نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زمین شناسی نفت، دانشکده زمین شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران.

2 گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد.

3 شرکت ملی نفت ایران، شرکت نفت فلات قاره

چکیده

       بررسی و شناخت دقیق ویژگی‌های مخازن هیدروکربنی می‌تواند کمک بسیار زیادی در مدیریت بهره‌برداری از چاه‌های تولیدی و توسعه میدان‌ها داشته باشد. سازند بورگان یک سازند ماسه سنگی- شیلی است که در سامانه دلتایی برجای گذاشته شده و سن آن کرتاسه پیشین تا میانی  می‌باشد که به سه زون مخزنی A , B و   Cتقسیم شده است.
در این مطالعه ارزیابی پارامترهای مخزنی این افق‌ها شامل حجم شیل، تخلخل، تراوایی، اشباع شدگی، تعیین سطح تماس آب- نفت، نسبت ستبرای خالص به ناخالص و ستبرای ستون هیدروکربن با استفاده از داده‌های مختلف نگاره‌ها و مغزه‌های به‌دست آمده از 36 حلقه چاه توسط روش‌های قطعی و احتمالی محاسبه شده‌اند. تمامی محاسبات، تصحیحات و رسم نموداری نگارچاه‌ها (لاگ‌ها) در روش احتمالی توسط نرم افزار تخصصی ژئولاگ (Geolog) انجام گرفته است.
تعیین نوع کانی‌های رسی مخزن نشان‌دهنده وجود کانی‌های کائولینیت، کلریت و مونت موریلونیت در مخزن است. نتایج محاسبات انجام گرفته نشان‌دهنده این است که با وجود ستبرای کمتر زون B ، این زون دارای کیفیت مخزنی بسیار بالاتری نسبت به دو زون A وC می‌باشد که این کیفیت بالا ناشی از تمیز بودن و بالا بودن تخلخل (بین‌دانه‌ای) و تراوایی در این زون است. ستبرای افق‌های مخزنی از سمت خاور میدان به سمت باختر افزایش می‌یابد، بنابراین می‌توان نتیجه‌گیری کرد که منشأ رسوبات آواری در این سامانه دلتایی از سمت سپر عربستان به سمت ایران بوده است. این مسئله را مطالعات و بررسی‌های پتروفیزیکی انجام گرفته نیز تأیید می‌کند، به این صورت که نوار جنوبی  میدان (سپر عربستان) کیفیت مخزنی بالاتری نسبت به نوار شمالی (سپر ایران) دارد.

کلیدواژه‌ها

کتابنگاری
افشار‌حرب، ع.، 1381- زمین‌شناسی نفت، انتشارات دانشگاه پیام نور، 178 صفحه
بازوند، پ.، 1384- بررسی کیفیت مخزنی سازند کنگان و ارتباط آن با محیط رسوبی در میدان پارس جنوبی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران،126 صفحه.
رضایی، م.ر.، 1381- زمین­شناسی نفت، انتشارات علوی، 472 صفحه.
رضایی، م.ر.، چهرازی، ع.، 1385- اصول برداشت و تفسیر نگارهای چاه‌پیمایی، انتشارات دانشگاه تهران، 700 صفحه.
کردی، م.، 1380- بررسی ویژگی‌های پتروفیزیکی و لیتوفاسیس زبانه‌های ماسه‌ای (بورگان) سازند کژدمی، در شمال غرب خلیج فارس از دیدگاه تجمع هیدرو‌کربور، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد واحد تهران شمال، 137 صفحه.
گزارش‌های داخلی و گزارش‌های تکمیلی چاه‌های میدان مورد مطالعه،1382- گزارش داخلی شرکت ملی نفت ایران.
مطیعی، ه.، 1374- زمین­شناسی ایران، زمین­شناسی نفت زاگرس1 و2، 1009 صفحه.
موسوی حرمی، ر.، 1377- رسوب شناسی، انتشارات آستان قدس رضوی، 474 صفحه
هنرمند، ج. و لطف پور، م.، 1381- بررسی محیط رسوبی و چینه شناسی توالی‌ها در  جنوب غرب ایران، مجموعه مقالات ششمین همایش انجمن زمین‌شناسی ایران، دانشگاه کرمان، صفحات 597 تا 601 .
References
 
Archie, G. E., 1942- The electrical resistivity log as an aid in determining some   reservoir characteristics, Transactions of AIME, v. 146, p. 54-62.
Clavoud, J-B. & Lavigne,J., 2003- Anisotropy of Resistivity in oil bearing thin – bedded formation, experiment and modeling, International symposium of the core analysts,pau France,21-24 Septemper,2003,p,127-132.
Evans,R., Mory A.J & Tait, A.M., 2006- an outcrop gamma ray study of the Tumblagooda sandstone, Western Australia, Journal of Petroleum Science and Engineering, 24–31.
Fe´lixa, Luis Carlos Molina, Belanche Mun.T, Lluı´s, A., 2004 - Representing a relation between porosity and permeability based on inductive rules, Journal of Petroleum Science and Engineering, 23–34.
Frost, E. & Fertl, W. H., 1981- Integrated core and log analysis concepts in shaly clastic reservoir, Journal of Petroleum Science and Engineering, 37–58.
Granier, B., 2004- a new approach in rock-typing, documented by a case study of layer-cake reservoirs in field "A", offshore Abu Dhabi (U.A.E.), Journal of Petroleum Science and Engineering, 201–208.
Guo,Boyun,Ghalambor,Ali Duan,Shengkai, 2004- Correlation between sandstone permeability and capillary pressure curves, Journal of Petroleum Science and Engineering, 239–246.
Hurst, A. & Nadeau, P. H., 1995- Clay microporosity in reservoir sanstone: An application of quantitative electron microscopy in petrophysical evaluation, journal of petroleum science and engineering, p. 37-48.
Kamel, M. & Mabrouk, W., 2003- Estimation of shale volume using a combination of the three porosity logs, journal of petroleum science and engineering, v. 40, p. 145-157.
Kamel, M. H., Mabrouk, W. M. I., Bayo, A., 2001- Porosity estimation using a combination of Wyllie-Clemenceau equations in clean sand formation from acoustic logs, Journal of Petroleum Science and Engineering, 241–251.
Kamel, M. H., Mohamed M. Mohamed, 2006- Effective porosity determination in clean/shaly formations from acoustic logs with applications, Journal of Petroleum Science and Engineering, 267–274.
Machhour, L., Prinet, C. & Mresah, M., 2003- Primary Facies and Diagenetic Controls on the Evolution of Petrophysical Attributes and Rock Type Distribution:Example of West Mabruk Oil Field (Libya),AAPG International Conference, Barcelona, Spain ,September 21-24, 2003.
Poupon, A. & Leveaux, J. A., 1971- evaluation of water saturations in shaly formations. Trans. SPWLA 12th Ann. Logging symp. O1-2 (Full text in shaly sand reprint volume, SPWLA, Houston, pp IV 81-95).
Rider, M. H., 1986- the geological interpretation of well logs, Hatsted press, A Division of john wiley and sons, Newyork, pp.175.
Schlumberger, 1989, Log interpretation principles / Application, Eighth printing Feb.   1999.
Serra, O. A., 1984- Fundamentals of well log interpretation: The Aquisition of logging data, Elsevier publications, 423 pp.
Tiab, D. & Donaldson, E. C., 1996- Petrophysics: Theory and practice of measurly reservoir rock and fluid transport properties, Gulf Publishing Company Houston Texas, pp.889.
Zhang Jian-hua, Jian Oyang, Qi Hu, Chun-zeng Lin, 1997- A method to evaluate reservoirs and estimate saturation by dynamic responses of dual-induction logging tools, Journal of Petroleum Science and Engineering, 233–240.