نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
چکیده
بر اساس شواهد صحرایی و سنگ‌نگاری با افزایش درجة دگرگونی، طیف گسترده‌ای از متابازیت‌ها در پی دگرگونی در رخسارة آمفیبولیت (دگرگونیM1) در خاور جندق تشکیل شده‌اند. بر اساس دما-فشارسنجی جفت کانی‌های همزیست هورنبلند-پلاژیوکلاز، گسترة دمایی 642-692 درجة سانتی‌گراد برای اپیدوت آمفیبولیتها و گسترة دمایی 688-712 درجة سانتی‌گراد برای گارنت آمفیبولیتها و به ترتیب فشارهای 8 و 11 کیلوبار بهدست آمد که با پهنه دمایی-فشاری از رخساره آمفیبولیت میانی تا آمفیبولیت بالایی همخوانی دارند. همچنین شواهد سنگ‌شناختی و فابریکی نشان‌دهندة وقوع فازهای دگرگونی دیگری در ارتباط با رخدادهای زمین‌شناسی در این منطقه هستند. با توجه به آثار دگرشکلی شکنا در آمفیبول‌ها و تشکیل اپیدوت و کوارتز در شکستگی‌ها، این سنگ‌ها دچار درجاتی از دگرگونی پسرونده و دگرشکلی در رخسارة شیست سبز-آمفیبولیت پایینی (دگرگونیM2) شده‌اند. شکل‌گیری برگوارگی در این سنگ‌ها و جهت‌یافتگی کانی‌ها، جهت‌یافتگی ترجیحی تجمعات تیتانیت در امتداد برگوارگی و نیز تشکیل گارنت‌های شکل‌دار همزمان با زمین‌ساخت (سین‌تکتونیک) در این مرحله، گویای رخداد یک دگرگونی پیشرونده آمفیبولیت - آمفیبولیت بالایی (دگرگونیM3) هستند. تشکیل کلریت و اکتینولیت در حاشیه بلورهای اولیه نشان می‌دهد این سنگ‌ها سرانجام تحت تأثیر شرایط رخساره شیست سبز (دگرگونیM4) قرار گرفته‌اند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
ابراهیمیان، ز.، ترابی، ق.، احمدیان، ج. و بهارزاده، ح.، 1390، پترولوژی کمپلکس گرانیتوئید شمال‌شرق مصر (شمال‌شرق اصفهان)، مجله پژوهشی علوم‌پایه دانشگاه اصفهان، شماره 6، ص. 1-16.https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=156597.
بلوچی، س.، 1397، پترولوژی، ژئوشیمی و زمین‌شناسی ایزوتوپی مجموعه دگرگونی- آذرین جندق- عروسان. پایان نامه دکتری، دانشکده علوم زمین، دانشگاه صنعتی شاهرود، 429 ص.
بلوچی، س.، صادقیان، م.، قاسمی، ح.، مینگو، ج.، لی، چ.، یانبین، ژ.، 1397، شیمی کانی، زمین شیمی و سن پرتوسنجی سنگهای آذرین نفوذی منطقه کلاته (شمال باختر خور): شاهدی بر ماگماتیسم تریاس بالایی در پهنه ساختاری ایران مرکزی. مجله بلورشناسی و کانی‌شناسی ایران 26(4): 844-827.
بلوچی، س.، صادقیان، م.، قاسمی، ح.، مینگو، ج.، لی، چ.، یانبین، ژ.، 1396، شیمی کانی، ژئوکرونولوژی و ژئوشیمی ایزوتوپی Rb-Sr و Sm-Nd گرانیت‌های ایراکان. مجله علوم زمین خوارزمی 3(2): 160-139.
ترابی، ق.، 1391، دگرگونی پریدوتیت‌های گوشته افیولیت جندق (ایران مرکزی)، مجله علوم پایه دانشگاه اصفهان، پاییز 1391 ، شماره 11، ص. 1-18. http://ijcm.ir/article-1-664-fa.html.
ترابی، ق.، 1386 الف، مطالعه آمفیبولیت‌های شمال چاه زرد (شرق جندق، شمال‌شرق استان اصفهان)، مجله پژوهشی علوم پایه دانشگاه اصفهان، شماره 27، ص. 121-132. https://www.sid.ir/fa/journal/JournalList.aspx?ID=1148.
ترابی، ق.، 1386ب، تعیین شرایط فشار و دمای تشکیل آمفیبولیت‌های افیولیت جندق (شمال‌شرق استان اصفهان) با استفاده از دماسنجی و فشارسنجی کانی‌های آمفیبول و پلاژیوکلاز، مجله بلورشناسی و کانی‌شناسی ایران، بهار1386، شماره 15، ص. 117 – 134.http://ijcm.ir/article-1-664-fa.html.
ترابی، ق.، گورنگ، م.، جباری، ع.، 1377، بررسی ژئوشیمی سنگهای دگرگون و پگماتیتی منطقه جندق (شمال شرق استان اصفهان)، دومین همایش انجمن زمین‌شناسی ایران، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران.
فریدونی، م.، 1389، پترولوژی و ژئوشیمی آمفیبولیت‌های شرق جندق (شمال شرق اصفهان)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان، دانشکده علوم پایه، 88 ص.
قاسمی، ح.، 1394، پتروگرافی و پتروژنز سنگ های دگرگونی، جلد اول: مبانی پتروگرافی و روش‌های مطالعه. انتشارات دانشگاه شاهرود، 566 صفحه.
قاسمی، ح.، 1395، پتروگرافی و پتروژنز سنگ های دگرگونی، جلد دوم: پتروژنز گروه های ترکیبی و محیط‌های زمین‌ساختی رخداد دگرگونی. انتشارات دانشگاه شاهرود، 725 صفحه.
نبوی، ح. و هوشمندراده، ا.، 1363، نقشه زمین‌شناسی چهارگوش مصر، مقیاس 1:100000 ، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران.
Abd El-Rahman, Y., Helmy, H. M., Shibata, T., Yoshikawa, M., Arai, S., and Tamura, A., 2012. Mineral chemistry of the Neoproterozoic Alaskan-type Akarem Intrusion with special emphasis on amphibole: Implications for the pluton origin and evolution of subduction-related magma, Lithos, 155, 410-425. https://doi.org/10.1016/j.lithos.2012.09.015.
Armbuster, T., Bonazzi, P., Akasaka, M., Bermanex, V., Chopin, C., Giere, R., Heuss-Assbichler, S., Liebscher, A., Menchettic, S., Pan, Y., and Pasero, M., 2006. Recommended nomenclature of epidote-group minerals. Eur. J. Mineral. 18, 551-567. https://doi.org/10.1127/0935-1221/2006/0018-0551.
Bagheri, S., and Stampfli, G. M., 2008. The Anarak, Jandaq and Posht-e-Badam metamorphic complexes in central Iran: New geological data, relationships and tectonic implications. Tectonophysics, 451, 123–155. https://doi.org/10.1016/j.tecto.2007.11.047.
Bagheri, S., 2007. The exotic Paleo-Tethys terrane in Central Iran: new geological data from Anarak, Jandaq and Posht-e-Badam areas: Faculty of Geosciences and Environment, University of Leusanne, Switzerland. Ph. D. Thesis, 208 pp.
Berra, F., Zanchi, A., Angiolini, L., Vachard, D., Vezzoli, G., Zanchetta, S., Bergomi, M., Javadi, H. R., and Kouhpeyma, M., 2017. The upper Palaeozoic Godar-e-Siah Complex of Jandaq: Evidence and significance of a North Palaeotethyan succession in Central Iran. Journal of Asian Earth Sciences 138, 272–290. https://doi/10.1016/j.jseaes.2017.02.006.
Best, M. G., 2003. Igneouse and metamorphic Petrology. Blackwell Publishing. 730p.
Blundy, J. D., and Holland, T. J. B., 1990. Calcic amphibole equilibria and a new amphibole plagioclase. https://doi/10.1007/BF00306444.
Brown, E. H., 1977. The crosstie content of Ca amphibole as a guide to pressure of metamorphism, Journal of Petrology 18, 376-416. https://doi/10.1093/petrology/18.1.53.
Bucher, K., and Grapes, R., 2011. Petrogenesis of Metamorphic Rocks, Springer Heidelberg Dordrecht London New York.
Butler, R. L., 1992. Ferromagnetic minerals, vol. 1. Blackwell Scientific Publication.
Cathelineau, M., 1988. Cation site occupancy in chlorites and illites as a function of temperature. Clays and Clay Minerals 23, 471-485. https://doi.org/10.1180/claymin.1988.023.4.13.
Cathelineau, M., and Nivea, D., 1985. A chlorite solid solution geothermometer. The Los Azurfres (Mexico) geothermal system. Cont. Mineral Petrol. 91, 235–244. https://doi/10.1007/BF00413350.
Chen, G. Y., Sun, D. S., and Yin, H. A., 1987. Genetic Mineralogy and Prospecting Mineralogy, 1st ed.; University of Chongqing Publishing House: Chongqing, China, pp. 1–872. (In Chinese).[Google Scholar].
Deer, W. A., Howie, R. A., and Zussman, J., 1992. An introduction to the rock forming minerals, 2nd edition, London, Longman, London, 528 P.
Droop, G. T. R., 1987. A general equation for estimating Fe3+ concentrations in ferromagnesian silicates and oxides from microprobe analyses, using stoichiometric criteria. Mineralogical Magazine 51, 431-435. https://doi.org/10.1180/minmag.1987.051.361.10.
Ernst, W. G., and Liu, J., 1998. Experimental phase equilibrium study of Al-and Ti-contents of calcic amphibole in MORB-A semiquantitative thermobarometer, American Mineralogist 83, 952-969. https://doi.org/10.2138/am-1998-9-1004.
Féménias, O., Mercier, G.C., Nkono, C., Diot, H., Berza, T., Tatu, M., and Demaiffe, D., 2006. Calcic amphibole growth and compositions in calcalkaline magmas: Evidence from the Motru Dike Swarm (Southern Carpathians, Romania), American Mineralogist 91, 73-81. https://doi/10.2138/am.2006.1869.
Fleet, M. E., and Barnett, R. L., 1978. A1IV/A1VI partitioning in calciferous amphiboles from the Frood mine, Sudbury, Ontario, Canadian Mineralogist 16, 527-532.
Frost, C. D., and Frost, B. R., 2014. Essentials of igneous and metamorphic petrology, Cambridge University Press, University of Cambridge. Geology 17, 837-841.
Girardeau, J., and Mevel, C., 1982. Amphibolitized sheared gabbros from ophiolites as indicators of the evolution of the oceanic crust: Bay of Islands, Newfoundland. Earth Planet Sci Lett 61, 151–165. https://doi.org/10.1016/0012-821X(82)90048-6.
Hammarstrom, J. M., and Zen, E., 1986. Aluminum in hornblende: An empirical igneous geobarometer, American Mineralogist, 71, 1297-1313.
Helmy, H., Ahmed, A., El Mahallawi, M. M., and Ali, S. M., 2004. Pressure, temperature and oxygen fugacity conditions of calc-alkaline granitoids, Eastern Contributions to Mineralogy and Petrology, 146, 414-432.
Hey, M. H., 1954. A new review of the chlorites. Mineral Magazine, 30, 277-292.
Holland, T. J. B., and Blundy, J. D., 1994. Non-ideal interactions in calcic amphiboles and their bearing on amphibole plagioclase thermometry, Contributions to Mineralogy and Petrology 116, 433-447. https://doi/10.1007/BF00310910.
Hollister, L. S., Grissom, G. E., Peters, E. K., Stowell, H. H., and Sisson, V. R., 1987. Confirmation of the empirical correlation of AI in hornblende with pressure of solidification of calc-alkaline plutons, American Mineralogist 72, 231-239.
Humphreys, M. C., Cooper, G. F., Zhang, J., Loewen, M., Kent, A. J., Macpherson, C. G., and Davidson, J. P., 2019. Unravelling the complexity of magma plumbing at Mount St. Helens: a new trace element partitioning scheme for amphibole, Contributions to Mineralogy and Petrology, 174, 9. https://doi/10.1007/s00410-018-1543-5.
James, H. L., 1955. Zones of regional metamorphism in the Precambrian of northern Michigan. Geol. Soc. Am. Bull., 66, 1455–1488. https://doi.org/10.1130/0016-7606(1955)66[1455:ZORMIT]2.0.CO;2.
Jamshidzaei, A., Torabi, G., Morishita, T., and Tamura, A., 2021. Eocene dike swarm and felsic stock in Central Iran: roles of metasomatized mantle wedge and Neo-Tethyan slab. Journal of Geodynamics, 145, 101844. doi: 10.1016/j.jog.2021.101844.
Johnson, M. C., and Rutherford, M. J., 1989. Experimentally calibration of the aluminum–in– hornblende geobarometer with application to Long Valley caldera (California) volcanic rocks.Geology 17, 837-841. https://doi.org/10.1130/0091-7613(1989)017<0837:ECOTAI>2.3.CO;2.
Jowett, E. C., 1991. Fitting iron and magnesium into the hydrothermal chlorite geothermometer-Geol. Assoc. Canada/Mineral. Assoc. Canada/Soc. Econ Geol Joint Annual Meeting (Toronto, May 27–29), Program with Abstracts 16, A62.
Kranidiotis, P., and MacLean, W. H., 1987. Systematics of Chlorite Alteration at the Phelps Dodge Massive Sulfide Deposit, Matagami, Quebec. Econ. Geol., 82, 1898–1911. https://doi.org/10.2113/gsecongeo.82.7.1898.
Laird, J., Lanphere A., and Albee, A. L., 1984. Distribution of Ordovician and Devonian metamorphism in mafic and pelitic schists from Vermont, American Journal of Science 284, 376-416.
Leake, B. E., Woolley, A. R., Arps, C. E., Birch, W. D., Gilbert, M. C., Grice, J. D., and Krivovichev, V. G., 1997. Nomenclature of amphiboles; report of the subcommittee on amphiboles of the International Mineralogical Association, Commission on New Minerals and Mineral Names. American Mineralogist 82, 1019–1037.
Liou, J.G., Kuniyoshi, S., and Ito, K., 1974. Experimental studies of the phase relations between greenschist and amphibolite in a basaltic system. American Journal of Science 274, 613–632.
Liu, J., 1997. High pressure phase equilibria involving the amphibolite-eclogite transformation, unpublished doctoral dissertation, Stanford University.
Meurer W. P., and Claeson D. T., 2002. Evolution of crystallizing interstitial liquid in an arc- related cumulate determined by LA ICP-MS mapping of a large amphibole oikocryst.Journal of Petrology, 43, 607-629. https://doi.org/10.1093/petrology/43.4.607.
Okamoto, A., Toriumi, M., 2004. Optimalmixing properties of calcic and subcalcic amphiboles: application of Gibbs’ method to the Sanbagawa schists, SW Japan, Contributions to Mineralogy and Petrology 146, 529-545. https://doi/ 10.1007/s00410-003-0526-2.
Passchier, C. W., and Trouw, R. A. J., 2005. Microtectonis. Springer, Berlin Heidelberg, pp. 366.
Plyusnina, L. P., 1982. Geothermometry and geobarometry of plagioclase-hornblende bearing assemblages, Contributions to Mineralogy and Petrology 80, 140-146. https://doi/10.1007/BF00374891.
Rasse, P., 1974. Al and Ti contents of hornblende, indicatores of pressure and temprature of regional. https://doi/10.1007/BF00383440.
Raymond, L. A., 2002. Petrology, The study of Igneouse, Sedimentary and Metamorphic Rocks. McGraw Hill.720p.
Romanko, E., Susov, M., Dvoryankin, A., Selivanov Tkachev, E. G., Krivyakin, B., Morozov, L., Silaev, V., Kiristaev, V., and Desyaterik. N., 1984. Geology and minerals of Jandaq area (Central Iran). Technoexport Report, TE/NO. 4, 171pp.
Samadi, R., Miller, N.R., Mirnejad, H., Harris, C., Kawabatae, H., Shirdashtzadeh, N., 2014a. Origin of garnet in aplite and pegmatite from Khajeh Morad in northeastern Iran: A major, trace element, and oxygen isotope approach. 378-392. http://dx.doi.org/10.1016/j.lithos.2014.08.023.
Samadi, R., Mirnejad, H., Harris, C., Valizadeh, M.V., Gazel, E., 2014b. Magmatic garnet in the Triassic (215 Ma) Dehnow pluton of NE Iran and its petrogenetic significance, International Geology Review. 596-621. https://doi.org/10.1080/00206814.2014.880659.
Schmidt, M. W., 1992. Amphibole composition in tonalite as a function of pressure: an experimental. https://doi/10.1007/BF00310745.
Shirdashtzadeh, N., Torabi, G., and Schaefer, B., 2018. A magmatic record of Neoproterozoic to Paleozoic convergence between Gondwana and Laurasia in the northwest margin of the Central-East Iranian Microcontinent. Journal of Asian Earth Sciences 166, 35–47. https://doi.org/10.1016/j.jseaes.2018.07.008.
Sial, A. N., Ferreira, V. P., Fallick, A. E., Jeronimo, M., and Cruz M. H ., 1998. Amphibole- rich clots in calc-alkalic granitoids in the Borborema province northeastern Brazil, Journal of South American Earth Science, 11, 457-471. https://doi/10.1016/S0895-9811(98)00034-0.
Susov, M., Dvoryankin, A., Selivanov, E., 1979. Geology and minerals of Jandaq area (Central Iran), Moscow, V/O “Technoexport”, Report No. 4, 171 p.
Tabatabaeimanesh, S. M., and Sharifi, M., 2011. Evaluation of thermodynamic condition (P-T) in formation of Jandaq metapelitic schists (North East of Isfahan province). Petrology, 2, 81-92. https://doi/10.1134/S0869591110030069.
Torabi, G., 2010. Early Oligocene alkaline lamprophyric dykes from the Jandaq area (Isfahan Province, Central Iran): Evidence of Central-East Iranian microcontinent confining oceanic crust subduction. Island Arc, 19 (2), 277-291. https://doi/10.1111/j.1440-1738.2009.00705.x.
Vernon, R. H., 2018. A practical guide to rock microstructure. Cambridge university press, 182 pp.
Whitney, D. L., and Evans, B. W., 2010. Abbreviations for names of rock-forming minerals. American Mineralogist 95, 185-187.https://doi/10.2138/am.2010.3371.
Winter, J. D., 2014. Principles of igneouse and metamorphic Petrology. Second Edition.Pearson new international edition, Edinburgh Gate, Harlow, Essex, CM20 2JE.745p.
Winter, J., 2010. Much of the present discussion is condensed from chapter 25: Metamorphic facies and metamorphism of mafic rocks. In: Principles of Igneous and Metamorphic Petrology, 2nd edn. John Winter. This chapter expands upon the subject matter presented here. Edition 3 in progress, 2020.
Wright, W. I., 1983. The composition and occurrence of garnets. American Mineralogist 23, 436–449.
Zanchetta, S., Zanchi, A., Berra, F., and Javadi, H. R., 2019. The Jandaq Complex in Central Iran: new insights on a Middle Jurassic orogenic event, 21st EGU General Assembly, EGU2019.
Zanchi, A., Malaspina, N., Zanchetta, S., Berra, F., Benciolini, L., Bergomi, M., Cavallo A., Javadi, H. R., and Kouhpeyma, M., 2015. The Cimmerian accretionary wedge of Anarak, Central Iran. Journal of Asian Earth Sciences, 102, 45–72. https://doi.org/10.1016/j.jseaes.2014.08.030.
Zanchi, A., Zanchetta, S., Berra, F., and H. R. Javadi., 2018. Cimmerian and pre-Cimmerian tectonics in the NW part of the Central-Eastern Iran Microcontinent: the Jandaq Complex Geophysical Research Abstracts Vol. 20, EGU2018-18060, EGU General Assembly 2018© Author (s). CC Attribution 4.0 license.
Zanchi, A., Zanchetta, S., Berra, F., Mattei, M., Javadi, H. R., Montemagni, C., 2021. Cenozoicn dextral shearing along the Arusan sector of the Great Kavir–Doruneh Fault System (Central Iran). Tectonics, 40, e2021TC006766. https://doi. org/10.1029/2021TC006766.
)