نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد، پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران

2 استادیار، گروه زمین‌شناسی،دانشکده علوم، دانشگاه شهیدباهنر کرمان، کرمان، ایران

3 دانشیار، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد تهران شمال، تهران، ایران

چکیده

در این مطالعه بخش‌های بالایی سازند گورپی و بخش‌های ابتدایی سازند پابده در یال شمال‌خاوری تاقدیس کوه گورپی از دید نانوفسیل‌های آهکی مورد بررسی دقیق قرار گرفت. ستبرای محدوده برداشت‌شده در برش مورد مطالعه 127متر و ترکیب سنگی آن شامل مارن، شیل‌های سبز- خاکستری و شیل‌های ارغوانی است. مطالعه نانوفسیل‌های آهکی در محدوده مورد مطالعه به شناسایی 50 جنس و 101 گونه انجامید. بر پایه جنس و گونه‌های شاخص شناسایی‌شده در محدوده مورد بررسی، زون‌های نانوفسیلی CC25-CC26 در رسوبات کرتاسه و زون‌های نانوفسیلی NP1-NP5 و NTp1-NTp9 در رسوبات پالئوسن تشخیص داده شد که زیست‌زون‌های نانوفسیلی NP1-NP4 و NTp1-NTp7A برای اولین بار از بخش‌های بالایی سازند گورپی در این برش گزارش می‌شوند. با توجه به زون‌های قابل تشخیص، سن بخش‌‌های سازند گورپی در برش مورد مطالعه مایستریشتین پسین- دانین پسین (پایان پالئوسن پیشین) است و سن سازند پابده از ابتدای پالئوسن پسین آغاز می‌شود. بر پایه داده‌های نانوفسیلی موجود مرز کرتاسه- پالئوژن پیوسته است و در بخش‌های بالایی سازند گورپی قرار دارد. در محدوده مرز کاهش فراوانی جنس و گونه‌های نانوفسیلی کرتاسه، افزایش فراوانی گونه مقاوم Thoracosphaera operculata و پیدایش گونه‌های جدید پالئوسن ثبت شده است. در رسوبات دانین جنس و گونه‌های کرتاسه به‌همراه جنس و گونه‌‌های پالئوسن دیده می‌شود که با توجه به حفظ‌شدگی خوب و حضور پیوسته جنس و گونه‌های کرتاسه در رسوبات، به احتمال زیاد جزو جنس و گونه‌های باقیمانده هستند که از محدوده مرز عبور کرده و در رسوبات دانین دیده شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

آقانباتی، ع.، 1383- زمین‌شناسی ایران، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 586 صفحه.

اصل‌شیرین، ف.، 1390- نانواستراتیگرافی سازند گورپی در برش کوه سفید (شرق رامهرمز)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی، 177 صفحه.
اصل‌شیرین، ف.، کنی، ا.، امیری‌بختیار، ح.، آورجانی، ش. و صالحی، ف.، 1390- مقایسه بیواستراتیگرافی و محیط رسوبی سازند گورپی در برش­های نمونه (شمال ­غرب مسجد سلیمان) و کوه سفید (شرق رامهرمز) با تأکید بر نانوفسیل‌های آهکی، پنجمین همایش انجمن دیرینه‌شناسی ایران.
بدری، ن.، 1386- نانواستراتیگرافی سازند گورپی در تاقدیس کوه گچ و کوه کورده (منطقه لار)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی، 141 صفحه.
بدری، ن.، کنی، ا. و اعتماد، م.، 1386- نانوستراتیگرافی سازند گورپی در کوه گچ (منطقه لار)، بیست و ششمین گردهمایی علوم زمین.

بیات، ش.، 1385- لیتواستراتیگرافی و نانوستراتیگرافی سازند پابده در برش نمونه تنگ پابده و مقایسه آن با رخنمون تنگ ماغر (کوه بنستان)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی، 197 صفحه.

حسینی فالحی، ب.، 1385- لیتواسترتیگرافی و نانواستراتیگرافی سازند گورپی در تاقدیس کوه منگشت و برش تاقدیس کمستان ( منطقه ایذه)، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی، 194 صفحه.
حیدری، ا.، 1389- لیتواسترتیگرافی و نانواستراتیگرافی سازند پابده در میدان نفتی اهواز، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی، 189 صفحه.
حیدری، ا.، قلاوند، ه.، فروغی، ف. و الیاس، ز. ال.، 1389- تعیین سن سازند پابده در چاه 424 در میدان نفتی اهواز، اولین همایش پژوهشگران علوم‌زمین جوان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال.
حیدری، ا.، کنی، ا. و برنا، ف.، 1390- بایو استراتیگرافی سازند پابده در چاه شماره 424 (فرو افتادگی دزفول) و مقایسه آن با برش الگو (تنگ بیجار) بر مبنای نانوفسیل‌های آهکی، دانشگاه شهید بهشتی.

سنماری، س.، فضلی، ل. و عمرانی، م.، 1389- بررسی تطابق نانوپلانکتون‌های آهکی و روزن‌بران پلانکتون سازند گورپی در خاور بهبهان، فصلنامه علوم‌زمین، شماره 75، صفحه  119تا 126.

صالحی، ف.، 1380- بایواستراتیگرافی سازند گورپی در برش الگو با استفاده از نانوفسیل‌های آهکی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی،188 صفحه.

غلامی‌فرد، ا.، 1386-  نانواستراتیگرافی سازند پابده در میدان نفتی گچساران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی، 108 صفحه.

قاسمی‌نژاد، ا.، درویش‌زاده، ب. و قورچایی، ش.، 1386- بررسی تحولات مرز K/T در یال شمال شرقی کبیرکوه (جنوب غربی ایران)، مجله علوم دانشگاه تهران، جلد 33، شماره 1، صفحه 99-87.

کنی، ا. و صالحی، ف.، 1380- بیواستراتیگرافی سازند گورپی در برش نمونه با استفاده از نانوفسیل­های آهکی، نشریه دانشکده علوم زمین، شماره 4 و 5، صفحه 51 -40.

مطیعی، ه.، 1374- زمین‌شناسی نفت زاگرس، سازمان زمین‌شناسی کشور، 583 صفحه.

نبوی، ف.، 1387- نانواستراتیگرافی سازند گورپی در منطقه خرامه (شیراز) و کوه بورخ (جنوب لار)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی، 162 صفحه.

هادوی، ف. و رساایزدی، م.، 1387- نانواستراتیگرافی سازند گورپی در برش درهشهر (جنوب شرق ایلام)، فصلنامه زمین‌شناسی کاربردی، شماره 4، صفحه 299-308.

هادوی، ف. و شکری، ن.، 1388- نانواستراتیگرافی سازند گورپی در جنوب ایلام (برش کاور)، مجله رخساره­های رسوبی، جلد 2، شماره 2، صفحه 225- 217.

هادوی، ف.، خسروتهرانی، خ. و سنماری، س.، 1386- زیست‌چینه‌شناسی سازند گورپی بر مبنای نانوپلانکتون‌های آهکی در شمال گچساران، فصلنامه علوم‌زمین، شماره 64، صفحه 14 تا 23.

Alavi, M., 2004- Regional stratigraphy of the Zagros fold-thrust belt of Iran and its proforeland evolution; American Journal of Science 304: 1–20.
Bernaola, G. & Monechi, S., 2007- Calcareous nannofossil extinction and survivorship across the Cretaceous−Paleogene boundary at Walvis Ridge (ODP Hole 1262C, South Atlantic Ocean). Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 255, 132–156.
Bown, P. R. & Young, J. R., 1998- Techniques; In: Bown, P.R., (Ed.), Calcareous Nannofossil Biostratigraphy. Chapman and Hall, London, 16-28.
Bown, P. R., 1998- Calcareous Nannoplankton Biostratigraphy; London; Chapman & Hall; pp 1- 315.
Bown, P. R., 2005- Selective calcareous nannoplankton survivorship at the Cretaceous–Tertiary boundary. Geology 33, 653–656.
Cepek, P. & Hay, W. W., 1969- "Calcareous Nannoplankton and Biostratigraphic subdivision of the upper Cretaceous", Trans. Gulf Coast Assoc. Geol. Soc., Vol. 19: 323-333.
Darvish zade, B., Ghasemi-Nejad, E., Ghourchaei, S. & Keller, G., 2007- Planktonic Foraminiferal Biostratigraphy and Faunal Turnover across the Cretaceous-Tertiary Boundary in Southwestern Iran. Journal of Sciences, Islamic Republic of Iran 18(2): 139-149.
Gardin, S. & Monechi, S., 1998- Palaeoecological change in middle to low-latitude calcareous nannoplankton at the Cretaceous/Tertiary boundary.Bulletin de la Société Géologique de France 169, 709–723.
Gardin, S., 2002- Late Maastrichtian to early Danian calcareous nannofossils at Elles (Northwest Tunisia). A tale of one million years across the K-T boundary.
Martini, E., 1970- Standard Palaeogene calcareous nannoplankton zonatin. Nature, 226, 560-1.
Martini, E., 1971- Standard Tertiary and Quaternary Calcareous nannoplankton zonation. Procedings II Planktonic Conference, Roma, 1, 739-86.
Mohler, H. P. & Kay, W. W., 1967- Calcareous nannoplankton from early Tertiary rocks at Pont Labau, France, and Paleocene- Eocene correlations. J. Paleontol., 41, 1505-41.
Molina, E., Alegret, L., Arenillas, I., Arz, J. A., Gallala, N., Hardenbol, J., Von Salis, K., Steurbaut, E., Vandenberghe, N. & Zaghbib-Turki, D., 2006- The Global Boundary Stratotype Section and Point for the base of the Danian Stage (Paleocene, Paleogene, ‘Tertiary’, Cenozoic) at El Kef Tunisia – Original definition and revision.Episodes 29, 263–373.
Okada, H. & Bukry, D., 1980- Supplementary modification and introduction of code numbers to the low-latitude coccolith biostratigraphic zonation (Bukry, 1973; 1975). Mar. Micropaleontol., 5(3), 321-5.
Perch-Nielsen, K., 1972- Remarks on Late Cretaceous to Pleistocene coccoliths from the north athlantic. Initial Rep. Deep Sea drill Proj., 12. 1003-69.
Perch-Nielsen, K., 1979- Calcareous nannofossils from the Cretaceous between the North Sea and the Mediterranean. IUGS Series A, Vol. 6, 223-272.
Perch-Nielsen, K., 1981a- Les coccolithes du Pale.oce'ne pre's de El kef, Tunisie et leurs ance“tres. Cah. Micropaleontol. 3, 7- 25.
Perch-Nielsen, K., 1981b- New Maastrichtian and Paleocene calcareous nannofossils from Africa, Demnark, the USA and the Atlantic, and some Paleocene lineages. Eclogae Geol. Helv. 73, 831-863.
Perch-Nielsen, K., 1983- Recognition of Cretaceous stage boundaries by means of calcareous nannofossils. In: T.Birkelund, et al. (eds.), Symposium on Cretaceous Stage Boundaries, Copenhagen, Abstracts, pp. 152-6.
Perch-Nielsen, K., 1985a- Mesozoic calcareous nannofossils; In: Plankton stratigraphy (eds H.M. Bolli, J.B. Saunders and K. Perch- Nielsen), Cambridge University Press, pp. 329-426.
Perch-Nielsen, K., 1985b- Cenozoic calcareous nannofossils; In: Plankton stratigraphy (eds H.M. Bolli, J.B. Saunders and K. Perch- Nielsen), Cambridge University Press, pp. 427-554.
Perch-Nielsen, K., Mckenzie, J. & He, Q., 1982- "Biostratigraphy and isotope stratigraphy and the catastrophic extinction of calcareous nannoplankton at the Cretaceous/ Tertiary boundary". In: Silver, L.T., Schultz, P.H. (Eds.), Geological Implications of Impacts of Large Asteroids and Comets on the Earth. In: Geological Society of America, Boulder, pp. 353–371.
Pospichal, J. J., 1994- Calcareous nannofossils at the K–T boundary, El Kef: no evidence for stepwise, gradual, or sequential extinctions. Geology 22, 99–102.
Romein, A. J. T., 1979- Lineages in Early Paleocene nannoplankton. Utrecht Micropaleontology, Bull. 22, 18-22.
Roth, P. H. & Bowdler, J. L., 1979- Evolution of the calcareous nannofossil genus Micula in the Late Cretaceous. Micropaleontology, 25 (3), 272-80.
Roth, P. H., 1978- Cretaceous nannoplankton biostratigraphy and oceanography of the Northwestern Atlantic Ocean. Initial Rep. Deep Sea drill. Proj., 44. 731-59.
Sissingh, W., 1977- "Biostratigraphy of Cretaceous Calcareous Nannoplankton". Geologie Mijnbouw, 56: 37-49.
Tantawy, A. A., 2003- Calcareous nannofossil biostratigraphy and paleoecology of the Cretaceous–Tertiary transition in the central eastern desert of Egypt. Marine Micropaleontology 47, 323–356.
Thierstein, H. R., 1976- Mesozoic calcareous nannoplankton biostratigraphy of marine sediments. Marine Micropaleontol., 1, 325-62.
Varol, O., 1989- Paleocene calcareous nannofossil biostratigraphy, in Nannofossils and their applications, (eds J. A. Crux and S. E, van Heck), British Micropalaeontological Society Series, Ellis Horwood Limited, Chichester, pp. 267- 310.
Worsley, T. & Martini, E., 1970- Late Maastrichtian Nannoplankton provinces. Nature 225, 1242-1243.