نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حبیب اله بیابانگرد ¹
• دکترعباس مرادیان ²
• یعقوب بوالی ³

¹ دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

² دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران.

³ سازمان آب و منطقه‌ای زاهدان، زاهدان، ایران.

چکیده

آتشفشان مرکب و لایه‌ای تفتان در جنوب خاور زاهدان، در خاور ایران قرارگرفته است. این آتشفشان، به دلیل ایجاد مناطق مرتفع، یک محدوده آب  و هوایی  ویژه  را  در منطقه خشک خاور ایران به وجود آورده و به دلیل بارش برف و باران بیشتر از مناطق اطراف، از مناطق آبی پر اهمیت در استان سیستان و بلوچستان است. بررسی‌های صحرایی و تجزیه‌های آب سیزده چشمه از باختر این آتشفشان گویای ارتباط نزدیک سنگ‌های سخت منطقه و آب چشمه‌هاست. داده‌های هیدروژئوشیمیایی نشان می‌دهد که تغییرات موجود درکاتیون‌ها و آنیون‌های منیزیم (150-2)، کلسیم (465-11)، سدیم (444-5/10)، پتاسیم (5/1-330)، سولفات (1050-8)، نیترات (6/58)،  بی‌کربنات (8/353-0)، کلر(1520-65/10) و جزء ملکولی سیلیس (87/182-11/6) به طور کلی بر حسب میلی‌گرم در لیتر متأثر از ترکیب شیمیایی سنگ‌های آتشفشانی هستند. تغییرات ترکیبی بارز موجود در چشمه‌های معدنی تفتان به این دلیل است که آب بسیاری از چشمه‌ها با منشأ جوی تحت تأثیر سنگ‌شناسی‌های منطقه قرارگرفته‌اند. هرچند تعداد اندکی از چشمه‌ها دارای آب ماگمایی و دسته‌ای هم دارای آب مخلوط ماگمایی و جوی هستند.

کلیدواژه‌ها

• آتشفشان تفتان
• سیستان و بلوچستان
• هیدروژئوشیمی
• توده‌های سنگی سخت
• چشمه

20.1001.1.10237429.1388.19.73.13.6