نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دکترا، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران
2 دانشیار، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
چکیده
پهنه برشی شمال اسفاجرد در شمال خاور گلپایگان در پهنه سنندج- سیرجان جای دارد. نشانگرهای سوی برش در این پهنه برشی در دو مقیاس رخنمون و میکروسکوپی دیده می‌شوند. این نشانگرها، سوی برش راستالغز راست‌بر در راستای شمال باختر را نشان می‌دهند. تحلیل حرکتی و نشانگرهای سوی کشش یک کشش شمال باختر به تقریب موازی با برش راست‌بر و یک فشارش عمود بر آن را به نمایش می‌گذارند. همزمانی و همسویی نسبی پهنه برشی شمال اسفاجرد پهنه برشی راندگی شمال ورزنه، جدایش مؤلفه‌های کرنش را در یک دگرریختی ترافشارشی پیشنهاد می‌کند. برپایه داده‌های سن زمین‌شناسی و وجود دگرشیبی زاویه‌دار میان واحدهای سنگی کرتاسه میانی و ائوسن، دگرریختی ترافشارشی و میلونیت‌زایی وابسته به آن در خلال کوهزاد کرتاسه پسین - پالئوسن رخ داده است. کم‌شیب بودن برگوارگی‌های میلونیتی با سازوکار جنبشی راست‌بر، یک ناهمسازی میان هندسه و سازوکار را در پهنه‌برشی شمال اسفاجرد می‌رساند. به هرحال ویژگی‌های جنبشی (Kinematic) و حرکتی (Dynamic) فابریک‌های میلونیتی این پهنه با کشش موازی راستا یا بیرون‌ریزی جانبی مواد در یک قلمروی راست‌بر سازگار است. موازی بودن روند بیشتر خطوارگی‌های کشیدگی با محور چین‌های بزرگ مقیاس نسل دوم ثابت می‌کند که میلونیتی‌شدن اصلی همزمان با دگرریختی دوم رخ داده است. گامه دگرریختی سوم، فابریک‌های میلونیتی را در پهنه برشی شمال اسفاجرد چین داده است. دو نسل از رخ‌های کنگره‌ای به ترتیب مربوط به دو رخداد دوباره چین‌خوردگی را می‌توان در این پهنه برشی شناسایی کرد. یکی از آنها دوباره چین‌خوردگی هم‌محور (الگوی تداخلی سوم) است که طی گامه دوم دگرریختی و همزمان با ایجاد پهنه برشی شمال اسفاجرد در بازه زمانی کرتاسه بالا- پالئوسن رخ داده است. دوباره چین‌خوردگی دیگر، الگوی تداخلی بومرنگی (یا الگوی تداخلی دوم) است که در گامه سوم دگرریختی، همزمان با چین‌خوردگی پهنه برشی شمال اسفاجرد به احتمال در بازه زمانی پس از پالئوسن- پیش از میوسن پدیدار شده است.
کلیدواژه‌ها
)