مقاله پژوهشی
زمین شناسی محیط زیست و مهندسی
ندا خواجویی؛ سروش مدبری؛ بهنوش خوش منش زاده؛ فاطمه رضویان
چکیده
رشد جمعیت و افزایش شهرنشینی، انسان را در معرض آلاینده‌های شهری بیشتری قرار می‌دهد، به‌ویژه در شرایطی که مجبور به گذراندن مدتی طولانی در فضاهای بسته و با تهویه اندک هستند. این مطالعه، اولین پژوهش در باره آلاینده‌های غیرآلی درون‌ساختمانی شهر تهران است که با استفاده از شاخص های ژئوشیمیایی شدت آلودگی عناصر بالقوه سمی را در غبارهای ...
بیشتر
رشد جمعیت و افزایش شهرنشینی، انسان را در معرض آلاینده‌های شهری بیشتری قرار می‌دهد، به‌ویژه در شرایطی که مجبور به گذراندن مدتی طولانی در فضاهای بسته و با تهویه اندک هستند. این مطالعه، اولین پژوهش در باره آلاینده‌های غیرآلی درون‌ساختمانی شهر تهران است که با استفاده از شاخص های ژئوشیمیایی شدت آلودگی عناصر بالقوه سمی را در غبارهای درون ساختمانی تخمین می زند. از نواحی شلوغ و مرکزی شهر تهران، 31 نمونه غبار به روش نافعال از درون ساختمانهای مسکونی و اداری برداشت و پس از آمادهسازی، تجزیه شیمیایی با استفاده از طیفسنجی جرمی پلاسمای جفتشده القایی در آزمایشگاه دانشگاه تاراگونا اسپانیا انجام شد. شاخصهای ژئوشیمیایی منفرد شامل ضریب آلودگی، شاخص زمینانباشت و ضریب غنی‌شدگی، و شاخصهای تجمعی شاخص بار آلودگی و شاخص پتانسیل ریسک اکولوژیک برای تعیین شدت آلودگی در نمونه‌های غبار محاسبه شدند. نتایج آنالیز عنصری نشان داد که عناصر آرسنیک، کادمیم، مس، جیوه، سرب و روی در غبار درون ساختمانی شهر تهران غلظت های بالاتری نسبت به برخی شهرهای جهان نشان میدهند. در مقابل، عناصر کبالت، کروم، نیکل و وانادیم، مقادیر اندک را نشان میدهند
مقاله پژوهشی
سنگ شناسی
افسانه ناصری اسفندقه؛ محمد رهگشای؛ ساسان باقری
چکیده
کمربند افیولیتی حاجی‌آباد-اسفندقه-فاریاب به عنوان یکی از معروف‌ترین رخدادهای کرومیت‌دار در جنوب ایران می‌باشد. کمربند افیولیتی حاجی‌آباد-اسفندقه-فاریاب در سال‌های اخیر، کانون توجه بسیاری از زمین‌شناسان علاقمند به کمپلکس‌های افیولیتی و زمین‌شناسی اقتصادی بوده است. واحد اولترامافیک گلاشکرد شامل دونیت، هارزبورژیت‌های شدیداً ...
بیشتر
کمربند افیولیتی حاجی‌آباد-اسفندقه-فاریاب به عنوان یکی از معروف‌ترین رخدادهای کرومیت‌دار در جنوب ایران می‌باشد. کمربند افیولیتی حاجی‌آباد-اسفندقه-فاریاب در سال‌های اخیر، کانون توجه بسیاری از زمین‌شناسان علاقمند به کمپلکس‌های افیولیتی و زمین‌شناسی اقتصادی بوده است. واحد اولترامافیک گلاشکرد شامل دونیت، هارزبورژیت‌های شدیداً سرپانتینیتی شده، لایه‌های کرومیتیت و ورلیت در کمپلکس افیولیتی فاریاب واقع در جنوب شرق سنندج-سیرجان به عنوان یکی از مناطق کرومیت‌دار کمربند افیولیتی حاجی‌آباد-اسفندقه-فاریاب یافت شده است. سنگ‌های اولترامافیک و کرومیتیت‌های ناحیه گلاشکرد از 20 تا بیش از 50 درصد مدال کرومیت تشکیل شده‌اند. کرومیت‌های مطالعه شده دارای بافت‌های متغیر توده‌ای، نواری و پراکنده می‌باشند. ژئوشیمی سنگ‌های اولترامافیک گلاشکرد نشان می‌دهد که میانگین غنی-شدگی Cr# کرومیت در سنگ‌های سرپانتینیت (دونیت و هارزبورژیت) و ورلیت برابر 70-80 = 100Cr/(Cr + Al) × و در کرومیتیت‌ها نسبتا بالاتر است [81 = 100Cr/(Cr + Al) ×]. بر اساس ویژگی‌های سنگ‌شناسی و شیمی کانی، واحد اولترامافیک گلاشکرد بخش گوشته‌ای مرتبط با افیولیت می‌باشد که توسط یک مذاب بونینیتی همگن گسترده در بالای زون سوپراسابداکشن تولید شده و کرومیتیت‌های کروم بالا و پریدوتیت‌های مرتبط را تشکیل داده است.
مقاله پژوهشی
رسوب شناسی
هدا باوی؛ سید رضا موسوی حرمی؛ محمد حسین محمودی قرائی؛ حامد زندمقدم؛ اسداله محبوبی؛ محمدرضا توحیدی
چکیده
الگوی تفکیک ژئوشیمیایی و رفتار محیطی عناصر کمیاب خاکی(ΣREE) در پنج سامانه مختلف رسوبی مرتبط با معدن مس درآلو مورد بررسی قرار گرفته‌است. برای این منظور، غلظت کل و الگوی تفکیک عناصر ΣREE با استفاده از هضم چند اسیدی و روش استخراج گزینشی mBCR مشخص شد. الگوهای نرمالیزاسیون ΣREE بر اساس NASC و UCC رسم شده است.تغییرات غلظت در پنج سامانه رسوبی ...
بیشتر
الگوی تفکیک ژئوشیمیایی و رفتار محیطی عناصر کمیاب خاکی(ΣREE) در پنج سامانه مختلف رسوبی مرتبط با معدن مس درآلو مورد بررسی قرار گرفته‌است. برای این منظور، غلظت کل و الگوی تفکیک عناصر ΣREE با استفاده از هضم چند اسیدی و روش استخراج گزینشی mBCR مشخص شد. الگوهای نرمالیزاسیون ΣREE بر اساس NASC و UCC رسم شده است.تغییرات غلظت در پنج سامانه رسوبی مشابه یکدیگر و غلظت عناصر LREE بالاتر از عناصر HREE است. بر خلاف تغییرات غلظت عناصر ΣREE، غنی‌شدگی بیشتری در HREEs نسبت به LREEs دیده می‌شود. الگوی تفکیک ژئوشیمیایی عناصر ΣREEدر نمونه‌های رسوب طبیعی و حاوی اکسیدهای آهن و منگنز عمدتاً تحت سلطه کسر باقیمانده است. با توجه به شرایط متفاوت تشکیل و پایداری در نمونه‌های برداشت شده از مسیر آبراهههای منتهی به معدن، نهشته‌های تبخیری و رسوبات شستهشده از دامپ سنگی، الگوی تفکیک عناصر ΣREE عمدتاً با دو بخش محلول در اسید و کسر قابل احیاء کنترل می‌شود. روند تحرک و زیستدسترسپذیری از LREEs به HREEs با یک شیب صعودی افزایش مییابد. این نتایج نشان می‌دهد که گونه-زایی، الگوی تفکیک ژئوشیمیایی و رفتار محیطی برای ΣREEبدون در نظر گرفتن عوامل محیطی کلیدی منجر به عدم درک و یا حتی تفسیر اشتباه می‌شود.
مقاله پژوهشی
رسوب شناسی
صدیقه امجدی؛ حمید علیزاده لاهیجانی؛ محمد حسین محمودی قرائی؛ راضیه لک؛ نیک مارینر
چکیده
اگرچه دومین سونامی مرگبار اقیانوس هند در ناحیه مکران رخداده است، با این وجود اطلاعات ما در زمینه تعداد رخدادهای سونامی در طول هولوسن بسیار اندک می‌باشد. به منظور بازسازی محیط رسوبی و سونامی دیرینه مغزه‌های عمیق از بستر دریای عمان تهیه و مطالعه شده و همچنین بررسی عوامل موثر در جابجایی رسوبات بستر در اثر رخداد سونامی، از طریق تعیین ...
بیشتر
اگرچه دومین سونامی مرگبار اقیانوس هند در ناحیه مکران رخداده است، با این وجود اطلاعات ما در زمینه تعداد رخدادهای سونامی در طول هولوسن بسیار اندک می‌باشد. به منظور بازسازی محیط رسوبی و سونامی دیرینه مغزه‌های عمیق از بستر دریای عمان تهیه و مطالعه شده و همچنین بررسی عوامل موثر در جابجایی رسوبات بستر در اثر رخداد سونامی، از طریق تعیین پارامترهای رسوبشناسی، شناسایی پوسته روزنه‌داران، تغییر حساسیت مغناطیسی و بازسازی جریانات اقیانوسی صورت گرفته است. یافته‌های این مطالعه نشان داد که آثار جابجایی رسوبات بستر در طی زلزله‌های شدید در دوره‌های زمانی متفاوت و مکان‌های مختلف دریای عمان یکسان نیست. مطالعات محیط‌های دیرینه و بررسی تاریخی سونامی های رخ داده در دریای عمان نشان داد که حداقل پنج رانش زمین، در ابعاد گسترده در 2500 سال پیش رخ داده است. تعداد این رخدادها در هزار سال گذشته رشد چشمگیری داشته است. به استناد اطلاعات تاریخی ثبت شده حدود هفت زلزله بزرگ در این منطقه رخ داده است که نتایج این پژوهش هم شواهد آن را نشان می دهد. با توجه به گسترش شهرنشینی در سواحل جنوب شرقی ایران و افزایش تعداد زمین لرزه‌ها در ناحیه مکران اتخاذ برنامه‌های مدیریتی برای کاهش خسارات سونامی احتمالی لازم و ضروری می‌باشد.
مقاله پژوهشی
زمین شناسی محیط زیست و مهندسی
امیر مهیار اژدرپور؛ محمدرضا نیکودل؛ ماشاء اله خامه چیان
چکیده
پهنه ساختاری-رسوبی البرز مرکزی در بخش میانی رشته کوه البرز با تحمل رخدادهای زمین‌شناسی از پرکامبرین تا عهد حاضر، ساختارها و سازندهای زمین شناسی متعددی در خود جای داده است. از این میان سازندهای ماسه سنگی نیز گسترش قابل توجهی دارند. در این پژوهش از شش سازند ماسه سنگی باروت، زاگون، لالون، کوارتزیت راسی، دورود و شمشک در دو محل نمونه‌برداری ...
بیشتر
پهنه ساختاری-رسوبی البرز مرکزی در بخش میانی رشته کوه البرز با تحمل رخدادهای زمین‌شناسی از پرکامبرین تا عهد حاضر، ساختارها و سازندهای زمین شناسی متعددی در خود جای داده است. از این میان سازندهای ماسه سنگی نیز گسترش قابل توجهی دارند. در این پژوهش از شش سازند ماسه سنگی باروت، زاگون، لالون، کوارتزیت راسی، دورود و شمشک در دو محل نمونه‌برداری و تحت آزمایش‌های تعیین ویژگی‌های فیزیکی و مکانیکی قرار گرفتند. به طور کلی در سازندهای ماسه سنگی البرز مرکزی کوارتزیت راسی ویژگی‌های مقاومتی قوی‌تری نسبت به سایر سازندها دارد. سازند شمشک پایین‌ترین پارامترهای مکانیکی در میان سازندهای انتخاب شده را داراست. بر اساس تحلیل‌های رگرسیونی ضریب همبستگی پارامترهای شاخص بار نقطه‌ای (PLT)، برزیلین (BST) و شاخص پانچ استوانه‌ای (CPI) به مقاومت تراکمی تک محوری (UCS) به ترتیب 6/20، 6 و 20.40 با R2های 75/0، 9/0و 78/0 نشان دادند. از نظر شاخص سرشار (CAI)، بعنوان شاخصی که می‌تواند میزان سایندگی را نشان دهد، کوارتزیت راسی بیشترین سایندگی را داراست که به ترکیب سنگ‌شناسی آن بر می‌گردد. این سازند ماسه سنگی در رده سنگ‌هایی با قابلیت سایندگی بالا قرار گرفته و سازند شمشک در بین سازندها، کمترین شاخص سرشار را دارد و در گروه سنگ‌هایی با سایندگی شدیدا پایین قرار می‌گیرد.
مقاله پژوهشی
زمین شناسی اقتصادی
لیلا امینی؛ محمد معانی جو
چکیده
یکی از فرآیندهای متداول که منجر به تشکیل ذخایر رگه‌ای و غنی‌شدگی فلزات گرانبها می‌شود جوشش است. وجود رابطه مکانی بین جوشش و نهشت فلزات گرانبها ابزاری ارزشمند در اکتشاف ذخایر اپی‌ترمال است. بنابراین بررسی رخداد این فرآیند در کانسارهای اپی‌ترمال می‌تواند تخمین درستی از ادامه روند اکتشافی پیش رو قرار دهد.کانسار طلای اپی‌ترمال چاه‌مراد ...
بیشتر
یکی از فرآیندهای متداول که منجر به تشکیل ذخایر رگه‌ای و غنی‌شدگی فلزات گرانبها می‌شود جوشش است. وجود رابطه مکانی بین جوشش و نهشت فلزات گرانبها ابزاری ارزشمند در اکتشاف ذخایر اپی‌ترمال است. بنابراین بررسی رخداد این فرآیند در کانسارهای اپی‌ترمال می‌تواند تخمین درستی از ادامه روند اکتشافی پیش رو قرار دهد.کانسار طلای اپی‌ترمال چاه‌مراد در فاصله 75 کیلومتری شمال غرب شهرستان بزمان، استان سیستان و بلوچستان واقع است. از نظر جایگاه زمین‌شناختی، این کانسار در محدوده کمان ماگمایی مکران – چاگای در جنوب‌شرق ایران قرار دارد. کانه‌زایی طلا در کانسار چاه‌مراد در سه مرحله و به صورت رگه‌های سیلیسی در حدفاصل پهنه دگرسانی آرژیلیک با سنگ میزبان داسیت و ریوداسیت رخ داده است. بررسی‌های بافتی، کانی‌شناسی و مطالعات میانبارهای سیال نشان‌دهنده رخداد فرآیند جوشش در این کانسار است. از جمله مهمترین شواهد رخداد این فرآیند، می‌توان به حضور (الف) آدولاریا، (ب) کلسیت با بافت تیغه‌ای، (ج) بافت‌های برشی، کلوفرمی، قشری، (د) میانبارهایی با نسبت متفاوت مایع و بخار،(ه) افزایش شوری سیال با کاهش دمای همگن‌شدگی در میانبارهای سیال، (و) میانبارهای سیال با شوری‌های متفاوت و (ز) ، همیافتی میانبارهای تک فازی سیال همراه با تک فازی بخار اشاره داشت. بنابراین وجود رخداد جوشش، در کانسار چاه‌مراد تایید می‌گردد.
مقاله پژوهشی
زمین ساخت
محمدرضا شیخ الاسلامی
چکیده
بر پایه شواهد زمین ساخت -رسوبی، ده حوضه رسوبی کنترل شده توسط فرآیندهای زمین ساختی در اطراف ناحیه خط درز پالئوتتیس در شمال خاوری ایران شناسایی شده‌اند. این حوضه‌ها از پالئوزوییک زیرین تا به امروز در پاسخ به حرکات نسبی ابر قاره‌‌های اوراسیا و گندوانا شکل گرفته اند. حوضه های شناخته شده از قدیم به جدید عبارتند از: (1) حوضه حاشیه غیرفعال ...
بیشتر
بر پایه شواهد زمین ساخت -رسوبی، ده حوضه رسوبی کنترل شده توسط فرآیندهای زمین ساختی در اطراف ناحیه خط درز پالئوتتیس در شمال خاوری ایران شناسایی شده‌اند. این حوضه‌ها از پالئوزوییک زیرین تا به امروز در پاسخ به حرکات نسبی ابر قاره‌‌های اوراسیا و گندوانا شکل گرفته اند. حوضه های شناخته شده از قدیم به جدید عبارتند از: (1) حوضه حاشیه غیرفعال پالئوزوئیک ایران مرکزی، (2) حوضه سکوی دونین-کربونیفر صفحه توران ، (3) حوضه حاشیه قارهای فعال (گودال اقیانوسی– پیشکمان) ، (4) کمان و حوضه‌های مرتبط با کمان به سن پرمو تریاس ، (5) حوضه های پیش بوم پیرامونی به سن تریاس بالایی- ژوراسیک زیرین، (6) حوضه درون کوهی ژوراسیک زیرین تا میانی، (۷) حوضه کافتی ژوراسیک میانی، (۸) حوضه پیش بوم الیگوسن-پلیوسن و (۱۰) حوضه مولاسی پساکوهزادی. هر حوضه، تاریخچه تکاملی منحصر به فرد خود را داراست و در محیط زمین ساختی ویژهای، در جریان تکامل اقیانوس پالئوتیتس در شمال ایران، شکل گرفته است.
مقاله پژوهشی
رسوب شناسی
شیرین سامانی؛ علی ارومیه‌ای؛ امیرحسین عنایتی؛ ایماندخت مصطفوی؛ میشا پزشکی
چکیده
فرآیندهای دیاژنزی در سنگ‌های کربناته مهمترین عوامل تاثیرگذار بر ویژگی‌های این نوع مخازن هستند. همچنین با توجه به اهمیت شناخت ویژگی‌های مکانیکی سنگ مخزن‌ها در مدل‌سازی ژئومکانیکی و کاربرد آن یافتن نحوه تاثیرگذاری فرآیندهای دیاژنزی بر این ویژگی‌ها نیز ضروریست. در این پژوهش به بررسی نحوه اثرگذاری دو فرآیندهای دیاژنزی دولومیتی ...
بیشتر
فرآیندهای دیاژنزی در سنگ‌های کربناته مهمترین عوامل تاثیرگذار بر ویژگی‌های این نوع مخازن هستند. همچنین با توجه به اهمیت شناخت ویژگی‌های مکانیکی سنگ مخزن‌ها در مدل‌سازی ژئومکانیکی و کاربرد آن یافتن نحوه تاثیرگذاری فرآیندهای دیاژنزی بر این ویژگی‌ها نیز ضروریست. در این پژوهش به بررسی نحوه اثرگذاری دو فرآیندهای دیاژنزی دولومیتی شدن و سیمان انیدریتی بر ویژگی‌های مکانیکی مخازن کربناته سازند کنگان مانند مقاومت فشاری تک محوری، مدول الاستیسیته، چسبندگی و زاویه اصطکاک داخلی سنگ پرداخته شده است. مطالعه و اررزیابی‌ها در دو فاز مطالعات سنگ‌شناختی و اندازه‌گیری ویژگی‌های فیزیکی و مکانیکی انجام شده است. نتایج نشان می‌دهد که تغییرات در ویژگی‌های مکانیکی به شدت تحت تاثیر این دو فرآیند دیاژنتیکی که به شدت بر تخلخل، نوع منافذ و کانی‌شناسی تأثیر می‌گذارد هستند. برای بررسی بیشتر دولومیت ها با توجه به شدت دولومیتی شدن به چهار گروه تفکیک شده اند. مطابق با نتایج دولومیتی شدن بطور کلی در نمونه‌های مورد مطالعه سبب افزایش تخلخل، کاهش مقاومت و مدول الاستیسیته شده است هرچند با اثر دیگر عوامل گروه دوم و چهارم به ترتیب مقاوم ترین و کم مقاومت ترین نمونه ها را در خود جای داده اند . حضور انیدریت به طورکاملا معکوس و سبب بهبود ویژگی‌های مقاومتی شده است.
مقاله پژوهشی
زمین شناسی اقتصادی
محسن رضایی؛ علیرضا زراسوندی؛ سیما باسیوس
چکیده
کانسار مس پورفیری ایجو در ارتباط با جایگیری نفوذی‌های میوسن (50/0 ± 27/9 میلیون سال؛ سن‌سنجی اورانیوم - سرب زیرکن) با ترکیب تونالیت تا گرانودیوریت به درون واحدهای ولکانیکی و پیروکلاستیکی ائوسن می باشد. در این مطالعه رخداد و شیمی مگنتیت در نمونه‌های دگرسانی پتاسیک این کانسار مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته‌ها نشان دهنده رخداد محدود ...
بیشتر
کانسار مس پورفیری ایجو در ارتباط با جایگیری نفوذی‌های میوسن (50/0 ± 27/9 میلیون سال؛ سن‌سنجی اورانیوم - سرب زیرکن) با ترکیب تونالیت تا گرانودیوریت به درون واحدهای ولکانیکی و پیروکلاستیکی ائوسن می باشد. در این مطالعه رخداد و شیمی مگنتیت در نمونه‌های دگرسانی پتاسیک این کانسار مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته‌ها نشان دهنده رخداد محدود مگنتیت به صورت دانه پراکنده و یا به صورت محصول فرایند کلریتی‌شدن بیوتیت در زون دگرسانی پتاسیک می‌باشد. مگنتیت‌های پهنه دگرسانی پتاسیک کانسار فاقد همرشدی هماتیت و پاراژنز انیدریت بوده که مبین عدم وجود شرایط فوگاسیته اکسیژن خیلی بالا (نزدیک به محدوده بافری هماتیت - مگنتیت؛ ~ΔFMQ +4) در زون دگرسانی پتاسیک می‌باشد. مگنتیت‌های مورد مطالعه دما بالا بوده (C° 500<) و همچنین بر مبنای مقادیر Mg + Al + Si طی شرایط نرخ پایین واکنش سیال گرمابی و سنگ دیواره متبلور شده‌اند. این شواهد به همراه عدم رخداد تعادل مجدد در مگنتیت‌های کانسار ایجو، احتمالا دلالت بر عدم وجود دفعات متعدد خروج سیال گرمابی طی تکامل دگرسانی پتاسیک دارد. همچنین وجود مقادیر قابل توجه گالیوم (میانگین 015/0 درصد وزنی) در ساختار مگنتیت‌های دگرسانی پتاسیک نشان دهنده وجود پتانسیل‌های اکتشافی ناشناخته برای عناصر استراتژیک همراه با ذخایر پورفیری کمربند ارومیه - دختر می‌باشد.
مقاله پژوهشی
چینه شناسی و فسیل شناسی
نصراله عباسی؛ صفورا شاکری؛ جواد ربانی
چکیده
در رخنمونی از بخش زیرین سازند سرخ بالایی (میوسن میانی-پسین) در شمال شهر آوج، واقع در استان قزوین، به ستبرای 135 متر مجموعه‌ای از ردپاهای خرطوم‌داران یافت گردید. این ردپاها به صورت فرورفته در سطح بالایی رسوب حفظ شده‌اند و به شکل رد پاهای گرد با حاشیه صاف تا برجسته یا با انباشتی از رسوب در بخش پیشانی رد پاها می‌باشند. در برخی از ردها اثر ...
بیشتر
در رخنمونی از بخش زیرین سازند سرخ بالایی (میوسن میانی-پسین) در شمال شهر آوج، واقع در استان قزوین، به ستبرای 135 متر مجموعه‌ای از ردپاهای خرطوم‌داران یافت گردید. این ردپاها به صورت فرورفته در سطح بالایی رسوب حفظ شده‌اند و به شکل رد پاهای گرد با حاشیه صاف تا برجسته یا با انباشتی از رسوب در بخش پیشانی رد پاها می‌باشند. در برخی از ردها اثر پنج انگشت نیز قابل مشاهده است. در بیشتر لایهها ردپاها به صورت فراوان برجای ماندهاند که نشان دهندهی حرکت گلهای فیلها هستند. این ردپاها از دیدگاه ایکنوتاکسونومیک اثرجنس و اثر گونه Proboscipeda enigmatica تشخیص داده شدند. ردپاها در دو گروه اندازهای کوچک (cm 15) و بزرگ بوده (cm 25) و بر اساس روابط ژئومتریک بلندی شانه فیلهای بزرگ و بالغ 140 تا 170 سانتیمتر و افراد کوچک 76 تا 106 سانتیمتر برآورد شد. با توجه به گزارشهای در دسترس از سنگواره استخوان فیلهای میوسن در ایران و همچنین الگوی پراکنش خرطوم‌داران این زمان جنس Choerolophodon از خانواده Gomphotheriidae کاندید اصلی اثرساز ردپاهای آوج در نظر گرفته می‌شود. به همراه این ردپاها آثار شنای کروکودیلها و ماهیان نیز یافت شدند که در حوضچههای کم ژرفای آن زمان زندگی میکردهاند.
مقاله پژوهشی
چینه شناسی و فسیل شناسی
همتا رنجبر؛ عباس قادری؛ حسین غلامعلیان؛ واچیک هایراپطیان
چکیده
ردیف نهشته‌های آواری ـ کربناته دونین میانی تا کربنیفر زیرین در البرز خاوری با سازند خوش‌ییلاق مشخص می‌شوند. این سازند که بر روی توالی‌های آواری سرخ رنگ دونین قرار گرفته و توسط سنگ‌آهک‌های سازند مبارک پوشیده می‌شود، دست‌کم قابل تقسیم به سه عضو مختلف کربناته زیرین، آواری میانی و کربناته بالایی است. به دلیل غنای سنگواره‌ای در برش‌های ...
بیشتر
ردیف نهشته‌های آواری ـ کربناته دونین میانی تا کربنیفر زیرین در البرز خاوری با سازند خوش‌ییلاق مشخص می‌شوند. این سازند که بر روی توالی‌های آواری سرخ رنگ دونین قرار گرفته و توسط سنگ‌آهک‌های سازند مبارک پوشیده می‌شود، دست‌کم قابل تقسیم به سه عضو مختلف کربناته زیرین، آواری میانی و کربناته بالایی است. به دلیل غنای سنگواره‌ای در برش‌های چینه‌شناسی مختلف، سازند خوش‌ییلاق میزبان انواع گوناگونی از گروه‌های مختلف بی‌مهرگان، کنودونت‌ها، پالینومورف‌ها و بقایای ماهیان می‌باشد. در پژوهش حاضر، مجموعه‌ای از قطعات میکروسکپی ماهیان که از نهشته‌های کربناته سازند خوش‌ییلاق در برش میغان (شمال شهرستان شاهرود) به دست آمده‌اند، شناسایی و توصیف شده است. این مجموعه دربردارنده 14 تاکسای مختلف از ماهیان کندریکتین شامل Cladodoides cf. wildungensis، Ctenacanthiformis gen. et sp. indet، Dalmehodus turnerae، Deihim mansureae، Lissodus lusavorichi، Phoebodus aff. turnerae، Phoebodus fastigatus، Phoebodus gothicus gothicus، Phoebodus gothicus transistans، Roongodus phijani، Siberiodus mirabilis، Squatinactis glabrum، Stethacanthus resistens و Thrinacodus ferox و نمونه‌هایی از فلس و دندان ماهیان اکتینوپتریژین و اُسته‌ایکتین است که همگی نشانگر محیط کم‌ژرفای فلات قاره می‌باشند. کنودونت‌های همراه این مجموعه، سن فرازنین (زیست‌پهنه rhenana) تا تورنزین پیشین (زیست‌پهنه duplicata) را برای توالی‌های دربردارنده این ریزمهره‌داران نشان می‌دهد.
مقاله پژوهشی
زمین ساخت
زهرا تواضع؛ ابراهیم غلامی؛ حسین معتمدی؛ بهمن سلیمانی
چکیده
سازوکارهای متعددی مانند نقش حرکت نمک، نقش سطوح جدایش چندگانه در پوشش رسوبی، تداخل بین فازهای مختلف دگرشکلی و نقش پی سنگ در طول چین‌خوردگی در کمربندهای چین‌خورده - رانده فعال هستند.در این پژوهش چنین ساختارهایی در تاقدیس‌های تخته، نره و کوه لار در شمال بلندای فارس طی مشاهدات صحرایی معرفی گردیده‌اند . این ساختارها اغلب شامل چینه‌های ...
بیشتر
سازوکارهای متعددی مانند نقش حرکت نمک، نقش سطوح جدایش چندگانه در پوشش رسوبی، تداخل بین فازهای مختلف دگرشکلی و نقش پی سنگ در طول چین‌خوردگی در کمربندهای چین‌خورده - رانده فعال هستند.در این پژوهش چنین ساختارهایی در تاقدیس‌های تخته، نره و کوه لار در شمال بلندای فارس طی مشاهدات صحرایی معرفی گردیده‌اند . این ساختارها اغلب شامل چینه‌های رشدی، ساختارهای مرتبط با سطوح جدایشی کم عمق از جمله چینهای گوشخرگوشی، گسلها که خود از ساختارهای کنترلکننده هندسه و کنیماتیک ساختارها هستند، چشمههای گوگردی مرتبط با عملکرد گسلها ومتاثر از رئولوژی سازندهای منطقه می‌باشد.بررسی حاضر نشان می‌دهد که تاقدیسها با آرایش پلکانی راستبر، دارای نسبت شکلی چین کمتر از ده و جزو چینهای جدایشی می‌باشد که در تشکیل آنها افقهای جدایشی نقش داشتهاند. تشکیل این تاقدیسها همزمان اتفاق افتاده که در ادامه به یکدیگر متصل خواهند شد. این تاقدیسها در ارتباط با گسلهای پی سنگی هستند. موقعیت این تاقدیسها به لحاظ قرارگیری در بلندا مناسب حضور هیدروکربن است اما گسلش پی سنگی در یال جنوبی چینهای مورد مطالعه به خصوص تاقدیس تخته ممکن است مخزن را تحت تاثیر قرار دهد.
مقاله پژوهشی
رسوب شناسی
علی حسین جلیلیان؛ محمدعلی کاوسی
چکیده
سازند گدوان (هوتریوین-بارمین) معرف بخشی از توالی رسوبی کرتاسه زیرین در مناطق مرکزی و خاوری کمربند چین‌خورده-رانده زاگرس است. مطالعات میدانی و آزمایشگاهی برونزدهای این سازند در تاقدیس خانه‌کت و بررسی خرده‌های حفاری و نمودارهای ژئوفیزیکی دو حلقه چاه از میدان‌های گازی دشتک و بندوبست در زیرپهنه فارس داخلی گویای رویدادهای مهمی در روند ...
بیشتر
سازند گدوان (هوتریوین-بارمین) معرف بخشی از توالی رسوبی کرتاسه زیرین در مناطق مرکزی و خاوری کمربند چین‌خورده-رانده زاگرس است. مطالعات میدانی و آزمایشگاهی برونزدهای این سازند در تاقدیس خانه‌کت و بررسی خرده‌های حفاری و نمودارهای ژئوفیزیکی دو حلقه چاه از میدان‌های گازی دشتک و بندوبست در زیرپهنه فارس داخلی گویای رویدادهای مهمی در روند تکامل حوضه، به‌خصوص تغییر نظام رسوب‌گذاری و نوع پلاتفرم آن زمان است. نکته کلیدی در این میان، تغییر کربنات‌های ستبرلایه و کوه‌ساز نئوکومین به تناوب شیل، مارن و سنگ آهک‌های نازک‌لایه سازند گدوان است که نشانه اختلال در تولید کربنات و تغییر ماهیت پلاتفرم فارس است. آشفتگی زیستی شدید و بافت غالباً گل پشتیبان ریزرخساره‌های سنگ آهک اسکلتی در سازند گدوان حاکی از رسوب‌گذاری آن در یک پلاتفرم مختلط کربناته-آواری است. در بُرش‌های زیرزمینی این تغییرات با افزایش قابل توجه پرتو گاما و کاهش مقدار سرعت در نمودارهای ژئوفیزیکی مطابقت دارند. بخش خلیج، معرف واحدهای آهکی محدود در شیل‌های سازند گدوان است که از کاهش نسبی واردات آواری و افزایش مقطعی تولید کربنات حکایت می‌کند. با توجه به آرامش نسبی زمین‌ساختی زیرپهنه فارس در کرتاسه پیشین، تغییرات یادشده نتیجه اقلیم گرم و مرطوب و افت و خیز‌های کوتاه‌مدت سطح جهانی آب دریاها در آن زمان است.
مقاله پژوهشی
چینه شناسی و فسیل شناسی
توران خاموشی؛ احمد لطف آباد عرب؛ محمدرضا وزیری؛ هانس لوزر
چکیده
به منظور بررسی فسیل های نهشته های کرتاسه زیرین، برش باغین انتخاب و نمونه برداری شده است. این برش شامل تناوبی از نهشته های مارنی سبز رنگ، سنگ آهک و سنگ آهک شیلی می‌باشد. در این برش گروه‌های مختلف ریز سنگواره ای (اربیتولینید، جلبک و استراکد) و درشت فسیلی (مرجان ها، خارداران، دوکفه ای ها، بازوپایان، شکم پایان و...) حضور دارند. حضور مجموعه ...
بیشتر
به منظور بررسی فسیل های نهشته های کرتاسه زیرین، برش باغین انتخاب و نمونه برداری شده است. این برش شامل تناوبی از نهشته های مارنی سبز رنگ، سنگ آهک و سنگ آهک شیلی می‌باشد. در این برش گروه‌های مختلف ریز سنگواره ای (اربیتولینید، جلبک و استراکد) و درشت فسیلی (مرجان ها، خارداران، دوکفه ای ها، بازوپایان، شکم پایان و...) حضور دارند. حضور مجموعه متنوع فسیلی به خصوص روزنداران بزرگ اربیتولینید بیانگر شرایط محیطی مساعد و عدم حضور روزنبران پلانکتونیک حاکی از شرایط محیطی کم عمق است. همچنین حضوراستراکدهای پلاتیکوپید، پودوکوپید و مرجان ها شرایط بوم شناسی دیرینه کم عمق، گرم، نورانی و مساعد را تایید می‌کند.
