نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه زمین‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

در جنوب خاور تبریز، رسوبات جوان افقی پلیوسن- کواترنری، آتشفشانی-آواری سهند توسط انبوهی از گسل‌های عادی بریده و جابه‌جا شده‌اند. گسل‌های عادی در طول دوره فعالیت خود باعث لغزش لایه‌ها در امتداد صفحه‌های گسلی و چرخش آنها شده‌اند. این گسل‌ها شامل انواع گسل‌های عادی همساز و ناهمساز با ساختار‌های فرابوم و فروبوم، دوبلکس گسلی و ساختارهای مرتبط با گسل‌خوردگی عادی مانند چین‌های کشان گسلی و ساختار تاقدیس‌های فرادیواره‌ای (role over anticlines) هستند. راستای امتداد چیره N-S گسل‌های عادی در خاور منطقه مورد مطالعه به تدریج به طرف باختر به راستای ENE- WSW تغییر می‌یابد. برخی از صفحه‌های گسلی با شیب زیاد و نزدیک به قائم به وجود آمده‌اند به طوری که در اثر کشش زمین‌ساختی، بخش‌هایی رها شده و پایین افتاده است. تغییر شیب صفحه‌های گسلی به دلیل تغییر سختی لایه‌های گسل‌خورده به وجود آمده و چرخش در سامانه گسل‌خوردگی عادی باعث خم شدن لایه‌های افقی بسیار جوان شده و در این چرخش، گسل‌های نوبت بعد وگوه‌های پایین افتاده جدید، محدود به گسل‌های عادی نزدیک به قائم، گسل‌های عادی پیشین را بریده‌اند. در محل برخی از صفحات گسلی، فضاهای قائم در اندازه‌های مختلف ایجاد شده که با نهشته‌های لایه‌های بالایی پر شده‌اند. مشاهده این شواهد و چند مرحله‌ای بودن گسل‌ها نشان می‌دهد که فعالیت زمین‌ساخت کششی در منطقه، همزمان با رسوبگذاری نهشته‌های پلیوسن- کواترنری عمل کرده است. با توجه به برداشت‌های انجام شده، به وجود آمدن این گسل‌ها، تأثیر نیروهای زمین‌ساخت کششی در مقیاس محلی و در ارتباط با حوضه کششی ایجاد شده در releasing zone در اثر حرکت راستا‌لغز راست‌بر گسل تبریز ارزیابی می‌شود.

کلیدواژه‌ها

آقانباتی، ع.، 1383- زمین‌شناسی ایران، وزارت صنایع و معادن سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
اسدیان، ع.، 1372- نقشه زمین‌شناسی 100000:1 تبریز، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
بهروزی، امینی فضل، امینی آذر، 1376 - نقشه زمین شناسی 100000:1 بستان آباد، سازمان زمین‌شناسی و اکتشلفات معدنی کشور.
خدابنده، ع. الف.، امینی فضل، ع.، 1374- نقشه زمین‌شناسی 100000 :1 اسکو، سازمان زمین‌شناسی کشور.
نبوی، م.ح.، 1355- دیباچه‌ای بر زمین‌شناسی ایران، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
 
 
References
Alessio, M. A. D., Martel, S. J., 2004-  Fault terminations and barriers to fault growth, Journal of Structural Geology, V. 26, pp 1885- 1896.
Berberian, M. and Arshadi, S., 1977- The Shibli rift system ( Sahand region, NW Iran ), Contribution to the seismotectonics of Iran ( Part 3 ), V. 8, pp 203- 229.
Berberian, M., 1997- Seismic source of the Transcaucasion historical earthquakes. In: Giaardini, D., Balassanian, S. (Eds.), Historical and Prehistorical Earthquakes in the Caucasus. Kluwer Academic Publishing, Dordrecht, Netherlands, pp 233- 311.
Ferrill, D. A., Morris, A. P., 2003- Diletional normal faults, Journal of structural geology, vol 25, pp 183 to 196.
Karakhanian, A. S., Jamali, F. H., Hessami, K. H., 1996- An investigation of some active faults in the Azarbaijan rejoin (NW Iran), Report IIEES, Tehran, 7.
Karakhanian, A. S., Trifonov, V. G., Philip, H., Avagyan, A., Hessami, Kh., Jamali, F., Bayraktutan, M., Bagdassaian, H., Arakelian, S., Davitian, V., Adilkhanyan, A., 2003- Active faulting and natural hazards in Armenia, Estern Turkey and Norhtwestern Iran, Tectonophysics, 380, pp 189- 219.
McClay, K. R., 2003- Advanced structural geology for petroleum exploration, Lecture notes, V.1.
Peacock, D. C. P., Zhang, X., 1994- Field examples and numerical modeling oversteps and bends along normal faults in cross- section. tectonophysics, V. 234, pp 147- 167.
Peacock, D. C. P., 2002- Propagation, interaction and linkage in normal fault systems, Earth-Science Reviews, V. 58, pp 121- 142.
Tavarnelli, E., Pasqui, V., 2000- Fault growth by segment linkage in seismically active setting:Examples from the Sourthern Apennines, Italy and the Coast Ranges, California, journal of Geodynemics, V. 29, pp 501- 516.
Twiss, R. J. and Moores, E. M., 1992- Structural Geology, W. H. Freeman and Company, New York.
Vermilye, J. M., Scholz, C. H., 1999- Fault propagation and segmentation: insight from the microstructural examination of a small fault, journal of Structural Geology, V. 21, pp 1623- 1636.
Withjack, M. O., Islam, Q. T., Lapointe, P. R., 1995- Normal faults and hanging wall deformation: An experimental study, AAPG Bulletin, V. 79, NO. 1, pp 1- 18.
Yousefi, E., Fridberg, J. L., 1987- Aeromagnetic Map of Iran, NJ- 38- 07 and NJ- 38- 12.