نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم و فناوری‌های همگرا، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
2 گروه پژوهشی زرنه اکتشاف، تهران، ایران
3 گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اسلامشهر، اسلامشهر، ایران
4 گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات ،تهران، ایران
چکیده
کانسار طلای تاریک دره در 40 کیلومتری شمال تربت جام در استان خراسان رضوی واقع است. سنگ میزبان کانسار تاریک دره سازند شیل- ماسه‌سنگی تریاس بالایی و سنگ‌های نفوذی با ترکیب گابرویی- کوارتزدیوریتی- گرانیتی است. دگرسانی آرژیلیک عمدتاً در سقف و یا همبری استوک‌های یادشده ایجاد شده است. زمین‌ساخت باعث ایجاد زون‌های خرد شده بوده و فرایندهای دگرسانی و کانی‌سازی رگه‌ای در منطقه را آسان کرده است. کانه‌های عمده در رگه‌های سیلیسی این کانسار شامل آرسنوپیریت، کالکوپیریت و پیریت است. کانی‌سازی تلسکوپی احتمالاً بیش از 2 مرحله در این منطقه رخ داده و با توجه به نقش سیال‌های ماگمایی در کانه‌زایی تاریک دره، به‌نظر می‌رسد، دمای همگن شدن این سیالات 220 تا 500 درجه سانتی‌گراد و حداکثر درصد شوری 1/3 تا 4/12درصد بوده است. با توجه به مطالعات انجام شده کانسار طلای تاریک‌دره شبیه "کانسارهای مرتبط با توده‌های نفوذی" است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
اکرمی، م.، 1373، بررسی پترولوژی و ژئوشیمی توده گرانیتوئیدی تربت‌جام و هاله دگرگونه آن، دانشکده علوم دانشگاه تهران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد.
الماسی، ع.، کریم‌پور، م.، ابراهیمی نصرآبادی،خ.، رحیمی، ب. و کلوتزلی، ا.، 1395، زمین‌شناسی و ژئوشیمی توده‌های نفوذی و نیمه‌عمیق کاشمر (شمال بلوک لوت) مجله بلورشناسی و کانی‌شناسی ایران، سال بیست و چهارم، شماره سوم، صفحات 539 تا556.
شفیع نیا،ح.،1381، مطالعات ژئوشیمیایی و زمین شناسی اقتصادی اندیس طلای تاریک دره (شمال تربت جام)، پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشگاه شهید بهشتی.
علوی نائینی، م.، 1379، نقشه زمین‌شناسی 1:100،000 تربت‌جام، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
قائمی، ف.، 1384، نقشه زمین‌شناسی 1:100،000 آق دربند، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
قادری، س.، راستاد، ا.، قادری، م.، رشیدنژاد عمران، ن .و محجل، م.، 1390، کانه‌زایی رگه‌ای و چینه‌کران تنگستن (مس - طلا) در ایران، با تأکید بر کانسار چاه پلنگ جنوبی، جنوب خاور انارک، سی‌امین گردهمایی علوم زمین، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
قلیچ‌خانی، م.، ملک‌زاده شفارودی، آ. و حیدریان شهری، م.، 1392، زمین‌شناسی، کانی‌شناسی و ژئوشیمی منطقه اکتشافی قیروزکوه، شمال شرق تربت جام، مجله بلورشناسی و کانی‌شناسی ایران، سال بیست و یکم. شماره 4. صفحه 685 تا 702.
قوی، ج.، کریم‌پور، م.ح.، مظاهری، ا.، قادر، م. و رحیمی، ب.، 1392، شناسایی هاله‌های پراکندگی دومین و توزیع ژئوشیمیایی عناصر در خاک‌های پیرامون نشانه معدنی طلا- تنگستن تاریک دره، شمال خاوری ایران، مجله بلورشناسی و کانی‌شناسی ایران، سال بیست و یکم، شماره 1، صفحات 107 تا 120.
قوی، ج.، کریم پور، م. ح.، مظاهری، ا.، قادر، م. و رحیمی، ب.، 1399، زمین‌شناسی ، سنگ‌شناسی، ژئوشیمی و سن‌سنجی ایزو توپی توده‌های نفوذی منطقه اکتشافی تاریک دره، مجله زمین‌شناسی اقتصادی، جلد12، شماره2، صفحات 203 تا 225.
گندمکار، ا. ح.، ملک‌زاده شفارودی، آ. و حیدریان شهری، م.، 1390، آلتراسیون، ژئوشیمی و کانی‌سازی منطقه اکتشافی بوته گز، شمال شرق تربت جام، سومین همایش انجمن زمین‌شناسی اقتصادی ایران، دانشگاه شهید چمران.
مهندسین مشاور معدن آرا،1390، اکتشاف مقدماتی پلی‌متال فیروزکوه و تاریک دره- تربت جام، ، سازمان صنایع و معادن استان خراسان رضوی، صفحه 105.
نبوی، م. ح.، 1355، دیباچه‌ای بر زمین‌شناسی ایران، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، صفحه 109.
Cai, W.Y., Wang, Z.G., Li, J., Fu, L.J., Wang, K.Y., Konare, Y., and Li, S.D., 2019. Zircon U-Pb and molybdenite Re-Os geochronology and geochemistry of Jinchang porphyry gold-copper deposit, NE China: two-phase mineralization and the tectonic setting. Ore Geol. Rev. 107, 735–753. https://doi.org/10.1016/j.oregeorev.2019.03.018.
Chappell, B. W., and White, A. J. R., 1974. Two contrasting granite types. PAC GEOL 8, 173–174 .
Clemens, J.D., and Stevens, G., 2012. What controls chemical variation in granitic magmas? Lithos, 134–135: 317–329. https://doi.org/10.1016/j.lithos.2012.01.001.
Goldfarb, R.J., Baker, T., Dube, B., Groves, D.I., Hart, C.J.R., and Gosselin, P., 2005. Distribution, character, and genesis of gold deposits in metamorphic terranes. In: Economic Geology 100th Anniversary, pp. 407–450.
Grebennikov, A.V., 2014. A-type granites and related rocks: Petrogenesis and classification. Russian Geology and Geophysics, 55(11): 1353–1366. https://doi.org/10.1016/j.rgg.2014.10.011.
Hart, C.J.R., 2005. Classifying, distinguishing and exploring for intrusion-related gold systems: the Gangue MDD Newsletter. I.87 1, 4–9.
Ishihara, S., 2004. The redox state of granitoid relative to tectonic setting and earth history;the magnetite-ilmenite series 30 years later. In: S. Ishihara, W.E. Stephens, L. Harley, M.Arima, and T. Nakajima (Editors), Fifth Hutton Symposium: The Origin of Granitesand Related Rocks. Geological Society of America, Toyohashi, Japan, pp. 23–33.
Kontak, D. J., and Kyser, K., 2011. A fluid inclusion and isotopic study of an intrusion-related gold deposit (IRGD) setting in the 380 Ma South Mountain Batholith, Nova Scotia, Canada: evidence for multiple fluid reservoirs. Mineralium Deposita, 46(4), 337-363.
doi:10.1007/s00126-011-0331-1.
Lang, J.R., Baker, T., Hart, C.J.R., and Mortenson, J.K., 2000. An exploration model for intrusion-related gold systems. Society of Economic Geologists Newsletter 40 (1), 6–15. doi: 10.5382/SEGnews.2000-40.fea.
Lang, J., and Baker, T., 2001. Intrusion-related Gold systems: the present level of understanding. Mineralium Deposita 36:477– 489.
doi: 10.1007/s001260100184.
Middlemost, E. A., 1991. Towards a comprehensive classification of igneous rocks and magmas. Earth-Science Reviews, 31(2),
73-87. doi:10.1016/0012-8252(91)90016-9.
Nezafati, N., 2006. Au-Sn-W-Cu Mineralization in the Astaneh-Sarband area, West Central Iran, Ph.D thesis, University of Tubingen, Germany,128 p.
Orlandea, E., and Vlad, S.N., 2020. A novel conceptual model of intrusion-related gold-bearing systems and exploration tools. Studia UBB Geol. 63 (1), 1–12. https://doi. org/10.5038/1937-8602.63.1.1304.
Pirajno, F., 2009. Hydrothermal Processes and Mineral Systems. Springer, Berlin, p. 1250.
Rutner, A.,1991. The Triassic of Agh darband, Scientific Quarterly Journal Geo sciences 27-28 87-95.
Roedder, E., 1984. Fluid Inclusions. Rev.Mineralogy, Mineral. Soc. Am.,p. 12-644.
Roper, A.J., Williams, P.A., and Filella, M., 2012. Secondary antimony minerals: phases that control the dispersion of antimony in the supergene zone. Chem. Erde 72, 9–14. https://doi.org/10.1016/j.chemer.2012.01.005.
Sahandi, R., 2013. Structural geology map of Iran (1:1000000 scale). Geol. Surv. of Iran. doi:10.1016/j.oregeorev.2015.02.016.
Shepherd, T.J., Rankin, A.H., and Alderton, D.H.M., 1985. A practical guide to fluid inclusion studies. London, Blackie, 239 pp.
Sillitoe, R. H., 1997. Characteristics and controls of the largest porphyry copper-gold and epithermal gold deposits in the circum-Pacific region. Australian Journal of Earth Sciences, 44(3), 373-388.
Taghizadeh, N., 1965. Prospecting at Tarik Dareh-Cheshmegool area. Geological Survey of Iran, Tehran, Report 1, 8 pp.
Thompson, J.F.H., and Newberry, R.J., 2000. Gold deposits related to reduced granitic intrusions. Society of Economic Geologists. Rev. Econ. Geol. 13, 377–400.
Thompson, J.F.H., Sillitoe, R.H., Baker, T., Lang, J.R., and Mortensen, J.K., 1999. Intrusion-related gold deposits associated with tungsten-tin provinces. Miner. Deposita 34, 197–217. https://doi.org/10.1007/s001260050207.
Williams, G. j., 1965. Note on the mineralization in Cheshmegool area, khorasan, Geo, Sur of Iran, 3 p.
)