نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه زنجان، دانشکده علوم، گروه زمین‌شناسی، زنجان، ایران.

2 دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده علوم‌زمین، تهران، ایران

3 دانشگاه زنجان، دانشکده علوم، گروه زمین‌شناسی، زنجان، ایران

چکیده

کانسارآهن ذاکر(شمال خاور زنجان) در نوار ولکانوپلوتونیک طارم در زون ساختاری البرز باختری- آذربایجان واقع شده است. واحدهای سنگ‌شناسی در محدوده کانسار، سنگ‌های آتشفشانی -  آذرآواری با ترکیب توف برشی-  لاپیلی توف و گدازه‌های آندزیتی- بازالتی بخش آمند تشکیلات کرج هستند که طاقدیسی را تشکیل داده‌اند و توده‌های نفوذی با ترکیب کوارتزمونزودیوریت، کوارتز مونزونیت و کوارتز سینیت(با سن الیگوسن) در امتداد محور طاقدیس موجود در این واحدها جایگیری کرده‌اند. کانه‌زایی آهن در حدفاصل توده نفوذی و سنگ‌های آتشفشانی روی داده  است. کانه اصلی کانسنگ، مگنتیت- آپاتیت همراه با مقادیرکمی کوارتز و کلسیت است. افزون بر کانی‌سازی آهن- آپاتیت، کانی‌های سولفیدی پیریت همراه با مقادیرکمی کالکوپیریت به صورت رگچه‌ای  پس از کانسنگ اصلی در منطقه تشکیل شده‌اند. کانی‌سازی در 5 شکل رگچه‌های استوک‌ورک مگنتیت، مگنتیت- آپاتیت توده‌ای، مگنتیت - آپاتیت نواری (باندی)، مگنتیت-آپاتیت رگه‌ای و رگچه‌های سولفیدی در محدوده دیده می‌شود. نفوذ توده معدنی در سنگ‌های آتشفشانی میزبان موجب متاسوماتیسم  اسکارنی و تشکیل کانی‌های اکتینولیت، تالک، کلریت، فلوگوپیت، کوارتز، کلسیت و اپیدوت شده است. بر اساس بررسی‌های ژئوترموبارومتری بخش اسکارنی، واکنش‌های دگرگونی در حضور سیالی با ترکیب XCO2=0.9، دمای500- 400 درجه سانتی‌گراد و فشار حدود 2 کیلو بار انجام گرفته است. بررسی‌های بافتی و ساختی در ناحیه نشان  می‌دهد که ماده معدنی از توده گرانیتوییدی ذاکر منشأ گرفته و در سنگ‌های آتشفشانی میزبان نفوذ کرده است. شواهد کانه‌نگاری از منشأ ماگمایی نوع کایرونای این کانسار حمایت می‌کند.

کلیدواژه‌ها

خانمحمدی، ن.، 1386-  کانی‌شناسی، ژئوشیمی و ژنز کانسارآهن ذاکر ( شمال خاور  زنجان) ، رساله کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی تهران،250صفحه.
رحمانی، ش.،1383-  گزارش بررسی و معرفی نواحی امیدبخش معدنی در ورقه زمین‌شناسی 1:100000 طارم، 73 صفحه.
بهزادی، م.، 1385- کانی‌شناسی، ژئوشیمی و ژنز کانسارآهن آنومالی شمالی واقع در منطقه بافق- یزد، رساله دکتری، دانشگاه شهید بهشتی تهران.
 
 
References
Daliran, F., 2002-  Kiruna- type iron  ores and "apatite" of the Bafq district iron, with an emphasis on the Ree geochemistry of their apatites; in porter, T.M.(Ed), Hydrothermal  iron oxide Copper- Gold and related deposits.  A Global perspective, V.Z; PGC publishing, Adelaide, P303-320.
Deer, W. A., Howie, R. A. & Zussman, J., 1962- Rock forming minerals. 5. Longman, Londan, 371pp.
Frietsch, R., 1978- On the magmatic origin of  iron ores  of the kiruna – type. Economic geology, V.37, P 478-483.
Loberg, B. E. H. & Horndahl, A. K., 1983-  Ferried geochemistry of Swedish Precambrian ores. Mineralium Deposita,V.18, P 121-128.       
Nasland, H. R., Agurirre, R., Dobbs, F. M., Henriquez, F. & Nystrom, J. O., 2000-   The Origin, emplacement and eruption of ore magmas. Internet. 
Nystrom, J. O. & henriquez, F., 1994- magmatic features of iron ores of the kiruna – type in chile and widen: ore textures and magnetite  geochemistry. Economic geology, V.89, P 820-839
Hirayama, 1966- Explanatorytext of the Tarom Quadrangle map 1:100000 GSI.
Redman, P. W. and O. Reilly, W., 1970, the synthesis and inversion of  nonstoichometric  titanomagnetites. Phys. Earth planet. Inter., 4, P 121-128.