نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
چکیده
توالی کربناتی سازند تلهزنگ به سن ائوسن پیشین- میانی عمدتاً از روزن‌داران کف‌زی بزرگ (مانند نومولیت و آلوئولینا) به همراه ذرات اسکلتی و غیر اسکلتی دیگر تشکیل شده است. در این سازند بر مبنای فراوانی و توزیع روزن‌داران و دیگر اجزای موجـــود در رخــسارههای مخــتلـــف، ژرفای حوضه رسوبی و در نتیجه نوع زیر محـیط حوضه رسوبی دیرینه
(sub-paleoenvironment) تعیین شده است. بررسی رخسارهها منجر به شناسایی 10 رخساره میکروسکوپی وابسته به 4 کمربند رخسارهای پهنه کشندی، لاگون، پشتههای سدی و دریای باز شده است. نبود رسوبات دوباره نهشته شده و رخسارههای ریفی، تغییرات تدریجی رخسارهها و نیز گسترش وسیع پهنههای کشندی نشان میدهد که نهشتههای کربناتی سازند تلهزنگ به احتمال قوی در یک سکوی کربناتی از نوع رمپ نهشته شده است. با توجه به فراوانی و تنوع بالای روزن‌داران کف‌زی بزرگ در سازند تلهزنگ میتوان برای این نهشتهها از اصطلاح سیستم رمپ کربناتی حاوی روزن‌داران فراوان استفاده کرد. مقایسه زمین‌شیمی عنصری و ایزوتوپی بین اجزاء زیستی (روزن‌داران کف‌زی) و اجزاء نازیستی (میکرایت) در کربنات‌های سازند تلهزنگ حاکی از شرایط نزدیک تعادلی، تأثیر کم‌تفریق زیست‌شناختی و اثرات جنبشی مانند سرعت رشد و یا عوامل ناشناخته دیگر است، و به همین دلیل مقدار دمای محاسبه شده آب دریا بر اساس سنگینترین ایزوتوپ اکسیژن در کربنات‌های زیستی با دمای اندازهگیری شده نمونههای نازیستی (میکرایت) تقریباً مشابه است. مطالعات
سنگ‌نگاری و زمین‌شیمیایی نشان میدهد که نهشتههای کربناتی سازند تلهزنگ تحت‌تأثیر دیاژنز ضعیف جوی در یک محیط دیاژنزی بسته همراه با نسبت پایین تبادلات آب به سنگ (water/rock interaction) قرار گرفتهاند.
کلیدواژه‌ها
کتابنگاری
آدابی، م. ح.، 1383- ژئوشیمی رسوبی، انتشارات آرین زمین، 448 صفحه
آقانباتی، س. ع.، 1383- زمینشناسی ایران، سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور، 586 صفحه
زهدی، ا.، آدابی، م، ح.، موسوی، م، ر.، امیری بختیار، ح.، غبیشاوی، ع.، صالحی، م. ع.، 1386- کاربرد روزن‌دارانی بنتیک بزرگ در بازسازی محیط رسوبی سازند تلهزنگ در برش نمونه و برش سطحی کیالو (جنوب لرستان)، اولین همایش دیرینه شناسی ایران، صفحه 111- 106
مطیعی، ه.، 1372- زمین شناسی ایران، چینه شناسی زاگرس، انتشارات سازمان زمین شناسی کشور، 536 صفحه
یزدی مقدم، م.، 1374- بیواستراتیگرافی سازندهای امیران و تلهزنگ در حوضه لرستان، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، 132 صفحه
References
Adabi, M.H. & Asadi Mehmandosti, E., 2008- Microfacies and geochemistry of the Ilam Formation in the Tang-E Rashid area, Izeh, S.W. Iran, Journal of Asian Earth Sciences (accepted).
Adabi, M.H. & Rao, C.P., 1991- Petrographic and geochemical evidence for original aragonitic mineralogy of Upper Jurassic carbonate (Mozduran Formation), Sarakhs area, Iran: Sedimentary Geology, 72: 253-267.
Adabi, M.H., 1996- Sedimentology and geochemistry of carbonates from Iran and Tasmania, Ph.D. thesis (Unpublished). University of Tasmania. Australia. 470 p.
Anderson, T.F. & Arthur, M.A., 1983- Stable isotopes of oxygen and carbon and their application to sedimentologic and paleoenviromental problems. In: Stable isotope in sedimentary geology. Society of Economic Paleontologists and Mineralogists, Short Course, 10: 1-151.
Bathurst, R.G.C., 1975- Carbonate sediments and their diagenesis. Developments in Sedimentology, 12. Elsevier, Amsterdam. 658 p.
Beavington- Penney, S.J. & Racey, A., 2004- Ecology of extant nummulitids and other larger benthic foraminifera: application in palaeoenviromental analysis. Journal Earth–Science Reviews, 67: 219–265.
Beavington-Penney, S.J., 2002- Characterisation of selected Eocene Nummulites accumulations. PhD thesis, University of Wales, Cardiff.
Beavington-Penney, S.J., Wright, V.P. & Racey, A., 2006- The Middle Eocene Seeb Formation on Oman: An investigation of acyclicity, stratigraphic completeness, and accumulation rates in shallow marine carbonate setting, Journal of Sedimentary Research, 76: 1137-1161.
Berberian, M. & King, G.C., 1981- Towards a palaeogeography and tectonics evolution of Iran. Canadian Journal of Earth Sciences, 18: 210-265.
Billups, K. & Schrag, D. P., 2003- Application of benthic foraminiferal Mg/Ca ratios to questions of Cenozoic climate change. Earth and Planetary Science Letters, 209: 181-195.
Boever, E.D., Swennen, R. & Dimitrov, L., 2006- Lower Eocene carbonate cemented chimneys (Varna, NEBulgaria): Formation mechanisms and the (a) biological mediation of chimney growth. Sedimentary Geology, 185: 159-173.
Brand, U. & Veizer, J., 1981- Chemical diagenesis of multicomponent carbonate system, II: stable isotopes: Journal Sedimentary Petrology, 51: 987-997.
Budd, D.A., 1992- Dissolution of high-Mg calcite fossils and the formation of biomolds during mineralogical stabilization: Carbonates and Evaporites, 7: 74-81.
Buxton, M.W.N. & Pedley, H.M., 1989- Short paper: a standardised model for Tethyan Tertiary carbonates ramps. Journal of the Geological Society (London), 146: 746- 748.
Choquette, P.W. & James, N.P., 1987- Diagenesis in limestones - 3, the deep burial environment. Geoscience Canada, 14: 3-35.
Comte, D. & Lehmann, P., 1974- Sur les carbonates de l’Ypre´sien et du Lute´tien basal de la Tunisie centrale. Compagnie Franc¸aise des Pe´troles Notes et Me´moires, 11: 275-292.
Cosovic, V., Drobne, K. & Moro, A., 2004- Paleoenvironmental model for Eocene foraminiferal limestones of the Adriatic carbonate platform (Istrian Peninsula). Facies, 50: 61-75.
Dickson, J. A. D., 1965- A modified staining technique for carbonate in thin section. Nature, 205: 587.
Dunham,R.,1962-Classification of carbonate rocks according to depositional–texture. American Association Petroleum Geology,1:108- 121.
Hallock,P. & Glenn,E.C.,1986- Larger foraminifera:A tool for paleoenvironmental analysis of Cenozoic depositional facies. Palaios,1:55- 64.
Hottinger, L., 1983- Processes determining the distribution of larger foraminifera in space and time. Utrecht Micropaleontological Bulletins, 30: 239-253.
James, G.A. & Wynd, J.G., 1965- Stratigraphic nomenclature of Iranian oil consortium Agreement Area, American Association Petroleum Geology, 49: 2182-2245.
Jorry, S., 2004- The Eocene Nummulite carbonates (Central Tunisia and NE Libya): Sedimentology, depositional environments, and application to oil reservoirs. Ph.D. thesis, University of Geneva, Switzerland, 120 p.
Lear, C.H., Elderfield, H. & Wilson, P.A., 2000- Cenozoic deep-sea temperatures and global ice volumes from Mg/Ca in benthic foraminiferal calcite. Science, 287: 269-272.
Lohmann, K.C., 1988- Geochemical patterns of meteoric diagenetic systems and their application to studies of paleokarst. In: James, N.P. and Choquette, P.W. (eds.): Paleokarst. p. 58-80.
Longman, M.W., 1980- Carbonate diagenetic textures from nearsurface diagenetic environments, American Association Petroleum Geology, 64/4: 461-487.
Luterbacher, H., 1998- Sequence stratigraphy and the limitations of biostratigraphy in the marine Paleogene strata of the TrempBasin (central part of the southern Pyrenean foreland basin, Spain. In: Mesozoic and Cenozoic Sequence Stratigraphy of European Basins (Eds P.C. de Graciansky, J. Hardenbol, T. Jacquin and P.R. Vail), SEPM Special Publication, 60: 303-309.
Milliman, J.D. & Müller, J., 1977- Characteristics and genesis of shallow-water and deep-sea limestones. In: Anderen, N.R. and Malahoff, A. (eds.): The fate of fossil fuel CO2 in the oceans. p. 655-672.
Milliman, J.D., 1974- Marine carbonates: New York, Springer- Verlag, 375 p.
Moore, C.H., 1989- Carbonate Diagenesis and Porosity, Development in Sedimentology, 46:338 p.
Morrison, J.O. & Brand, U., 1987- Geochemistry of Recent marine invertebrates: Geosciences. Canada, 13: 237-254.
Morse, J.W. & Mackenzie, F.T., 1990- Geochemistry of Sedimentary Carbonates: New York, Elsevier, 707 p.
Nelson, C.S. & Smith, A.M., 1996- Stable oxygen and carbon isotope compositional fields for skeletal and diagenetic components in New Zealand Cenozoic nontropical carbonate sediments and limestones: a synthesis and review: New Zealand Journal Geology, Geophysics, 39: 93-107.
Nelson, C.S., Winefield, P.R., Hood, S.T., Caron, V., Pallentin, A. & Kamp, P.J.J., 2003- Pliocene Te Aute limestones, New Zealand: expanding concepts for cool-water shelf carbonates. New Zealand Journal of Geology and Geophysics, 46: 407-424.
Papazzoni, C.A. &Trevisani, E., 2006- Facies analysis, palaeoenvironmental reconstruction, and biostratigraphy of the “Pesciara di Bolca” (Verona, northern Italy): an early Eocene Fossil-Lagerstätte, Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 242: 21-35.
Pingitore, N.E., 1978- The behavior of Zn and Mn during carbonate diagenesis: theory and applications: Journal Sedimentary Petrology, 48: 799-814.
Racey, A., 2001- A review of Eocene nummulite accumulations: structure, formation and reservoir potential. Journal Petroleum Geology, 24: 79-100.
Raja, R., Saraswati, P.K., Rogers, K. & Iwao, K., 2005- Magnesium and strontium compositions of recent symbiont-bearing benthic foraminifera. Marine Micropaleontology, v. 58. p. 31-44.
Rao, C.P. & Adabi, M.H., 1992- Carbonate minerals, major and minor elements and oxygen and carbon isotopes and their variation with water depth in cool, temperate carbonates, western Tasmania, Australia. Marine Geology, 103: 249-272.
Rao, C.P. & Nelson, C.S., 1992- Oxygen and carbon isotope fields for temperate shelf carbonates from Tasmania and New Zealand. Marine Geology, 103: 273.
Rao, C.P. & Wang, B., 1990- Oxygen and carbonate isotope composition of Gordon Group carbonates (Ordovician) Florentine Valley, Tasmania. Australia. Journal Earth–Science Reviews, 37: 305-316.
Rao, C.P., 1990. Geochemical characteristics of cool-temperate carbonates, Tasmania, Australia. Carbonates and Evaporites, 5: 209-221.
Rao, C.P., 1991- Geochemical differences between subtropical (Ordovician), cool-temperate (recent and Pleistocene) and subpolar carbonates, Tasmania, Australia. Carbonates and Evaporites, 6: 83-106.
Rao, C.P., 1996- Modern Carbonates, Tropical, Temperate, Polar. Introduction to Sedimentology and Geochemistry, 206 p., Hobart (Tasmania).
Rasser, M.W., Scheibner, C. & Mutti, M., 2005- A paleoenvironmental standard section for Early Ilerdian tropical carbonate factories (Corbieres, France; Pyrenees, Spain), Facies, 51: 217-232.
Reichart, G.J., Jorissen, F., Anschutz, P. & Mason, P.R.D., 2003- Single foraminiferal test chemistry records the marine environment. Geology, 31: 355-358.
Sarangi, S., Sarkar, A., Sarin, M.M., Bhattacharya, S.K., Ebihara, M. & Ray, A.K., 2001- Growth rate and life span of Eocene/Oligocene Nummulites tests: inferences from Sr/Ca ratio. Terra Nova, 13: 264-269.
Saraswati, P.K., 2004- Ontogenetic isotopic variation in foraminifera - implications for palaeo proxy. Current Science, 56: 858-860.
Serra-Kiel, J. & Reguant, S., 1984- Paleoecological conditions and morphological variation in monospecific banks of Nummulites:an example.Bulletin Centres de Recherches Exploration-Production Elf-Aquitaine Memoire,6:557-563.
Sinclair, H.D., Sayer, Z.R.&Tucker, M.E., 1998- Carbonate sedimentation during early foreland basin subsidence: the Eocene succession of the French Alps. In: Carbonate Ramps (Eds V.P. Wright and T.P. Burchette), Geological Society of London, 149: 205-227.
Stoll, H.M. & Schrag, D.P., 1998- Efects of Quaternary sea level cycles on strontium in seawater. Geochimica et Cosmochimica Acta, 62: 1107-1118.
Tucker, M.E. & Wright, V.P., 1990- Carbonate Sedimentology. Oxford (Blackwell), 482 p.
Veizer, J., 1983- Trace elements and stable isotopes in sedimentary carbonates. In: Reeder, R.J. (ed.): Carbonates: mineralogy and chemistry. Reviews in Mineralogy, 11: 265-299.
Veto, I., Ozsvárt, P., Futó, I. & Hetényi. M., 2007- Extension of carbon flux estimation to oxic sediments based on sulphur geochemistry and analysis of benthic foraminiferal assemblages: a case history from the Eocene of Hungary. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology: In press.
Wynd, A.G., 1965- Biofacies of the Iranian oil company agreement area (I.O.O.C), Report No. 1082, unpublished paper.
Zachos, J.C., Bohaty, S., Quattlebaum, T., Sluijs, A., Brinkhuis, H., Gibbs, S.J. & Bralower, T.J., 2006- Extreme warming of mid-latitude coastal ocean during the Paleocene-Eocene thermal maximum: Inferences from TEX86 and isotope data, Geological Society of America, 34: 737-740.
Zohdi, A., Adabi, M.H. & Ghobishavi, A., 2007- Palaeoenviromental reconstruction, sequence stratigraphy and palaeotemperature estimation of the Upper Paleocene to Middle Eocene Tale-Zang Formation in the Zagros Basin, (south-west Iran), 13th Bathurst Meeting of Carbonate Sedimentologists, University of East Anglia, Norwich, UK. 16-18 July, (in English).
)