نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زمین شناسی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

2 گروه زمین شناسی، دانشگاه تربیت معلم تهران، تهران، ایران.

3 دانشکده زمین شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

مقایسه متغیرهای فیزیکوشیمیایی(pH، Eh،EC ،TDS ،TH ، TA، دما و شوری) اندازه­گیری شده و تجزیه­های شیمیایی نمونه­های آب چشمه­ها و آب‌های آشامیدنی روستاهای واقع در حوضه آبریز رودخانه آغ­دره در شمال‌باختری شهرستان تکاب تفاوت­های چشمگیری را نشان داده است. بر اساس این نتایج، در میان چشمه­های آب نمونه­برداری شده کمترین مقادیر pH و بیشترین مقادیر TDS، EC، شوری، سختی کل، قلیائیت کل، غلظت کاتیون­ها، آنیون­ها و عناصر بالقوه سمناک As وSb به چشمه­ واقع در پایین­دست معدن متروکه آنتیموان  آغ­دره بالا (چشمهAq.D1-1) و چشمه واقع در پایین­دست سدهای باطله واحد استحصال طلای آغ­دره (چشمه Aq.D5) تعلق دارد. غلظت کل As وSb در چشمهAq.D1-1 به‌ترتیب g/lμ 3753 و g/lμ 320 و در چشمه Aq.D5 به‌ترتیب g/lμ 162 و g/lμ 3 است. در میان نمونه­های آب­ آشامیدنی روستاهای محدوده مورد مطالعه بالاترین غلظت As0 به‌آب آشامیدنی روستای آغ­دره پایین با غلظت کل As g/lμ 29 و در مورد Sb به آب آشامیدنی روستای آغ­دره وسط با غلظت کل Sb g/lμ 5 تعلق دارد. بر اساس مقادیر مجاز اشاره شده در استانداردهای بین­المللی، غلظت کاتیون­ها و آنیون­های اصلی و مقادیر پارامترهای فیزیکوشیمیایی (به غیر از سختی کل) نمونه­های آب چشمه­ها و آب­های آشامیدنی روستاهای محدوده مورد مطالعه در دامنه مقادیر مجاز تعیین شده قرار دارند. با توجه به بررسی­های صورت گرفته مشخص شده است که آلودگی As وSb چشمه Aq.D1-1 منشأ زمین­زاد (geogenic) دارد و از شیل­های سیاه با غلظت بالایی از عناصرAs وSb ناشی شده است، در حالی که آلوده شدن آب چشمه Sp.5 منشأ انسان‌زاد (anthropogenic) دارد و از نشت پساب ذخیره شده در پشت سدهای باطله واحد استحصال طلای آغ­دره و نفوذ آن به‌آب چشمه­های پایین­دست ایجاد شده است.

کلیدواژه‌ها

کتابنگاری
باباخانی، ع. و قلمقاش، ج.، 1374- نقشه زمین­شناسی 100000: 1 تخت­سلیمان. چاپ سازمان زمین­شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
سمیعی، ع.، 1384- بهینه­سازی پارامترهای موثر در فرایند جذب و بازیافت سیانید از آب سد باطله کارخانه فرآوری طلای آغ­دره بر روی کربن فعال. پایان­نامه کارشناسی­ارشد مهندسی معدن-فرآوری مواد معدنی، دانشگاه تربیت مدرس.
صداقت، م.، 1372- زمین و منابع آب (آب‌های زیرزمینی)، انتشارات دانشگاه پیام نور.
مقیمی، ه.، 1385- هیدروژئوشیمی، انتشارات دانشگاه پیام نور.
یعقوب­پور، ع.، رحیم­سوری، ی.، و شهریاری، م.، 1388- ژئوشیمی زیست­محیطی محدوده معدنی آغ دره-تکاب، یافتن منشأ عناصر آلاینده آرسنیک، آنتیموان و جیوه و بررسی تأثیر فعالیت­های معدن‌کاری و صنایع معدنی در ایجاد آلودگی منابع آب، رسوبات و خاک منطقه. گزارش نهایی طرح پژوهشی، سازمان حفاظت محیط زیست.
References
BIS (Bureau of India Standards), 1991- Indian standard specification for drinking water. IS, 10500, pp 2-4.
Garg, V. K., Suthar, S., Singh, S., Sheoran, A., Meenakshi, G., & Jain, S., 2009- Drinking water quality in villages of southwestern Haryana, India: assessing human health risks associated with hydrochemistry, Environmental Geology, 58: 1329-1340.
Milu, V., Leroy, J. L., & Peiffert, C., 2002- Water contamination downstream from a copper mine in the Apuseni Mountains, Romania. Environmental Geology, 42: 773-782.
Modabberi, S., & Moore, F., 2004- Enviromental geochemistry of Zarshuran Au-As deposit, NW Iran. Environmental Geology, 46: 796-807.
Sanchez-Perez, J. M., & Tremolieres, M., 2003- Changes in groundwater chemistry as a consequence of suppressions of floods. Rhine floodplains case. Journal of Hydrolgy, 270:89-04.
Stocklin, J., 1968- Structural history and tectonic of Iran, a review, American Association of Petroleum Geology Bulletin. K52(7): 1229-1258.
WHO, 1997- Guideline for drinking water quality health criteria and other supporting information,Vol. 2, 2nd edition. Geneva.
WHO, 2007- Chemical safety of drinking water: assessing priorities for risk managements. Geneva.
Wilde, F. D., Radtke, D. B., Gibs, J., & Iwatsubo, R. T., 1998- National field manual for the collection of water quality Data- Selection of equipment for water sampling. U.S. Geological Survey Techniques of water resources investigations, Book 9, Chap. A2, variously paged.