نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
گروه جغرافیا دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
چکیده
تعداد زیادی از استانهای کشور، از منابع آب کارستی بهعنوان منبع اصلی تأمین آب برای مصارف شرب، کشاورزی و صنعت استفاده میکنند. استان کرمانشاه نیز با مساحتی حدود 286/24953 کیلومتر مربع در میانه ضلع باختری کشور واقع شده که بخش عمده آن در زونهای زاگرس رورانده و چینخورده قرار دارد و بیشتر بلندیهای آن، از سازندهای سخت (کربناتی) تشکیل شده است. پهنههای کارستی این استان نقش مهمی در تأمین و تغذیه آبخوانها دارند، به همین دلیل برای شناسایی این پهنهها و میزان تحول آنها در این پژوهش اقدام به پهنهبندی تحول کارست و شناسایی مناطق تغذیه آبهای زیرزمینی از طریق سیماهای سطحی کارستی، همچنین مناطق مساعد آلودگی آبخوانهای کارستی و تهیه نقشه آن شده است. به منظور دستیابی به اهداف تحقیق ابتدا چالههای بسته سطحی به عنوان شاخص تحول کارست با استفاده از نقشههای توپوگرافی50000 : 1 و تصاویر ماهواره ای 5 متر(BW) IRS شناسایی، نقشه آنها تهیه و پس از بررسیهای آماری و تأیید ارتباط نقشهها با موضوع به کمـک مربع کای و عملیات میدانی، هفت عامل ارتفاع، سنگشناسی، زمینریختشناسی(زمین ساخت)، دما، بارش، تبخیر و شیب به عنوان عوامل مؤثر در تحول کارست انتخاب شدهاند. پس از رقومی کردن همه دادههای مربوطه برای ارزشگذاری (وزن دهی) طبقات نقشههای عامل، از روشهای آماری تحلیل سلسله مراتبی (قضاوت کارشناسی)، تراکم سطح، ارزش اطلاعاتی، وزن متغیرها و روش تجربی استفاده شده است؛ در نهایت در محیط GIS، نقشههای عامل همپوشانی و نقشههای پهنهبندی تحول کارست با 5 روش مذکور بهدست آمده است. در بین روشهای بهکار گرفته شده برای پهنهبندی، روش ارزش اطلاعاتی بیشترین انطباق را با شاخص انتخاب شده (چالههای بسته) در منطقه مورد مطالعه دارد.
نقشههای پهنهبندی بهدست آمده، علاوه بر تعیین مناطق با درجات مختلف تحول سیماهای کارست در استان، محدودههای تغذیه آبهای زیرزمینی (کارستی) و مکانهای مساعد آلودگی این منابع در سطح زمین را نیز مشخص کرده است که باید برای حفاظت از این مناطق، تدابیر مناسب بهکار برد وگرنه خطرهای زیادی محلهای تغذیه را تهدید خواهد کرد.
کلیدواژهها