TY - JOUR ID - 142659 TI - محیط زمین‌ساختی و پتروژنز سنگ‌های آذرین منطقه تشویر، کوه‌های طارم، شمال باختر ایران JO - فصلنامه علمی علوم زمین JA - GSJ LA - fa SN - 1023-7429 AU - جمال امیدی, رضا AU - حکیمی آسیابر, سعید AU - حق نظر, شهروز AU - وثوقی عابدینی, منصور AD - گروه زمین‌شناسی، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران AD - گروه زمین‌شناسی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 32 IS - 2 SP - 105 EP - 120 KW - محیط زمین‌ساختی KW - کمان ماگمایی KW - ریفت KW - کوه‌های طارم KW - البرز DO - 10.22071/gsj.2022.305126.1936 N2 - کوه‌های طارم در منتهی‌الیه جنوب باختر رشته‌کوه البرز با جهت تقریبی شمال‌باختری-جنوب‌خاوری قراردارند. منطقه تشویر قسمتی از حاشیه شمالی کوه‌های طارم و در 90 کیلومتری شمال خاور زنجان می‌باشد. بیشتر سنگ‌های آذرین این محدوده شامل بازالت، بازالت آندزیتی و میان‌لایه‌هایی از توف است. غنی‌شدگی عناصر LIL همراه با بی‌هنجاری مثبت Ce, P و Sm و تهی‌شدگی عناصر Nb, Ta, Zr, Hf و Th ، و همچنین نسبت‌های K2O/Na2O و Ba/Rb در نمونه‌های سنگی گستره تشویر، گویای آلودگی ماگما با پوسته زیرین است. وجود شواهد آلودگی پوسته‌ای و نسبت مقادیرNb/Y و Zr/Y در نمونه‌ها، حکایت از آن دارد که منشأ اولیه بازالت‌های منطقه تشویر، به منابع پلوم تعلق دارد. ماهیت قلیایی، شوشونیتی، پرآلومینی و محتوای کم تیتانیم سنگ‌های محدوده تشویر به همراه غنی بودن آنها از عناصر کمیاب REE (همانند Ba, Rb و Sr)، منشأ و ژرفای ماگما، نشان‌دهنده تعلق آنها به محیط ریفتی است. در این پژوهش افزون بر تعیین ویژگی های سنگ های آذرین گستره تشویر، نتایج پژوهش‌های پیشین متعدد انجام شده در موقعیت های مکانی کوه‌های طارم بر روی نقشه مشخص و جایگاه زمین‌ساختی گستره طارم به دو زیر محدوده موازی دارای فوران های تیپ کمان ماگمایی و مناطق ریفتی تقسیم  شده است که گسترش این محدوده ریفتی پیش از تبدیل به یک حوضه پشت‌کمانی متوقف شده‌است. UR - http://www.gsjournal.ir/article_142659.html L1 - http://www.gsjournal.ir/article_142659_f55995e5af9e19d7e55058faae280591.pdf ER -