نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشکده علوم پایه، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
2 پردیس علوم، دانشکده زمین شناسی، دانشگاه تهران، ایران
چکیده
محدوده معدنی چاهموسی،کلاته چاهموسی و قلهکفتران در بخش خاوری کمان ماگمایی ترود- چاهشیرین قرار دارد. تودههای نیمه آتشفشانی (ساب‌ولکانیک) بیوتیت- هورنبلند آندزیت پورفیری چاهموسی و بیوتیت- هورنبلند داسیت پورفیری قلهکفتران با ماهیت کلسیمی- قلیایی(کالکآلکالن)، معادل با گرانیت‌های تیپ I، توالی‌های آتشفشانی-آذرآواری ائوسن را قطع کردهاند. کانهزایی نوع افشان- رگچهای مس در معدن فعال چاهموسی، همراه با دگرسانیهای فیلیک و پروپیلیتیک در توده نیمه‌آتشفشانی پورفیری رخ داده است. فرایندهای سوپرژن در این کانسار، سبب تبدیل گسترده کانیهای هیپوژن (پیریت، کالکوپیریت و بورنیت) به کانیهای سوپرژن (کالکوسیت، کوولیت، دیژنیت، مالاکیت و نئوتوسیت) شده است. کانهزایی افشان- رگچهای مس، روی و سرب محدود به زون گسلی در کلاته چاهموسی با کانیشناسی پیریت، کالکوپیریت، اسفالریت، بورنیت، گالن، باریت (اولیه) و کالکوسیت، کوولیت، مالاکیت و نئوتوسیت (ثانویه)، همراه با دگرسانی فیلیک و پروپلیتیک و سیلیسی در توده بیوتیت- هورنبلند آندزیت پورفیری رخ داده است. در معدن مس متروکه قله کفتران جنوبی، رگههای سیلیسی کالکوسیت و مالاکیت‌دار در توده بیوتیت- هورنبلند داسیت پورفیری مشاهده می‌شود. در معدن متروکه سرب قلهکفتران شمالی رگههای سرب (روی و مس)، با کانیشناسی گالن (اسفالریت، پیریت و کالکوسیت) وکلسیت به همراه باریت، در توده بیوتیت- هورنبلند داسیت پورفیری رخ داده است. مطالعات میانبارهای سیال نشان میدهند که با دور شدن از کانهزایی افشان- رگچهای مس چاهموسی به سمت کانهزایی مس، روی و سرب کلاتهچاهموسی و رگههای سرب و باریت قلهکفتران شمالی، دمای یکنواختی کاهش منظمی را نشان میدهد. بر پایه مجموعه شواهد سنگشناسی، ساخت و بافت و کانیشناسی کانسنگ‌ها، میانبارهای سیال و زمین‌شیمی، میتوان نتیجه گرفت که کانهزایی در محدوده چاهموسی- قلهکفتران مربوط به یک سامانه واحد کانهزایی است که در ارتباط با تکامل سیالات گرمابی کانهدار و آمیختگی با آب‌های جوی سرد و کم شور، سبب تشکیل کانهزایی افشان- رگچهای مس (روی، سرب) در عمق و رگهای مس، سرب، روی و باریت در بخش‌های نزدیک به سطح زمین و در نتیجه منطقهبندی عنصری و کانیشناسی شده است.
کلیدواژه‌ها
)