زمین شناسی اقتصادی
مصطفی اسماعیلی وردنجانی؛ مصطفی ناظری؛ غلامرضا عسگری
چکیده
کانهزایی قیر طبیعی در زون شک‌میدان به‌عنوان مستعدترین زون کانهزایی قیرطبیعی ایران عمدتاً به میزبانی بخش انیدریتی سازند آسماری (بخش کلهر) و سازند گچساران روی داده است. بهمنظور معرفی مناطق امیدبخش کانهزایی قیرطبیعی در زون شک میدان ابتدا زون مذکور به سه زیر بخش تقسیم و ادامه مطالعات اکتشافی در این سه زیربخش صورت پذیرفت. در پردازش‌های ...
بیشتر
کانهزایی قیر طبیعی در زون شک‌میدان به‌عنوان مستعدترین زون کانهزایی قیرطبیعی ایران عمدتاً به میزبانی بخش انیدریتی سازند آسماری (بخش کلهر) و سازند گچساران روی داده است. بهمنظور معرفی مناطق امیدبخش کانهزایی قیرطبیعی در زون شک میدان ابتدا زون مذکور به سه زیر بخش تقسیم و ادامه مطالعات اکتشافی در این سه زیربخش صورت پذیرفت. در پردازش‌های دورسنجی نخست سعی شد تا محدوده های لیتولوژیکی مشخص و واحدهای سنگی میزبان کانهزایی با استفاده از تکنولوژی پردازش تصاویر از یکدیکر تفکیک شوند. در مرحله دوم کنترل کننده‌های ساختاری شامل گسل‌ها و شکستگی‌های موجود در هر بخش به همراه ساختارهای حلقوی، که جزو مناطق مستعد برای جاگیری ماده معدنی میباشند، شناسایی شد. در ادامه مدل‌سازی سه‌بعدی ساختاری زون مورد مطالعه نیز بهمنظور افزایش دقت عمقی و تعیین توالی چینه نگاری و انطباق چینه-ساختاری، تهیه و درنهایت با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی و بر پایه اطلاعات دانش‌محور و مطالعات میدانی، به لایه‌های اطلاعاتی کاربردی شامل زمین‌شناسی، تکتونیک، اطلاعات معادن قیرطبیعی مورد مطالعه و همچنین نتایج حاصل از مطالعات دورسنجی اوزان مرتبط تخصیص داده شد و بر اساس آن تلفیق داده‌های اکتشافی جهت معرفی مناطق امید بخش دارای اولویت اکتشافی صورت پذیرفت.
زمین شناسی اقتصادی
علیرضا زراسوندی؛ فاطمه داودیان رنجبر؛ محسن رضایی؛ مجید طاشی؛ هوشنگ پورکاسب
چکیده
کانسار مس پورفیری سرکوه در 180 کیلومتری غرب استان کرمان، 6 کیلومتری جنوب غرب کانسار مس پورفیری سرچشمه و در 10 کیلومتری شمال شرق شهرستان پاریز واقع شده است. از لحاظ تقسیمات زمین‌شناسی بخشی از کمان ماگمایی ارومیه – دخترمی‌باشد. سنگهای رخنمون یافته در این منطقه عمدتا متشکل از واحدهای آتشفشانی، توف، آندزیت و آندزیت بازالت میباشد. ...
بیشتر
کانسار مس پورفیری سرکوه در 180 کیلومتری غرب استان کرمان، 6 کیلومتری جنوب غرب کانسار مس پورفیری سرچشمه و در 10 کیلومتری شمال شرق شهرستان پاریز واقع شده است. از لحاظ تقسیمات زمین‌شناسی بخشی از کمان ماگمایی ارومیه – دخترمی‌باشد. سنگهای رخنمون یافته در این منطقه عمدتا متشکل از واحدهای آتشفشانی، توف، آندزیت و آندزیت بازالت میباشد. همچنین واحدهای نفوذی این منطقه شامل گرانیت تا گرانودیوریت و به میزان کمتر کوارتزدیوریت میباشد. دگرسانیهای عمده این کانسار شامل پتاسیک، فیلیک، آرژیلیک و پروپیلیتیک و نیز دگرسانیهای حدواسط نظیر پتاسیک - آرژیلیک و یا پتاسیک – فیلیک میباشد. هدف از این پژوهش، مطالعه شیمی کانی بیوتیت و کلریت به منظور بررسی شرایط فیزیکوشیمیایی طی روند تدریجی تغییرات ماگمایی به گرمابی در زون دگرسانی پتاسیک این کانسار میباشد. بر مبنای دماسنجی بیوتیت‌های تعادل مجدد یافته، در زمان تغییر شرایط ماگمایی به گرمابی این کانسار، دما از کمینه 343 تا بیشینه 397 درجه سانتیگراد متغیر بوده است. همچنین سرشت پر منیزیم (High-Mg)، قرار‌گیری بیوتیت‌های تعادل مجدد یافته در مرز بین محدوده بافری هماتیت مگنتیت( HM) و نیکل-نیکل اکسید (NNO) و نیز تبلور مگنتیت با حاشیه هماتیتی حاکی از شرایط فوگاسیته اکسیژن بالا در زمان شروع فرایندهای گرمابی این کانسار میباشد.
زمین شناسی اقتصادی
شهرام رحمانی؛ حسن زمانیان؛ رضا زارعی سهامیه
چکیده
چکیده: منطقه مورد مطالعه در زون البرز غربی-آذربایجان و 45 کیلومتری شمال شرق زنجان واقع است. سنگ های کوارتزمونزونیت و توف برش داسیتی میزبان اصلی کانسار لوبین –زرده میباشد. این سنگها با سرشت بیشتر کالک آلکالن پتاسیم بالا تا شوشونیتی، از نوع I ، متاآلومینوس و متعلق به سری منیزیمی از نوع کردیلرایی میباشد. سنگهای توده نفوذی غنی از عناصر ...
بیشتر
چکیده: منطقه مورد مطالعه در زون البرز غربی-آذربایجان و 45 کیلومتری شمال شرق زنجان واقع است. سنگ های کوارتزمونزونیت و توف برش داسیتی میزبان اصلی کانسار لوبین –زرده میباشد. این سنگها با سرشت بیشتر کالک آلکالن پتاسیم بالا تا شوشونیتی، از نوع I ، متاآلومینوس و متعلق به سری منیزیمی از نوع کردیلرایی میباشد. سنگهای توده نفوذی غنی از عناصر LILE وLREE وتهی از عناصر HFSE،HREES ، MREES و Y هستند. شکل تقعر بطرف بالا ( Listric-shaped) نمودارالگوی عناصر نادر خاکی و نسبت میانگین La/Yb سنگ میزبان نشان دهنده مقدار آب بیشتر ،fO2 بالای ماگما و تفریق هورنبلند میباشد. مقادیر ISr نسبتا پایین تا متوسط7047/0-7051/0و مقادیر εNd(t=36Ma) برابر 39/0 تا 1/2 و سن های TDM از GM 69/0 – 06/1 با نسبت ایزوتوپی 206Pb/204Pb)i) برابر 49/18 – 68/18 ، 207Pb/204Pb)i) برابر 58/15 -61/15 و 208Pb/204Pb)i) برابر 33/38 – 77/، است. بر اساس شواهد بافتی، داده های ژئوشیمیایی و ایزوتوپی رادیوژنیک سنگهای میزبان کانسار لوبین-زرده با ترکیب ژئوشیمیایی سنگ میزبان کانسارهای پرفیری و اپی ترمال در زون ارومیه دختر، البرز غربی- آذربایجان(ارسباران) ،کانسار پانتدی ترکیه مطابقت دارد.
زمین شناسی اقتصادی
نادر تقی پور؛ طاهره ربانی؛ رضا ظهیری
چکیده
نهشته های زغالسنگی قشلاق در گستره رسوبات سازند شمشک با ترکیب ماسه سنگ، کنگلومرا، سیلتستون، آهک و آرژیلیت قرار گرفته اند. به منظور بررسی های کانی شناسی و ویژگی های ساختاری لایه های زغالسنگی قشلاق، از یازده لایه زغالسنگ از چهار معدن در حال استخراج نمونه برداری گردید. با استفاده از پتروگرافی، آنالیزهای XRD، FT-IR و Raman، رخداد کانی ها به همراه ...
بیشتر
نهشته های زغالسنگی قشلاق در گستره رسوبات سازند شمشک با ترکیب ماسه سنگ، کنگلومرا، سیلتستون، آهک و آرژیلیت قرار گرفته اند. به منظور بررسی های کانی شناسی و ویژگی های ساختاری لایه های زغالسنگی قشلاق، از یازده لایه زغالسنگ از چهار معدن در حال استخراج نمونه برداری گردید. با استفاده از پتروگرافی، آنالیزهای XRD، FT-IR و Raman، رخداد کانی ها به همراه ساختار زغالسنگ های این ناحیه مورد بررسی قرار گرفتند. مطالعه نمونه های دستی و مقاطع صیقلی، حضور کانی های رسی، پیریت، کالکوپیریت، سیدریت و کوارتز را تایید می نمایند. همچنین حضور کانی-های کائولینیت، کوارتز، سیدریت، دولومیت، کلسیت، پیریت، مونت موریلونیت و بیوتیت توسط طیف های XRD به اثبات رسید. باند های آلی-معدنی نظیر:OH ,CO2 ,CH3 ,Si–O ,S–S ,C–S ,Al–OH کانی های کربناته، C=C آروماتیک و CH آروماتیک و آلفاتیک توسط FT-IR در لایه های زغالسنگ قشلاق تشخیص داده شده اند. طیفسنجی Raman باند گرافیتی (G) در محدوده cm−1 1585- cm−1 1581 و باند نقص (D1) در محدوده cm−1 1352- cm−11341 در لایه های زغالستگ قشلاق مشاهده گردید. باند گرافیتی دارای شدت قوی می باشد و پهن شدگی چندانی را نشان نمی دهند.
زمین شناسی اقتصادی
شهریار کشتگر؛ ساسان باقری؛ محمد بومری
چکیده
کمپلکس ولکانو- پلوتونیک ماهیرود که به عنوان گروه چشمه استاد نیز شناخته میشود، مجموعهای از چندین توده نفوذی و توالیهای آتشفشانی- رسوبی است که در حاشیه شمال شرقی پهنه جوشخورده سیستان رخنمون دارد. سنگهای آذرین این کمپلکس شامل گدازههای آتشفشانی و آذرآواری با ترکیب آندزیبازالت، دیاباز، میکروگابرو و داسیت هستند که ...
بیشتر
کمپلکس ولکانو- پلوتونیک ماهیرود که به عنوان گروه چشمه استاد نیز شناخته میشود، مجموعهای از چندین توده نفوذی و توالیهای آتشفشانی- رسوبی است که در حاشیه شمال شرقی پهنه جوشخورده سیستان رخنمون دارد. سنگهای آذرین این کمپلکس شامل گدازههای آتشفشانی و آذرآواری با ترکیب آندزیبازالت، دیاباز، میکروگابرو و داسیت هستند که یک استوک تونالیتی با سن کرتاسه فوقانی (Ma 2/3 ± 4/79) دیابازها را قطع کرده است. سنگهای آتشفشانی کمپلکس ماهیرود از دیدگاه ژئوشیمی خصوصیات سریهای ماگمایی کالکآلکالن و تولهایتی دارند. نمودارهای عنکبوتی بهنجار شده عناصر فرعی و REE نسبت به MORB و کندریت، الگوهایی شبیه سنگهای متعلق به محیط‌های بالای منطقه فرورانش (SSZ) و خصوصاً جزایر قوسی امروزی (IAT) نشان میدهند. مطالعات شیمی کانیهای کلیدی موجود در سنگهای آتشفشانی، نظیر کلینوپیروکسن، نتایج مشابهی در بر داشته است. حضور احتمالی یک رشته جزایر قوسی پیشنهاد شده در این تحقیق به نام کمپلکس ماهیرود، قابل مقایسه و احتمالاً در ادامه مجموعه جزایر قوسی پاکستان از جمله چاگی- راسکوه و کوهستان به سن کرتاسه تا ائوسن است. بر اساس این واقعیت، باید اقیانوسی بزرگتر و عریضتر از آنچه قبلاً به عنوان یک آبراهه اقیانوسی فرعی برای اقیانوس سیستان در محیط ریفت درون قارهای پیشنهاد شده است، در نظر گرفت.
زمین شناسی اقتصادی
زهرا کبودی؛ مجید قادری؛ ابراهیم راستاد
چکیده
کانسار مس کهک در توالی آتشفشانی- رسوبی ائوسن ناحیه قم و در کمان ماگمایی ارومیه- دختر واقع شده است. در این توالی، قدیمی‌ترین واحد سنگی کریستال توف است که بر روی آن واحدهای سنگی توف، آندزیت، ماسه‌سنگ، کنگلومرا و سنگ‌آهک قرار می‌گیرند. سنگهای میزبان ماده معدنی در این کانسار، آندزیت و توف است که در آن شکل هندسی ماده معدنی به‌شکل ...
بیشتر
کانسار مس کهک در توالی آتشفشانی- رسوبی ائوسن ناحیه قم و در کمان ماگمایی ارومیه- دختر واقع شده است. در این توالی، قدیمی‌ترین واحد سنگی کریستال توف است که بر روی آن واحدهای سنگی توف، آندزیت، ماسه‌سنگ، کنگلومرا و سنگ‌آهک قرار می‌گیرند. سنگهای میزبان ماده معدنی در این کانسار، آندزیت و توف است که در آن شکل هندسی ماده معدنی به‌شکل چینه‌کران میباشد. براساس مطالعات کانه‌نگاری، کانی‌ها شامل پیریت، کالکوپیریت، کالکوسیت، مس طبیعی، بورنیت، گالن، کوولیت، دیژنیت و مالاکیت هستند که با مگنتیت و هماتیت همراهی می‌شوند. با توجه به مطالعات کانی‌شناسی، دو نوع دگرسانی فراگیر و مرتبط با کانهزایی در سنگهای آتشفشانی منطقه دیده میشود. دگرسانی پروپیلیتیک شاخص دگرسانی فراگیر است. دگرسانیهای کربناتی، سیلیسی، کلریتی، اپیدوتی و زئولیتی از دگرسانیهای مهم همراه با کانهزایی در این کانسار محسوب می‌شوند. ساخت و بافت ماده معدنی به‌شکل دانهپراکنده، پرکننده فضای خالی، رگه- رگچهای، لامینه‌مانند و جانشینی است. در کانسار مس کهک، دو مرحله مهم برای رخداد کانهزایی قابل تفکیک است. مرحله اول وقوع آتشفشانی و تشکیل پیریت در متن سنگهای میزبان (آندزیت و توف) و ایجاد شرایط احیایی است. مرحله دوم مربوط به دیاژنز و ورود سیالات اکسیدان غنی از مس است که سبب جانشینی مس به‌جای آهن در پیریت و تشکیل سولفیدهای مس و هماتیت و رخداد کانهزایی شده است. کانسار مس کهک، شباهت‌های زیادی را از نظر ویژگی‌های ژئومتری، سنگ میزبان، کانی‌شناسی، ساخت و بافت و الگوی تشکیل با کانسارهای مس تیپ مانتو در دنیا نشان می‌دهد.
زمین شناسی اقتصادی
حسین عباس نیا؛ محمد حسن کریم پور؛ آزاده ملکزاده شفارودی
چکیده
محدوده دامن قر در شمال بردسکن، استان خراسان رضوی، واقع شده و به لحاظ ساختاری بخشی از زون تکنار است. زمین شناسی منطقه شامل سنگهای رسوبی دگرگون شده و متاریولیت های سازند تکنار است که مورد نفوذ دیابازهایی به شکل استوک و دایک قرار گرفته اند. بافت متاریولیت‌ها پورفیری و شامل کوارتز و فلدسپار و بافت دیابازها افتیک و شامل پلاژیوکلاز، ...
بیشتر
محدوده دامن قر در شمال بردسکن، استان خراسان رضوی، واقع شده و به لحاظ ساختاری بخشی از زون تکنار است. زمین شناسی منطقه شامل سنگهای رسوبی دگرگون شده و متاریولیت های سازند تکنار است که مورد نفوذ دیابازهایی به شکل استوک و دایک قرار گرفته اند. بافت متاریولیت‌ها پورفیری و شامل کوارتز و فلدسپار و بافت دیابازها افتیک و شامل پلاژیوکلاز، پیروکسن و هورنبلند است. سن متاریولیت‌ها و دیابازها با استفاده از روش U-Pb در کانی زیرکن به ترتیب 550 میلیون سال (نئوپروتروزوییک) و 8/8 میلیون سال (میوسن) تعیین شد. متاریولیت ها ماهیت پرآلومینوس دارند و در محیط ریفت درون قاره ای تشکیل شده اند. غنی شدگی جزیی عناصر LREE نسبت به HREE و ناهنجاری منفی Eu نشان‌دهنده تشکیل ماگما در عمق پایداری پلاژیوکلاز است. مقادیر 87Sr/86Sr اولیه (700712/0)، 143Nd/144Nd اولیه (511852/0) و میزان εNd I (51/1-)، نشان می دهد که منشأ ماگما از گوشته یا پوسته زیرین است. دیابازها ماهیت تولهایتی و متاآلومینوس داشته و در زون فرورانش تشکیل شده اند. الگوی مسطح عناصر REE این مسئله را تایید می کند. مقادیر 87Sr/86Sr اولیه (710572/0)، 143Nd/144Nd اولیه (512716/0) و میزان εNd I (7/1+)، نشان می دهد که ماگما از ذوب بخشی گوه گوشته ای متاسوماتیزم شده توسط سیالات آزاد شده از اسلب فرورانده شده نشأت گرفته است که ضمن صعود به سمت بالا دچار آغشتگی با پوسته قاره ای شده اند. وجود ماگماتیسم اسیدی نئوپروتروزوییک سازند تکنار که در محیط ریفت تشکیل شده در کنار ماگماتیسم بازیک میوسن که در زون فرورانش به وجود آمده است، دریچه ای از شرایط تکتونوماگمایی زون تکنار را در زمان های مختلف آشکار می کند.
زمین شناسی اقتصادی
بهمن رحیم زاده؛ مهدی موحدنیا
چکیده
رخداد منگنز کامیاران در 20 کیلومتری شمال غرب شهر کامیاران و جنوب استان کردستان واقع شده است. این کانسار به لحاظ ساختاری در زون برخوردی زاگرس-سنندج سیرجان شمالی قرار گرفته و مرتبط با افیولیت های زاگرس است. کانی زایی منگنز بصورت عدسی های منظم دنبال هم در بین واحدهای شیل و چرت رادیولاریتی افیولیت های این منطقه دیده می شود. این پژوهش بر ...
بیشتر
رخداد منگنز کامیاران در 20 کیلومتری شمال غرب شهر کامیاران و جنوب استان کردستان واقع شده است. این کانسار به لحاظ ساختاری در زون برخوردی زاگرس-سنندج سیرجان شمالی قرار گرفته و مرتبط با افیولیت های زاگرس است. کانی زایی منگنز بصورت عدسی های منظم دنبال هم در بین واحدهای شیل و چرت رادیولاریتی افیولیت های این منطقه دیده می شود. این پژوهش بر پایه ارتباطات صحرایی، کانی شناسی و ژئوشیمی صورت گرفته است. مطالعه کانی شناسی و بافتی نشان می دهد کانی های براونیت و اوتکسیت بصورت اولیه و کانی پیرولوزیت بصورت ثانویه مهمترین کانی های منگنز دار کانسار کامیاران هستند. نسبت بالای سیلیسیم و فسیل های رادیولاریتی موجود در چرتهای منگنزدار نشان دهنده تشکیل در اعماق اقیانوس است. نسبت متغیر Mn/Fe و نسبت بالای عناصر ردیاب مانند باریم و استرانسیم تاثیر منشاء سیالات گرمابی را پیشنهاد می دهد. با این وجود، وجود فسیل های رادیولاریتی، نهشت لایه مانند و برخی ویژگی های ژئوشیمایی تاثیر منشاء رسوبی را نیز پیشنهاد می دهد
زمین شناسی اقتصادی
سیمیندخت یونسی؛ محمدرضا حسین زاده؛ محسن مؤید
چکیده
کانی‌شناسی منطقه اکسیدان به عنوان اثری از اقلیم گذشته، نشانگر رخداد فرایندهای غنی‌شدگی برونزاد در کانی‌سازی Zn-Cu-(Pb-Bi-Ag) ماهور در لوت مرکزی، طی دو مرحله است: در مرحله اول که فرایندهای برونزاد در اثر آبهای جوی طی اقلیم خشک الیگوسن تا میوسن بالایی رخ داده است، کلاهک شسته‌شده شامل ژاروسیت، ناتروژاروسیت و گوتیت زیاد با نسبت‌های متغیر ...
بیشتر
کانی‌شناسی منطقه اکسیدان به عنوان اثری از اقلیم گذشته، نشانگر رخداد فرایندهای غنی‌شدگی برونزاد در کانی‌سازی Zn-Cu-(Pb-Bi-Ag) ماهور در لوت مرکزی، طی دو مرحله است: در مرحله اول که فرایندهای برونزاد در اثر آبهای جوی طی اقلیم خشک الیگوسن تا میوسن بالایی رخ داده است، کلاهک شسته‌شده شامل ژاروسیت، ناتروژاروسیت و گوتیت زیاد با نسبت‌های متغیر و مقدار کمی هماتیت و گوگرد همراه دگرسانی آرژیلی برونزاد با کانیهای کوارتز، آلونیت، کائولینیت، مونت‌موریلونیت و ژیپس تشکیل شده است. در پاسخ به خنثی‌شدن محلول‌های برونزاد در آن اقلیم، اسمیت‌زونیت و مالاکیت فراوان همراه با نئوتوسیت، گرینوکیت و یا هاولئیت و کمی آزوریت، کانیهای سیلیکاتی، فسفاتی و آرسناتی در منطقه غنی‌شده اکسیدی نهشته شدهاند و غنی‌شدگی سولفیدی نابالغ ایجاد شده است. در مرحله دوم، آتاکامیت، پاراتاکامیت و کریزوکولا از واکنش شورابه‌ها و اکسیدهای مس پیشین بعد از آغاز اقلیم بسیار خشک در پلیوسن، نهشته شده و از آن زمان تا به حال حفظ شده است. ویژگی‌های کانی‌شناسی کلاهک شسته‌شده در ماهور رهیافتی بر نوع کانه‌ها و دگرسانی درونزاد فراهم می‌کند و نشان می‌دهد اسید کافی برای شستشوی مؤثر مس تأمین نشده است و بنابراین، غنی‌شدگی کالکوسیتی گسترده در زیر سطح ایستابی را پیشنهاد نمی‌کند. تفسیری که کانی‌شناسی منطقه اکسیدان نیز گویای آن است و نتایج گمانه‌های اکتشافی نیز آن را تأیید میکنند. با توجه به نوع کانی‌سازی ماهور و رخداد کانی‌سازی‌های مشابه در منطقه، بررسی جامع منطقه اکسیدان و نقشه‌کردن کلاهک‌های شسته‌شده در مقیاس کانسار و ناحیه‌ای می‌تواند به عنوان ابزار اکتشافی مناسبی برای کانی‌سازی‌های پنهان به کار گرفته شود.
زمین شناسی اقتصادی
حسینعلی تاج الدین؛ ابراهیم راستاد؛ عبدالمجید یعقوب پور؛ محمد محجل؛ ریچارد گلدفارب
چکیده
کانسار سولفید تودهای غنی از طلا (و نقره) باریکا، در 18 کیلومتری خاور شهرستان سردشت، در شمال باختر پهنه دگرگونه سنندج-سیرجان قرار دارد. واحدهای سنگی رخنمون یافته در محدوده باریکا، مجموعهای از سنگهای آتشفشان- رسوبی دگرگون شده شامل فیلیت، اسلیت، آندزیت و توفیت‌های کرتاسه میباشند. کانسار باریکا، از دو بخش کانسنگ چینه‌سان و پهنه ...
بیشتر
کانسار سولفید تودهای غنی از طلا (و نقره) باریکا، در 18 کیلومتری خاور شهرستان سردشت، در شمال باختر پهنه دگرگونه سنندج-سیرجان قرار دارد. واحدهای سنگی رخنمون یافته در محدوده باریکا، مجموعهای از سنگهای آتشفشان- رسوبی دگرگون شده شامل فیلیت، اسلیت، آندزیت و توفیت‌های کرتاسه میباشند. کانسار باریکا، از دو بخش کانسنگ چینه‌سان و پهنه استرینگر تشکیل شده است که در واحد متاآندزیت میزبان شدهاند. بر اساس مطالعات میانبارهای سیال بر روی نمونه‌های کوارتز (پهنه استرینگر) و باریت (کانسنگ چینه‌سان) در کانسار باریکا، دمای همگون شدگی سیالات کانه-ساز در بازه 132 تا 283 درجه سانتیگراد و شوری آنها 4/1 تا 6/9 درصد وزنی معادل NaCl اندازه‌گیری شده است که نزدیک به شوری آب دریاست. این مطالعه نشان می‌دهد که سرد شدن سیالات گرمابی کانه‌دار، که در اثر اختلاط با آب دریا رخ داده است، یکی از فرایندهای مهم در نهشت کانسنگ‌های باریکا بوده است. مقدار δ34S برای کانه‌های سولفیدی (پیریت، اسفالریت و گالن) موجود در بخش‌های مختلف پهنه استرینگر، تغییرات محدودی در بازه 8/0- تا 6/5+ در هزار را نشان داده و در محدوده کانسارهای سولفیدی آتشفشانزاد قرار می‌گیرند. همچنین این مقادیر از ترکیبات δ34S نشان می‌دهد که مشابه با بیشتر کانسارهای آتشفشانزاد نوع کوروکو، گوگرد سازنده کانه‌های سولفیدی از سنگهای آندزیتی کمرپایین منشأ گرفته‌اند. دماهای ایزوتوپی برای دوازه جفت کانه همزیست گالن-اسفالریت و گالن پیریت در محدوده 146 تا 293 درجه سانتیگراد محاسبه شده است که با دماهای حاصل از مطالعات میانبارهای سیال منطبق میباشد.
زمین شناسی اقتصادی
میثم نیک فرجام؛ اردشیر هزارخانی؛ کاوه پازند
چکیده
منطقه موردمطالعه (ورقه یکصد هزار ورزقان) در استان آذربایجان شرقی و در زون اهر- ارسباران واقع است. این منطقه شاهد ماگماتیسم گسترده بوده که نتیجه آن وجود کانسارهای پراهمیتی نظیر مس سونگون در این منطقه میباشد. با توجه به اهمیت منطقه موردمطالعه ازنظر کانی‌سازی مس- مولیبدن پورفیری، از روشهای ساختاری مانند روشهای چندفرکتال ...
بیشتر
منطقه موردمطالعه (ورقه یکصد هزار ورزقان) در استان آذربایجان شرقی و در زون اهر- ارسباران واقع است. این منطقه شاهد ماگماتیسم گسترده بوده که نتیجه آن وجود کانسارهای پراهمیتی نظیر مس سونگون در این منطقه میباشد. با توجه به اهمیت منطقه موردمطالعه ازنظر کانی‌سازی مس- مولیبدن پورفیری، از روشهای ساختاری مانند روشهای چندفرکتال جهت تعیین بیهنجاریهای ژئوشیمیایی عناصر مس و مولیبدن، به‌عنوان عناصر شاخص این کانسارها استفاده شد تا برتری این روشها بر یکدیگر مشخص شود. در این مقاله از دو روش C-A (عیار- مساحت) و N-S (اندازه- تعداد) که از روشهای چندفرکتال میباشند، جهت تفکیک بیهنجاریهای ژئوشیمیایی از زمینه استفاده گردید و با استفاده از ماتریس logratio مشخص گردید که روش عیار- مساحت از دقت بیشتری در همپوشانی آنومالیها با کانسارهای مس پورفیری دارد. بدین منظور ابتدا حوضههای مربوط به 1067 نمونه رسوب آبراههای با استفاده از مدل ارتفاع دیجیتالی و الگوریتم PFS (Priority-First-Search)، ترسیم گشتند. در روش C-A، تعداد چهار جامعه برای هر دو عنصر مس و مولیبدن شناسایی شد. همین‌طور برای روش N-S، تعداد چهار جامعه برای مس و پنج جامعه برای عنصر مولیبدن به دست آمد. در هر دو روشهای انجام شده به‌خوبی میتوان مطابقت مکانهای بیهنجار را با کانسارهای شناخته شده موجود نظیر کانسار سونگون، مشاهده کرد که با توجه به راستی آزمایی انجام شده، روش عیار- مساحت از دقت بیشتری برخوردار میباشد. همچنین میتوان نقش جنس سنگ را که یکی از فاکتورهای مهم در شناسایی کانسارهای پورفیری است، در مکانهای ناهنجار به‌خوبی مشاهده کرد.
زمین شناسی اقتصادی
فتانه پورمحمد؛ حسین کوهستانی؛ امیرمرتضی عظیم زاده؛ قاسم نباتیان؛ میرعلی اصغر مختاری
چکیده
رخداد معدنی آهن میانج در پهنه فلززایی تکاب- انگوران- تخت‌سلیمان و در فاصله 100 کیلومتری جنوب‌باختر زنجان واقع شده است. کانهزایی آهن در این منطقه به‌صورت عدسی‌شکل و هم‌روند با برگ-وارگی درون واحدهای شیستی و متاتوف ریولیتی (معادل سازند کهر) رخ داده است. براساس مطالعات کانه‌نگاری، مگنتیت کانی معدنی و کوارتز کانی باطله را در میانج ...
بیشتر
رخداد معدنی آهن میانج در پهنه فلززایی تکاب- انگوران- تخت‌سلیمان و در فاصله 100 کیلومتری جنوب‌باختر زنجان واقع شده است. کانهزایی آهن در این منطقه به‌صورت عدسی‌شکل و هم‌روند با برگ-وارگی درون واحدهای شیستی و متاتوف ریولیتی (معادل سازند کهر) رخ داده است. براساس مطالعات کانه‌نگاری، مگنتیت کانی معدنی و کوارتز کانی باطله را در میانج تشکیل میدهند. بافت کانه‌ها از نوع دانهپراکنده، لایه‌ای، لامینه‌ای، تودهای، رگه- رگچهای و جانشینی است. سه مرحله کانهزایی در در رخداد معدنی میانج قابل تفکیک است. کانهزایی مرحله اول به‌صورت مگنتیت‌های دانهپراکنده، لامینه‌ای و عدسی‌شکل چینه‌سان و چینه‌کران هم‌روند با برگ‌وارگی واحدهای میزبان دیده میشود. مرحله دوم کانهزایی با چین‌خوردگی نوارهای کانه‌دار و ریزساختارهای سیگما و بودینشدگی در بلورهای مگنتیت، رشد سایه فشاری کوارتز و دورزدن برگ‌وارگی در اطراف بلورهای مگنتیت و تبلور مجدد بلورهای کوارتز و مگنتیت مشخص میشود. کانهزایی مرحله سوم با رگه-رگچه‌های تأخیری کوارتزی مشخص می-شود که مراحل قبلی کانهزایی را قطع کرده است. بررسی الگوی تغییرات عناصر کمیاب خاکی بهنجارشده به کندریت در سنگهای میزبان فاقد کانهزایی و بخش‌های کانه‌دار بیانگر تهی‌شدگی این عناصر در بخش‌های کانه‌دار است. این امر بیانگر تحرک این عناصر توسط سیالات اکسیدی کلر و فلوئوردار است که سبب شستشو و حمل آنها از بخش‌های کانهزایی شدهاند. ویژگی‌های رخداد معدنی میانج با کانسارهای آهن نوع آتشفشانی-رسوبی دگرگون و دگرشکل‌شده قابل مقایسه است.
زمین شناسی اقتصادی
سیران یوسفی؛ مسعود علیپوراصل
چکیده
منطقه زرندیه در 42 کیلومتری شمال شرق ساوه (استان مرکزی) و در بخش تقریباً شمالی کمربند ماگمایی ارومیه – دختر واقع شده است. سنگ میزبان کانی‌سازی در این منطقه، سنگهای آندزیتی ائوسن و سنگهای دیوریتی و گابرویی اولیگو-میوسن است. مطالعات زمین-شیمی نشان می‌دهد که ماگمای سازنده سنگهای آذرین منطقه از نوع کالک آلکالن، متاآلومین و مرتبط ...
بیشتر
منطقه زرندیه در 42 کیلومتری شمال شرق ساوه (استان مرکزی) و در بخش تقریباً شمالی کمربند ماگمایی ارومیه – دختر واقع شده است. سنگ میزبان کانی‌سازی در این منطقه، سنگهای آندزیتی ائوسن و سنگهای دیوریتی و گابرویی اولیگو-میوسن است. مطالعات زمین-شیمی نشان می‌دهد که ماگمای سازنده سنگهای آذرین منطقه از نوع کالک آلکالن، متاآلومین و مرتبط با کمان آتشفشانی حاشیه قارهای است. کانی‌سازی اغلب به شکل رگه، رگچهای و برشیشدن در سنگهای دیوریتی و گابرویی مشاهده میشود. کالکوپیریت، کانه اصلی کانسار است و بوسیله پیریت، بورنیت، اولیژیست، کالکوسیت، کوولیت، نئوتوسیت، مس خالص، مالاکیت، آزوریت، کریزوکولا، گوتیت و لیمونیت همراهی میشود. عیار مس در نمونه‌های کانسنگ از 04/0 تا 7/1 درصد (متوسط 40/0 درصد) تغییر می‌کند. تحلیل آماری داده-های ژئوشیمیایی نمونه‌های مینرالیزه به روش پیرسن نشان می‌دهد که Cu بیشترین همبستگی را به ترتیب با عناصر Ag، As، Zn، Cd و Pb دارد. مطالعات میکروترمومتری میانبارهای سیال متوسط دمای همگنشدگی را °C195 و متوسط شوری را 23 درصد وزنی معادل نمک طعام نشان می‌دهد. کانی‌زایی مس زرندیه قرابت نزدیکی با کانسارهای مس رگه‌ای گرمابی دارد.
زمین شناسی اقتصادی
محمد معانی جو؛ آزاده میرزائی
چکیده
کانی‌سازی‌های فلوریت باقرآباد و دره‌بادام واقع در جنوب‌شرق محلات (استان مرکزی) به صورت رگه‌ای و هم‌راستا باهم، با روند شرقی-غربی در میزبان اسلیت و فیلیت‌های سازند شمشک (ژوراسیک زیرین) رخ داده است. فلوریت کانی اصلی رگه‌ها بوده و کوارتز، باریت، کلسیت، دولومیت، پیریت، کالکوپیریت، گوتیت و کوولیت کانیهای فرعی کانسارها هستند. توزیع ...
بیشتر
کانی‌سازی‌های فلوریت باقرآباد و دره‌بادام واقع در جنوب‌شرق محلات (استان مرکزی) به صورت رگه‌ای و هم‌راستا باهم، با روند شرقی-غربی در میزبان اسلیت و فیلیت‌های سازند شمشک (ژوراسیک زیرین) رخ داده است. فلوریت کانی اصلی رگه‌ها بوده و کوارتز، باریت، کلسیت، دولومیت، پیریت، کالکوپیریت، گوتیت و کوولیت کانیهای فرعی کانسارها هستند. توزیع عناصر خاکی کمیاب در فلوریت‌های هر دو رگه نشان می‌دهد که فلوریت‌های بنفش، بی‌رنگ و خاکستری در مراحل اولیه کانی‌زایی همراه با غنی‌شدگی LREEs (حاصل هضم و جانشینی سنگ دیواره) و انواع فلوریت آبی در مراحل تاخیری کانی‌زایی همراه با غنی‌شدگی MREEs و HREEs تشکیل شدهاند. به منظور تشخیص ژنز فلوریت، نمودار نسبت‌های Tb/La در مقابل Tb/Ca و همچنین نسبت‌های Y/Ho، مورد استفاده قرار گرفت و همه نمونه‌ها منشأ گرمابی را برای فلوریت‌های کانسارهای باقرآباد و دره‌بادام به اثبات می‌رسانند. وجود بی‌هنجاری Eu منفی در تمامی نمونه‌های فلوریت کانسارهای باقرآباد ودره‌بادام می‌تواند ناشی از تشکیل فلوریت در دماهای بیش ازC °200 باشد. افزون بر این، تهی-شدگی Ce در فلوریت‌های هر دو منطقه گویای تشکیل آنها از یک سیال کاهیده است، که حضور کانیهای سولفیدی پیریت و کالکوپیریت در منطقه مؤید این مطلب است.
زمین شناسی اقتصادی
پوریا محمودی محمودی؛ ابراهیم راستاد؛ عبدالرحمان رجبی؛ مهران مرادپور
چکیده
کانسار روی- سرب (باریت) هفتسواران شرقی به سن کرتاسه تحتانی، در منطقه معدنی اراک، در محیط کششی حوضه پشت قوسی ملایر- اصفهان تشکیل شده است. کانهزایی در کانسار هفتسواران شرقی در دو افق مجزا رخ داده است. افق اول یا افق اصلی کانهزایی در بخش فوقانی واحد آهکی KLلایه و افق دوم در آهکهای نازک‌لایه واحد Ksh,m تشکیل شده است. ساخت ...
بیشتر
کانسار روی- سرب (باریت) هفتسواران شرقی به سن کرتاسه تحتانی، در منطقه معدنی اراک، در محیط کششی حوضه پشت قوسی ملایر- اصفهان تشکیل شده است. کانهزایی در کانسار هفتسواران شرقی در دو افق مجزا رخ داده است. افق اول یا افق اصلی کانهزایی در بخش فوقانی واحد آهکی KLلایه و افق دوم در آهکهای نازک‌لایه واحد Ksh,m تشکیل شده است. ساخت و بافت ماده معدنی جانشینی، تودهای و رگه- رگچهای و دگرسانیهای اصلی آن دولومیتی، سیلیسی و کلسیتی است. کانیهای سولفیدی کانسار شامل اسفالریت، گالن، کالکوپیریت، تترائدریت، پیریت، بورنیت، کالکوسیت و کولیت و کانیهای باطله آن کوارتز، کلسیت و دولومیت هستند. مطالعات کاتدولومینسانس روی کانیهای کربناته نشان‌دهنده تشکیل سه نسل دولومیت و یک نسل کلسیت است. نسل اول دولومیتها همراه با کانهزایی ضعیف و نسل دوم، دولومیتهای غنی از آهن هستند که کانهزایی مرحله اصلی را همراهی میکنند. دولومیتهای تأخیری نسل سوم، همراه با کلسیت هستند و مراحل مختلف کانهزایی را قطع میکنند. حضور پیریت فرامبوییدال همراه با اسفالریت و گالن در زمینه آن و باریتهای ریز خودشکل، حاکی از رخداد کانهزایی در مراحل رسوب‌گذاری و ابتدای دیاژنز اولیه در نزدیک کف دریاست. در ادامه، مرحله اصلی کانهزایی با گسترش بافت جانشینی سولفیدهای درشت‌بلور نسل دوم به جای سولفیدهای نسل اول در زیر کف دریا مشخص میشود. با توجه به تشکیل کانهزایی هفتسواران شرقی در محیط زمینساختی کششی، سنگ میزبان آهک تودهای و رخداد کانهزایی به‌صورت جانشینی در زیر کف دریا در طی دیاژنز، میتوان این کانسار را همانند کانسارهای نوع ایرلندی در نظر گرفت.
زمین شناسی اقتصادی
قدرت اله رستمی پایدار
چکیده
کانسار طلای زرشوران در شمال غرب ایران در یک منطقه تاریخی معدنکاری طلا و آرسنیک در زون زمین‌ساختاری سنندج- سیرجان واقع شده است. این محدوده عمدتاً از سنگهای پرکامبرین تشکیل شده است. تزریق توده‌های گرانیتوئیدی الیگومیوسن در سازندهای پرکامبرین که سنگ درونگیر کانی‌سازی طلا میباشند باعث دگرسانی شدید، میلونیتی‌شدن و کانهزایی طلا ...
بیشتر
کانسار طلای زرشوران در شمال غرب ایران در یک منطقه تاریخی معدنکاری طلا و آرسنیک در زون زمین‌ساختاری سنندج- سیرجان واقع شده است. این محدوده عمدتاً از سنگهای پرکامبرین تشکیل شده است. تزریق توده‌های گرانیتوئیدی الیگومیوسن در سازندهای پرکامبرین که سنگ درونگیر کانی‌سازی طلا میباشند باعث دگرسانی شدید، میلونیتی‌شدن و کانهزایی طلا شدهاند. هدف مطالعه حاضر جداسازی زون‌های کانهزایی طلا با استفاده از تکنیک‌های فراکتالی عیار- تعداد (C-N) و عیار- حجم (C-V) است، که بر اساس داده‌های 44 گمانه حفاری و 5800 نمونه آنالیز شده است. در ابتدا نمودار لگاریتمی طلا برای هر کدام از مدل‌های مذکور ترسیم گردید. پنج زون کانهزایی طلا با استفاده از مدل فرکتال عیار-تعداد و چهار زون کانهزایی با استفاده از مدل فرکتال عیار- حجم مشخص گردید که بترتیب نشان‌دهنده شدت کانهزایی در سنگ دیواره، زون ضعیف، متوسط، بالا و زون بسیار غنی شده است. مدل‌های سه بعدی (3D) زمین‌شناسی و فرکتالی بدست آمده نشان می‌دهد که زون‌های با کانهزایی پایین در اکثر نقاط کانسار رخ داده است که اغلب مربوط به واحد سنگی ایمان‌خان است. علاوه بر این، بر اساس مدل‌های بررسی شده و محاسبه ماتریس میزان همپوشانی، مناطق با کانهزایی متوسط، بالا و زون غنی‌شده به ترتیب دارای انطباق خوبی با واحد ژاسپروئید، سنگ آهک چالداغ و واحد شیل زرشوران را نشان می‌دهد.
زمین شناسی اقتصادی
حسین کوهستانی؛ میر علی اصغر مختاری
چکیده
رخداد معدنی تشویر در 75 کیلومتری شمال‌خاور زنجان و در زیرپهنه طارم-هشتجین قرار دارد. کانهزایی به‌صورت رگه-رگچه‌های سیلیسی کانه‌دار درون توف‌ها و گدازههای آندزیتی ائوسن (معادل سازند کرج) رخ داده است. کالکوسیت، کالکوپیریت و گالن، کانه‌های فلزی و کوارتز، کلسیت و کلریت کانیهای باطله در تشویر هستند. بافت کانه‌ها و مواد باطله شامل ...
بیشتر
رخداد معدنی تشویر در 75 کیلومتری شمال‌خاور زنجان و در زیرپهنه طارم-هشتجین قرار دارد. کانهزایی به‌صورت رگه-رگچه‌های سیلیسی کانه‌دار درون توف‌ها و گدازههای آندزیتی ائوسن (معادل سازند کرج) رخ داده است. کالکوسیت، کالکوپیریت و گالن، کانه‌های فلزی و کوارتز، کلسیت و کلریت کانیهای باطله در تشویر هستند. بافت کانه‌ها و مواد باطله شامل رگه-رگچهای، بِرشی، دانهپراکنده، جانشینی، بازماندی، گل‌کلمی، قشرگون، دندان‌سگی و پَرمانند است. چهار مرحله کانهزایی در تشویر قابل تشخیص است. این مراحل با ته‌نشست کوارتز- کالکوسیت- کالکوپیریت- گالن در رگه‌ها و سیمان گرمابی بِرش‌ها (مرحله اول) آغاز و با رگچه‌های منفرد و دسته‌رگچه‌های نیمه‌موازی تا متقاطع کوارتز (مرحله دوم)، بافت رگه-رگچهای و شکافه پُرکن کلسیت (مرحله سوم) و کلریت (مرحله چهارم) ادامه می‌یابد. دگرسانی گرمابی شامل بخش‌های سیلیسی، آرژیلی، کربناتی و کلریتی میباشد. در خارج از پهنه‌های کانه‌دار، دگرسانی از نوع پروپلیتی است. شباهت الگوی بهنجارشده عناصر کمیاب خاکی در رگه‌های کانه‌دار و سنگهای میزبان بیانگر ارتباط زایشی آنها است. غنی‌شدگی عناصر کانه‌ساز (Ag, Cu, Pb, Zn) در بخش‌های کانه‌دار بیانگر شسته‌شدن عناصر از سنگهای میزبان به‌درون بخش‌های کانه‌دار میباشد. ویژگی‌های رخداد معدنی تشویر با کانسارهای اپی‌ترمال فلزات پایه (نقره) نوع سولفیداسیون حدواسط قابل مقایسه است. کانهزایی در منطقه تشویر و دیگر کانه‌زایی‌های اپی‌ترمال در زیرپهنه طارم- هشتجین محصول فعالیت‌های گرمابی مرتبط با فعالیت‌های ماگمایی ائوسن پایانی بوده و توسط ساختارهای گسلی کنترل می‌شوند. از این رو، بررسی واحدهای آتشفشانی و آتشفشانی- رسوبی دگرسان‌شده ائوسن به‌ویژه در نزدیکی توده‌های گرانیتوئیدی و ساختارهای گسلی، از نظر اکتشاف کانه‌زایی‌های اپی‌ترمال در زیرپهنه طارم- هشتجین حائز اهمیت هستند.
زمین شناسی اقتصادی
شیرین فتاحی؛ احمد جهانگیری؛ فرهاد ملک قاسمی؛ سیدحسن طباطبایی
چکیده
چکیده ذخیره‌ی آرسنیک قزل بلاغ در هشترود ، فاصله‌ی 120 کیلومتری جنوب خاور تبریز، قرار دارد. در محدوده‌ی مورد مطالعه، تأثیر گنبد‌های داسیتی سهند بر روی آهکهای ماسه‌ای و ماسه‌سنگ‌های سازند قم به سن الیگومیوسن و واحدهای پیروکلاستیک به سن میوسن، منجر به تشکیل انواع دگرسانیهای سیلیسی، فیلیک، آرژیلیک حدواسط، آرژیلیک پیشرفته و دولومیتی ...
بیشتر
چکیده ذخیره‌ی آرسنیک قزل بلاغ در هشترود ، فاصله‌ی 120 کیلومتری جنوب خاور تبریز، قرار دارد. در محدوده‌ی مورد مطالعه، تأثیر گنبد‌های داسیتی سهند بر روی آهکهای ماسه‌ای و ماسه‌سنگ‌های سازند قم به سن الیگومیوسن و واحدهای پیروکلاستیک به سن میوسن، منجر به تشکیل انواع دگرسانیهای سیلیسی، فیلیک، آرژیلیک حدواسط، آرژیلیک پیشرفته و دولومیتی شدن به همراه کانی‌سازی آرسنیک شده است. به‌نظر می‌رسد کانی‌سازی آرسنیک در دو مرحله اصلی رخ داده است: 1) کانی‌سازی پیریت± کالکوپیریت ± آرسنوپیریت که منطبق با هاله‌ی دگرسانی فیلیک بوده است. میتوان گفت که سیال مسئول کانهزایی در این مرحله دارای حرارت بالاتر (حدود 250 درجه‌ی سانتیگراد) و fS2 بین 15- 10 تا 20- 10 بوده است و 2) پیریت± آرسنیک خالص ± رآلگار± اورپیمنت± گالن ± استیب‌نیت که منطبق با هاله‌ی دگرسانی رسی حدواسط و پیشرفته میباشند. سیال گرمابی در این مرحله دارای حرارت پایین‌تر (تقریباً بین 180 تا 210 درجه‌ی سانتیگراد) و 8/7- 10 تا 13- 10 fS2= بوده است. این مجموعه توسط هماتیت، دیاسپور، کائولینیت، آلونیت و آرسنولیت همراهی میشود. همچنین میانگین عیار آرسنیک در زون فیلیک 655 ppm و در انواع زون‌های آرژیلیک 11930 ppm میباشد. محاسبات تغییرات جرم نمایانگر غنی‌شدگی بسیاری از عناصر فلزی همچون As، Sb، Hg، Ag و Au در محدوده مطالعاتی بوده است. با توجه به مطالعات ژئوشیمیایی، میتوان گفت عناصر As، Hg و Sb می‌توانند به عنوان ردیاب کانی‌سازی احتمالی مس پورفیری و طلا در محدوده مطالعاتی در نظر گرفته شوند.
زمین شناسی اقتصادی
رضا قزلباش؛ عباس مقصودی
چکیده
ورقه ورزقان که در بخش شمال باختری کمربند ماگمایی ارسباران قرار گرفته است، یکی از مناطق امیدبخش کانی‌زایی مس پورفیری در کشور بوده و کانسارهای مس پورفیری در رده‌بندی جهانی نظیر کانسار مس- مولیبدن سونگون را در خود جای داده است. هدف اصلی این پژوهش، تلفیق لایه‌های اکتشافی شاهد مختلف شامل ژئوشیمی، آلتراسیون و زمین‌شناسی برای مدل‌سازی ...
بیشتر
ورقه ورزقان که در بخش شمال باختری کمربند ماگمایی ارسباران قرار گرفته است، یکی از مناطق امیدبخش کانی‌زایی مس پورفیری در کشور بوده و کانسارهای مس پورفیری در رده‌بندی جهانی نظیر کانسار مس- مولیبدن سونگون را در خود جای داده است. هدف اصلی این پژوهش، تلفیق لایه‌های اکتشافی شاهد مختلف شامل ژئوشیمی، آلتراسیون و زمین‌شناسی برای مدل‌سازی پتانسیل معدنی (MPM) است. به همین منظور، در گام نخست، مقادیر پیوسته 6 لایه اکتشافی شاهد به عنوان معیارهای اصلی (نقشه ژئوشیمیایی مربوط به مقادیر PC1، نقشه‌های فاصله از آلتراسیون‌های هیدروترمال آرژیلیک، فیلیک و اکسید آهن، نقشه فاصله از توده‌های نفوذی الیگو- میوسن و نقشه چگالی گسل) با استفاده از روش فرکتال عیار- مساحت به کلاس‌های مناسب تقسیم شد و سپس لایه‌های گسسته، با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و تکنیک اولویت‌بندی با شباهت به راه حل ایده‌آل (TOPSIS) برای تولید نقشه نهایی پتانسیل مس پورفیری در بخش مرکزی ورقه ورزقان با یکدیگر تلفیق شدند. در نهایت جهت ارزیابی توانایی روش به کار گرفته شده برای شناسایی نواحی امیدبخش در منطقه مورد مطالعه و با استفاده از رخدادهای کانی‌زایی شناخته شده، منحنی نرخ موفقیت ترسیم شد که این منحنی توانایی بالای روش ترکیبی AHP-TOPSIS را در مدل‌سازی نواحی امیدبخش مربوط به کانی‌زایی مس پورفیری اثبات می‌کند.
زمین شناسی اقتصادی
ساسان ملکی؛ علی اصغر کلاگری؛ کمال سیاه چشم؛ سعید علیرضایی
چکیده
کانسار آهن خاک‌سرخ در باختر شهرستان ندوشن در استان یزد قرار گرفته است. سنگ میزبان کانهزایی، واحدهای آهکی و سنگ آهک دولومیتی شده تریاس بالایی- ژوراسیک است که مورد نفوذ توده‌های گرانیتوییدی الیگومیوسن قرار گرفته‌اند. کانی‌زایی آهن شامل مگنتیت بوده و سرپانتین باطله اصلی کانسنگ است. کانیهای پهنه اسکارن عبارتند از دیوپسید، گارنت، ...
بیشتر
کانسار آهن خاک‌سرخ در باختر شهرستان ندوشن در استان یزد قرار گرفته است. سنگ میزبان کانهزایی، واحدهای آهکی و سنگ آهک دولومیتی شده تریاس بالایی- ژوراسیک است که مورد نفوذ توده‌های گرانیتوییدی الیگومیوسن قرار گرفته‌اند. کانی‌زایی آهن شامل مگنتیت بوده و سرپانتین باطله اصلی کانسنگ است. کانیهای پهنه اسکارن عبارتند از دیوپسید، گارنت، ترمولیت، سرپانتین، فلوگوپیت و اپیدوت. شاخص‌های کانی‌زایی در این منطقه عبارتند از وجود سرپانتین به عنوان کانی باطله اصلی، وجود واحدهای ماسه‌سنگ هورنفلسی میان توده‌های نفوذی و واحدهای سنگ‌آهک اسکارنی شده، وجود سولفیدهای Fe-Ni-Co-As، بالا بودن مقادیر Co, As, Zn و Mn در نتایج تجزیه شیمیایی مگنتیت و روندهای افزایش عیار Fe و کاهش میزان Mg مگنتیت در نتایج مینرال شیمی هم در مقیاس بلوری و هم در مقیاس کانسار. بر پایه ترکیب عناصر اصلی و جزیی وجود دو نسل مگنتیت مشهود بوده و ترکیب مگنتیت افزایش Fe و کاهش Al, Mg و Ti را تحت تأثیر فرایندهای تعادل دوباره نشان می‌دهد. نتایج داده‌های ژئوشیمی به خوبی با شاخص‌های مگنتیت تیپ گرمابی و اسکارن مطابقت دارد، از جمله مقادیر پایین Cr (کمتر از ppm 10)، مقادیر بالای Mg (2/2 تا 5/7 درصد)، مقادیر پایین TiO2 (01/0 تا 3/0 درصد)، مقادیر پایین و کمتر از حد تشخیص دستگاهی عناصر ناسازگار در ساختار مگنتیت، مانند Ag (کمتر از ppm 1)، Mo (کمتر از ppm 1) و Na (کمتر از 1/0 درصد)، و همبستگی مثبت آشکار بین Al و V در ترکیب مگنتیت. نمودارهای نسبت (wt% Ca+Al+Mn)/(wt% Ti+V) و نسبت TiO2/V2O5 برای داده‌های ژئوشیمی تأیید میکنند که کانهزایی در این محدوده از نوع کانسارهای اسکارنی است.
زمین شناسی اقتصادی
حسینعلی تاج الدین؛ سجاد حسنخانلو؛ محمد محجل
چکیده
کانسار باریت عبدالصمدی، در 80 کیلومتری شمال خاور مریوان، در شمال باختر پهنه دگرگونی سنندج- سیرجان واقع است. واحدهای سنگی رخنمون یافته در محدوده کانسار، مجموعه ای از سنگ های آتشفشانی- رسوبی دگرگون شده با سن کرتاسه پایانی هستند که عمدتاً از واحدهای آندزیت، شیل آهکی و آهک دگرگون شده تشکیل شده اند. این کانسار از دو بخش چینه سان و ...
بیشتر
کانسار باریت عبدالصمدی، در 80 کیلومتری شمال خاور مریوان، در شمال باختر پهنه دگرگونی سنندج- سیرجان واقع است. واحدهای سنگی رخنمون یافته در محدوده کانسار، مجموعه ای از سنگ های آتشفشانی- رسوبی دگرگون شده با سن کرتاسه پایانی هستند که عمدتاً از واحدهای آندزیت، شیل آهکی و آهک دگرگون شده تشکیل شده اند. این کانسار از دو بخش چینه سان و استرینگر تشکیل شده است. بخش چینه سان کانسار، متشکل از یک عدسی باریتی همراه با کانه های سولفیدی است که بر روی آندزیت های دگرگون (و دگرسان) شده (بخش استرینگر) و در زیر آن واحد شیل آهکی قرار دارد. کانه های سولفیدی ساده و شامل پیریت، اسفالریت، گالن، کالکوپیریت و تتراهدریت-تنانتیت هستند. ساخت و بافت های مشاهده شده در بخش چینه سان کانسار، توده ای، نواری، کلوفرم، فرامبوییدال و دانه پراکنده است، که نهشت کانسار بر روی کف دریا را نشان می دهند. بخش استرینگر، که در آندزیت‌های کمرپایین عدسی باریتی قرار دارد، یک پهنه دگرسان شده است که توسط مجموعه ای از رگه و رگچه های کوارتز- باریتی سولفیددار (پیریت و اسفالریت) قطع شده است. بر اساس مطالعات میانبارهای سیال، که بر روی نمونه های باریتی بخش چینه سان انجام شد، دمای همگنشدگی سیالات کانه ساز، در بازه 115 تا 215 درجه سانتی گراد و شوری آنها از 21/0 تا 86/5 درصد وزنی معادل NaCl اندازه گیری شده است. بر این اساس، سرد شدن سیالات گرمابی کانه دار، یکی از فرایندهای مهم در نهشت بخش چینه سان کانسار بوده است. این پژوهش نشان می دهد که کانسار باریت عبدالصمدی شکل ناقص و تکامل نیافته از یک کانسار تیپ کوروکو است که تنها بخش کانسنگ سیاه در آن تشکیل شده است. این کانسار بعد از تشکیل، دچار دگرگونی و دگرشکلی شده و تغییرات محسوسی را در ساخت و بافت کانه ها پذیرا شده است.
زمین شناسی اقتصادی
مهین ذوالفقاری؛ قاسم نباتیان؛ امیر مرتضی عظیم زاده؛ مریم هنرمند؛ پیمان عزیزی
چکیده
کانسار مس- روی- سرب پیرقشلاق در پهنه ی ایران مرکزی، در استان زنجان و در شمال خاور شهرستان ماهنشان واقع شده است. سازند کهر با سن پرکامبرین به عنوان قدیمی ترین واحد منطقه به شمار می رود که توسط مجموعه ای از دایک های گرانیتی قطع شده است. کانه زایی مس- روی- سرب پیرقشلاق عمدتاً به صورت صفحه ای شکل بوده و در درون واحدهای ماسه سنگ ...
بیشتر
کانسار مس- روی- سرب پیرقشلاق در پهنه ی ایران مرکزی، در استان زنجان و در شمال خاور شهرستان ماهنشان واقع شده است. سازند کهر با سن پرکامبرین به عنوان قدیمی ترین واحد منطقه به شمار می رود که توسط مجموعه ای از دایک های گرانیتی قطع شده است. کانه زایی مس- روی- سرب پیرقشلاق عمدتاً به صورت صفحه ای شکل بوده و در درون واحدهای ماسه سنگ دگرگون شده، متاتوف آندزیتی، متاکریستال لیتیک توف و متاآندزیت روی داده است. بر اساس مطالعات صحرایی و میکروسکوپی، کالکوپیریت، پیریت، اسفالریت، گالن، آرسنوپیریت و به مقدار کم مگنتیت کانی های اصلی کانسنگ را تشکیل می دهند. بافت ماده ی معدنی از نوع دانه پراکنده، لامینه ای، توده ای و رگچه ای است که بافت رگچه ای عمدتاً در بخش های زیرین کانسار دیده می شود. کانی های ثانویه از جمله اسمیت زونیت، سروزیت، کالکوسیت، کوولیت، مالاکیت، آزوریت، گوتیت و لپیدوکروسیت نیز در اثر فرایندهای سوپرژن در این کانسار تشکیل شده اند. دگرسانی های سیلیسی، سریسیتی، کلریتی و کربناتی دگرسانی های اصلی کانسار پیرقشلاق را تشکیل می دهند. نتایج مطالعات انجام شده نشان می دهد که کانه زایی مس- روی- سرب در کانسار پیرقشلاق از نوع کانسارهای سولفید توده ای آتشفشان زاد تیپ بشی است.
زمین شناسی اقتصادی
میترا افتخاری؛ محمدرضا حسین زاده؛ محسن مؤید
چکیده
منطقه مورد مطالعه در مجاورت روستای شربیت و در فاصله 28 کیلومتری شمال شرق اهر )استان آذربایجان‌شرقی( واقع شده است. توده کوارتزمونزونیتی واقع در این منطقه میزبان تورمالین‌های گرمابی است که بر مبنای ویژگی‌های بافتی بصورت رگه‌ای، برشی، توده‌های کوارتز- تورمالینی و تورمالین‌های پرکننده فضای خالی مشاهده می‌شوند. بر اساس مطالعات سنگ‌نگاری ...
بیشتر
منطقه مورد مطالعه در مجاورت روستای شربیت و در فاصله 28 کیلومتری شمال شرق اهر )استان آذربایجان‌شرقی( واقع شده است. توده کوارتزمونزونیتی واقع در این منطقه میزبان تورمالین‌های گرمابی است که بر مبنای ویژگی‌های بافتی بصورت رگه‌ای، برشی، توده‌های کوارتز- تورمالینی و تورمالین‌های پرکننده فضای خالی مشاهده می‌شوند. بر اساس مطالعات سنگ‌نگاری و نتایج ریزکاو الکترونی (EPMA)، تورمالینها از نوع دراویت- شورلیت (با تمایل بیشتر به سمت دراویت) بوده و در گروه قلیایی قرار می‌گیرند. ویژگیهایی مانند نسبت بالای Mg به Fe، منطقهبندی، مقدار F و تمایل به سمت بیرونی بردارهای تهی شدن از قلیایی و پروتونزدایی، نشانگر تشکیل تورمالینها در شرایط گرمابی میباشند. روند عمومی عناصر نادر خاکی تورمالینها با سنگ درونگیر مطابقت دارد، بهطوریکه که در این نمونه‌ها نیز عناصر نادر خاکی سبک نسبت عناصر نادر خاکی سنگین غنی‌شدگی نشان میدهند. این الگو بیانگر کنترل این عناصر توسط سنگ میزبان بوده و نشان می‌دهد که سیال گرمابی غنی از بُر نقش نسبتاَ کمتری داشته است.
زمین شناسی اقتصادی
حکیمه تقدسی؛ آزاده ملکزاده شفارودی
چکیده
منطقه نامق در شمال خاوری کاشمر، استان خراسان رضوی، و در مرکز کمربند ماگمایی خواف-کاشمر- بردسکن واقع شده است. زمین-شناسی منطقه پوشیده از سنگهای آتشفشانی ائوسن با ترکیب آندزیت تا ریولیت است که مورد نفوذ توده‌های نیمه عمیق با ترکیب مونزونیت، مونزودیوریت و دیوریت قرار گرفته‌اند. دگرسانی وسیعی کلیه واحدها را تحت تاثیر قرار داده است و ...
بیشتر
منطقه نامق در شمال خاوری کاشمر، استان خراسان رضوی، و در مرکز کمربند ماگمایی خواف-کاشمر- بردسکن واقع شده است. زمین-شناسی منطقه پوشیده از سنگهای آتشفشانی ائوسن با ترکیب آندزیت تا ریولیت است که مورد نفوذ توده‌های نیمه عمیق با ترکیب مونزونیت، مونزودیوریت و دیوریت قرار گرفته‌اند. دگرسانی وسیعی کلیه واحدها را تحت تاثیر قرار داده است و شامل سیلیسی- سرسیتیک، آرژیلیک متوسط و پروپلیتیک میباشد. کانی‌سازی به شکل رگچهای و افشان تشکیل شده و شامل کانیهای اولیه کالکوپیریت، پیریت، مگنتیت و طلا و کانیهای ثانویه گوتیت، هماتیت، مالاکیت و آزوریت است. آنومالی بالای مس تا بیش از یک درصد و طلا تا 12 گرم در تن در دگرسانی سیلیسی- سرسیتیک شدید دیده میشود. برمبنای مطالعه سیالات درگیر، دمای تشکیل کانی‌سازی بین 404 تا 551 درجه سانتیگراد بوده و از محلولی محتوی نمکهای NaCl و CaCl2 با درجه شوری بین 15 تا 23 درصد وزنی بوجود آمده است. کاهش دما و غلظت HCl در حین پدیده جوشش و کاهش دما بر اثر اختلاط سیال ماگمایی و متئوریتی مهمترین عامل تشکیل کانی‌سازی بوده است. شواهد موقعیت تکتونیکی، سنگ‌شناسی، گسترش و نوع دگرسانی ها، شکل و رخنمون کم کانی‌سازی و نوع کانه‌ها، آنومالی‌های ژئوشیمیایی، نوع سیالات درگیر و دما و شوری آنها نشان می‌دهد که کانی‌سازی منطقه نامق احتمالا بخش فوقانی یک کانسار مس- طلا پورفیری است. موقعیت تکتونیکی و شواهد ماگمایی- کانی‌سازی کمربند خواف- کاشمر- بردسکن می‌تواند آن را به یک ایالت متالوژنی مهم ذخایر پورفیری ایران تبدیل کند که نیاز به اکتشاف تفصیلی در آینده دارد.
زمین شناسی اقتصادی
بهزاد حمامی پور بارنجی؛ حسینعلی تاج الدین؛ لیلا برهمند
چکیده
کانسار طلای سه بندون در بخش شمالی زون ایران مرکزی، در 40 کیلومتری شمال بردسکن واقع است. واحدهای سنگی رخنمون یافته در محدوده کانسار، مجموعه ای از سنگ های آتشفشانی- رسوبی کرتاسه شامل تراکیت تراکی آندزیت، آندزی بازالت، توف و شیل کربناته میباشند که بعد از ائوسن، توسط نفوذی های نیمه عمیق با ترکیب سینیت – کوارتز سینیت و دایکهای دیابازی ...
بیشتر
کانسار طلای سه بندون در بخش شمالی زون ایران مرکزی، در 40 کیلومتری شمال بردسکن واقع است. واحدهای سنگی رخنمون یافته در محدوده کانسار، مجموعه ای از سنگ های آتشفشانی- رسوبی کرتاسه شامل تراکیت تراکی آندزیت، آندزی بازالت، توف و شیل کربناته میباشند که بعد از ائوسن، توسط نفوذی های نیمه عمیق با ترکیب سینیت – کوارتز سینیت و دایکهای دیابازی قطع شده اند. اصلی ترین ساخت و بافتهای کانسنگ‌های طلادار، رگه- رگچه ای (استوک ورک) و برشی است که با کوارتز و کانیهای سولفیدی پر شدهاند. کانی‌شناسی کانسنگ ساده بوده و شامل پیریت، اسفالریت، کالکوپیریت، بورنیت، گالن، آرسنوپیریت، طلا، کالکوسیت، کوولیت و اکسیدهای آهن میباشد. طلا در اندازه‌های کوچکتر از 60 میکرون، به صورت میانبار در پیریت و کالکوپیریت، در مرز کانه‌های سولفیدی و نیز به‌صورت آزاد در کوارتز مشاهده شده است. مطالعات میانبارهای سیال بر روی کوارتزهای کانسنگ‌های طلادار، نشانگر آن است که میانبارهای اولیه بیشتر دو فازه (مایع +گاز) هستند. دمای همگون شدگی سیالات کانه‌ساز در بازه 165 تا 254 درجه سانتیگراد و شوری آنها از 9/0 تا 8/7 درصد وزنی معادل NaCl اندازه‌گیری شده است. مقایسه ویژگی های مطالعه شده در کانسار سه بندون با ویژگی های شاخص کانسارهای طلا، نشان می‌دهد که این کانسار به‌لحاظ ویژگی‌های زمین-شناختی و کانی‌سازی از جمله جنس سنگ میزبان، دگرسانیهای همراه، ژئوشیمی و پاراژنز عنصری، ساخت، بافت و پاراژنز کانی‌شناسی و میانبارهای سیال بیشترین شباهت را با ذخایر اپی‌ترمال سولفیداسیون پایین تا حد واسط نشان می‌دهد.
