نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین دانشگاه شهرکرد

2 دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه شهر کرد، ایران

3 دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین- دانشگاه شهر کرد

4 دانشکده مهندسی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

چکیده

کمپلکس دگرگونی شمال شهرکرد (NSMC) در مرکز پهنه سنندج ـ سیرجان شامل توده‌های متاگرانیتی است که در بعضی از سنگ‌های دگرگونی، مخصوصا در شیست‌ها نفوذ کرده‌اند. متاگرانیت‌های NSMC خصوصیات دگرگونی و دگرشکلی شکل‌پذیر مشخصی را نشان می‌دهند. این سنگ‌ها از کوارتز، فلدسپار‌آلکالن، پلاژیوکلاز، بیوتیت، آمفیبول، اپیدوت، گارنت، زیرکن، آلانیت، اسفن ‌(تیتانیت)، آپاتیت و مگنتیت تشکیل شده‌اند. سن-سنجی متاگرانیت‌های NSMC به روش U-Pb بر روی زیرکن نشانگر سن ]73/5 - 03/5 + [92/523 میلیون سال و به روش Rb-Sr سنگ کل نشان دهنده سن 47 ± 504 میلیون سال می‌باشد. سن‌ متاگرانیت‌های NSMC (کامبرین میانی) جوان‌تر از سن گرانیتوئیدهای نئوپروتروزوئیک فوقانی و کامبرین تحتانی پهنه سنندج ـ سیرجان هستند. متاگرانیت‌های NSMC برخلاف اکثر گرانیتوئیدهای مذکور (مرتبط با قوس آتشفشانی)، در موقعیت بعد از برخورد تشکیل شده اند. با توجه به ریخت‌شناسی و شکل بلورهای زیرکن موجود در متاگرانیت‌های NSMC، بیشتر زیرکن‌ها در نواحیS19 و S15 طبقه بندی ریخت‌شناسی بلورهای زیرکن قرار می‌گیرند، لذا ماگمای گرانیتی منطقه دارای منشأ دو رگه (پوسته‌ای و گوشته‌ای) می‌باشد. دمای تبلور متاگرانیت‌ها بر اساس مطالعات ریخت‌شناسی زیرکن برابر 750 تا 850 درجه سانتی‌گراد، بر طبق روش محاسبه‌ای اشباع زیرکن برابر 2/753 تا 5/828 درجه سانتی‌گراد و بر اساس روش ترسیمی (نتایج تجزیه شیمیایی سنگ کل) برابر 760 تا 830 درجه سانتی‌گراد محاسبه شده است.

کلیدواژه‌ها

کتابنگاری
حسینی، ب. و احمدی، ا. ر.، 1392- رده­بندی و تعیین سن توده گرانیتوییدی شمال سامان، اولین همایش زمین‎شیمی کاربردی ایران. دانشگاه دامغان، صص. 1114 تا 1119.
حسینی، ب. و احمدی، ا. ر.، 1395- ژئوشیمی و سن‎سنجی اورانیم- سرب سنگ­های گرانیتوییدی شمال سامان. فصلنامه علوم زمین، شماره 100، صص. 109 تا 120.
داودیان دهکردی، ع.، ۱۳۸۹- شیمی کانی­ها و شرایط فشار- دمای تبلور توده­های گرانیتوییدی حاشیه رودخانه زاینده­رود، پهنه­ برشی شمال شهرکرد با نگرشی ویژه به حضور اپیدوت ماگمایی. مجله بلورشناسی و کانی­شناسی ایران، شماره ۳، صص. ۴۹۷ تا ۵۱۲.
داودیان دهکردی، ع.، سبزه‎یی، م.، کورنگ، م. و شبانیان، ن.، ۱۳۷۹- بررسی عملکرد دگرگونی دینامیک و تأثیر توده­های گرانیتی بر شیست­های پیرامون دریاچه زاینده­رود. چهارمین همایش انجمن زمین­شناسی ایران، انجمن زمین­شناسی ایران، دانشگاه تبریز.
داودیان دهکردی، ع.، نقره­ئیان، م. و شبانیان، ن.، 1381- نگرشی بر توده­های نفوذی گرانیتوییدی در شمال باختر شهرکرد. ششمین همایش انجمن زمین­شناسی ایران، انجمن زمین­شناسی ایران، دانشگاه باهنر کرمان.
زاهدی، م.، واعظی پور، ج. و رحمتی ایلخچی، م.، 1371- نقشه زمین­شناسی چهارگوش شهرکرد، مقیاس 250000/1، انتشارات سازمان زمین‌شناسی کشور.
شبانیان بروجنی، ن.، 1388- سنگ­شناسی و محیط زمین­ساختی توده­های گرانیتوئیدی منطقه ازنا (پهنه سنندج- سیرجان، ایران). پایان نامه دکتری، دانشکده علوم، دانشگاه اصفهان، 185 ص.
قاسمی، آ.، حاج‌حسینی، آ. و حسینی، م.، ۱۳۸۵- نقشه زمین­شناسی چادگان، مقیاس 100000/1. سازمان زمین­شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
 
References
Abdalla, H. M., Helba, H. and Matsueda, H., 2008- Chemistry of zircon in rare metal granitoids and associated rocks. eastern desert, Egypt. Resource Geology 59(1), p. 51- 68.
Ahadnejad, V., 2013- Comparative review of the Northern Sanandaj-Sirjan Zone granitoids. Journal of Tethys 1(2), p. 128- 137.
Badr, A., Davoudian, A. R., Shabanian, N., Azizi, H., Asahara, Y., Neubauer, N., Dong, Y. and Yamamoto, K., 2018- A- and I-type metagranites from the North Shahrekord Metamorphic Complex, Iran: Evidence for Early Paleozoic post-collisional magmatism. Lithos 300-301, p. 86- 104.
Berezhnaya, N. G., 1999- Criteria for the genetic typification of zircon from metamagmatic associations of the Aldan Shield. In Doklady Earth Sciences 368, p. 982- 984. Springer.
Chen, R. X., Zheng, Y. F., Zhao, Z. F., Tang, J., Wu, F. Y. and Liu, X. M., 2007- Zircon U-Pb age and Hf isotope evidence for contrasting origin of bimodal protoliths for ultrahigh-pressure metamorphic rocks from the Chinese Continental Scientific Drilling Project. Journal of Metamorphic Geology 25, p. 873- 894.
Clemens, J. D., Holloway, J. R. and Whiten, A. J. R., 1986- Origin of an A-type granite: Expreimental constraints. American Mineralogist 71, p. 314-317.
Corfu, F., Hanchar, J. M., Hoskin, P. W. and Kinny, P., 2003- Atlas of zircon textures. Reviews in mineralogy and geochemistry 53(1), p. 469- 500.
Davoudian, A. R., Genser, J., Dachs, E. and Shabanian, N., 2008- Petrology of eclogites from north of Shahrekord, Sanandaj-Sirjan Zone, Iran. Mineralogy and Petrology 92, p. 393- 413.
Davoudian, A. R., Genser, J., Neubauer, F. and Shabanian, N., 2016- 40Ar/39Ar mineral ages of eclogites from North Shahrekord in the Sanandaj-Sirjan Zone, Iran: Implications for the tectonic evolution of Zagros orogen. Gondwana Research 37, p. 216- 240.
Hassanzadeh, J., Stockli, D. F., Horton, B. K., Axen, G. J., Stockli, L. D., Grove, M., Schmitt, A. K. and Walker, J. D., 2008- U–Pb zircon geochronology of late Neoproterozoic-Early Cambrian granitoids in Iran: implications for paleogeography, magmatism and exhumation history of Iranian basement. Tectonophysics 451, p. 71- 96.
Jamshidi Badr, M., Collins, A. S., Masoudi, F., Cox, G. and Mohajjel, M., 2013- The U-Pb age, geochemistry and tectonic significance of granitoids in the Soursat Complex, Northwest Iran. Turkish Journal of Earth Sciences 21, p. 10- 37.
Janoušek, V. and Saturnin, R., 2006- Language script for application of accessory-mineral saturation models in igneous geochemistry. Geological Carpathica 57, p. 131- 142.
Krasnobaev, A. A., 1986- Zircon as an indicator of geological processes. Moscow Izdatel Nauka p. 146.
Kroner, A., Williams, I. S., Compston, W., Baur, N., Vitanage, P. W. and Perera, L. R. K., 1987- Zircon ion microprobe dating of high grade rocks in Sri Lanka. Journal of Geology 95, p. 775- 791.
Ludwig, K. R., 2012- ISOPLOT/Ex, version 4.15. A Geochronological toolkit for microsoft excel. Berkeley Geochronological Center Special, Publication, No.4.
Malek-Mahmoudi, F., Davoudian, A. R., Shabanian, N., Azizi, H., Asahara, Y., Neubauer, F. and Dong, Y., 2017- Geochemistry of metabasites from the North Shahrekord metamorphic complex, Sanandaj-Sirjan Zone: Geodynamic implications for the Pan-African basement in Iran. Precambrian Research 293, p. 56- 72.
Pupin, J. P. and Turco, G., 1974- Application a quelques roches endogenes du massif franco-italien de l’Argentera-Mercantour, une typologie originale du zircon accessorie Etude comparative avec la methode des RMA. Bulletin de la Société Francaise de Mineralogie et de Cristallographie 97, p. 59- 69.
Pupin, J. P., 1980- Zircon and granite petrology. Contributions to Mineralogy and Petrology 73(3), p. 207-220.
Shabanian, N., Davoudian, A. R., Dong, Y. and Liu, X., 2018- U-Pb zircon dating, geochemistry and Sr-Nd-Pb isotopic ratios from Azna-Dorud Cadomian metagranites, Sanandaj-Sirjan Zone of western Iran. Precambrian Research 306, p. 41- 60.
Shakerardakani, F., Neubauer F., Masoudi, F., Mehrabi, B., Liu. X., Dong, Y., Mohajjel, M., Monfaredi, B. and Friedl, G., 2015- Panafrican basement and Mesozoic gabbro in the Zagros orogenic belt in the Dorud-Azna region (NW Iran): Laser-ablation ICP-MS zircon ages and geochemistry. Tectonophysics 647-648, p. 146- 171.
Wang, X. and Kienast, J. R., 1999- Morphology and geochemistry of zircon: a case study on zircon from the microgranitoid enclaves. Science in China Series D: Earth Sciences 42(5), p. 544- 552.
Wang, X., 1998- Quantitative description of zircon morphology and its dynamics analysis. Science in China Series D: Earth Sciences 41(4), p. 422- 428.
Watson, E. B. and Harrison, T. M., 1983- Zircon saturation revisited: Temperature and composition effects in a variety of crustal magma types. Earth and Planetary Science Letters 64, p. 295- 304.
Whitney, D. L. and Evans, B. W., 2010- Abbreviations for names of rock-forming minerals. American Mineralogist 95, p. 185- 187.