نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• نصراله عباسی ¹
• صفورا شاکری ²
• جواد ربانی ³

¹ گروه زمین شناسی دانشگاه زنجان

² معاونت پژوهشی دانشکده مهندسی دانشگاه زنجان

³ گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

چکیده

در رخنمونی از بخش زیرین سازند سرخ بالایی (میوسن میانی-پسین) در شمال شهر آوج، واقع در استان قزوین، به ستبرای 135 متر مجموعه‌ای از ردپاهای خرطوم‌داران یافت گردید. این ردپاها به صورت فرورفته در سطح بالایی رسوب حفظ شده‌اند و به شکل رد پاهای گرد با حاشیه صاف تا برجسته یا با انباشتی از رسوب در بخش پیشانی رد پاها می‌باشند. در برخی از ردها اثر پنج انگشت نیز قابل مشاهده است. در بیشتر لایه‌ها ردپاها به صورت فراوان برجای مانده‌اند که نشان دهنده‌ی حرکت گله‌ای فیل‌ها هستند. این ردپاها از دیدگاه ایکنوتاکسونومیک اثرجنس و اثر گونه Proboscipeda enigmatica تشخیص داده شدند. ردپاها در دو گروه اندازه‌ای کوچک (cm 15) و بزرگ بوده (cm 25) و بر اساس روابط ژئومتریک بلندی شانه فیل‌های بزرگ و بالغ 140 تا 170 سانتیمتر و افراد کوچک 76 تا 106 سانتیمتر برآورد شد. با توجه به گزارش‌های در دسترس از سنگواره استخوان فیل‌های میوسن در ایران و همچنین الگوی پراکنش خرطوم‌داران این زمان جنس Choerolophodon از خانواده Gomphotheriidae کاندید اصلی اثرساز ردپاهای آوج در نظر گرفته می‌شود. به همراه این ردپاها آثار شنای کروکودیل‌ها و ماهیان نیز یافت شدند که در حوضچه‌های کم ژرفای آن زمان زندگی می‌کرده‌اند.

کلیدواژه‌ها

• مهره‌داران
• ردپا
• میوسن
• خرطوم‌داران
• سازند سرخ بالایی
• آوج

موضوعات

• چینه شناسی و فسیل شناسی