نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

10.22071/gsj.2023.382187.2055

چکیده

طی سال‌های اخیر، با توجه به روند کاهشی بارش و افزایش پمپاژ از منابع آب زیرزمینی، نگرانی‌هایی از مخاطرات ناشی از کاهش حجم ذخایر آبخوان‌ و افت سطح آب‌زیرزمینی و فرونشست زمین ایجاد شده است. در دشت عجب‌شیر نیز به دلیل کاهش تدریجی سطح آب زیرزمینی، برآورد فرونشست و بررسی پتانسیل فرونشست برای جلوگیری از مخاطرات زیان‌بار آن در آینده، ضروری به نظر می رسد. بدین منظور با استفاده از چهارچوب ALPRIFT که شامل هفت لایه از پارامترهای مؤثر بر فرونشست می‌باشد، نقشه پتانسیل فرونشست آبخوان پهنه‌بندی شد. شاخص پتانسیل فرونشست در دو محدوده کم و متوسط به‌دست آمد. در مرحله بعد با استفاده از عکس‌های ماهواره‌ای Sentinel-1، فرونشست در طی سال‌های 1399-1400، به مقدار 4/2 سانتی متر برآورد گردید که همبستگی معناداری با تراز آب زیرزمینی سال آبی 1400-1399 و پتانسیل فرونشست داشت. همچنین در ادامه برای رفع نقص اعمال نظرات کارشناسانه و افزایش همبستگی بین فرونشست (Insar) و ALPRIFT، از روش‌های بهینه‌سازی هوش مصنوعی شامل منطق فازی (ساجنو) و الگوریتم ژنتیک استفاده شد که از بین این مدل، روش فازی ساجنو بهترین همبستگی بین دو نقشه فرونشست و ALPRIFT را ارائه داد. همبستگی بین فرونشست با ALPRIFT، ALPRIFT-GA و ALPRIFT-SFL به ترتیب 46/0، 62/0 و 72/0 به‌دست آمد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات