TY - JOUR ID - 147207 TI - تغییرات ژئوشیمیایی و پتروژنز سنگ‌های ماگمایی شمال اردبیل: رهیافتی برای تعیین الگوی زمین‌ساختی-ماگمایی شمال باختر ایران JO - فصلنامه علمی علوم زمین JA - GSJ LA - fa SN - 1023-7429 AU - لطفی بخش, علی AD - گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 32 IS - 4 SP - 65 EP - 82 KW - ژئوشیمی KW - پتروژنز KW - شوشونیتی KW - آداکیتی KW - نمین-لاهرود DO - 10.22071/gsj.2022.324411.1972 N2 - در محدوده شمال اردبیل (از نمین تا لاهرود) توالی متنوع و گسترده‌ای از فعالیت­‌های ماگمایی بازی تا حدواسط و اسیدی از ائوسن تا کواترنری رخنمون دارند. ترکیبات سنگی در این منطقه از گدازه‌های عمدتاً بازالتی همراه با گنبدهای داسیتی و ریولیتی در محدوده نمین تا بازالت و آندزیت بازالتی در محدوده لاهرود متغیر است. بررسی ترکیب شیمیایی الیوین در الیوین بازالت­‌ها نشان‌دهنده ترکیب فورستریتی آنها از 67/8 تا 92/7 است. همچنین کلینوپیروکسن­‌ها از نوع دیوپسیدی بوده و پلاژیوکلازها ترکیب لابرادوریتی تا بیتونیتی دارند. بیگانه‌بلورهای (زنوکریست‌ها) گارنت موجود در گنبدهای ریولیتی از نوع آلماندین می‌باشند. بررسی عناصر نادر خاکی در جریان‌های گدازه‌ای، قطعات سنگی و همچنین گنبدهای داسیتی- ریولیتی منطقه نشانگر غنی‌شدگی در عناصر نادر خاکی سبک به سنگین است. سنگ‌های مافیک-حدواسط منطقه سرشت شوشونیتی و برخی نیز کالک-آلکالن با پتاسیم بالا و گنبدهای داسیتی و ریولیتی سرشت آداکیتی نشان می­‌دهند. ویژگی‌های ژئوشیمیایی و ایزوتوپی سنگ‌های بازالتی-آندزیتی منطقه شمال اردبیل-لاهرود نشان‌دهنده تشکیل آنها از ذوب بخشی یک گوه گوشته‌ای متاسوماتیسم شده توسط رسوبات و سیالات حاصل از ورقه فرورانده در زون فرورانشی ایران طی ائوسن است. همچنین ویژگی‌های ژئوشیمیایی و ایزوتوپی گنبدهای داسیتی-ریولیتی میوسن نشان‌دهنده منشأ گرفتن آنها از ذوب بخشی بخش‌های زیرین پوسته قاره‌ای ستبر شده ایران می‌باشد. UR - http://www.gsjournal.ir/article_147207.html L1 - http://www.gsjournal.ir/article_147207_4da2f73b07a7881798396698c44e9afd.pdf ER -