماهای کانه‌دار ماهرآباد و خوپیک، بازه 2/3-FMQ ∆ تا 3/1-FMQ ∆ با میانگین 2/2-FMQ ∆، دلالت بر تشکیل در شرایط اکسیداسیونی متوسط (بین بافرهای Ni-NiO (NNO) و فایالیت- مگنتیت-کوارتز (FMQ)، اما زیر بافر مگنتیت-هماتیت(HM)، که نشان دهنده شرایط فرااکسایش است،) دارد، که برای تشکیل ذخایر پورفیری ایده‌آل نیست. این حالت با ژئوشیمی و داده‌های ایزوتوپی استرانسیوم سنگ‌کل، و با عدم رخداد کانیهای فوق اکسیدان مانند هماتیت و ویژگی آداکیتی ضعیف سنگهای هر دو ذخیره که بدلیل فاکتورهای دخیل در منشا ماگما مانند نوع سنگ و درصد ذوب بخشی (احتمالا پریدوتیت با میزان دخالت کم تیغه فرورانش) است، حمایت میشود.
زمین شناسی اقتصادی
نگار کبودمهری؛ حسین کوهستانی؛ میرعلی اصغر مختاری؛ افشین زهدی
چکیده
رخداد معدنی تریان در پهنه ایران مرکزی و در فاصله 120 کیلومتری شمال‌باختر زنجان قرار دارد. کانه‌زایی سرب و روی در این رخداد معدنی به‌صورت لامینه‌ای و عدسی‌شکل هم‌روند با لایه‌بندی واحدهای ماسه‌سنگی خاکستری رنگ سازند قرمز بالایی رخ داده است. کانه‌زایی اغلب در اطراف و درون قطعات فسیل‌های گیاهی رخ داده و دارای بافت‌های دانه‌پراکنده، ...
بیشتر
رخداد معدنی تریان در پهنه ایران مرکزی و در فاصله 120 کیلومتری شمال‌باختر زنجان قرار دارد. کانه‌زایی سرب و روی در این رخداد معدنی به‌صورت لامینه‌ای و عدسی‌شکل هم‌روند با لایه‌بندی واحدهای ماسه‌سنگی خاکستری رنگ سازند قرمز بالایی رخ داده است. کانه‌زایی اغلب در اطراف و درون قطعات فسیل‌های گیاهی رخ داده و دارای بافت‌های دانه‌پراکنده، جانشینی، شبه‌لامینه‌ای، سیمان بین دانه‌ای، فرامبوئیدال و رگه- رگچهای می‌باشد. افق ماسه‌سنگی کانه‌دار در تریان حدود 350 متر درازا و 1 متر پهنا داشته و دارای سه پهنه قرمز اکسیدان، پهنه شسته‌شده و پهنه احیایی کانه‌دار است. گالن، اسفالریت، پیریت و آرسنوپیریت کانی‌شناسی اصلی ماده معدنی را در رخداد معدنی تریان تشکیل می‌دهند. سروزیت و گوتیت در اثر فرایندهای برونزاد و هوازدگی تشکیل شده‌اند. مقایسه الگوی عناصر کمیاب و کمیاب خاکی در نمونه‌های کانه‌دار و ماسه‌سنگ‌های بدون کانه‌زایی بیانگر تهی‌شدگی در میزان این عناصر در نمونه‌های کانه‌دار است. با توجه به ویژگی‌هایی مانند محیط تکتونیکی، محیط تشکیل، سنگ میزبان، وجود بقایای فسیل‌های گیاهی، ژئومتری، بافت و کانی‌شناسی ماده معدنی و دگرسانی، رخداد معدنی تریان در دسته کانسارهای مس با میزبان رسوبی تیپ Redbed قرار گرفته و قابل مقایسه با دیگر کانسارهای مس و سرب- روی تیپ Redbed در محور آوج- زنجان- تبریز- خوی است.
زمین شناسی اقتصادی
هادی محمدیان؛ وارطان سیمونز؛ کمال سیاه چشم
چکیده
محدوده ساریخانلو در شمال‌غرب مشگین‌شهر قرار دارد. واحدهای آذرین منطقه شامل توالی‌های آذرآواری پالئوسن-ائوسن و واحدهای آتشفشانی آندزیت-بازالتی است. واحدهای سنگی منطقه سرشت کالک‌آلکالن پتاسیم بالا تا شوشونیتی و ماهیت متاآلومینوس دارند، که در موقعیت تکتونیکی بالا آمدگی پس از برخورد تشکیل شده‌اند. فعالیت سیستم گرمابی در این ...
بیشتر
محدوده ساریخانلو در شمال‌غرب مشگین‌شهر قرار دارد. واحدهای آذرین منطقه شامل توالی‌های آذرآواری پالئوسن-ائوسن و واحدهای آتشفشانی آندزیت-بازالتی است. واحدهای سنگی منطقه سرشت کالک‌آلکالن پتاسیم بالا تا شوشونیتی و ماهیت متاآلومینوس دارند، که در موقعیت تکتونیکی بالا آمدگی پس از برخورد تشکیل شده‌اند. فعالیت سیستم گرمابی در این منطقه منجر به تشکیل رگه‌ها و کلاهک‌های سیلیسی و انواع دگرسانیهای پروپیلیتیک، فیلیک، سیلیسی و آرژیلیک (شامل حد واسط و پیشرفته) شده است. کانه‌های فلزی تشکیل شده در کانسار ساریخانلو شامل پیریت، طلای آزاد، آرسنوپیریت و انواع اکسید-های آهن و به مقدار جزئی مالاکیت است که طی چهار مرحله کانه‌زایی تشکیل شده‌اند. عیار طلا در بیشتر نمونه‌های سطحی این کانسار در حد ppb650-300 می‌باشد که به شکل طلای آزاد همرشد با پیریت یا در پیریت‌های نسل دوم میزبانی میشود. مطالعات میانبارهای سیال نشان داد که دمای همگن‌شدن در رگه‌های سیلیسی بین oC 175 تا 355 است که با توجه به فشار پایین میانبارهای سیال (اغلب کمتر از40 بار) می‌تواند نشانگر دمای به دام افتادن سیال باشد. شوری میانبارهای سیال بین 2/0 تا 3 درصد وزنی معادل نمک طعام است. شرایط فیزیکوشیمیایی سیال کانه‌زا و مجموعه کانیهای دگرسانی و سنگ میزبان آتشفشانی نشانگر شباهت کانسار ساریخانلو با کانسارهای اپی‌ترمال سولفیداسیون پایین می‌باشد.
زمین شناسی اقتصادی
محمد امین جعفری؛ احد نظرپور؛ قدرت‌اله رستمی پایدار
چکیده
در این پژوهش با استفاده از روش‌های فازی-گاما، تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و بر اساس وزن‌دهی به لایه‌های اکتشافی توسط نظر کارشناسان علوم زمین، مدل‌سازی پتانسیل معدنی عناصر سرب و روی در محدوده ورقة خٌنداب (بخشی از پهنه متالوژنی ملایر- اصفهان) صورت گرفت. لایة ژئوشیمی مربوط به عناصر سرب و روی با استفاده از روش شاخص سینگولاریتی (SI) که در شناسایی ...
بیشتر
در این پژوهش با استفاده از روش‌های فازی-گاما، تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و بر اساس وزن‌دهی به لایه‌های اکتشافی توسط نظر کارشناسان علوم زمین، مدل‌سازی پتانسیل معدنی عناصر سرب و روی در محدوده ورقة خٌنداب (بخشی از پهنه متالوژنی ملایر- اصفهان) صورت گرفت. لایة ژئوشیمی مربوط به عناصر سرب و روی با استفاده از روش شاخص سینگولاریتی (SI) که در شناسایی آنومالی ضعیف و پنهان دقت بالایی دارد تهیه شد. تمام لایه‌ها و زیرلایه‌های اکتشافی شامل لیتولوژی، ژئوشیمی، چگالی کانسارها و نشانه‌های معدنی سرب و روی، چگالی گسل‌ها و دگرسانیهای سیلیسی و کربناته با استفاده از روش فازی- گاما وزن‌دهی و در دامنة 0 تا 1 قرار گرفتند و لایه‌های فازی‌سازی با مقدار گامای (γ) 95/0 با یکدیگر تلفیق و نقشه‌های پتانسیل‌یابی عناصر سرب و روی در منطقه مورد مطالعه حاصل شد. سپس با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و با تشکیل دادن ماتریس مناسب برای لایه‌های اکتشافی، لایه‌ها وزن‌دهی شدند و نقشة پتانسیل‌یابی عناصر مورد نظر بدست آمد. نتایج حاصل نشان داد روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در مقایسه با روش فازی- گاما آنومالی‌های بیشتری را مشخص کرده و آنومالی‌های بدست آمده از این روش انطباق بیشتری با ذخایر سرب و روی موجود در منطقه نشان می‌دهد.
زمین شناسی اقتصادی
مهرداد موحدی؛ محمد یزدی؛ مهرداد بهزادی
چکیده
کانسار اسکارنی عشوند در اثر تزریق توده نفوذی فلسیک در سنگهای کربناته به سن پرمین و تریاس و تبادل یونی بین آنها تشکیل شده است. به‌منظور تعیین ویژگی‌های سیال کانه‌ساز، میانبارهای سیال در کانیهای کوارتز و کلسیت زون کانیسازی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج اندازه‌گیری‌ها نشان می‌دهد که در این کانی‌ها دو دسته میانبار سیال نوع ...
بیشتر
کانسار اسکارنی عشوند در اثر تزریق توده نفوذی فلسیک در سنگهای کربناته به سن پرمین و تریاس و تبادل یونی بین آنها تشکیل شده است. به‌منظور تعیین ویژگی‌های سیال کانه‌ساز، میانبارهای سیال در کانیهای کوارتز و کلسیت زون کانیسازی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج اندازه‌گیری‌ها نشان می‌دهد که در این کانی‌ها دو دسته میانبار سیال نوع (L+V) با شوری کم تا متوسط و گستره دمای همگن‌شدگی ۱49 تا 480 درجه سانتی‌گراد و نوع (V+L) با شوری کم تا متوسط و گستره دمای همگن‌شدگی 338 تا 448 درجه سانتی‌گراد وجود دارد که هر دو در مرحله پسرونده اسکارن ایجاد شده‌اند. خاستگاه میانبارهای سیال نوع (L+V) ماگمایی_جوی و دگرگونی و نوع (V+L) سیالات دگرگونی هستند. فرآیندهای آمیختگی همدمای سیالات با شوری مختلف و رقیقشدگی سیالات بر اثر مخلوط شدن آب‌های جوی با سیالات ماگمایی_دگرگونی عوامل اصلی تکوین سیالات کانه‌ساز در این کانسار هستند. فشار سیالات در طول زمان تشکیل کانسنگ از کمتر از 50 تا اندکی بیش از 150 بار متغیر بوده و دمای تقریبی تشکیل کانسار بین 200 تا 360 درجه سانتی‌گراد بوده است. بر این اساس می‌توان عمق تشکیل کانسار اسکارن عشوند را حدود 650 متر نسبت به سطح ایستابی قدیمی تخمین زد.
زمین شناسی اقتصادی
رضا شکورشهابی؛ علی نوری قراحسنلو؛ سیدرضا عظیمی؛ عادل متحدی
چکیده
باوجود سهم انکارناپذیر معادن کوچک مقیاس مقیاس و سنتی (ASMs) در بخش صنعت معدنی و کسب‌کارهای کوچک مقیاس (SME) تعریف مشخص و فراگیری برای این گونه معادن ارائه نشده یا هر کشوری استانداری متناسب با شرایط خود ارائه کرده و در بیشتر موارد این بخش زیرشاخه SME منظور شده است. حال آنکه نحوه فعالیت این معادن از نوع ذخیره تا روش استخراجی و فروش، کاملا متفاوت ...
بیشتر
باوجود سهم انکارناپذیر معادن کوچک مقیاس مقیاس و سنتی (ASMs) در بخش صنعت معدنی و کسب‌کارهای کوچک مقیاس (SME) تعریف مشخص و فراگیری برای این گونه معادن ارائه نشده یا هر کشوری استانداری متناسب با شرایط خود ارائه کرده و در بیشتر موارد این بخش زیرشاخه SME منظور شده است. حال آنکه نحوه فعالیت این معادن از نوع ذخیره تا روش استخراجی و فروش، کاملا متفاوت با معادن بزرگ مقیاس (LSM) می‌باشد. لذا ارائه مدل جامعی در ترکیب با تعاریف SME و LSMs می‌تواند موجب تسهیل در سیاستگذاری، نظارت و تحلیل عملکرد آنها گردد . در این تحقیق طی بررسی کارهای پیشین، استاندارد کشورهای مختلف در حال توسعه در رابطه با معادن کوچک مقیاس جمعآوری گردید تا معیارهای اصلی یک تعریف واحد حاصل شود. در ادامه، با تلفیق رویکردهای مذکور و بررسی استانداردهای مرتبط کشور، مدل جامعی برای دستهبندی معادن در چهار طبقه کوچک، متوسط، بزرگ و خیلی بزرگ براساس چهار معیار اصلی نوع ذخیره یا معدن، تعداد نیروی انسانی، میزان سرمایهگذاری ثابت و صورت مالی سالیانه ارائه شد. مرزهای سطوح در دو معیار اول براساس استاندارها و تعاریف موجود در داخل کشور تعریف شد تا طبقه‌بندی ارائه شده کمترین چالش را با شرایط فعلی داشته باشد.
دورسنجی
محیا نظریان؛ محمد لطفی؛ آرش گورابجیری پور؛ مجید قاسمی سیانی
چکیده
معدن پلی‌متال چومالو در بخش باختری قوس ماگمایی البرز-آذربایجان و در بخش مرکزی ایالت فلززایی طارم-هشتجین قرار گرفته است. واحدهای آتشفشانی ائوسن در معدن چومالو متشکل از الیوین‌بازالت، آندزیت‌بازالت، آندزیت-تراکی‌آندزیت و داسیت تا ریولیت بوده که توده‌های نفوذی ائوسن با ترکیب کوارتزمونزونیت، مونزوسینیت و کواتزمونزودیوریت در ...
بیشتر
معدن پلی‌متال چومالو در بخش باختری قوس ماگمایی البرز-آذربایجان و در بخش مرکزی ایالت فلززایی طارم-هشتجین قرار گرفته است. واحدهای آتشفشانی ائوسن در معدن چومالو متشکل از الیوین‌بازالت، آندزیت‌بازالت، آندزیت-تراکی‌آندزیت و داسیت تا ریولیت بوده که توده‌های نفوذی ائوسن با ترکیب کوارتزمونزونیت، مونزوسینیت و کواتزمونزودیوریت در آنها تزریق شده است. سنگهای الیوین‌بازالتی از فنوکریست‌های الیوین و پلاژیوکلاز، واحد آندزیت-تراکی‌آندزیتی از کانیهای پلاژیوکلاز و کلینوپیروکسن و واحد داسیت-ریولیتی عمدتا از کانیهای پلاژیوکلاز، فلدسپات‌پتاسیک و کوارتز تشکیل شده و بافت غالب این واحدها پورفیریتیک است. واحدهای آتشفشانی چومالو در سری کالک‌آلکالن پتاسیم بالا تا شوشونیتی قرار گرفته و متعلق به حاشیه فعال قاره‌ای در ارتباط با زون فرورانش هستند. در نمودار عناصر بهنجار شده نسبت به گوشته اولیه سنگهای آتشفشانی مورد بررسی، غنی‌شدگی عناصر LILE و تهی‌شدگی عناصر HFSE مشاهده شد که منطبق با ماگماتیسم در زون فرورانش است. الگوی عناصر کمیاب خاکی بهنجار شده نسبت به کندریت، غنی‌شدگی عناصر LREE نسبت به HREE را نشان می‌دهد. مطالعات ژئوشیمیایی یک ماگما اولیه را برای منشأ واحدهای آتشفشانی پیشنهاد کرد که از ذوب بخشی گوشته سنگ کره‌ای متاسوماتیسم شده در ارتباط با کمان فرورانش تشکیل شده و تحت تاثیر تفریق بلوری و آلودگی با مواد پوسته‌ای طی تحولات ماگمایی قرار گرفته است.
زمین شناسی اقتصادی
بهزاد حاجعلیلو؛ مرتضی رزم آرا؛ نسیم حاج علیلو
چکیده
کانسار پلاسری عطائیه در جنوب باختر مشهد و در شمال خاور میکروپلیت ایران مرکزی قرار دارد. مطالعه مقاطع نازک و صیقلی نشان داد که کانیهای موجود در کانسار پلاسری VTM (تیتانومگنتیت وانادیم‌دار) از نظر فراوانی به ترتیب مگنتیت، تیتانومگنتیت، هماتیت و ایلمنیت می‌باشند. همچنین مطالعات پتروگرافی مشخص کرد که واحدهای گابرویی و اولترامافیکی ...
بیشتر
کانسار پلاسری عطائیه در جنوب باختر مشهد و در شمال خاور میکروپلیت ایران مرکزی قرار دارد. مطالعه مقاطع نازک و صیقلی نشان داد که کانیهای موجود در کانسار پلاسری VTM (تیتانومگنتیت وانادیم‌دار) از نظر فراوانی به ترتیب مگنتیت، تیتانومگنتیت، هماتیت و ایلمنیت می‌باشند. همچنین مطالعات پتروگرافی مشخص کرد که واحدهای گابرویی و اولترامافیکی بیشترین مقدار کانیهای فلزی را دارند. بررسی‌های کانه‌نگاری و تجزیه‌های SEM-EDX ،EPMA و XRM بر روی کانسار پلاسری و سنگ منشأ آن نتایج جالب توجهی را نشان داده است. مطالعات میکروسکوپ الکترونی SEM نشان داد که گرچه سکانس افیولیتی به عنوان منشأ این کانسار محسوب میشود اما در طی تبلور ماده مذاب در درجه حرارت‌های بالا، ابتدا محلول جامد کاملی بین تیتانومگنتیت و ایلمنیت در بالاتر از 1100 تشکیل شده که با کاهش دما و پیشرفت تفریق در بالاتر از دماهای 600 فازهای ایلمنیت و مگنتیت به صورت تیغه‌های اکسلوشنی از یکدیگر تفکیک و در عین حال از فاز تیتانومگنتیت جدا گردیده‌اند. با تداوم تبلور، تیتانیم و وانادیم در سنگهای گابرویی وارد فازهای ایلمنیتی و تیتانومگنتیتی می‌شوند. آنالیزهای EPMA که بر روی واحدهای گابرویی انجام شده نشان داد که این واحدها منشأ Ti و V برای تأمین واحدهای پلاسری بوده است.
