فصلنامه علمی علوم زمین

مقاله پژوهشی چینه شناسی و فسیل شناسی

نانوستراتیگرافی سازند سورگاه در برش‌های پاسان و پشت جنگل - نگاهی بر مرزهای تورونین– کنیاسین و کنیاسین - سانتونین

کامیار یونسی؛ انوشیروان لطفعلی کنی؛ هرمز قلاوند

دوره 33، شماره 3 ، مهر 1402، صفحه 1-12

https://doi.org/10.22071/gsj.2023.387066.2066

چکیده

روند رسوب‌گذاری پیوسته بین سازند سروک و سورگاه در حوضه رسوبی لرستان، پتانسیل مطالعه مرز جهانی در تورونین – کنیاسین سازند سورگاه را امکان‌پذیر می‌کند. در این مطالعه، دو برش از سازند سورگاه در تاقدیس‌های پشت‌جنگل و پاسان در جنوب‌خاور حوضه رسوبی لرستان براساس نانوفسیل‌های آهکی مورد مطالعه قرار گرفتند و بر اساس ... بیشتر

مقاله پژوهشی چینه شناسی و فسیل شناسی

زیست چینه‌نگاری سازند گورپی در منطقه نورآباد، فارس ساحلی (جنوب باختری ایران)

هاجر مشایخ؛ مسیح افقه؛ مهناز پروانه نژاد شیرازی

دوره 33، شماره 3 ، مهر 1402، صفحه 13-26

https://doi.org/10.22071/gsj.2023.386571.2064

چکیده

به منظور انجام مطالعات زیست چینه‌نگاری سازند گورپی، برشی از این سازند در شمال‌خاوری شهر نورآباد در استان فارس، مورد بررسی قرار گرفت. این برش از نظر ساختاری، در پهنه چین‌خورده – رورانده زاگرس و از نظر جغرافیایی، در پهنه فارس (فارس ساحلی) واقع شده است. سازند گورپی در منطقه مورد مطالعه با ستبرای ۲۲۹ متر از طبقات سنگ‌آهک، ... بیشتر به منظور انجام مطالعات زیست چینه‌نگاری سازند گورپی، برشی از این سازند در شمال‌خاوری شهر نورآباد در استان فارس، مورد بررسی قرار گرفت. این برش از نظر ساختاری، در پهنه چین‌خورده – رورانده زاگرس و از نظر جغرافیایی، در پهنه فارس (فارس ساحلی) واقع شده است. سازند گورپی در منطقه مورد مطالعه با ستبرای ۲۲۹ متر از طبقات سنگ‌آهک، شیل، آهک‌مارنی و سنگ‌آهک آرژلیتی تشکیل شده است. مرز پایینی آن با سازند سروک و مرز بالایی آن با سازند پابده به صورت ناپیوسته است. مطالعات انجام شده بر روی روزن‌بران در این برش به شناسایی 20 گونه متعلق به ۷ جنس از روزن‌بران پلانکتونیک انجامید. بر مبنای روزن‌بران پلانکتونیک سازند گورپی به 5 زیست‌زون جهانی تقسیم شده است که از قدیم به جدید عبارتند از: l1-Globotruncanita elevata Partial range zone; 2-Globotruncana ventricosa Interval zone; 3-Radotruncana calcarata Total range zone; 4- Gansserina gansseri Interval zone; 5-Contusotruncana contusa, Contusotruncana walfischensis, Globotruncanita conica Assemblage zone .بر پایه این زیست‌زون‌ها، سازند گورپی در این برش بازه کامپانین پیشین تا ماستریشتین پسین را در بر می‌گیرد. نبود جنس Marginotruncana و Dicarinella asymetrica دربخش پایینی سازند یاد شده، نشان دهنده عبور از مرز سانتونین – کامپانین و تعیین سن کامپانین پیشین برای قاعده این سازند است.

مقاله پژوهشی رسوب شناسی

رخساره‌های رسوبی نهشته‌های سطحی فلات قاره دریای کاسپین جنوبی، محدوده کشور ایران

افشین کریم‌خانی بهادر؛ سادات فیض‌نیا؛ محسن آل‌علی؛ مهران آرین

دوره 33، شماره 3 ، مهر 1402، صفحه 27-54

https://doi.org/10.22071/gsj.2022.343081.2000

چکیده

دریای کاسپین بزرگ‌ترین گستره آبی محصور در ناحیه قاره‌ای سیاره زمین است. برای تهیه داده‌های رسوب‌شناسی 98 ایستگاه برداشت نمونه سطحی از بستر دریا در محدوده فلات قاره (بیشینه ژرفای 200 متر) بخش جنوبی دریای کاسپین و در امتداد سواحل ایران طراحی شده است. شاخص‌هایی همانند نوع و میزان بار رسوبی حمل شده به محیط رسوب‌گذاری، انرژی امواج ... بیشتر

مقاله پژوهشی رسوب شناسی

بازسازی تغییرات دیرینه اقلیمی جیرفت در طول هولوسن پسین

علیرضا واعظی؛ وحید توکلی؛ عبدالمجید نادری‌بنی

دوره 33، شماره 3 ، مهر 1402، صفحه 55-70

https://doi.org/10.22071/gsj.2023.366231.2035

چکیده

در مطالعه حاضر به منظور بازسازی تغییرات دیرینه محیطی و اقلیمی جیرفت در طول 4000 سال گذشته، به بررسی شواهد متعدد رسوب‌شناسی و بیوژئوشیمی بر روی یک مغزه رسوبی پرداخته شده است. در حدود 3950 سال پیش از حاضر مقادیر پایین Si/Al ،Ti/Al، C/N و CPI به همراه مقادیر بالای δ13COM و Paq می‌تواند شواهدی از یک دوره مرطوب در جیرفت باشد. شواهد حاکی از کاهش ... بیشتر

مقاله پژوهشی آب شناسی

بررسی پتانسیل فرونشست دشت عجب‌شیر با استفاده از مدل‌های هوش‌مصنوعی و تکنیک تداخل‌سنجی راداری

ثریا نوری سنگراب؛ اصغر اصغری مقدم؛ ناصر جبرائیلی اندریان

دوره 33، شماره 3 ، مهر 1402، صفحه 71-84

https://doi.org/10.22071/gsj.2023.382187.2055

چکیده

طی سال‌های اخیر، با توجه به روند کاهشی بارش و افزایش پمپاژ از منابع آب زیرزمینی، نگرانی‌هایی از مخاطرات ناشی از کاهش حجم ذخایر آبخوان و افت سطح آب زیرزمینی و فرونشست زمین ایجاد شده است. در دشت عجب‌شیر نیز به دلیل کاهش تدریجی سطح آب زیرزمینی، برآورد فرونشست و بررسی پتانسیل فرونشست برای جلوگیری از مخاطرات زیان‌بار ... بیشتر طی سال‌های اخیر، با توجه به روند کاهشی بارش و افزایش پمپاژ از منابع آب زیرزمینی، نگرانی‌هایی از مخاطرات ناشی از کاهش حجم ذخایر آبخوان و افت سطح آب زیرزمینی و فرونشست زمین ایجاد شده است. در دشت عجب‌شیر نیز به دلیل کاهش تدریجی سطح آب زیرزمینی، برآورد فرونشست و بررسی پتانسیل فرونشست برای جلوگیری از مخاطرات زیان‌بار آن در آینده، ضروری به نظر می‌رسد. بدین منظور، با استفاده از چهارچوب ALPRIFT که شامل هفت لایه از پارامترهای مؤثر بر فرونشست می‌باشد، نقشه پتانسیل فرونشست آبخوان پهنه‌بندی شد. شاخص پتانسیل فرونشست در دو محدوده کم و متوسط به‌دست آمد. در مرحله بعد با استفاده از عکس‌های ماهواره‌ای Sentinel-1، فرونشست در طی سال‌های 1399-1400، به مقدار 2/4 سانتی‌متر برآورد گردید که همبستگی معناداری با تراز آب زیرزمینی سال آبی 1400-1399 و پتانسیل فرونشست داشت. همچنین در ادامه، برای رفع نقص اعمال نظرات کارشناسانه و افزایش همبستگی بین فرونشست (Insar) و ALPRIFT، از روش‌های بهینه‌سازی هوش مصنوعی شامل منطق فازی (ساجنو) و الگوریتم ژنتیک استفاده شد که از بین این مدل، روش فازی ساجنو بهترین همبستگی بین دو نقشه فرونشست و ALPRIFT را ارائه داد. همبستگی بین فرونشست با ALPRIFT، ALPRIFT-GA و ALPRIFT-SFL به ترتیب 0/46، 0/62 و 0/72 به‌دست آمد.

مقاله پژوهشی زمین ساخت

بررسی تغییرات مکانی و زمانی پارامترهای لرزه‌خیزی در امتداد سامانه گسلی درونه

محمد حسین تحریری؛ حمید صفاری

دوره 33، شماره 3 ، مهر 1402، صفحه 85-96

https://doi.org/10.22071/gsj.2023.387658.2068

چکیده

سامانه گسلی درونه با بیش از 700 کیلومتر طول، پس از گسل اصلی زاگرس، به عنوان بزرگ‌ترین گسل ایران شناخته می‌شود. در این پژوهش، این سامانه گسلی به 3 بخش اصلی تقسیم شده است زیرا سازوکار بخش‌های مختلف آن متفاوت است. بخش باختری دارای سازوکار امتدادلغز چپ‌بر با مؤلفه معکوس، بخش میانی امتدادلغز چپ‌بر و بخش خاوری با سازوکار معکوس گزارش شده ... بیشتر

مقاله پژوهشی زمین ساخت

تحلیل کرنش و عدد جنبش شناختی تاوایی با استفاده از نودول‌های چرت، معیاری جهت برآورد کوتاه‌شدگی پیکری، تاقدیس پیون، شمال خاور استان خوزستان

بابک سامانی

دوره 33، شماره 3 ، مهر 1402، صفحه 97-110

https://doi.org/10.22071/gsj.2023.384536.2062

چکیده

در این پژوهش، با استفاده از نودول‌های چرتی موجود در واحدهای آهکی سازند سروک در تاقدیس پیون به بررسی کمی مقادیر کرنش در بخش‌های مختلف این تاقدیس پرداخته شده است. در راستای یک پیمایش عمود بر محور، تاقدیس به 7 محدوده متفاوت تقسیم گردید. در هر محدوده حداقل 40 نودول چرتی مورد اندازه‌گیری قرار گرفت. نتایج حاصل از مطالعات کرنش نشان دهنده ... بیشتر

مقاله پژوهشی زمین ساخت

منشأ شبکه رگه‌ای راست‌گوشه در فلیش‌های پالئوسن-ائوسن جنوب بیرجند، خاور ایران

محمدامیر علیمی

دوره 33، شماره 3 ، مهر 1402، صفحه 111-122

https://doi.org/10.22071/gsj.2023.387050.2065

چکیده

این مقاله نتایج یک مطالعه میدانی را با هدف توصیف و تفسیر منشأ شبکه رگه‌ای در جنوب بیرجند ارائه می‌دهد. در مجاورت افیولیت بیرجند در خاور ایران، رخساره فلیشی پالئوسن – ائوسن در ناحیه‌ پیش‌بوم بیرجند و همزمان با کوهزایی آلپی (لارامید) نهشته شده است. واحد ماسه‌سنگی این رخساره در برگیرنده دو دسته رگه کوارتزیتی راست‌گوشه است. دسته ... بیشتر

مقاله پژوهشی سنگ شناسی

پتروفابریک و استرین نهایی آمفیبولیت‌های موته-گلپایگان: شواهدی از تغییرشکل ترافشارشی در نوار دگرگونی سنندج - سیرجان

بهناز بختیاری؛ ناهید شبانیان‌بروجنی؛ علیرضا داودیان‌دهکردی؛ حسین عزیزی

دوره 33، شماره 3 ، مهر 1402، صفحه 123-138

https://doi.org/10.22071/gsj.2023.360975.2034

چکیده

کمپلکس دگرگونی موته-گلپایگان در مرکز پهنه دگرگونی سنندج- سیرجان قرار دارد. اندازه‌گیری‌های متغیر استرین با استفاده از بیضوی استرین از جمله نسبت استرین در صفحه اصلی XZ، بیضی استرین (RXZ)، شکل بیضی استرین (K) و شدت استرین (D)، برای کانی آمفیبول - در آمفیبولیت های دگرشکل شده موته-گلپایگان حالت کشیده یا دوکی شکل را نشان می‌دهند. چندین ... بیشتر

مقاله پژوهشی زمین شناسی اقتصادی

شیمی کانی‌های سریسیت، پیریت و کالکوپیریت در زون دگرسانی فیلیک سامانه‌های پورفیری پرکام و آبدر

علیرضا زراسوندی؛ محسن رضایی؛ منصور عادل پور؛ حدیث پروانه

دوره 33، شماره 3 ، مهر 1402، صفحه 139-158

https://doi.org/10.22071/gsj.2023.351321.2015

چکیده

کانسارهای مس پورفیری پرکام (سارا) و آبدر در ارتباط با استوک های دیوریتی - کوارتزدیوریتی در بخش جنوبی کمربند ماگمایی ارومیه - دختر، واقع شده اند. در کانسار پرکام دگرسانی های پتاسیک، پتاسیک - فیلیک، بیوتیتیک، فیلیک، آرژیلیک و پروپیلیتیک توسعه یافته اند، در مقابل در کانسار آبدر گسترش دگرسانی پتاسیک ناچیز، اما پهنه دگرسانی فیلیک ... بیشتر کانسارهای مس پورفیری پرکام (سارا) و آبدر در ارتباط با استوک های دیوریتی - کوارتزدیوریتی در بخش جنوبی کمربند ماگمایی ارومیه - دختر، واقع شده اند. در کانسار پرکام دگرسانی های پتاسیک، پتاسیک - فیلیک، بیوتیتیک، فیلیک، آرژیلیک و پروپیلیتیک توسعه یافته اند، در مقابل در کانسار آبدر گسترش دگرسانی پتاسیک ناچیز، اما پهنه دگرسانی فیلیک دارای گسترش قابل توجه است. هدف از این مطالعه بررسی شیمی کانی های سریسیتی و سولفیدی (پیریت و کالکوپیریت) در زون دگرسانی فیلیک این کانسارها است. در این راستا نمونه برداری از گمانه های حفاری انجام شد و در نهایت 9 نمونه منتخب با استفاده از آنالیز ریزکاونده الکترونی (EMPA) مورد آنالیز قرار گرفت. نتایج نشان داد تمرکز عناصر Zn ،Ag ،Au و As در نمونه های کالکوپیریت (به ترتیب با میانگین 0/70، 0/007، 0/012 و 0/043 درصد وزنی) به نسبت بیشتر است. در مقابل عناصر Re ،Te ،Co و Mo عمدتا در نمونه‌های پیریت (به ترتیب با میانگین 0/01، 0/003، 0/09 و 0/07 درصد وزنی) تمرکز دارند. در این میان رخداد طلا در نمونه های پیریت زون دگرسانی فیلیک سامانه های مس پورفیری آبدر و پرکام بسیار شبیه به کانسار میدوک بوده و نشان‌دهنده رخداد طلا به صورت ادخال یا نانوذرات طلای طبیعی (احتمالا به صورت Au0 و یا تلورید طلا) می باشد. در نمونه های سریسیت هر دو کانسار، میکاهای ریزدانه، غنی از پتاسیم هستند. افزون بر این نمونه‌ها دارای روند افزایش جانشینی Si و نیز جانشینی عناصر +Fe2+ ،Mg 2 و +Al3 در مکان‌های هشت‌وجهی می باشد که مبین روند تغییر ترکیب به سمت سلادونیت می باشد. همانند دیگر کانسارهای مس پورفیری دارای کانه زایی قابل توجه (مانند Copper Flat و Copper Cliff)، نمونه‌های دگرسانی فیلیک مربوط به کانسارهای مورد مطالعه، نشان‌دهنده روند جانشینی شرماکیت می‌باشند که به دلیل افزایش بار مثبت در جایگاه چهاروجهی به دلیل روند افزایشی جانشینی Si در ساختار میکاهای سفید می‌باشد.

مقاله پژوهشی زمین شناسی اقتصادی

مطالعه دگرسانی ها، میانبارهای سیال و ترکیبات ایزوتوپ گوگرد و اکسیژن درکانسار مس پورفیری سرکوه، کرمان

شعله ملکشاهی؛ معصومه خلج معصومی؛ هادی محمددوست؛ مونا سجده ئی؛ شهرزاد ابوتراب

دوره 33، شماره 3 ، مهر 1402، صفحه 159-182

https://doi.org/10.22071/gsj.2023.363665.2033

چکیده

کانسار سرکوه در استان کرمان و 6 کیلومتری جنوب باختری معدن مس سرچشمه قرار گرفته‌است. دگرسانی‌های منطقه شامل پتاسیک، پروپیلیتیک، فیلیکوآرژیلیک پیشرفته است. طبق مطالعات XRD، کانی‌های اصلی شامل کوارتز، آلبیت و ایلیت، کانی‌های فرعی شامل گوتیت، میکا- ایلیت،کلریت، کلسیت و به مقدار جزئی مگنتیت می‌باشند. کانه‌های مشاهده شده در منطقه، ... بیشتر کانسار سرکوه در استان کرمان و 6 کیلومتری جنوب باختری معدن مس سرچشمه قرار گرفته‌است. دگرسانی‌های منطقه شامل پتاسیک، پروپیلیتیک، فیلیکوآرژیلیک پیشرفته است. طبق مطالعات XRD، کانی‌های اصلی شامل کوارتز، آلبیت و ایلیت، کانی‌های فرعی شامل گوتیت، میکا- ایلیت،کلریت، کلسیت و به مقدار جزئی مگنتیت می‌باشند. کانه‌های مشاهده شده در منطقه، روتیل، ایلمنیت، مگنتیت، هماتیت، پیریت، مولیبدنیت و کالکوپیریت می‌باشند. همچنین، مطالعات میانبار سیال بر روی کوارتز از رگچه‌های سولفیدی بخش پتاسیک انجام شد و نشان داد که مرحله کانی‌سازی اصلی با دمای همگن‌شدن بین 250 و 527 درجه سانتی‌گراد و شوری بین 13/6 تا wt% 52/9 بوده است (فاز اورتوماگمایی و کانی سازی هیپوژن). دمای همگن شدن در مراحل تأخیری فاز پسرونده (فاز همرفتی و تأثیر آب‌های جوی در چرخه گرمابی)، در حدود 132 تا 165 درجه سانتی‌گراد و شوری آن 0/005 تا 4/74 درصد معادل وزنی نمک طعام است. تنوع شوری مشاهده شده را می توان به رخداد جوشش نسبت داد. بررسی ترکیب ایزوتوپ گوگرد بر روی کانی‌های پیریت و کالکوپیریت در کانسار سرکوه، بین 1+ تا ‰2/7 بوده‌است که نشان‌دهنده منبع ماگمایی گوگرد می‌باشد. داده‌های ایزوتوپ پایدار اکسیژن بر روی رگچه‌های کوارتز، محدوده مثبت بین 7/6 تا ‰ 9/3+ با میانگین 8/5+ ، بیانگر منبع ماگمایی برای سیالات گرمابی می‌باشد. همچنین، با توجه به محدود بودن بازه ترکیب ایزوتوپی گوگرد می‌توان نتیجه گرفت که ترکیب ایزوتوپی گوگرد دستخوش تغییرات و یا آلایش توسط منابع دیگر گوگرد نشده و یا اختلاط سیال ماگمایی با منابع دیگر بسیار ناچیز بوده‌است. دماسنجی ایزوتوپی، جفت کانی‌های پیریت- کالکوپیریت، دمای 315 و 476 درجه سانتی‌گراد را نشان می‌دهد.

مقاله پژوهشی زمین شناسی اقتصادی

زمین‌شیمی عناصر نادر خاکی نهشته بوکسیتی گانو، زون البرز شرقی، شمال ایران

مریم خسروی؛ ونچائو یو؛ جینتائو ژو

دوره 33، شماره 3 ، مهر 1402، صفحه 183-200

https://doi.org/10.22071/gsj.2023.390681.2075

چکیده

نهشته بوکسیتی گانو در 90 کیلومتری شمال خاور سمنان در زون البرز خاوری، شمال ایران واقع شده است. کانسنگ‌های بوکسیتی به صورت عدسی‌های منفصل چینه‌سان با طول 6 کیلومتر و ستبرایی از 2 تا 20 متر در طول مرز بین کربنات‌های سازند الیکا و شیل، ماسه‌سنگ، سیلتستون و زغال‌سنگ سازند شمشک گسترش یافته‌ است. تجزیه‌های کانی‌شناسی نشان می دهند که ... بیشتر نهشته بوکسیتی گانو در 90 کیلومتری شمال خاور سمنان در زون البرز خاوری، شمال ایران واقع شده است. کانسنگ‌های بوکسیتی به صورت عدسی‌های منفصل چینه‌سان با طول 6 کیلومتر و ستبرایی از 2 تا 20 متر در طول مرز بین کربنات‌های سازند الیکا و شیل، ماسه‌سنگ، سیلتستون و زغال‌سنگ سازند شمشک گسترش یافته‌ است. تجزیه‌های کانی‌شناسی نشان می دهند که کانسنگ های بوکسیتی حاوی کانی های دیاسپور، هماتیت، کائولینیت، کلریت، آناتاز، ایلیت، زونیت، گوتیت، کوارتز و دولومیت هستند. نوسانات سطح سفره آب‌های زیرزمینی، آب‌های جوی فرورو با ماهیت اسیدی و افزایش pH محلول‌های هوازده‌کننده با نزدیک شدن به سنگ‌های بستر کربناتی نقش مهمی در تمرکز کانسنگ‌های فقیر از آهن در بخش‌های بالایی و کانسنگ‌های غنی از آهن در بخش‌های زیرین نیمرخ مورد مطالعه ایفا نموده‌اند. افزایش پتانسیل اکسیداسیون، حضور احتمالی کانی‌های فسفاتی ثانویه، نوسانات سطح سفره های آب‌های زیرزمینی و عملکرد سنگ بستر کربناتی به عنوان یک بافر فعال نقش مهمی در تغییرات شدید بی‌هنجاری (0/79-12/25) در کانسنگ‌ها داشته‌اند. تغییرات pH محلول‌های هوازده‌کننده، نوسانات سطح سفره آب‌های زیرزمینی، عملکرد سنگ بستر کربناتی به عنوان یک عامل زمین‌شیمیایی و ترسیب همزمان کانی‌های آهن‌دار و روبش ترجیحی (LREE (La–Eu توسط هماتیت نقش مهمی در توزیع و تحرک عناصر نادر خاکی در کانسنگ‌های بوکسیتی داشته‌اند. با توجه به بررسی‌های زمین‌شیمیایی (نمودارهای دو متغیره بی‌هنجاری Eu در مقابل نسبت‌های TiO2/Al2O3 و Sm/Nd)، نهشته بوکسیتی گانو احتمالا از هوازدگی سنگ‌های آذرین حدواسط به‌وجود آمده است.

مقاله پژوهشی زمین شناسی اقتصادی

مطالعه ایزوتوپ‌های پایدار (S-H-O) جهت تعیین منشا سیالات کانی‌ساز، در کانسار آستمال، شمال‌باختر ایران

شهره حسن پور؛ سوسن ابراهیمی

دوره 33، شماره 3 ، مهر 1402، صفحه 201-218

https://doi.org/10.22071/gsj.2023.375717.2041

چکیده

کانسار آستمال در شمال باختر ایران واقع شده و از لحاظ ساختاری در زون ماگمایی ارسباران قرار دارد. کانی سازی در این اسکارن، دراثر نفوذ توده گرانودیوریتی ائوسن- الیگوسن به داخل سنگ های کربناتی کرتاسه بالایی رخ داده است. کانی سازی در پهنه برون اسکارن قابل مشاهده است و فرایند متاسوماتیک، پس از نفوذ توده گرانودیوریتی و دگرگون شدن ... بیشتر کانسار آستمال در شمال باختر ایران واقع شده و از لحاظ ساختاری در زون ماگمایی ارسباران قرار دارد. کانی سازی در این اسکارن، دراثر نفوذ توده گرانودیوریتی ائوسن- الیگوسن به داخل سنگ های کربناتی کرتاسه بالایی رخ داده است. کانی سازی در پهنه برون اسکارن قابل مشاهده است و فرایند متاسوماتیک، پس از نفوذ توده گرانودیوریتی و دگرگون شدن آن، به درون سنگ‌آهک ها آغاز شده است. مقادیر قابل توجهی از عناصر Si, Mg, Fe منجر به توسعه کانی‌های کالک سیلیکاته بی آب با ابعاد متوسط تا درشت‌دانه شده و همچنین مقادیر قابل توجهی از عنصر Cu و Fe همراه با مواد فرار مانند CO2 و H2S به سیستم اسکارنی اضافه شده است. در نتیجه این فرایند، کالک‌سیلیکات‌های آبدار (اپیدوت، ترمولیت، اکتینولیت)، سولفیدها (پیریت و کالکوپیریت)، اکسیدها (مگنتیت، هماتیت) و کربنات ها (کلسیت) جایگزین کالک‌سیلیکات‌های بدون آب شده اند. نتایج داده های ایزوتوپ گوگرد (δ34S) بر روی کانه های پیریت و کالکوپیریت در دامنه 1/8 - تا 6/1 + پرمیل قرار گرفته است که نشان‌دهنده منبع ماگمایی برای سولفید موجود در سیال است. نتایج داده های ایزوتوپ‌های δ18O و δ D بر روی کانی های مگنتیت، سریسیت و اپیدوت از 56 - تا 73 - پرمیل برای هیدروژن و 0/5 - تا 6/8 + پرمیل برای اکسیژن متغیر است که گویای آمیختگی سیالات ماگمایی با مقادیر ناچیزی از سیالات جوی است.

مقاله پژوهشی زمین شناسی اقتصادی

کانسار طلای هیرد، بلوک لوت، خاور ایران: مثالی از یک ذخیره طلای مرتبط با توده‌های نفوذی احیایی نوع I

مریم امامی جعفری؛ سعید علیرضایی؛ ایرج رسا؛ یوخن کولب

دوره 33، شماره 3 ، مهر 1402، صفحه 219-242

https://doi.org/10.22071/gsj.2023.378434.2054

چکیده

کانسار طلای هیرد در بلوک لوت، همراهی نزدیکی با یک کمپلکس نفوذی حدواسط-مافیک دارد که در سنگ‌های آتشفشانی ائوسن جایگزین شده است. توده‌های نفوذی ترکیب گرانودیوریت تا دیوریت، هورنبلند-کوارتزمونزونیت و گابرو-دیوریت دارند و با CaO، FeOt و MgO به‌نسبت بالا و K2O+Na2O به‌نسبت پایین مشخص می‌شوند که نشانگر تبلور از یک ماگمای نه‌چندان ... بیشتر کانسار طلای هیرد در بلوک لوت، همراهی نزدیکی با یک کمپلکس نفوذی حدواسط-مافیک دارد که در سنگ‌های آتشفشانی ائوسن جایگزین شده است. توده‌های نفوذی ترکیب گرانودیوریت تا دیوریت، هورنبلند-کوارتزمونزونیت و گابرو-دیوریت دارند و با CaO، FeOt و MgO به‌نسبت بالا و K2O+Na2O به‌نسبت پایین مشخص می‌شوند که نشانگر تبلور از یک ماگمای نه‌چندان تفریق‌یافته است. این ویژگی‌ها و عدد منیزیم به‌نسبت بالا (36/36 تا 52/32) می‌تواند نشانگر تأثیر منبع گوشته‌ای در زایش ماگمای مادر باشد. توده‌های نفوذی هیرد، متالومین‌اند و سرشت کالک‌آلکالن تا کالک‌آلکالن پتاسیم-بالا دارند و حاوی ایلمنیت به‌عنوان کانی همراه هستند. کانی‌سازی در هیرد به‌صورت رگه‌ای، رگچه‌ای و افشان در تودة نفوذی گرانودیوریتی و سنگ‌های آتشفشانی میزبان، همراه با دگرسانی‌های تورمالینی، سیلیسی و کربناتی رخ داده است. کانی‌های فلزی شامل پیروتیت، آرسنوپیریت، پیریت و کمتر از آن کالکوپیریت، گالن و اسفالریت است. طلا به‌صورت ذرات زیرمیکروسکوپی همراه با کانی‌های سولفیدی به‌ویژه پیریت و آرسنوپیریت نهشته شده است. با توجه به ویژگی‌های کانی‌شناسی و ژئوشیمیایی توده‌های نفوذی و کانی‌شناسی کانسنگ، کانسار طلای هیرد را می‌توان مشابه ذخایر مرتبط با گرانیتوییدهای احیایی نوع I درنظر گرفت. کاهیدگی ماگمای مولد می‌تواند ناشی از وارد شدن مواد پوسته به محیط منبع و/یا برهمکنش ماگما با سنگ‌های پوسته‌ای غنی از مواد آلی باشد.

مقاله پژوهشی زمین شناسی اقتصادی

بررسی زمین‌شناسی، کانی‌شناسی، زمین‌شیمی کانسنگ سولفیدی و کانی گالن در کانسار سرب و روی چاه‌نار، جنوب باختر شهرستان بافت (پهنه سنندج- سیرجان)

مهدی قربانی ده نوی؛ آزاده ملک‌زاده شفارودی؛ محمدحسن کریم پور

دوره 33، شماره 3 ، مهر 1402، صفحه 243-266

https://doi.org/10.22071/gsj.2023.383871.2059

چکیده

کانسار سرب و روی چاه‌نار در جنوب دشت روتشون (رچان) و 110 کیلومتری جنوب‌باختر شهرستان بافت و در پهنه سنندج- سیرجان واقع شده است. کانی‌سازی به شکل دیرزادی درون مرمرهای کلسیتی-دولومیتی کمپلکس روتشون تشکیل شده و دارای کنترل ساختاری است. همبرزایی کانیایی شامل گالن و مقادیر کمی پیریت و اسفالریت است و با کانی‌های باطله کوارتز و مقادیر ... بیشتر کانسار سرب و روی چاه‌نار در جنوب دشت روتشون (رچان) و 110 کیلومتری جنوب‌باختر شهرستان بافت و در پهنه سنندج- سیرجان واقع شده است. کانی‌سازی به شکل دیرزادی درون مرمرهای کلسیتی-دولومیتی کمپلکس روتشون تشکیل شده و دارای کنترل ساختاری است. همبرزایی کانیایی شامل گالن و مقادیر کمی پیریت و اسفالریت است و با کانی‌های باطله کوارتز و مقادیر ناچیزی کلسیت و دولومیت، بافت‌های رگه- رگچه‌ای، پرکننده فضای خالی، برشی و پراکنده همراهی می‌شود. گالن به‌صورت درشت‌بلور و بافت کوبواکتاهدرال و ریزبلور دیده می‌شود. سیلیسی‌شدن و کربناتی‌شدن ، مهم‌ترین دگرسانی‌های سنگ میزبان هستند. شیمی کانه گالن نشان می‌دهد که گالن به‌طور نسبی از نقره، آرسنیک، روی و کادمیم غنی و از بیسموت و قلع فقیر است. نسبت Sb/Bi در کانی گالن نزدیک 3 است که ویژگی کانسارهای دما پایین است. نوع سنگ میزبان، دیرزاد و چینه‌کران بودن کانسار، جایگیری رگه‌های معدنی در گسل‌های پس از رسوب‌گذاری، بافت و ساخت و نوع کانه‌ها و کانی‌های باطله، عدم ارتباط معنی‌دار کانی‌سازی با فعالیت‌های آذرین و شیمی کانی گالن، بیانگر تشکیل کانسار چاه‌نار در شرایطی مشابه با کانسارهای نوع MVT است، هر چند اختلافاتی را نیز با این رده کانساری دارد.

زمین شناسی اقتصادی

زمین‌شناسی، کانی‌شناسی، دگرسانی و مطالعه میانبارهای سیال در کانسار مس- مولیبدن پورفیری جانجا، پهنه زمین‌درز سیستان، جنوب خاور ایران

نیما رحیمی؛ شجاع الدین نیرومند؛ محمد لطفی؛ مجتبی رحیمی شهید

دوره 32، شماره 3 ، مهر 1401، ، صفحه 13-30

https://doi.org/10.22071/gsj.2022.274408.1889

چکیده

کانسار مس- مولیبدن پورفیری جانجا در فاصله 70 کیلومتری جنوب نهبندان و در پهنه ساختاری زمین‌درز سیستان، خاور ایران واقع شده است. کانه‌زایی در این کانسار در ارتباط با استوک دیوریتی، کوارتزدیوریتی تا گرانودیوریتی با بافت گرانولار تا پورفیری است که درون واحدهای فیلیشی کرتاسه جای گرفته است. از نظر ژئوشیمیایی توده نفوذی جانجا دارای ترکیب ... بیشتر کانسار مس- مولیبدن پورفیری جانجا در فاصله 70 کیلومتری جنوب نهبندان و در پهنه ساختاری زمین‌درز سیستان، خاور ایران واقع شده است. کانه‌زایی در این کانسار در ارتباط با استوک دیوریتی، کوارتزدیوریتی تا گرانودیوریتی با بافت گرانولار تا پورفیری است که درون واحدهای فیلیشی کرتاسه جای گرفته است. از نظر ژئوشیمیایی توده نفوذی جانجا دارای ترکیب کالک- آلکالن و متاآلومینوس و از گرانیتوییدهای تیپ I می‌باشد که در یک محیط فرورانش حاشیه قاره‌ای جایگزین شده است. فعالیت‌های گرمابی منطقه کاملاً تحت‌تأثیر توده نفوذی جانجا رخ‌داده و در اثر فعالیت این سیالات گرمابی، انواع دگرسانی‌های پتاسیک، پروپیلیتیک، آرژیلیک و به ندرت فیلیک تشکیل‌شده‌اند. کانه‌زایی در کانسار جانجا به‌صورت افشان و رگه-رگچه (داربستی) و عمدتاً در پهنه پتاسیک رخ‌داده است. پهنه‌های کانه‌زایی شامل پهنه درونزاد، پهنه غنی‌شده برونزاد و پهنه اکسیدی در کانسار جانجا است. مجموعه کانه‌های سولفیدی شناسایی ‌شده در این کانسار شامل کالکوپیریت، پیریت، کوولیت، کالکوسیت، مولیبدنیت، بورنیت و کانه‌های اکسیدی شامل مگنتیت، هماتیت، گوتیت و هیدروکربنات‌های مس شامل مالاکیت و آزوریت می‌باشد. طلا و مولیبدن نیز عمدتاً در همراهی با کانی‌های سولفیدی مس از جمله کالکوپیریت و بورنیت می‌باشد. مطالعات میانبارهای سیال رگه‌های کوارتز- سولفیدی مربوط به پهنه دگرسانی پتاسیک در این کانسار نشان‌دهنده محدوده دمای همگن‌شدن 301 تا 480 درجه سانتی‌گراد و میانگین شوری 19 درصد وزنی معادل نمک طعام برای میانبارهای آبگین و محدوده دمای همگن‌شدن 254 تا بیش از 550 درجه سانتی‌گراد و میانگین شوری 54 درصد وزنی معادل نمک طعام برای میانبارهای سیال بسیار شور می‌باشد. نتایج این مطالعات نشان می‌دهد که در کانسار جانجا فرایندهای اختلاط و سرد شدن سیالات باعث نهشت کانه‌زایی مس- مولیبدن-(طلا) شده است. در نهایت با توجه به ویژگی‌های کانسار جانجا، از جمله محیط زمین‌ساختی، سنگ میزبان، کانی‌شناسی، ویژگی‌های سیال کانه‌ساز، محتوای فلزی، نوع کانه‌زایی و دگرسانی‌ها و مقایسه این ویژگی‌ها با کانسارهای پورفیری می‌توان نتیجه گرفت که کانه‌زایی در کانسار جانجا قابل‌مقایسه با کانسارهای مس- مولیبدن- (طلا) پورفیری نوع حاشیه قاره‌ای می‌باشد.

زمین ساخت

رویدادهای کوهزایی و خشکی‏ زایی در ایران

محمدرضا قاسمی؛ علی آقانباتی؛ عبدالله سعیدی

دوره 33، شماره 1 ، فروردین 1402، ، صفحه 87-106

https://doi.org/10.22071/gsj.2022.324032.1970

چکیده

مقایسه رویدادهای کوهزایی و خشکی‏ زایی ایران با رویدادهایی که در بخش‏ های گوناگون دنیا و در محیط‏ های زمین‏ ساختی متفاوت شناسایی شده اند، سبب نوعی سردرگمی در ادبیات زمین ‏شناسی ایران شده است. ما پس از مرور کوتاه ماهیت فرایندهای کوهزایی شناخته شده در دنیا و بررسی مسئله‏ های در پیوند با مقایسه‏ های یادشده در بالا، تلاش کرده‏ایم ... بیشتر مقایسه رویدادهای کوهزایی و خشکی‏ زایی ایران با رویدادهایی که در بخش‏ های گوناگون دنیا و در محیط‏ های زمین‏ ساختی متفاوت شناسایی شده اند، سبب نوعی سردرگمی در ادبیات زمین ‏شناسی ایران شده است. ما پس از مرور کوتاه ماهیت فرایندهای کوهزایی شناخته شده در دنیا و بررسی مسئله‏ های در پیوند با مقایسه‏ های یادشده در بالا، تلاش کرده‏ایم با توجه به تاریخچه زمین‏ ساختی بخش ‏های گوناگون ایران، به صورت سامانه ‏ای به توصیف و نام گذاری رویدادهای مهم کوهزایی و خشکی ‏زایی کشور بپردازیم. بیشتر رویدادهای کوهزایی پرکامبرین ایران به علت ناشناس بودن سن و جایگاه زمین‏ ساختی واحدهای سنگی نسبت داده شده به پرکامبرین، با ابهام همراه هستند. پالیوزوییک ایران بیشتر با رویدادهای خشکی‏ زایی همراه بوده است و تنها نشانه رویداد کوهزایی واقعی به کربنیفر پسین در شمال ایران باز می‏ گردد. رویدادهای مهم کوهزایی مزوزوییک و سنوزوییک چهره امروزی زمین‏ ساختی ایران را رقم زده ‏اند. زمین‌درز تتیس‏ کهن در شمال و مرکز ایران در کوهزاد گرگانی، شکل‏ گیری لبه فعال ایران مرکزی (سنندج-سیرجان) در کوهزاد اکباتانی، فرارانش افیولیت‏ های ایران مرکزی و زاگرس در رویدادهای کرتاسه پسین و برخورد صفحه ایران با کُنده هلمند در کوهزایی سیستانی روی دادند. شکل‏ گیری کوهزادهای زاگرس و البرز به ترتیب از الیگوسن و میوسن آغاز شد و دگرریختی ناشی از کوتاه‏ شدگی آنها تا به امروز ادامه دارد.

اکتشاف و معدن

مدل‌سازی وارون داده‌های مغناطیسی و IP/RS با هدف اکتشاف کانسار شمالی مس- طلای پورفیری دالی

کی تاش مشتاقیان؛ سید محمد ابطحی فروشانی؛ هوشنگ اسدی هارونی؛ محمد حاج حیدری؛ غزل جانقربان

دوره 32، شماره 3 ، مهر 1401، ، صفحه 79-92

https://doi.org/10.22071/gsj.2021.272272.1886

چکیده

کانسار مس- طلای پورفیری دالی با دو نهشته شمالی و جنوبی بر روی کمربند آتشفشانی ارومیه - دختر در استان مرکزی قرار دارد. با توجه به حضور مگنتیت درکف دگرسانی پتاسیک که در مرکز کانی‌سازی قرار دارد، برداشت مغناطیس‌سنجی در محدوده یاد شده انجام گرفته است. در مطالعه‌ حاضر در محدوده‌ اندیس شمالی، نخست بی‌هنجاری محلی با حذف اثر ناحیه‌ای و ... بیشتر

سنگ‌چینه‌نگاری، رخساره‌ها و ارزیابی شرایط ته‌نشینی طبقات لیگنیت‌دار میوسن پسین بر مبنای شواهد فسیل‌شناسی و رسوب‌شناختی، در گستره خاوری تبریز

عنایت الله حق‌فرشی؛ پیمان رضائی؛ سیدرضا موسوی حرمی؛ محمد فریدی

دوره 33، شماره 1 ، فروردین 1402، ، صفحه 3-26

https://doi.org/10.22071/gsj.2022.343773.2001

چکیده

طبقات لیگنیت‌دار تبریز در زمره سازندهای نئوژن ناحیه شمال باختری کشور است که گسترش آن در حومه خاوری شهر تبریز می‌باشد. رخساره‌های رسوبی آن شامل گروه‌های رخساره‌ای آواری‌های ریزدانه، ماسه‌سنگ‌ها، سنگ‌های آهکی و رخساره‌های لیگنیت‌دار، توف و ریزرخساره‌ها و رخساره‌سنگی‌های (پتروفاسیس‌ها) زیر مجموعه آنها هستند. در این پژوهش، ... بیشتر طبقات لیگنیت‌دار تبریز در زمره سازندهای نئوژن ناحیه شمال باختری کشور است که گسترش آن در حومه خاوری شهر تبریز می‌باشد. رخساره‌های رسوبی آن شامل گروه‌های رخساره‌ای آواری‌های ریزدانه، ماسه‌سنگ‌ها، سنگ‌های آهکی و رخساره‌های لیگنیت‌دار، توف و ریزرخساره‌ها و رخساره‌سنگی‌های (پتروفاسیس‌ها) زیر مجموعه آنها هستند. در این پژوهش، دو برش چینه‌نگاری از این رسوبات در گستره خاور تبریز در قالب 171 نمونه و 42 مقطع نازک برداشت شده و مورد مطالعه قرار گرفتند. از آنالیز XRD برای کانی‌شناسی و میکروسکوپ الکترونی SEM برای مطالعات سه‌بعدی در شناسایی میکروفسیل‌ها بهره گرفته شد. فسیل‌های شناسایی شده شامل انواع جنس‌های شکم‌پایان (گاستروپودا)، پلسی‌پودا، استراکد، ماهی، دیاتومه، جلبک کاروفیت و روزن‌بران (فرامینیفرا) می‌باشند. مجموعه دیرینه‌زیستی مطالعه شده، شامل جنس‌هایی از آب شیرین تا مقاوم به شوری و دریایی می‌باشند. محیط‌های رسوبی شناسایی شده شامل محیط حوضه دریاچه‌ای، محیط کم ژرفای ساحلی و محیط باتلاقی حاشیه دریاچه‌ای می باشند. در طبقات رسوبی مطالعه شده شواهد فسیل‌شناسی قوی و شواهد رسوب‌شناختی محیط دریایی حداقل در زمان حیات آن مشاهده نمی‌شود، از این رو، چنین نتیجه‌گیری می‌شود که تاکسای دریایی موجود در این نهشته‌ها باقی مانده و سازگار یافته از یک محیط دریایی پیشین می‌باشند.

نقش پی‌سنگ و ماگماتیسم جوان در کانه‌زایی طلای اپی‌ترمال و چندفلزی در منطقه تکاب- ماه‌نشان، شمال باختر ایران

مژگان صالحی یزدی؛ منصور قربانی؛ نیما نظافتی؛ منصور وثوقی عابدینی

دوره 32، شماره 3 ، مهر 1401، ، صفحه 145-158

https://doi.org/10.22071/gsj.2022.307017.1938

چکیده

منطقه‌ فلززایی تکاب- ماه‌نشان از نظر کانه‌زایی طلا بسیار بااهمیت است. این منطقه بخشی از کمربند ماگمایی ارومیه- دختر شمالی است که در این ناحیه دارای دو ویژگی متمایز است. پی‌سنگ دگرگونی پرکامبرین و ماگماتیسم جوان میو- پلیوسن که بر روی آن قرار گرفته است. پی‌سنگ پرکامبرین با دو نوع ترکیب متفاوت پوسته اقیانوسی و قاره‌ای (گنیس، گرانیت، ... بیشتر منطقه‌ فلززایی تکاب- ماه‌نشان از نظر کانه‌زایی طلا بسیار بااهمیت است. این منطقه بخشی از کمربند ماگمایی ارومیه- دختر شمالی است که در این ناحیه دارای دو ویژگی متمایز است. پی‌سنگ دگرگونی پرکامبرین و ماگماتیسم جوان میو- پلیوسن که بر روی آن قرار گرفته است. پی‌سنگ پرکامبرین با دو نوع ترکیب متفاوت پوسته اقیانوسی و قاره‌ای (گنیس، گرانیت، میکاشیت، شیست سبز و آمفیبولیت، سرپانتینیت و مرمر) وجود دارد. سنگ‌های جوان عموماً از هیالوکلاستیت‌، توف ریولیتی، گدازه آندزیت‌بازالتی، نفوذی‌های حدواسط تا فلسیک (دیوریت تا گرانیت) و سنگ‌های آهکی و مارنی سازند قم تشکیل شده‌اند که در چهار فاز بر اساس سن و موقعیت قرارگیری طبقه‏بندی شده است. اثر متقابل پی‌سنگ و ماگماتیسم جوان در نتیجه نفوذ آخرین فاز ماگمایی باعث ایجاد محلول‌های گرمابی شده که به صورت موتور حرارتی موجب چرخش، تنوع و غنای کانه‌زایی در این مناطق شده است. بنابراین معادن، کانسارها، نشانه‌های معدنی طلا و عناصر همراه مانند کانسارهای توزلار، بایچه‌باغ، باغچه در منطقه ماه‌نشان و کانسارهای زرشوران، آق‌دره و آی‌قلعه‌سی در منطقه تکاب وجود دارند. کانسارهای توزلار و باغچه با کانه‌زایی از نوع طلا در یک زون سیلیسی- آرژیلیک شامل کانه‌های پیریت، کوارتز طلادار، کانی‌های رسی و هیدروکسیدهای آهن می‌باشند. کانسار چندفلزی آی‌قلعه‌سی با کانه‌زایی غالب سرب و روی، کانسارهای زرشوران و آق‌دره از نوع طلا که در کانسار زرشوران تنوع کانه‌زایی سولفیدها و سولفوسالت‌ها و در کانسار آق‌دره کانه‌زایی ساده اکسیدی طلادار می‌باشد. کانسار بایچه‌باغ از نوع چندفلزی و شامل کانه‌های کالکوپیریت، پیریت، روتیل، آرسنوپیریت، اسفالریت، بورنیت، اسمالتیت، کلوآنتیت، آزوریت و مالاکیت می‌باشند.

مقاله پژوهشی زمین شناسی محیط زیست و مهندسی

ارزیابی شدت آلودگی عناصر بالقوه سمی در غبار درون‌ساختمانی کلانشهر تهران

ندا خواجویی؛ سروش مدبری؛ بهنوش خوش منش زاده؛ فاطمه رضویان

مقالات آماده انتشار، اصلاح شده برای چاپ، انتشار آنلاین از تاریخ 13 اسفند 1401

https://doi.org/10.22071/gsj.2023.378308.2045

چکیده

رشد جمعیت و افزایش شهرنشینی، انسان را در معرض آلاینده‌های شهری بیشتری قرار می‌دهد، به‌ویژه در شرایطی که مجبور به گذراندن مدتی طولانی در فضاهای بسته و با تهویه اندک هستند. این مطالعه، اولین پژوهش در باره آلاینده‌های غیرآلی درون‌ساختمانی شهر تهران است که با استفاده از شاخص های ژئوشیمیایی شدت آلودگی عناصر بالقوه سمی را در غبارهای ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی سنگ شناسی

کروم اسپینل‌های غنی از Cr در واحد اولترامافیک گلاشکرد، کمپلکس فاریاب، جنوب شرق سنندج-سیرجان، ایران

افسانه ناصری اسفندقه؛ محمد رهگشای؛ ساسان باقری

مقالات آماده انتشار، اصلاح شده برای چاپ، انتشار آنلاین از تاریخ 05 فروردین 1402

https://doi.org/10.22071/gsj.2023.379697.2047

چکیده

کمربند افیولیتی حاجی‌آباد-اسفندقه-فاریاب به عنوان یکی از معروف‌ترین رخدادهای کرومیت‌دار در جنوب ایران می‌باشد. کمربند افیولیتی حاجی‌آباد-اسفندقه-فاریاب در سال‌های اخیر، کانون توجه بسیاری از زمین‌شناسان علاقمند به کمپلکس‌های افیولیتی و زمین‌شناسی اقتصادی بوده است. واحد اولترامافیک گلاشکرد شامل دونیت‌، هارزبورژیت‌های شدیداً ... بیشتر کمربند افیولیتی حاجی‌آباد-اسفندقه-فاریاب به عنوان یکی از معروف‌ترین رخدادهای کرومیت‌دار در جنوب ایران می‌باشد. کمربند افیولیتی حاجی‌آباد-اسفندقه-فاریاب در سال‌های اخیر، کانون توجه بسیاری از زمین‌شناسان علاقمند به کمپلکس‌های افیولیتی و زمین‌شناسی اقتصادی بوده است. واحد اولترامافیک گلاشکرد شامل دونیت‌، هارزبورژیت‌های شدیداً سرپانتینیتی شده، لایه‌های کرومیتیت و ورلیت در کمپلکس افیولیتی فاریاب واقع در جنوب شرق سنندج-سیرجان به عنوان یکی از مناطق کرومیت‌دار کمربند افیولیتی حاجی‌آباد-اسفندقه-فاریاب یافت شده ‌است. سنگ‌های اولترامافیک و کرومیتیت‌های ناحیه گلاشکرد از 20 تا بیش از 50 درصد مدال کرومیت تشکیل شده‌اند. کرومیت‌های مطالعه شده دارای بافت‌های متغیر توده‌ای، نواری و پراکنده می‌باشند. ژئوشیمی سنگ‌های اولترامافیک گلاشکرد نشان می‌دهد که میانگین غنی-شدگی Cr# کرومیت در سنگ‌های سرپانتینیت (دونیت و هارزبورژیت) و ورلیت برابر 70-80 = 100Cr/(Cr + Al) × و در کرومیتیت‌ها نسبتا بالاتر است [81 = 100Cr/(Cr + Al) ×]. بر اساس ویژگی‌های سنگ‌شناسی و شیمی کانی، واحد اولترامافیک گلاشکرد بخش گوشته‌ای مرتبط با افیولیت می‌باشد که توسط یک مذاب بونینیتی همگن گسترده در بالای زون سوپراسابداکشن تولید شده و کرومیتیت‌های کروم بالا و پریدوتیت‌های مرتبط را تشکیل داده ‌است.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی رسوب شناسی

الگوی رفتاری عناصر نادر خاکی در سامانه های مختلف رسوبی معدن مس درآلو : کاربردی در جهت مطالعات زیست محیطی

هدا باوی؛ سید رضا موسوی حرمی؛ محمد حسین محمودی قرائی؛ حامد زندمقدم؛ اسداله محبوبی؛ محمدرضا توحیدی

مقالات آماده انتشار، اصلاح شده برای چاپ، انتشار آنلاین از تاریخ 04 اردیبهشت 1402

https://doi.org/10.22071/gsj.2023.388297.2069

چکیده

الگوی تفکیک ژئوشیمیایی و رفتار محیطی عناصر کمیاب خاکی(ΣREE) در پنج سامانه مختلف رسوبی مرتبط با معدن مس درآلو مورد بررسی قرار گرفته‌است. برای این منظور، غلظت کل و الگوی تفکیک عناصر ΣREE با استفاده از هضم چند اسیدی و روش استخراج گزینشی mBCR مشخص شد. الگوهای نرمالیزاسیون ΣREE بر اساس NASC و UCC رسم شده است.تغییرات غلظت در پنج سامانه رسوبی ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی رسوب شناسی

تطابق رخدادهای لرزه‌ای دیرینه باختر مکران با ویژگی‌های فیزیکی و زیستی مغزه-های عمیق دریای عمان

صدیقه امجدی؛ حمید علیزاده لاهیجانی؛ محمد حسین محمودی قرائی؛ راضیه لک؛ نیک مارینر

مقالات آماده انتشار، اصلاح شده برای چاپ، انتشار آنلاین از تاریخ 23 خرداد 1402

https://doi.org/10.22071/gsj.2023.389392.2070

چکیده

اگرچه دومین سونامی مرگبار اقیانوس هند در ناحیه مکران رخداده است، با این وجود اطلاعات ما در زمینه تعداد رخدادهای سونامی‌ در طول هولوسن بسیار اندک می‌باشد. به منظور بازسازی محیط رسوبی و سونامی دیرینه مغزه‌های عمیق از بستر دریای عمان تهیه و مطالعه شده و همچنین بررسی عوامل موثر در جابجایی رسوبات بستر در اثر رخداد سونامی، از طریق تعیین ... بیشتر اگرچه دومین سونامی مرگبار اقیانوس هند در ناحیه مکران رخداده است، با این وجود اطلاعات ما در زمینه تعداد رخدادهای سونامی‌ در طول هولوسن بسیار اندک می‌باشد. به منظور بازسازی محیط رسوبی و سونامی دیرینه مغزه‌های عمیق از بستر دریای عمان تهیه و مطالعه شده و همچنین بررسی عوامل موثر در جابجایی رسوبات بستر در اثر رخداد سونامی، از طریق تعیین پارامترهای رسوبشناسی، شناسایی پوسته روزنه‌داران، تغییر حساسیت مغناطیسی و بازسازی جریانات اقیانوسی صورت گرفته است. یافته‌های این مطالعه نشان داد که آثار جابجایی رسوبات بستر در طی زلزله‌های شدید در دوره‌های زمانی متفاوت و مکان‌های مختلف دریای عمان یکسان نیست. مطالعات محیط‌های دیرینه و بررسی تاریخی سونامی های رخ داده در دریای عمان نشان داد که حداقل پنج رانش زمین، در ابعاد گسترده در 2500 سال پیش رخ داده است. تعداد این رخدادها در هزار سال گذشته رشد چشمگیری داشته است. به استناد اطلاعات تاریخی ثبت شده حدود هفت زلزله بزرگ در این منطقه رخ داده است که نتایج این پژوهش هم شواهد آن را نشان می دهد. با توجه به گسترش شهرنشینی در سواحل جنوب شرقی ایران و افزایش تعداد زمین لرزه‌ها در ناحیه مکران اتخاذ برنامه‌های مدیریتی برای کاهش خسارات سونامی احتمالی لازم و ضروری می‌باشد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی زمین شناسی محیط زیست و مهندسی

ارزیابی ویژگی های فیزیکی و مکانیکی تعدادی از سازندهای ماسه سنگی پهنه رسوبی-ساختاری البرز مرکزی

امیر مهیار اژدرپور؛ محمدرضا نیکودل؛ ماشاء اله خامه چیان

مقالات آماده انتشار، اصلاح شده برای چاپ، انتشار آنلاین از تاریخ 04 تیر 1402

https://doi.org/10.22071/gsj.2023.396261.2085

چکیده

پهنه ساختاری-رسوبی البرز مرکزی در بخش میانی رشته کوه البرز با تحمل رخدادهای زمین‌شناسی از پرکامبرین تا عهد حاضر، ساختارها و سازندهای زمین شناسی متعددی در خود جای داده است. از این میان سازندهای ماسه سنگی نیز گسترش قابل توجهی دارند. در این پژوهش از شش سازند ماسه سنگی باروت، زاگون، لالون، کوارتزیت راسی، دورود و شمشک در دو محل نمونه‌برداری ... بیشتر پهنه ساختاری-رسوبی البرز مرکزی در بخش میانی رشته کوه البرز با تحمل رخدادهای زمین‌شناسی از پرکامبرین تا عهد حاضر، ساختارها و سازندهای زمین شناسی متعددی در خود جای داده است. از این میان سازندهای ماسه سنگی نیز گسترش قابل توجهی دارند. در این پژوهش از شش سازند ماسه سنگی باروت، زاگون، لالون، کوارتزیت راسی، دورود و شمشک در دو محل نمونه‌برداری و تحت آزمایش‌های تعیین ویژگی‌های فیزیکی و مکانیکی قرار گرفتند. به طور کلی در سازندهای ماسه سنگی البرز مرکزی کوارتزیت راسی ویژگی‌های مقاومتی قوی‌تری نسبت به سایر سازندها دارد. سازند شمشک پایین‌ترین پارامترهای مکانیکی در میان سازندهای انتخاب شده را داراست. بر اساس تحلیل‌های رگرسیونی ضریب همبستگی پارامترهای شاخص بار نقطه‌ای (PLT)، برزیلین (BST) و شاخص پانچ استوانه‌ای (CPI) به مقاومت تراکمی تک محوری (UCS) به ترتیب 6/20، 6 و 20.40 با R2های 75/0، 9/0و 78/0 نشان دادند. از نظر شاخص سرشار (CAI)، بعنوان شاخصی که می‌تواند میزان سایندگی را نشان دهد، کوارتزیت راسی بیشترین سایندگی را داراست که به ترکیب سنگ‌شناسی آن بر می‌گردد. این سازند ماسه سنگی در رده سنگ‌هایی با قابلیت سایندگی بالا قرار گرفته و سازند شمشک در بین سازندها، کمترین شاخص سرشار را دارد و در گروه سنگ‌هایی با سایندگی شدیدا پایین قرار می‌گیرد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی زمین شناسی اقتصادی

رخداد و شیمی مگنتیت در کانسار مس پورفیری ایجو، بخش جنوبی کمربند ماگمایی ارومیه - دختر

محسن رضایی؛ علیرضا زراسوندی؛ سیما باسیوس

مقالات آماده انتشار، اصلاح شده برای چاپ، انتشار آنلاین از تاریخ 07 مرداد 1402

https://doi.org/10.22071/gsj.2023.398882.2092

چکیده

کانسار مس پورفیری ایجو در ارتباط با جایگیری نفوذی‌های میوسن (50/0 ± 27/9 میلیون سال؛ سن‌سنجی اورانیوم - سرب زیرکن) با ترکیب تونالیت تا گرانودیوریت به درون واحدهای ولکانیکی و پیروکلاستیکی ائوسن می باشد. در این مطالعه رخداد و شیمی مگنتیت در نمونه‌های دگرسانی پتاسیک این کانسار مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته‌ها نشان دهنده رخداد محدود ... بیشتر کانسار مس پورفیری ایجو در ارتباط با جایگیری نفوذی‌های میوسن (50/0 ± 27/9 میلیون سال؛ سن‌سنجی اورانیوم - سرب زیرکن) با ترکیب تونالیت تا گرانودیوریت به درون واحدهای ولکانیکی و پیروکلاستیکی ائوسن می باشد. در این مطالعه رخداد و شیمی مگنتیت در نمونه‌های دگرسانی پتاسیک این کانسار مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته‌ها نشان دهنده رخداد محدود مگنتیت به صورت دانه پراکنده و یا به صورت محصول فرایند کلریتی‌شدن بیوتیت در زون دگرسانی پتاسیک می‌باشد. مگنتیت‌های پهنه دگرسانی پتاسیک کانسار فاقد همرشدی هماتیت و پاراژنز انیدریت بوده که مبین عدم وجود شرایط فوگاسیته اکسیژن خیلی بالا (نزدیک به محدوده بافری هماتیت - مگنتیت؛ ~ΔFMQ +4) در زون دگرسانی پتاسیک می‌باشد. مگنتیت‌های مورد مطالعه دما بالا بوده (C° 500<) و همچنین بر مبنای مقادیر Mg + Al + Si طی شرایط نرخ پایین واکنش سیال گرمابی و سنگ دیواره متبلور شده‌اند. این شواهد به همراه عدم رخداد تعادل مجدد در مگنتیت‌های کانسار ایجو، احتمالا دلالت بر عدم وجود دفعات متعدد خروج سیال گرمابی طی تکامل دگرسانی پتاسیک دارد. همچنین وجود مقادیر قابل توجه گالیوم (میانگین 015/0 درصد وزنی) در ساختار مگنتیت‌های دگرسانی پتاسیک نشان دهنده وجود پتانسیل‌های اکتشافی ناشناخته برای عناصر استراتژیک همراه با ذخایر پورفیری کمربند ارومیه - دختر می‌باشد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی چینه شناسی و فسیل شناسی

ردپای خرطوم‌داران میوسن در نهشته‌های سازند سرخ بالایی، شمال آوج، ایران مرکزی

نصراله عباسی؛ صفورا شاکری؛ جواد ربانی

مقالات آماده انتشار، اصلاح شده برای چاپ، انتشار آنلاین از تاریخ 06 شهریور 1402

https://doi.org/10.22071/gsj.2023.404716.2096

چکیده

در رخنمونی از بخش زیرین سازند سرخ بالایی (میوسن میانی-پسین) در شمال شهر آوج، واقع در استان قزوین، به ستبرای 135 متر مجموعه‌ای از ردپاهای خرطوم‌داران یافت گردید. این ردپاها به صورت فرورفته در سطح بالایی رسوب حفظ شده‌اند و به شکل رد پاهای گرد با حاشیه صاف تا برجسته یا با انباشتی از رسوب در بخش پیشانی رد پاها می‌باشند. در برخی از ردها اثر ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی چینه شناسی و فسیل شناسی

بقایای میکروسکپی ماهیان دونین میانی ـ کربنیفر پیشین از سازند خوش‌ییلاق، برش میغان، البرز خاوری

همتا رنجبر؛ عباس قادری؛ حسین غلامعلیان؛ واچیک هایراپطیان

مقالات آماده انتشار، اصلاح شده برای چاپ، انتشار آنلاین از تاریخ 11 شهریور 1402

https://doi.org/10.22071/gsj.2023.389933.2076

چکیده

ردیف نهشته‌های آواری ـ کربناته دونین میانی تا کربنیفر زیرین در البرز خاوری با سازند خوش‌ییلاق مشخص می‌شوند. این سازند که بر روی توالی‌های آواری سرخ رنگ دونین قرار گرفته و توسط سنگ‌آهک‌های سازند مبارک پوشیده می‌شود، دست‌کم قابل تقسیم به سه عضو مختلف کربناته زیرین، آواری میانی و کربناته بالایی است. به دلیل غنای سنگواره‌ای در برش‌های ... بیشتر ردیف نهشته‌های آواری ـ کربناته دونین میانی تا کربنیفر زیرین در البرز خاوری با سازند خوش‌ییلاق مشخص می‌شوند. این سازند که بر روی توالی‌های آواری سرخ رنگ دونین قرار گرفته و توسط سنگ‌آهک‌های سازند مبارک پوشیده می‌شود، دست‌کم قابل تقسیم به سه عضو مختلف کربناته زیرین، آواری میانی و کربناته بالایی است. به دلیل غنای سنگواره‌ای در برش‌های چینه‌شناسی مختلف، سازند خوش‌ییلاق میزبان انواع گوناگونی از گروه‌های مختلف بی‌مهرگان، کنودونت‌ها، پالینومورف‌ها و بقایای ماهیان می‌باشد. در پژوهش حاضر، مجموعه‌ای از قطعات میکروسکپی ماهیان که از نهشته‌های کربناته سازند خوش‌ییلاق در برش میغان (شمال شهرستان شاهرود) به دست آمده‌اند، شناسایی و توصیف شده است. این مجموعه دربردارنده 14 تاکسای مختلف از ماهیان کندریکتین شامل Cladodoides cf. wildungensis، Ctenacanthiformis gen. et sp. indet، Dalmehodus turnerae، Deihim mansureae، Lissodus lusavorichi، Phoebodus aff. turnerae، Phoebodus fastigatus، Phoebodus gothicus gothicus، Phoebodus gothicus transistans، Roongodus phijani، Siberiodus mirabilis، Squatinactis glabrum، Stethacanthus resistens و Thrinacodus ferox و نمونه‌هایی از فلس و دندان ماهیان اکتینوپتریژین و اُسته‌ایکتین است که همگی نشانگر محیط کم‌ژرفای فلات قاره می‌باشند. کنودونت‌های همراه این مجموعه، سن فرازنین (زیست‌پهنه rhenana) تا تورنزین پیشین (زیست‌پهنه duplicata) را برای توالی‌های دربردارنده این ریزمهره‌داران نشان می‌دهد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی اکتشاف و معدن

انحلال عناصر نادر خاکی از باطله های سنگ آهن آپاتیتی معدن مروارید زنجان با روش لیچینگ و هضم اسیدی

احمد ادیب؛ پیمان افضل

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 14 آبان 1402

https://doi.org/10.22071/gsj.2023.384172.2061

چکیده

در این تحقیق، بازیابی عناصر نادر خاکی از باطله واحد فرآوری سنگ آهن آپاتیتی معدن مروارید زنجان که از ماگمای کوارتز مونزونیتی مرتبط با بسته شدن نئوتتیس منشاء ‌گرفته با استفاده از اسید های نیتریک، کلریدریک و سولفوریک بررسی شده است. در باطله ها، کانی‌ها ی مگنتیت، آپاتیت و مونازیت حاوی عناصر نادرخاکی Ce، La، Nd، Y هستند. در استفاده از اسید ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی اکتشاف و معدن

استفاده از الگوریتم‌ بهینه ساز گرگ خاکستری در جدایش مقادیر آنومالی از زمینه، مطالعه موردی : آلوت

کامران مصطفائی؛ محمدنبی کیانپور؛ مهیار یوسفی

مقالات آماده انتشار، اصلاح شده برای چاپ، انتشار آنلاین از تاریخ 29 آبان 1402

https://doi.org/10.22071/gsj.2023.401546.2094

چکیده

در این پژوهش به بررسی امکان جدایش مقدار زمینه از آنومالی‌های ژئوشیمایی با استفاده از الگوریتم‌ بهینه ساز گرگ خاکستری پرداخته شده است. بدین منظور داده های برداشت رسوبات آبراهه‌ای برگه یکصدهزار زمین شناسی آلوت به عنوان مطالعه موردی انتخاب شد. با توجه به پرپتانسیل بودن این محدوده از جهت کانی سازی طلا، الگوریتم بهینه ساز گرگ خاکستری ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی اکتشاف و معدن

بازیابی نیکل از کانسارهای ارسنیدی(نیکلین) کم عیار و پرعیار بر مبنای مقایسه عملکرد باکتری-های شیمیولیتوتروفیک و هتروتروفیک و بررسی تاثیر انواع افزودنی‌ها

زهره برومند؛ هادی عبداللهی؛ رضا شهبازی؛ شبنم اصل پاشاکی؛ میرصالح میرمحمدی

مقالات آماده انتشار، اصلاح شده برای چاپ، انتشار آنلاین از تاریخ 01 آذر 1402

https://doi.org/10.22071/gsj.2023.406372.2100

چکیده

در این تحقیق، انحلال میکروبی عنصر نیکل از سنگ معدنی آرسنید نیکل (نیکلین) با دو عیار مختلف (کم‌عیار و پر عیار) به‌طور دقیق موردبررسی قرار گرفت. انحلال میکروبی نیکلین با باکتری‌های شیمیولیتوتروفیک مزوفیل در مقیاس شیک فلاسک با درصد جامدهای مختلف 5/0، 1 و 5 درصد برای نمونه‌های کم‌عیار و پر عیار انجام شد. بازیابی بیش از 99 ٪ توسط باکتری‌های ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی چینه شناسی و فسیل شناسی

زیست چینه نگاری سازند گورپی بر مبنای فرامینیفرهای پلانکتونی در ناحیه فارس، حوضه زاگرس

مریم علوی؛ عباس صادقی؛ محمدحسین آدابی؛ نسرین هداوندخانی؛ یداله عظام پناه

مقالات آماده انتشار، اصلاح شده برای چاپ، انتشار آنلاین از تاریخ 04 آذر 1402

https://doi.org/10.22071/gsj.2023.406025.2098

چکیده

به منظور زیست چینه‌نگاری سازند گورپی در ناحیه فارس، یک برش چینه‌شناسی در تاقدیس سربالش انتخاب و نمونه‌ برداری شد. ضخامت سازند گورپی در این برش 3/346 متر و لیتولوژی عمده آن شامل سنگ آهک‌های رسی و شیل می‌باشد. مرز زیرین آن با سازند سروک ناپیوسته فرسایشی همراه با حفرات انحلالی و قلوه‌های اکسید آهن و مرز بالایی آن با سازند پابده نیز از ... بیشتر

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی اکتشاف و معدن

کاربرد روش آماره فضایی U برای شناسایی و طبقه‏ بندی شدت ناهنجاری های ژئوشیمیایی منطقه نیسیان

امیر سلیمی؛ سمانه برک؛ مهیار یوسفی

مقالات آماده انتشار، اصلاح شده برای چاپ، انتشار آنلاین از تاریخ 04 آذر 1402

https://doi.org/10.22071/gsj.2023.409411.2104

چکیده

تعیین دقیق مقدار حدآستانه‌ای موجب جداسازی دقیق جوامع ژئوشیمیایی می‌گردد. روش‌های ساختاری برای تفکیک ناهنجاری‌های ژئوشیمیایی از زمینه، توانمندتر از روش‌های غیر ساختاری می‌باشند. در این تحقیق از روش ساختاری آماره فضایی U برای پردازش داده‌های ژئوشیمیایی بدست آمده از نمونه‌های خاک منطقه نیسیان استفاده شد. با محاسبه مقدار U بهینه ... بیشتر

مشاهده مقاله

آمار و فرایند انتشار مقاله‌ها
تعداد دوره	18
تعداد شماره‌ها	74
تعداد مقالات	1,765
تعداد نویسندگان	3,304
تعداد مشاهده مقاله	892,904
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	1,261,194
نسبت مشاهده بر مقاله	505.89
نسبت دریافت فایل بر مقاله	714.56
تعداد مقالات ارسال شده	1,115
تعداد مقالات رد شده	543
درصد عدم پذیرش	49
تعداد مقالات پذیرفته شده	444
درصد پذیرش	40
زمان پذیرش (روز)	184
تعداد پایگاه های نمایه شده	13
تعداد داوران	782
زمان تا اولین اقدام	1
زمان تا اولین ارسال برای داوری	6

دوره 33 (1402)

دوره 32 (1401)

دوره 31 (1400)

دوره 30 (1399)

دوره 29 (1398-1399)

دوره 28 (1397-1398)

دوره 27 (1396-1397)

دوره 26 (1395-1396)

دوره 25 (1394-1395)

دوره 24 (1393-1394)

دوره 23 (1392-1393)

دوره 22 (1391-1392)

دوره 21 (1390-1391)

دوره 20 (1389-1390)

دوره 19 (1388-1389)

دوره 18 (1387-1388)

دوره 17 (1386-1387)

دوره 16 (1385-1386)

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

بانک ها و نمایه نامه ها