جلیل قلمقاش؛ راضیه چهارلنگ
چکیده
در این نوشتار آتشفشانهای سهند، آرارات، نمروت، سوفان، تندورک و قفقاز کوچک با سن میوسن پایانی- کواترنری در منطقه برخورد صفحات قارهای عربی- اوراسی مورد مطالعه قرار گرفتهاند. این آتشفشانها در چند مرحله مواد آذرآواری و جریانهای گدازهای با ترکیب بازالتی تا ریولیتی را فوران کردهاند. این سنگهای آتشفشانی ماهیت کالکآلکالن ...
بیشتر
در این نوشتار آتشفشانهای سهند، آرارات، نمروت، سوفان، تندورک و قفقاز کوچک با سن میوسن پایانی- کواترنری در منطقه برخورد صفحات قارهای عربی- اوراسی مورد مطالعه قرار گرفتهاند. این آتشفشانها در چند مرحله مواد آذرآواری و جریانهای گدازهای با ترکیب بازالتی تا ریولیتی را فوران کردهاند. این سنگهای آتشفشانی ماهیت کالکآلکالن (سهند) تا آلکالن (تندورک) دارند. تهیشدگی از عناصر Nb، Ta، Ti، Y و غنیشدگی عناصر Rb، Ba، K، Sr، Th در نمودارهای چندعنصری بهنجارشده با ترکیب گوشته اولیه از ویژگیهای ژئوشیمیایی معمول در این سنگهای آتشفشانی است. همچنین غنیشدگی از LREE نسبت به HREE در نمودارهای الگوی پراکندگی عناصر خاکی کمیاب بهنجارشده با کندریت همه سنگهای آتشفشانی منطقه نمایان است. غنیشدگی سنگهای آتشفشانی سهند و قفقاز کوچک از LREE و تهیشدگی بیشتر آنها از HREE (نسبت به دیگر سنگهای آتشفشانی مورد مطالعه)، نشانگر تشکیل ماگمای مادر آنها از ذوب بخشی سنگهای گارنت لرزولیتی گوشته است. بر خلاف آنها، سنگهای آتشفشانی خاور آناتولی از ذوب بخشی سنگهای گوشتهای با ترکیب اسپینل لرزولیت ایجاد شدهاند. وجود بیهنجاری منفی عناصر Nb و Ta در نمودارهای چندعنصری بهنجارشده با گوشته اولیه، نشانگر وجود مؤلفه ژئوشیمیایی مربوط به محیط فرورانش پیش از برخورد در ماگمای مادر سنگهای آتشفشانی مورد مطالعه است. مقادیر بالای عناصر La، Th، Ce و Rb در سنگهای آتشفشانی مورد مطالعه نشانگر آلودگی پوستهای است که در اثر جایگیری ماگماهای یادشده در پوسته و رخداد فرایندهای همزمان هضم، تبلوربخشی و آلایش با مواد پوستهای ایجاد شدهاند.
فرهاد پیرمحمدی؛ علی عامری؛ احمد جهانگیری؛ چانگ هاوا چن؛ محمت کسکین
چکیده
در منطقه جنوب خاور تبریز که بخشی از زون ماگمایی البرز باختری- آذربایجان است، سنگهای آتشفشانی و آذرآواری سهند گسترش قابل توجهی دارند. سنگهای آتشفشانی بیشتر از آندزیت ، داسیت ، ریوداسیت و ریولیت تشکیل شدهاند و سنگهای آذرآواری بیشتر بهصورت پهنههای ایگنیمبریتی دیده میشوند. این سنگها غنی از عناصر سنگدوست(لیتوفیل) بزرگیون ...
بیشتر
در منطقه جنوب خاور تبریز که بخشی از زون ماگمایی البرز باختری- آذربایجان است، سنگهای آتشفشانی و آذرآواری سهند گسترش قابل توجهی دارند. سنگهای آتشفشانی بیشتر از آندزیت ، داسیت ، ریوداسیت و ریولیت تشکیل شدهاند و سنگهای آذرآواری بیشتر بهصورت پهنههای ایگنیمبریتی دیده میشوند. این سنگها غنی از عناصر سنگدوست(لیتوفیل) بزرگیون (LILE) و تهی از عناصر با قدرت میدان بالا (HFSE) هستند. بالا بودن نسبتهای LILE/HFSE و LREE/HREE در نمونهها و شباهت ترکیب شیمیایی آنها با گدازههایی که در مناطق شاخص فرورانش تشکیل میشوند، احتمال شکلگیری سنگهای منطقه را در یک محیط فرورانشی تقویت میکند. اما به نظر میرسد فرایند فرورانش، تأثیر اندکی در تمرکز عناصر Eu ، Nd ، Tb ، Sm ، Hf ، Ta ، Zr و Y در سنگهای منطقه و در عوض تأثیر قابل توجهی در تمرکز عناصر U ، Th و تا اندازهای La در نمونهها داشته است. مقادیر عناصر سنگدوست بزرگیون (LILE) (Ba , K , Rb , Cs , Sr , Pb) در سنگهای مورد مطالعه نشان میدهد که سنگها در سری کلسیم- قلیایی قرار میگیرند و مقایسه شیمی سنگهای مورد مطالعه با ترکیب شیمیایی انواع سنگهای کلسیم- قلیایی موجود در دنیا نشان داد که سنگهای منطقه بیشترین شباهت را با سنگهای کلسیم - قلیایی Erzurum-Kars ترکیه دارند. با توجه به شواهد ژئوشیمیایی و صحرایی، محیط زمینساختی این سنگها به احتمال متعلق به یک کمان پس از برخورد است که صعود ماگما و احتمالاً تولید آن، بهوسیله گسلهای امتدادلغز و زمینساخت کششی همراه با آن کنترل میشود. این ماگماتیسم پس از برخورد، ممکن است در اثر برخورد پوسته عربستان با ایران مرکزی رخ داده باشد.