نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد، گروه علوم زمین، دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته، کرمان، ایران

2 مدیر گروه علوم زمین، دانشکده علوم و فناوری های نوین، دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته، کرمان، ایران

3 استادیار، گروه اکولوژی، پژوهشگاه علوم و تکنولوژی پیشرفته دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته، کرمان، ایران

4 دانشیار، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران

چکیده

مجموعه اولترامافیک- مافیک ده­شیخ به عنوان بخشی از کمربند آمیزه­ افیولیتی اسفندقه- فاریاب، از دید ذخایر اقتصادی کرومیتیت با اهمیت است؛ولی به­علت پیچیدگی­ ساختاری، چگونگی جایگیری کانسارهای کرومیتیت و همچنین ارتباط آن با ساختارهای منطقه مشخص نیست. توده اولترامافیک ده­شیخ از هارزبورژیت، دونیت، کرومیتیت، پیروکسنیت و لرزولیت تشکیل شده است. کرومیتیت­ها بیشتر در بخش مرکزی این توده در معادن فعال بزرگ، کنار و اژدری در سنگ میزبان دونیتی قرار دارند. طبق نتایج به ­دست آمده، این توده تحت تأثیر سه نسل­ دگرشکلی D1 تا D3 قرار گرفته است. دگرشکلی تراکششی دما بالای D1 با تزریق دایک­های پیروکسنیتی Di1، تشکیل پهنه برشی شکل­پذیر راستالغز راست‌گرد با مؤلفه عادی Dsz1 و گسترش چین‎های بی­ریشه  F1در توالی­های دونیت- کرومیتیت­ مشخص می­شود. این شواهد می­تواند نشانگر بالاآمدگی توده اولترامافیک ده­شیخ در گوشته بالایی تحت تأثیر دگرشکلی D1 باشد. دگرشکلی ترافشارش راست‎گرد D2 با تشکیل گسل­های مزدوج راستالغز راست‌گرد با مؤلفه وارون F1b و رانده F1aو همچنین رگه­های منیزیت V1 متمایز می­شود. ساختارهای D2 هنگام جایگزینی مجموعه اولترامافیک- مافیک ده­شیخ تحت تأثیر پهنه گسلش وارون با مؤلفه راستالغز راست‎گرد زاگرس در کمربند آمیزه افیولیتی اسفندقه- فاریاب گسترش یافته­اند. در پایان، دگرشکلی  D3با تشکیل پهنه گسل­های مزدوج راستالغز راست‎گرد با مؤلفه عادی F2a و عادی F2b به همراه گسترش رگه­های منیزیت V2  تحت تأثیر یک رژیم تراکشش منطقه­ای در پهنه گسلی زاگرس متمایز می­شود. چین­های F1 و گسل­های F1a و F2a,b نقش کنترل کننده ساختاری مهمی در دگرشکلی و جایگزینی کانسارهای کرومیتیت منطقه داشته­اند.

کلیدواژه‌ها

پیغمبری، س. و احمدی­پور، ح.، 1391- کاربرد ترکیب کرومیت به­عنوان یک نشانگر سنگ­شناختی در شناسایی خاستگاه مجموعه اولترامافیک ده­شیخ (جنوب استان کرمان، ایران). مجله بلورشناسی و کانی­شناسی ایران، سال بیستم، شماره3، صص 415 تا 428.
سهندی، م. ر.، عزیزیان، ح.، ناظم‎زاده، م.، نوازی، م. و عطاپور، ح.، 1386- نقشه زمین­شناسی با مقیاس 1:100000، چهارگوش شماره 7246، سازمان زمین­شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران.
لیاقت‌­زاده، پ.، 1393-بررسی نقش کنترل کننده­های ساختاری بر جای­گزینی و دگرشکلی کانسارهای کرومیت در مجموعه اولترامافیک- مافیک بخش غربی منطقه ده­شیخ، جنوب ارزوئیه، استان کرمان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته، کرمان، 166 ص.
 
References
Alavi, M., Vaziri, H., Seyed-Emami, K. and Lasemi, Y., 1997- The Triassic and associated rocks of the Nakhlak and Aghdarband areas in central and northeastern Iran as remnants of the southern Turanian active continental margin, Geological Society of America Bulletin 12, 1563–1575.  
Behzadi, K. H. and Shahabpour, J., 2011- An emplacement model for Esfandagheh and Faryab ultramafic-mafic complexes, Kerman province, south east Iran. Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie – Abhandlungen 262/1, 25–42.
Berberian, M. and King, G. C. P., 1981-Towards a palaeogeography and tectonic evolution of Iran. Can. J. Earth Sci 18, 210–265.
Ghasemi, H., Juteau, T., Bellon, H., Sabzehei, M., Whitechurch, H. and Ricou, L. E., 2002- The mafic–ultramafic complex of Sikhuran (central Iran): a polygenetic ophiolite suite. Comptes Rendus Geoscience 334, 431–438.
Ghazi, J. M., Rahgoshay, M., Shafaii Moghadam, H. and Moazzen, M., 2010- Geochemistry of gabbroic pockets of a mantle sequence in the Nain ophiolite (Central Iran): constraints on petrogenesis and tectonic setting of the ophiolite. Neues Jahrbuch. Für Mineralogie –Abhandlungen187/1, 49–62.
Huang, X., Li, J., Kusky, T. M. and Chen, Z., 2004- Microstructures of the 2.50 Ga podiform Chromite, North China craton and implicatins for the deformation and rheology of the Archean oceanic lithospheric mantle, Developments in Precambrian Geology 13, 321-337.
Moores, E. M., 1986- The Proterozoic ophiolite problem, continental emergence and Venus connection, Science 234, 65-68.
Najafzadeh, A. and Ahmadipour H., 2014- Using platinum-group elements and Au geochemistry to constrain the genesis of podiform chromitites and associated peridotites from the Soghan mafic–ultramafic complex, Kerman, Southeastern Iran, Ore Geology Reviews 60, 60–75.
Peighambari, S., Ahmadipour, H., Stosch, H. G. and Daliran, F., 2011- Evidence for multi-stage mantle metasomatism at the Dehsheikh peridotite massif and chromite deposits of the Orzuieh coloured mélange belt, southeastern Iran. Ore Geology Reviews 39, 245–264.
Robertson, A. H. F., 2007- Overview of tectonic settings related to the rifting and opening of Mesozoic ocean basins in the Eastern Tethys: Oman, Himalayas and Eastern Mediterranean regions. In: Karner, G., Manatschal, G., Pinheiro, L. (Eds.), Imaging, Mapping and Modelling Continental Lithosphere Extension and Breakup. Geol. Soc. London Spec. Publ 282, 325–389.
Saccani, E., Allahyari, K., Beccaluva, L. and Bianchini, G., 2013- Geochemistry and petrology of the Kermanshah ophiolites (Iran): implication for the interaction between passive rifting, oceanic accretion, and plume-components in the Southern Neo-Tethys Ocean. Gondwana Res 24, 392–411.
Sarkarinejad, Kh., Faghih, A. and Grasemann, B., 2008- Transpressional deformations within the Sanandaj–Sirjan metamorphic belt (Zagros Mountains, Iran), Journal of Structural Geology, 30, 818-826.
Sengor, A. M. C., Altlner, D., Cin, A., Ustaomer, T. and Hsu, K. J., 1988- Origin and assembly of the Tethyside orogenic collage at the expense of Gondwana Land. In: Audley-Charles, M.G., Hallam, A.E. (Eds.), Gondwana and Tethys. Geol. Soc. London Spec. Publ 37, 119–181.