نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد، گروه اکتشاف معدن، دانشکده مهندسی معدن، پردیس دانشکده‌های فنی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشیار، گروه اکتشاف معدن، دانشکده مهندسی معدن، پردیس دانشکده‌های فنی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 استادیار، گروه مهندسی معدن، دانشگاه صنعتی ارومیه، ارومیه، ایران

4 کارشناسی ارشد، سازمان زمین‎شناسی کشور، مدیریت مرکز شمال باختری، تبریز، ایران

چکیده

کانسار تیتیانیم خانیک - غازان در فاصله 82 کیلومتری شمال‌غرب ارومیه، بخش شمالی پهنه سنندج - سیرجان واقع است. هدف اصلی این پژوهش، شناسایی مناطق پتانسیل‌دار و تهیه نقشه پتانسیل معدنی در بخش سنگی کانسار خانیک - غازان به کمک سامانه استنتاج‌گر فازی (FIS) می‌باشد. پس از تهیه نقشه‌های فاکتوری، مراحل اصلی این پژوهش شامل فازی‌سازی نقشه‌های فاکتوری با استفاده از متغیرهای زبانی و توابع عضویت مناسب، ترکیب نقشه‌های فاکتور با کمک استنتاج فازی (به‌وسیله ایجاد پایگاه قوانین اگر - آنگاه فازی)، شناسائی مناطق مستعد و تهیه نقشه پتانسیل معدنی با استفاده از قطعی‌سازی خروجی است. همچنین، طی این تحقیق، به منظور کنترل صحت داده‌های بدست آمده سعی گردید، دو روش نوین تلفیقی دیگر شامل روش‌های منطق فازی و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی نیز به‌کار گرفته شود. نتایج بدست آمده از روش‌های مذکور تاییدکننده و مکمل یکدیگر بوده و مناطق پرپتانسیل کانی‌سازی را نمایان می‌کنند. بررسی‌های اکتشافی انجام گرفته از جمله شواهد صحرایی رخنمون‌ها، کانه‌زایی و نمونه‌برداری از رخنمون‌های سنگی به تعداد 80 نمونه در محدوده مورد مطالعه، مؤید این موضوع می‌باشد. براساس نتایج حاصل، بخش مرکزی محدوده مورد مطالعه برای ادامه عملیات اکتشافی بخصوص اکتشافات عمقی به روش حفاری مغزه‌گیری مناسب تشخیص داده شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

کتابنگاری                                                                                                                                               
اژدری، ک.، محمدی ترکآباد، ح. و رمضانی اردکانی، ف.، 1383- گزارش نقشه زمین ­شناسی 100000/1 سرو (گنگچین)، سازمان زمین­ شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
برک، س.، 1394- ارزیابی رهیافت تلفیقی با استفاده از سیستم استنتاجگر فازی و سنجش از دور در تهیه نقشه پتانسیل معدنی، مطالعه موردی: کانسار مس پورفیری کهنگ، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مهندسی معدن، دانشگاه تهران.
حقی‌پور، ع. و آقانباتی، ع.، 1367- شرح نقشه زمین­شناسی چهارگوش سرو 250000/1، انتشارات سازمان زمین­شناسی کشور.
شرکت توسعه و سرمایه­گذاری آتیه سپید آسیا، 1393- گزارش پایان عملیات اکتشافی محدوده تیتان خانیک ارومیه.
علائی‎مقدم، س.، 1390- طراحی و ارزیابی سیستم استنتاجگر فازی جهت تهیه نقشه پتانسیل معدنی، پایان‏نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مهندسی ژئودزی و ژئوماتیک ، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی.
علیپور، ص.، حسین­زاده، ب. و رحیم سوری، ی.، 1395- بررسی زمین­شناسی و کانی­سازی پتانسیل تیتانیم خانیک - غازان، غرب ارومیه، استان آذربایجان­غربی.، مجله علوم زمین، شماره 100، صص 67 تا 78.
فیضی انهر، ح.، 1396- ارزیابی روش تلفیقی سامانه استنتاج­گر فازی و مطالعات پترولوژی برای تهیه نقشه پتانسیل معدنی تیتانیم خانیک- غازان، غرب ارومیه.، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مهندسی معدن، دانشگاه تهران.
قدسی­پور، ح.، 1388-  مباحثی در تصمیم­گیری چند معیاره، فرایند تحلیل سلسله مراتبی، انتشارات دانشگاه صنعتی امیر کبیر ، چاپ هفتم، 220 ص.
نبوی، م. ح.، 1355- دیباچه­ای بر زمین­شناسی ایران.، سازمان زمین­شناسی کشور.
یوسفی، م. و کامکار روحانی، ا.، 1389-  اصول روش‏های مدل‏سازی پتانسیل معدنی، انتشاران جهاد دانشگاهی واحد صنعتی امیرکبیر، جلد اول، چاپ اول.
یوسفی­فر، س.، خاکزاد، ا.، هوشنگ اسدی­هارونی، ه.، محمدرضا جعفری، م. و وثوقی­عابدینی، م.، 1389-  استفاده از روش­های تلفیقی شاخص همپوشانی ، فازی و فرایند تحلیل سلسله مراتبی برای تعیین مناطق پتانسیل­دار مس و طلا در بخش شمالی کانسار پورفیری دالی، مجله علوم زمین، شماره 83، صص 49 تا 58.
 
 
References
Bonham-Carter. G., 1994- Geographic Information Systems for Geoscientists: Modelling with GIS. Pergamon, Ontario, Canada. 398.
Carranza, E. J., 2008- Geochemical anomaly and mineral prospectivity mapping in GIS. Handbook of Exploration and Environmental Geochemistry, vol. 11, Elsevier, Amsterdam, 351 p.
Carranza, E. M. and Hale, M., 2003- Evidential belief functions for geologically constrained mapping of gold potential, Baguio district, Philippines. Ore Geology. Rev. 22: 117-132.
Houshyar, E., Sheikh Davoodi, M. J., Almassi, M., Bahrami, H., Azadi, H., Omidi, M. and Witlox, F., 2014- Silage corn production in conventional and conservation tillage systems. Part I: sustainability analysis using combination of GIS/AHP and multi-fuzzy modeling. Ecological Indicators, 39, 102-114.
Karimi, M. and Valadan Zoej, M. J., 2004- Mineral potential mapping of copper minerals with GIS. Int Arch Photogramm Remote Sens Spatial Inf Sci, 35(4), 1103-1108.
Najafi, A., Karimpour, M. H. and Ghaderi, M., 2014- Application of fuzzy AHP method to IOCG prospectivity mapping: A case study in Taherabad prospecting area, astern Iran.  International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation :142-154.
Porwal, A., Carranza, E. and Hale, M., 2003- Artifcial neural networks for mineral-potential mapping: a case study from Aravalli Province, Western India, Natural Resources Research, 12: 156-171.
Porwal, A., Das, R. D., Chaudhary, B., Gonzalez-Alvarez, I. and Kreuzer, O., 2014- Fuzzy inference systems for prospectivity modeling of mineral systems and a case-study for prospectivity mapping of surficial Uranium in Yeelirrie Area, Western Australia. Ore Geology Reviews.
Saaty, T. L., 1990- Decision making for leaders: the analytic hierarchy process for decisions in a complex world- RWS publications Press, Pittsburgh.
Stocklin, J., 1968- Structural history and tectonics of Iran: a review. American Association of Petroleum Geology, Bull., 52: 1229-125.
Ying, H., 2000- Fuzzy control and modeling: analytical foundations and applications. Wiley-IEEE Press, 37(2), 125-128.
Zadeh, L. A., 1965- Fuzzy sets, Information and control. vol. 8, pp. 338-353.