نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علی عسکری ¹
• محمدحسن کریم‌پور ²
• سید احمد مظاهری ³
• آزاده ملک‌زاده شفارودی ⁴

¹ دانشجوی دکترا، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

² استاد، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

³ دانشیار، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

⁴ استادیار، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

محدوده معدنی طلای هیرد در استان خراسان جنوبی و در 140 کیلومتری جنوب شهرستان بیرجند قرار دارد. در این محدوده توده‌های نفوذی مافیک تا اسیدی با ترکیب گابرو تا گرانیت در توالی آتشفشانی- رسوبی ترشیری نفوذ کرده‌ و آنها را تحت تأثیر قرار داده‌اند. بر پایه مقدار پذیرفتاری مغناطیسی، این نفوذی‌ها در دو رده مگنتیتی (اکسیدی) و ایلمنیتی (احیایی) تقسیم‌بندی‌شده‌اند. مهم‌ترین دگرسانی‌هایی که در سطح زمین و گمانه‌های حفاری شناسایی شده‌اند عبارتند از: 1) کوارتز-‌ تورمالین- سریسیت؛ 2) کربناتی؛ 3) اسکارنی شدن و              4) پروپیلیتیک. کانی‌سازی طلا و عناصر همراه(W, Sn, Bi, As, Sb, Pb, Zn, Ag)  به صورت جانشینی، پراکنده، رگه- رگچه‌ای، توده‌ای، برشی و اسکارن در ارتباط با توده‌ نفوذی گرانیتی- گرانودیوریتی احیایی و با فواصل مختلف نسبت به آن تشکیل شده‌ است. مطالعات زمین‌شناسی، دگرسانی و کانه‌زایی کانسار طلای هیرد و مقایسه ویژگی‌های آن با ویژگی‌های ذخایر طلای شناخته شده در سطح جهان، نشان می‌دهد که این کانسار از نوع ذخایر طلای مرتبط با توده‌های نفوذی احیایی (RIRGS) است. از آنجا که در این سامانه‌ها بیشترین ذخیره طلا همراه با سولفید است و در سقف استوک‌های گرانیتوییدی احیایی کانه‌ساز و سنگ‌های هورنفلسی مجاور، شکل می‌گیرد، اکتشافات ژئوفیزیکی به روش پلاریزاسیون القایی و مقاومت ویژه الکتریکی بر روی توده نفوذی گرانیتوییدی احیایی و نواحی همجوار با هدف شناسایی بخش‌های پنهان کانی‌سازی، انجام شده است. تلفیق داده‌های ژئوفیزیکی IP –RS) ) با اطلاعات زمین‌شناسی، دگرسانی و کانی‌سازی منطقه، دلالت بر کانی‌سازی گسترده‌‌ای در حاشیه خاوری توده نفوذی و سنگ‌های دربرگیرنده دارد. در این ارتباط پنج ناحیه بی‌هنجار با  بارپذیری بیش از 30 میلی‌ولت بر ولت مشخص شده که به طور کلی می‌توان آنها را در دو دسته جداسازی کرد: 1) بی‌هنجاری دارای پلاریزاسیون القایی بالا و مقاومت ویژه کم که ناشی از حضور فراوان سولفورهای فلزی به صورت پراکنده، رگچه‌ای و توده‌ای همراه با دگرسانی شدید سریسیتی است و 2) بی‌هنجاری دارای پلاریزاسیون القایی بالا و مقاومت وی‍ژه الکتریکی متوسط تا بالا که مشخص‌کننده وجود سولفورهای فلزی به صورت پراکنده و شدت زیاد دگرسانی سیلیسی- کربناتی  می‌باشد. 

کلیدواژه‌ها

• هیرد
• طلا
• ذخایر طلای مرتبط با توده‌های نفوذی احیایی
• اکتشافات ژئوفیزیکی