مقاله پژوهشی
سنگ شناسی
مهسا جمشیدنیا؛ منیژه اسدپور؛ معصومه آهنگری
چکیده
گنایسهای قوشچی در شمال ارومیه، بخشی از مجموعه ماگمایی – دگرگونی شمالباختر پهنه سنندج – سیرجان محسوب میگردد. این سنگها به همراه آمفیبولیت و شیستها پیسنگ پرکامبرین منطقه را تشکیل میدهند، دارای بافت لیپیدوگرانوبلاستیک، چشمی، پورفیروبلاستیک و میرمکیتی بوده و شامل مجموعه کانیایی کوارتز+ فلدسپارهای قلیایی ...
بیشتر
گنایسهای قوشچی در شمال ارومیه، بخشی از مجموعه ماگمایی – دگرگونی شمالباختر پهنه سنندج – سیرجان محسوب میگردد. این سنگها به همراه آمفیبولیت و شیستها پیسنگ پرکامبرین منطقه را تشکیل میدهند، دارای بافت لیپیدوگرانوبلاستیک، چشمی، پورفیروبلاستیک و میرمکیتی بوده و شامل مجموعه کانیایی کوارتز+ فلدسپارهای قلیایی (میکروکلین و ارتوز پرتیتی)+ پلاژیوکلاز+ بیوتیت± پیروکسن± مسکوویت± آمفیبول± اپیدوت+ زیرکن و اکسیدهای آهن هستند. برای شناخت خاستگاه آذرین (ارتو) و یا رسوبی (پارا) بودن این گنایسها از شواهد صحرایی، سنگ‌شناختی و ژئوشیمیایی استفاده گردیده است. همه شواهد دلالت بر وجود خاستگاه اولیه آذرین (ارتو) برای گنایسهای مورد مطالعه است. در واقع سنگ مادر این گنایسها، سنگهایی با بافت پورفیری بوده که ماهیت گرانیتی تا مونزونیتی با سرشت آهکی – قلیایی و پرآلومینوس تا متاآلومینوس داشتهاند. میتوان استنباط کرد که پروتولیت این سنگها متعلق به سریهای کالک آلکالن حاشیه فعال قاره‌ای یا کمان آتشفشانی (VAG)بوده که در اواخر نئوپروتروزوییک تشکیل شدهاند. رخدادهای زمین‌ساختی بعدی سبب دگرگونی آنها به گنایس شده است.
مقاله پژوهشی
رسوب شناسی
المیرا شاه کرم؛ محمدحسین آدابی؛ داود جهانی؛ سید حمید وزیری
چکیده
سازند دلیچای نخستین واحد سنگی از رسوبات دریایی ژوراسیک میانی البرز است که در محیط دریایی نهشته شده است. مرز سازند دلیچای با سازند شمشک ناپیوسته از نوع فرسایشی و مرز آن با سازند لار به صورت هم‌شیب است و تشابهات سنگ‌شناختی باعث شده که نتوان مرز آن با سازند لار را به راحتی از یکدیگر شناسایی کرد. همچنین شناسایی کانیشناسی اولیه کربنات‌ها ...
بیشتر
سازند دلیچای نخستین واحد سنگی از رسوبات دریایی ژوراسیک میانی البرز است که در محیط دریایی نهشته شده است. مرز سازند دلیچای با سازند شمشک ناپیوسته از نوع فرسایشی و مرز آن با سازند لار به صورت هم‌شیب است و تشابهات سنگ‌شناختی باعث شده که نتوان مرز آن با سازند لار را به راحتی از یکدیگر شناسایی کرد. همچنین شناسایی کانیشناسی اولیه کربنات‌ها به دلیل تاثیر فرایندهای دیاژنتیکی صرفا بر اساس بررسیهای سنگ‌شناسی امری مشکل است. در این پژوهش برشی از کوه شرف به ستبرای 1420 متر و با برداشت 149 نمونه مورد مطالعه قرارگرفت. با بررسی عناصر اصلی و فرعی، ایزوتوپهای اکسیژن و کربن و ترسیم این مقادیر در مقابل یکدیگر، دریافتیم که کربناتهای سازند دلیچای دارای ترکیب اولیه آراگونیتی بوده و دیاژنز غیردریایی بیشترین تاثیر را روی آنها گذاشته است. همچنین با ترسیم نسبت Sr/Ca در برابر Mn مشخص شد که این کربنات‌ها تحت تاثیر یک محیط نیمه بسته تا باز دیاژنتیکی قرارگرفتهاند. در نهایت با استفاده از تغییرات Sr، Sr/Na، Sr/Ca و ایزوتوپ اکسیژن و کربن، توانستهایم مرز این سازند با سازند لار را در ستبرای 1200 متری مشخص کنیم. همچنین دمای محیط دیاژنتیکی سنگآهکهای این برش معادل 9/32 درجه سانتیگراد محاسبه شده است.
مقاله پژوهشی
سنگ شناسی
مریم داعی پاریزی؛ حمید احمدی پور؛ عباس مرادیان
چکیده
در منطقه پاریز (استان کرمان)، نهشتههایی وجود دارد که در نقشههای زمینشناسی، بهعنوان واحدهای تخریبی کنگلومرای سخت نشده نئوژن معرفی شدهاند. بررسی این نهشتهها، نشان داد که آنها، مواد آذرآواری حاصل از فورانهای انفجاری نئوژن هستند که بر روی سنگهای آذرین ائوسن قرارگرفته و قطعات موجود در آنها از نوع داسیت و ریولیت ...
بیشتر
در منطقه پاریز (استان کرمان)، نهشتههایی وجود دارد که در نقشههای زمینشناسی، بهعنوان واحدهای تخریبی کنگلومرای سخت نشده نئوژن معرفی شدهاند. بررسی این نهشتهها، نشان داد که آنها، مواد آذرآواری حاصل از فورانهای انفجاری نئوژن هستند که بر روی سنگهای آذرین ائوسن قرارگرفته و قطعات موجود در آنها از نوع داسیت و ریولیت می‌باشند. این نهشتهها از نوع مواد آذرآواری موجی، جریانی، برشهای انفجاری و لاهار بوده و نوع مواد آذرآواری، عدم وجود جریانهای گدازه داسیتی یا ریولیتی و پراکندگی بالای این نهشتهها، نشان می‌دهد که فورانهای سازنده آنها از نوع انفجاری بوده و آب، در فورانها دخالت داشته است. تغییرات اندک مقادیر اکسید هایی همچون SiO2 و MgO ( به ترتیب 5/64-2/68 و 43/0-1/1 درصد وزنی) در این سنگ ها نشانه طیف تفریق کم و عدم تنوع ترکیبی ماگماهای سازنده آنهاست. ناهنجاریهای منفی Nb، Ti و P و مثبت Sr و Cs در نمودارهای عنکبوتی، تعلق این سنگها را به سریهای ماگمایی کالک‌آلکالن نشان می‌دهد. غنی‌شدگی عناصر خاکی نادر سبک نسبت به سنگینها ( میانگین(LaN/LuN=20، از ویژگیهای این سنگها میباشد. سنگهای مورد مطالعه، به محیط پس از برخورد تعلق داشته و ماهیت سنگهای وابسته به کمان ماگمایی قاره‌ای را نشان میدهند.
مقاله پژوهشی
چینه شناسی و فسیل شناسی
شهرام نواواجاری؛ ایرج مغفوری مقدم؛ علیرضا شهیدی؛ حمید نظری
چکیده
نهشته‌های الیگوسن- میوسن ایران بین دو فاز کوهزایی پیرینین و پاسادنین قرارگرفته‌است. این نهشتهها در حوضه پشت کمان ایران مرکزی، سازند قم نامیده می‌شوند. رخنمون‌های مناسبی از سازند قم در شمال ایران مرکزی وجود دارند. به‌منظور مطالعه ریززیست‌چینه‌نگاری و تحلیل محیط رسوبی این سازند، سه برش سطحی در شمال باختر شهرک درجزین،کوه بنک ...
بیشتر
نهشته‌های الیگوسن- میوسن ایران بین دو فاز کوهزایی پیرینین و پاسادنین قرارگرفته‌است. این نهشتهها در حوضه پشت کمان ایران مرکزی، سازند قم نامیده می‌شوند. رخنمون‌های مناسبی از سازند قم در شمال ایران مرکزی وجود دارند. به‌منظور مطالعه ریززیست‌چینه‌نگاری و تحلیل محیط رسوبی این سازند، سه برش سطحی در شمال باختر شهرک درجزین،کوه بنک و باختر اروانه در شمال باختر- باختر شهر سمنان انتخاب شد. در این برشهاسازند قم با ناپیوستگی فرسایشی بر روی سازند قرمز زیرین و با همین گونه در زیر کنگلومرای دارای میانلایههای ماسه سنگی مربوط به میوسن پیشین،که هم ارز با سازند قرمز بالایی است، قرار میگیرد. ترکیب سنگ‌شناسی اصلی سازند قم در ناحیه مورد بررسی، تناوب سنگ آهک و مارن بوده که دارای میانلایههایی از سنگهای تخریبی نیز میباشد. عضوها و زیرعضوهای ناحیه الگوی سازند قم در اینجا قابل مشاهده نبوده و تنها میتوان بر مبنای ویژگی سنگ‌شناسی واحدهای سنگی، محلی برای آن در نظر گرفت. بر پایه روزنبران شناسایی شده، سن سازند قم در شمال باختر-باختر سمنان (زون در جزین- افتر)، که در زون ساختاری- رسوبی البرز مرکزی قرار دارد، آشکوب بوردیگالین از میوسن پیشین میباشد که معادل زیستزون Borelis melo curdica-Borelis melo است.
مقاله پژوهشی
زمین شناسی اقتصادی
حسین باقرپور؛ میرعلی اصغر مختاری؛ حسین کوهستانی؛ قاسم نباتیان
چکیده
سنگهای آتشفشانی گویجه‌ییلاق در فاصله حدود 120 کیلومتری جنوب‌باختر زنجان قرار گرفته و بخشی از پهنه ایران مرکزی میباشد. واحدهای سنگی منطقه گویجه‌ییلاق متعلق به سنوزوئیک بوده و عمدتاً متشکل از واحدهای آتشفشانی (گدازه‌های بازالتی تا آندزیتی) و رسوبی الیگومیوسن می‌باشند. بر اساس تقسیم‌بندی زمین‌شیمیایی، گدازه‌های یادشده از نوع ...
بیشتر
سنگهای آتشفشانی گویجه‌ییلاق در فاصله حدود 120 کیلومتری جنوب‌باختر زنجان قرار گرفته و بخشی از پهنه ایران مرکزی میباشد. واحدهای سنگی منطقه گویجه‌ییلاق متعلق به سنوزوئیک بوده و عمدتاً متشکل از واحدهای آتشفشانی (گدازه‌های بازالتی تا آندزیتی) و رسوبی الیگومیوسن می‌باشند. بر اساس تقسیم‌بندی زمین‌شیمیایی، گدازه‌های یادشده از نوع بازالت، آندزیت بازالتی و آندزیت بوده و دارای ماهیت کالک‌آلکالن تا کالک‌آلکالن پتاسیم بالا هستند. در نمودارهای عناصر کمیاب بههنجارشده به گوشته اولیه، گدازه‌های مزبور از الگوی مشابهی برخوردار بوده و دارای غنی‌شدگی عناصر LILE (Ba، Th، K و Pb) همراه با آنومالی منفی عناصر HSFE (Nb و Ti) می‌باشند. این سنگها دارای الگوی عناصر کمیاب خاکی غنی از LREEنسبت به HREE و نسبت بالای LREE/HREE می‌باشند. در نمودارهای تمایز محیط‌های تکتونوماگمایی، این سنگها مربوط به کمان ماگمایی قاره‌ای هستند. بر اساس نتایج داده‌های ژئوشیمیایی میتوان گفت که سنگهای آتشفشانی منطقه گویجه‌ییلاق از ذوب بخشی 20-5 درصدی یک گوشته گارنت اسپینللرزولیتی غنیشده مرتبط با فرورانش نئوتتیس به زیر ایران مرکزی، در کمان ماگمایی ارومیه- دختر تشکیل شدهاند.
مقاله پژوهشی
ژئوفیزیک
صفیه فرخی مقدم؛ عباسعلی علی اکبری بیدختی؛ فرهنگ احمدی گیوی؛ مجتبی عظام
چکیده
شوری و دمای آب از ویژگیهای مهم فیزیکی آب دریا به‌شمار می‌روند. مقدار مطلق و تغییرپذیری آن برحسب زمان در نقاط و اعمال مختلف دریا تعیین کننده شرایط امکان زیست، توسعه موجودات گیاهی و جانوری و همچنین نوع و نحوه فعالیت انسان در دریاست. دما وشوری به واسطه تاثیر بر روی واکنش‌های شیمیایی و زیست‌شیمیایی ارگانیسم‌های آبی دارای اهمیت ...
بیشتر
شوری و دمای آب از ویژگیهای مهم فیزیکی آب دریا به‌شمار می‌روند. مقدار مطلق و تغییرپذیری آن برحسب زمان در نقاط و اعمال مختلف دریا تعیین کننده شرایط امکان زیست، توسعه موجودات گیاهی و جانوری و همچنین نوع و نحوه فعالیت انسان در دریاست. دما وشوری به واسطه تاثیر بر روی واکنش‌های شیمیایی و زیست‌شیمیایی ارگانیسم‌های آبی دارای اهمیت خاصی هستند. در این پژوهش اثرات تغییر دراز مدت شرایط جو (اقلیم) بر ویژگیهای فیزیکی دما و شوری آب‌های خلیج فارس مورد بررسی قرار گرفته است. برای شبیه‌سازی عددی این ویژگی‌ها از مدل عددی اقیانوسی یک بعدی (PROgram for Boundary layers in Environment) PROBEاستفاده شده است. داده‌های ورودی این مدل شامل اطلاعات هواشناسی به‌دست آمده از ECMWF و همچنین مقادیر اولیه ایستگاه میباشد. برای شبیه‌سازی تلاطم قائم، روابط مختلف پارامترسازی آن شامل اکسل-لیونگمن، امستد، رودی، پاکانوفسکی و مارچوک برای ایستگاهی واقع در خلیج فارس مورد استفاده قرار گرفته و نتایج آنها با اندازه‌گیری‌های نیمرخ قائم دما و شوری در 3 ایستگاه در خلیج فارس مورد مقایسه قرار گرفته است. نتایج بررسی‌ها نشان‌دهنده آن است که رابطه امستد بهتر از سایر روابط تلاطم قائم را در خلیج فارس شبیه‌سازی می‌نماید. افزایش دما (از یک تا دو درجه سلسیوس در ده سال) و تاحدی شوری در خلیج فارس با شبیه‌سازیهای حاضر، در طول یک دوره ده ساله، از نتایج این بررسی است.
مقاله پژوهشی
سنگ شناسی
محمد سعادت؛ رباب حاجی علی وغلی؛ محسن موذن
چکیده
مجموعه‌ی دگرگونی قطور در غرب خوی متشکل از انواع سنگهای دگرگونی متابازیت، سنگهای دگرگونی رسی و کوارتز-فلدسپاتی، سنگهای آهکی و سرپانتینیت است. سنگهای متاگابرویی بخش وسیعی از این مجموعه‌ی دگرگونی را شامل می‌شوند. پورفیروکلاست های پلاژیوکلاز و پیروکسن، کانیهای باقی‌مانده‌از سنگ آذرین بوده و کانیهای اپیدوت، ترمولیت-اکتینولیت، ...
بیشتر
مجموعه‌ی دگرگونی قطور در غرب خوی متشکل از انواع سنگهای دگرگونی متابازیت، سنگهای دگرگونی رسی و کوارتز-فلدسپاتی، سنگهای آهکی و سرپانتینیت است. سنگهای متاگابرویی بخش وسیعی از این مجموعه‌ی دگرگونی را شامل می‌شوند. پورفیروکلاست های پلاژیوکلاز و پیروکسن، کانیهای باقی‌مانده‌از سنگ آذرین بوده و کانیهای اپیدوت، ترمولیت-اکتینولیت، کلسیت و گاهی کلریت، کانیهای ثانویه حاصل از دگرگونی درجه پایین هستند. براساس نتایج تجزیه‌ی شیمیایی سنگ‌کل، ترکیب سنگهای متاگابرویی مورد مطالعه کالک‌آلکالن است. در نمودارهای تفکیک محیط‌های زمین‌ساختی، ترکیب سنگهای مورد مطالعه ویژگی های جزایر قوسی را نشان می دهند. نتایج سن‌سنجی به روش U-Pb زیرکن، سن تشکیل پروتولیت گابرویی را 6/7 ± 6/162 میلیون سال منطبق بر زمان ژوراسیک بالایی (آکسفوردین) تعیین کرده است. تشکیل متاگابروهای قطور بر اساس نتایج ژئوشیمیایی و سنی بدست آمده از این پژوهش با احتمال می تواند مرتبط با حوضه پشت قوسی نئوتتیس در ایران مرکزی، یا ماگماتیسم جزایر قوسی ژوراسیک در زون سه وان-آکرا متعلق به زمین درز شاخه شمالی نئوتتیس و یا ادامه زون افیولیتی پیرانشهر و سرو متعلق به زون زاگرس-بیتلیس باشد اما در هر حال نتیجه گیری های دقیق نیازمند مطالعات تکتونیکی و داده های سن سنجی و ژئوشیمیایی بیشتر از انواع سنگهای دگرگونی و آذرین منطقه می باشد.
مقاله پژوهشی
آب شناسی
محمد حسین محمودی قرائی؛ نجمه رخش ماه؛ اسداله محبوبی؛ سیدرضا موسوی حرمی
چکیده
هدف از این مطالعه ارزیابی کیفی آب های زیرزمینی جهت مصارف آشامیدن و صنعتی با اشاره به عوامل تأثیر گذار بر شیمی این آبها در دشت شمال قوچان واقع در استان خراسان رضوی است. ترکیب شیمیایی آبها بر اساس نمودار پایپر، 4/29 % کلسیم سولفاته، 5/23 % نمونه-ها سدیم سولفاته، 5/23 % نمونه‌ها منیزیم سولفاته، 8/11 % سدیم بیکربناته، 8/5 % کلسیم بیکربناته و 8/5 % منیزیم ...
بیشتر
هدف از این مطالعه ارزیابی کیفی آب های زیرزمینی جهت مصارف آشامیدن و صنعتی با اشاره به عوامل تأثیر گذار بر شیمی این آبها در دشت شمال قوچان واقع در استان خراسان رضوی است. ترکیب شیمیایی آبها بر اساس نمودار پایپر، 4/29 % کلسیم سولفاته، 5/23 % نمونه-ها سدیم سولفاته، 5/23 % نمونه‌ها منیزیم سولفاته، 8/11 % سدیم بیکربناته، 8/5 % کلسیم بیکربناته و 8/5 % منیزیم بیکربناته تعیین شدند. بر اساس نمودار گیبس، عامل اصلی کنترل کنندهی شیمی آبها فرآیند برهمکنش آب – سنگ است. بر اساس نمودار شولر، اکثر نمونه‌ها از نظر آشامیدن در ردههای متوسط و قابل قبول قرار دارند. همچنین از نظر شاخص کیفی آب، 59/70 درصد آبها برای آشامیدن مناسب هستند. کاهش کیفیت برخی نمونه ها جهت مصارف آشامیدن مرتبط با افزایش یون سولفات است. شاخص لانژلیه نشان داد 35/82 درصد نمونه ها رسوبگذار و 65/17 درصد (از جمله نمونه‌های برداشت شده از شهرک صنعتی قوچان) خورنده هستند. علت رسوبگذار بودن آب-های محدوده دشت قوچان را میتوان به بالابودن سختی کل و وجود سازندهای آهکی نظیر مزدوران نسبت داد. همچنین، انحلال ژیپس موجود در سازند شوریجه و افزایش غلظت سولفات می تواند دلیل خورنده بودن برخی نمونه های آب باشد.
مقاله پژوهشی
سنگ شناسی
سکینه مرادی؛ محمدرضا قربانی؛ شائو یانگ جیانگ
چکیده
سنگهای آتشفشانی مافیک کهک در قسمت مرکزی قوس ماگمایی ارومیه-دختر شامل بازالت و آندزیت بازالت هستند و ویژگی ماگماهای ساب آلکالن تا تحولی نشان میدهند. این سنگها براساس ایندکس تولئیتی (THL) به سری کالک آلکالن تعلق دارند. سن سنجی U-Pb زیرکن، برای سنگهای آندزیت-بازالتی و بازالتی منطقه به ترتیب سنهای تقریبی60 (پالئوسن ...
بیشتر
سنگهای آتشفشانی مافیک کهک در قسمت مرکزی قوس ماگمایی ارومیه-دختر شامل بازالت و آندزیت بازالت هستند و ویژگی ماگماهای ساب آلکالن تا تحولی نشان میدهند. این سنگها براساس ایندکس تولئیتی (THL) به سری کالک آلکالن تعلق دارند. سن سنجی U-Pb زیرکن، برای سنگهای آندزیت-بازالتی و بازالتی منطقه به ترتیب سنهای تقریبی60 (پالئوسن میانی) و 24 تا 19 میلیون سال (الیگوسن پسین-میوسن آغازی) را تعیین می‌کند. این سنگها در نمودارهای عنکیوتی با غنی‌شدگی LREE وLILE و تهی‌شدگی HFSE با آنومالی نسبتا منفی یا نبود آنومالی Eu و الگویی شبیه E-MORB مشخص می‌شوند که بیانگر ماگماتیسم مرتبط با فرورانش صفحه اقیانوسی نئوتتیس به زیر ایران مرکزی می باشد. بر اساس ویژگیهای پتروگرافی، ژئوشیمیایی و ایزوتوپی ، تبلور تفریقی نقش قابل توجهی در تحول ماگمای تشکیل دهنده این سنگها ایفا کرده است. مدلسازی عناصر کمیاب نشان می‌دهد که این سنگها از ذوب بخشی یک گوشته‌ای اسپینل لرزولیتی حاصل شدهاند. نسبت‌های ایزوتوپی نیز نشان میدهند که ماگمای تشکیل دهنده سنگهای مورد مطالعه از ذوب بخشی گوشته لیتوسفری حاصل شدهاند که توسط سیالات مشتق شده از اسلب فرورونده متاسوماتیزم شدهاند. این سنگها در محیطی کششی و تحت شرایط انتقال از قوس به حوضه پشت قوس طی پالئوسن به میوسن تشکیل شدهاند.
مقاله پژوهشی
زمین ساخت
شیما افخمی؛ احمد علوی؛ محمدرضا یمینی؛ محمدرضا قاسمی
چکیده
هدف اصلی این مطالعه بررسی و تحلیل ساختاری میدان نفتی سیری با استفاده از داده‌های ژئوفیزیکی زیرسطحی است. بخش عمده‌ای از این ارزیابی، تفسیر 3 خط لرزه‌ای LL3، LL4 و LL5 (برداشت شده توسط شرکت نفت فلات قاره ایران) و بررسی اطلاعات چاه SIC-1 میباشد که علاوه بر تفسیر افق‌های زمین شناسی مختلف، برای درک تکامل چینه شناختی- ساختاری منطقه نیز از آنها ...
بیشتر
هدف اصلی این مطالعه بررسی و تحلیل ساختاری میدان نفتی سیری با استفاده از داده‌های ژئوفیزیکی زیرسطحی است. بخش عمده‌ای از این ارزیابی، تفسیر 3 خط لرزه‌ای LL3، LL4 و LL5 (برداشت شده توسط شرکت نفت فلات قاره ایران) و بررسی اطلاعات چاه SIC-1 میباشد که علاوه بر تفسیر افق‌های زمین شناسی مختلف، برای درک تکامل چینه شناختی- ساختاری منطقه نیز از آنها استفاده شده است. گستره مورد مطالعه در جنوب ایران و در دریای خلیج فارس واقع شده است. در این مطالعه با استفاده از روش لرزهنگاری دوبعدی و برخی نگارههای پتروفیزیکی (تا سازند داریان) و به کمک نرمافزار پترل، به ارزیابی زمین‌ساختی منطقه پرداخته شده است. نتایج حاصل نشان می‌دهد که بالاآمدگی نمک مربوط به سری هرمز، روی سازندهای بالایی این میادین اثر گذاشته و حالت گنبدی شکلی برای اکثر سازندها ایجاد کرده است. بالاآمدگی نمک و چینخوردگی رسوبات در نهایت موجب گسل خوردگی نرمال برخی از رسوبات شده است و تنها سازندهای رسوبی میانی را تحت تأثیر خود قرار دادهاند. همچنین طی بررسی و اندازه‌گیری زاویه بین یالی مشخص گردید که 2/15 درصد چینها از نوع باز و 8/84 درصد از نوع چینهای ملایم هستند.
مقاله پژوهشی
زمین شناسی اقتصادی
کلثوم فانی چنار؛ منصور قربانی؛ رضا کهنسال؛ جمشید لطفیان
چکیده
معادن کرومیت علی‌آباد (شمال خاور فرومد) بخشی از مجموعه کرومیت‌های وابسته به افیولیت سبزوار می‌باشند که در شمال باختری شهرستان سبزوار واقع هستند. نهشته‌های کرومیتیتی در این معادن به اشکال عدسی، لایه‌ای یا نواری همراه با غلاف‌های دونیتی در میان هارزبورژیت تهی‌شده قرار گرفته‌اند. با توجه به مطالعات کانیشناسی، ذوب نامتجانس ارتوپیروکسن‌ها ...
بیشتر
معادن کرومیت علی‌آباد (شمال خاور فرومد) بخشی از مجموعه کرومیت‌های وابسته به افیولیت سبزوار می‌باشند که در شمال باختری شهرستان سبزوار واقع هستند. نهشته‌های کرومیتیتی در این معادن به اشکال عدسی، لایه‌ای یا نواری همراه با غلاف‌های دونیتی در میان هارزبورژیت تهی‌شده قرار گرفته‌اند. با توجه به مطالعات کانیشناسی، ذوب نامتجانس ارتوپیروکسن‌ها و وجود ورقه‌های انحلالی کلینوپیروکسن درون ارتوپیروکسن‌ها نشان می‌دهد که این سنگها در اصل در شرایط دما و فشارهای گوشته شکل گرفته‌اند. بررسی‌های‌کانه‌نگاری بر روی بافت و ساخت کرومیت‌های منطقه دو نوع بافت اصلی اولیه و ثانویه را در آنها نمایان می‌کند از جمله بافت و ساخت‌های اولیه شامل بافت‌های متراکم و انتشاری (پراکنده) میباشد. بافت‌های برشی، میلونیتی و کششی نیز از انواع بافت‌های ثانویه در کرومیت‌ها می‌باشند. براساس نتایج حاصل از مطالعات ژئوشیمی کرومیت‌های منطقه، فرمول ساختاری (Mg,Fe2+)O(Cr,Al,Fe3+)2O3 برای کانیهای کرومیت محاسبه شد. این بررسی‌ها نشان‌دهنده بالا بودن درصد Cr2O3 کانیهای کرومیت در بافت اولیه انتشاری نسبت به بافت متراکم میباشد. مطالعات ژئوشیمیایی بر روی کرومیتیت‌های منطقه، آنها را در انواع سرشار از کروم و وابسته به نوع پادیفرم قرار می‌دهد که از مذاب والدی با ویژگی بونینیتی ناشی از ذوب بخشی درجه بالای پریدوتیت گوشته‌ای در محیط فرا فرورانش (SSZ) حاصل شدهاند.
مقاله پژوهشی
سنگ شناسی
ایوب ویسی نیا؛ محمد ابراهیمی؛ بهمن رحیم زاده؛ رسول اسمعیلی
چکیده
مجموعه افیولیتی کامیاران در لبه جنوبی زون سنندج-سیرجان و زون برخوردی صفحه عربی و ایران قرار دارد. این مجموعه بین مجموعه هرسین در جنوب خاور و مجموعه سروآباد در شمال باختر قرار دارد. شواهد صحرایی نشان میدهند که افیولیت گرماب در شمال خاور کامیاران یک تکتونیک ملانژ است که واحدهای آن شامل گابرو و پریدوتیت‌های سرپانتینی شده است. الیوین، ...
بیشتر
مجموعه افیولیتی کامیاران در لبه جنوبی زون سنندج-سیرجان و زون برخوردی صفحه عربی و ایران قرار دارد. این مجموعه بین مجموعه هرسین در جنوب خاور و مجموعه سروآباد در شمال باختر قرار دارد. شواهد صحرایی نشان میدهند که افیولیت گرماب در شمال خاور کامیاران یک تکتونیک ملانژ است که واحدهای آن شامل گابرو و پریدوتیت‌های سرپانتینی شده است. الیوین، کلینوپیروکسن و ارتوپیروکسن بهمراه کروم اسپینل با بافت کومولیتی و گرانولار کانیهای اصلی پریدوتیتها را تشکیل میدهند. براساس نتایج تجزیه شیمیایی گابروها دارای سرشت تولهایتی تا کالک-آلکالن بوده و ویژگیهای مورب تا قوس اقیانوسی را نشان میدهند. شواهد شیمیایی و نمودارهای ژئودینامیکی پریدوتیت‌های گرماب نشان میدهند که این سنگها به پریدوتیت‌های آبیسال شباهت دارند که از یک خاستگاه گوشته‌ای پسماند با ترکیب اسپینل لرزولیتی نوع مورب با درجه ذوب بخشی 15 تا 20 درصدی حاصل شدهاند. شکسته شدن پوسته نئوتتیس و فرورانش آن به زیر خود در کرتاسه پایانی، منجر به توقف فرورانش دور اول نئوتتیس به زیر صفحه ایران و شکل‌گیری حوضه قوس-پشت قوس (دور دوم فرورانش) و سنگهای وابسته به آن در افیولیتهای کامیاران شده است.
مقاله پژوهشی
زمین شناسی اقتصادی
سیدوحید شاهرخی
چکیده
ترکیب شیمیائی کانیهای گروه کلریت منعکس‌کننده شرایط فیزیکو شیمیائی تبلور و تشکیل آنها میباشد. تجزیه شیمیائی کلریت‌های حاصل از دگرسانی بیوتیت توسط دستگاه الکترون میکروپروب، بر پایه 30 نقطه از 8 نمونه سنگ مورد استفاده قرار گرفت. بر این اساس، ترکیب نمونه‌های کلریت از نوع رپیدولیت-پیکنوکلریت است. کسر مولی در فاز بین لایه‌ای(Xc)، ...
بیشتر
ترکیب شیمیائی کانیهای گروه کلریت منعکس‌کننده شرایط فیزیکو شیمیائی تبلور و تشکیل آنها میباشد. تجزیه شیمیائی کلریت‌های حاصل از دگرسانی بیوتیت توسط دستگاه الکترون میکروپروب، بر پایه 30 نقطه از 8 نمونه سنگ مورد استفاده قرار گرفت. بر این اساس، ترکیب نمونه‌های کلریت از نوع رپیدولیت-پیکنوکلریت است. کسر مولی در فاز بین لایه‌ای(Xc)، در محدوده 97/0 تا 99/0 قرار دارد که نمایانگر نبود کامل لایه‌های اسمکتیت و خلوص کامل کلریت است. محاسبه فرمول ساختاری کلریت‌های ناحیه ملوک نشان می‌دهد که تعداد اتم سیلیسیم در محدوده 64/2 تا 91/2 اتم در واحد فرمولی(apfu) و مجموع کاتیون‌های هشت وجهی 6 اتم در واحد فرمولی(apfu) میباشد. به این ترتیب، کلریت‌های ناحیه ملوک از نوع هشت وجهی سه‌گانه می‌باشند. پائین‌بودن محتوای تیتانیوم کلریت‌ها، حضور کانیهای تیتانیوم‌دار همرشد با رخ‌های کلریت و وجود قالب بلوری بیوتیت اولیه دگرسان‌شده شاهدی برای دگرسانی بیوتیت به کلریت است. میانگین دمایی کلریت‌های ناحیه ملوکºC340 است که با دمای حاصل از زمین دماسنجی کلریت‌های حاصل از دگرسانی بیوتیت مطابقت دارد. مطالعات انجام شده نشان می‌دهد سیالات گرمابی نوع مزوترمال حاصل از توده گرانیتوئیدی در ناحیه مورد مطالعه در تشکیل کلریت مؤثر بوده است. همچنین عملکرد دگرگونی ناحیه‌ای نقش مهمی در شکل‌گیری کلریت در ناحیه ملوک داشته است.
مقاله پژوهشی
آب شناسی
غزاله محبی تفرشی؛ محمد نخعی؛ راضیه لک
چکیده
فرونشست زمین فرآیندی غیرخطی و پیچیده است که مدل های هوش محاسباتی داده مبنا قادر هستند به مدلسازی آن بپردازند. در این مطالعه میزان دقت و کارایی مدل هیبرید برنامه ریزی بیان ژن - منطق فازی در برآورد خطر رخداد فرونشست زمین و عوامل موثر بر آن در آبخوان ورامین مورد ارزیابی قرار گرفت. بدین منظور پس از انتخاب و جمع آوری اطلاعات 15 فاکتور موثر ...
بیشتر
فرونشست زمین فرآیندی غیرخطی و پیچیده است که مدل های هوش محاسباتی داده مبنا قادر هستند به مدلسازی آن بپردازند. در این مطالعه میزان دقت و کارایی مدل هیبرید برنامه ریزی بیان ژن - منطق فازی در برآورد خطر رخداد فرونشست زمین و عوامل موثر بر آن در آبخوان ورامین مورد ارزیابی قرار گرفت. بدین منظور پس از انتخاب و جمع آوری اطلاعات 15 فاکتور موثر بر رخداد فرونشست بر اساس سوابق تحقیق در محیطGIS، در مرحله اول توسط توابع عضویت فازی، این فاکتورها استاندارد شدند و سپس جهت تلفیق لایه ها از روش برنامه ریزی بیان ژن استفاده گردید. در نهایت با استفاده از 7 سنجنده آماری مهم بر مبنای داده های تصاویر رادار به صحت سنجی مدل بر مبنای 4 سناریوی متفاوت در داده های ورودی و عملگرها پرداخته شد. نتایج نشان داد سناریوی 1 با پارامترهای ورودی تراز سنگ بستر، دبی، افت آب‌های زیرزمینی، زمین شناسی و عملگرهای -,+,×,÷,sqr,exp,Ln,^2,^3,3Rt,sin,cos,Atan، بهترین سناریو در مرحله آموزش و آزمون می باشد. بر همین اساس پارامتر افت آب‌های زیرزمینی بیشترین تاثیر را بر میزان فرونشست زمین در منطقه مورد مطالعه داشته است.
مقاله پژوهشی
زمین شناسی اقتصادی
فاطمه صباحی؛ محمد لطفی؛ پیمان افضل؛ نیما نظافتی
چکیده
کانسار گردنه شیر در محدوده مطالعاتی جنوب غرب اردستان در استان اصفهان واقع است. از لحاظ لیتواستراتیگرافی علاوه بر رخنمون های کوچکی از شیل های ژوراسیک، ساختار اصلی از کربنات و سنگ های آواری تشکیل شده که از نظر زمانی به پالئوزوئیک، تریاس و کرتاسه تعلق دارند. کربنات های دولومیتی سازند شتری سنگ میزبان کانه زایی می باشند. براساس مطالعات ...
بیشتر
کانسار گردنه شیر در محدوده مطالعاتی جنوب غرب اردستان در استان اصفهان واقع است. از لحاظ لیتواستراتیگرافی علاوه بر رخنمون های کوچکی از شیل های ژوراسیک، ساختار اصلی از کربنات و سنگ های آواری تشکیل شده که از نظر زمانی به پالئوزوئیک، تریاس و کرتاسه تعلق دارند. کربنات های دولومیتی سازند شتری سنگ میزبان کانه زایی می باشند. براساس مطالعات مقاطع صیقلی ، توالی پاراژنزی بخش های مینرالیزه عبارتند از: پیریت، کالکوپیریت، گالن، اسفالریت،مالاکیت، سروزیت، اسمیت زونیت، اکسیدهای آهن و گانگ ها شامل باریت، کوارتز و کلسیت. سیالات درگیر غنی از مایع دوفازی (L+V) بعنوان انواع اصلی سیالات شناسایی شد. این نوع سیالات در فاز مایع همگن شده اند که دامنه دمایی و شوری آنها عبارتند از: °C 283-216 ، 183-78TH: و NaCl eq. wt% 25-10.2 و 9.7-3.5 Salinity:. داده های میکروترمومتریک ماهیت دو جمعیت از سیالات درگیر را نشان می دهد که از منابع متفاوتی نشأت گرفته اند که می توانند از شورابه های حوضه ای و طی فشردگی رسوبات در محیط دریایی کم عمق مشتق شده و پس از حرکت از میان رسوبات، کانسار استراتاباند تشکیل شده باشد. مقادیر 34Sδ در کانسار گردنه شیر با دامنه تغییرات 0.6- تا 20.4- در هزار از کانه گالن بدست آمده بیانگر احیاء سولفات باکتریایی در یک حوضه رسوبی فرونشستی می باشد. براساس مشاهدات صحرایی، شواهد مینرالوژیکی، مطالعه سیالات درگیر و آنالیز ایزوتوپ پایدار سولفور چنین نتیجه گیری می شود که کانسار گردنه شیر یک کانسار استراتاباند با سنگ میزبان کربناته از نوع دره می سی سی پی(MVT) می باشد.
مقاله پژوهشی
زمین شناسی مهندسی و معدن
ایرج رحمانی؛ عرفان صادقی؛ محمدرضا نیکودل
چکیده
به دلیل گسترش سطحی بسیار زیاد سنگهای رسوبی در سطح زمین و قرارگیری بسیاری از سازه‌های عمرانی بر روی آنها، شناخت این سنگها از اهمیت بسیار زیادی برخوردار میباشد. این شناخت در محیط‌های تخریبی همچون سواحل به دلیل وجود عوامل مخرب دارای اهمیت بیشتری است. از مهمترین عوامل مؤثر روی نتایج پارامترهای مهندسی، سن تشکیل سنگهای رسوبی ...
بیشتر
به دلیل گسترش سطحی بسیار زیاد سنگهای رسوبی در سطح زمین و قرارگیری بسیاری از سازه‌های عمرانی بر روی آنها، شناخت این سنگها از اهمیت بسیار زیادی برخوردار میباشد. این شناخت در محیط‌های تخریبی همچون سواحل به دلیل وجود عوامل مخرب دارای اهمیت بیشتری است. از مهمترین عوامل مؤثر روی نتایج پارامترهای مهندسی، سن تشکیل سنگهای رسوبی است. هدف از این تحقیق بررسی میزان تأثیر سن سنگ روی پایداری موج‌شکن به منظور انتخاب مصالح مناسبتر برای ساخت موج شکن میباشد. روش تحقیق شامل بازدید صحرایی از تعدادی از موج‌شکنهای سواحل جنوبی و شمالی ایران، بررسی پارامترهای سنگ‌شناسی و سازهای مصالح سنگی لایه حفاظ، انجام آزمایش‌های مهندسی جهت کمک به سنجش دوام و ارزیابی تأثیر سن مصالح سنگی بر نتایج و عملکرد این مصالح میباشد. نتایج نشان‌دهنده اولویت انتخاب مصالح با ترکیب سیلیسی همچون ماسه‌سنگ نسبت به مصالح کربناته در سن زمینشناسی یکسان میباشد. همچنین افزایش سن مصالح سنگی (از پلیستوسن تا کرتاسه) سبب افزایش دانسیته سنگ (از 59/1 تا 45/2 گرم بر سانتیمتر مکعب)، کاهش تخلخل (از 7/44 تا 41/0 درصد) و جذب آب (از 6/29 تا 21/0 درصد)، افزایش پارامترهای مقاومتی شامل افزایش مقاومت فشاری تک محوری (از 5 تا 19/111 مگاپاسکال)، افزایش بارنقطهای (از 2/1 تا 12/5 مگاپاسکال) و افزایش مقاومت کششی (از 10/0 تا 56/16 مگاپاسکال) و کاهش افت ناشی از فرایندهای سایشی، ضربهای و شیمیایی شامل کاهش افت ارزش ضربهای (از 30/54 تا 94/10 درصد)، افزایش شاخص دوام وارفتگی (از 10/82 تا 44/99 درصد)، کاهش افت سلامت سنگ (از 50/28 تا 038/0 درصد) و کاهش افت سایش لس آنجلس (از 57/71 تا 67/22 درصد) میگردد.
مقاله پژوهشی
زمین ساخت
میثم کوه پیما؛ مرتضی طالبیان؛ لینگ چن؛ عبدالرضا قدس؛ منوچهر قرشی
چکیده
رشته کوه‌های کپه‌داغ و بینالود- آلا داغ در مرز شمال خاوری پهنه برخوردی عربی- اوراسیا واقع شده و از دیدگاه ساختاری دارای اهمیت می باشند. با توجه به وجود شهرهای بزرگ با پیشینه تاریخی، داده‌های خوبی از تاریخچه فعالیت لرزه‌ای در این ناحیه وجود دارد، اما داده‌های لرزه‌ای دستگاهی با کیفیت مناسب تا پیش از این پژوهش اندک است. در این پژوهش، ...
بیشتر
رشته کوه‌های کپه‌داغ و بینالود- آلا داغ در مرز شمال خاوری پهنه برخوردی عربی- اوراسیا واقع شده و از دیدگاه ساختاری دارای اهمیت می باشند. با توجه به وجود شهرهای بزرگ با پیشینه تاریخی، داده‌های خوبی از تاریخچه فعالیت لرزه‌ای در این ناحیه وجود دارد، اما داده‌های لرزه‌ای دستگاهی با کیفیت مناسب تا پیش از این پژوهش اندک است. در این پژوهش، داده‌های شبکه لرزه نگاری موقت ایران- چین که به مدت 13 ماه در این محدوده فعال بوده، مورد استفاده قرار گرفته است. بر اساس این داده‌ها، تعداد 37 سازوکارکانونی با روش قطبیت اولین رسید موج P تعیین گردید که شامل ترکیبی از سازوکارهای راستالغز، راندگی و عادی میباشد. تجمع محسوسی از سازوکارهای کانونی زمین‌لرزه‌ها در پیرامون مرز البرز خاوری و کپه‌داغ و در راستای دره رودخانه اترک دیده می‌شوند. همچنین مرز جنوبی و باختری بینالود، فعالیت نسبی بیشتری را نشان میدهند. بزرگای محلی (ML) رخدادها 5 .3 تا 9 .4 و عمق لرزه‌خیزی حداکثر تا 20 کیلومتری میباشد. بیشترین فراوانی رخدادها در عمق حدود 10 کیلومتری مشاهده می‌شود. محورهای تنش و بردارهای لغزش بدست آمده از سازوکارهای کانونی، به خوبی با وضعیت کینماتیک گسل‌های اصلی و رژیم زمین‌ساختی منطقه سازگار بوده و لرزه زا بودن این گسل‌ها را تایید می‌نماید. همچنین این داده‌ها وجود مولفه راستگرد گسل‌های کپه داغ خاوری، بینالود و هر دو مولفه چپ‌گرد و راستگرد در کپه داغ مرکزی را نشان می‌دهد.
مقاله پژوهشی
چینه شناسی و فسیل شناسی
آرش شعبانپور حقیقی؛ لیدا بخشنده؛ طیبه محتاط؛ مسعود زمانی پدرام؛ سید حمید وزیری
چکیده
به منظور تحقیق طبقات سازند گورپی در منطقه زاگرس ، برش دشت ارژن در منطقه شیراز به مورد بررسی بایوزوناسیون و تعیین عمق دیرینه مورد مطالعه قرار گرفتند. این رسوبات دارای 130 متر ضخامت است که از طبقات سنگ آهک و شیل تشکیل شده است .به منظور تعیین عمق دیرینه سازند گورپی ، فرامینیفرهای پلانکتونیک و بنتیک مورد مطالعه قرار گرفتند. بدین صورت که درصد ...
بیشتر
به منظور تحقیق طبقات سازند گورپی در منطقه زاگرس ، برش دشت ارژن در منطقه شیراز به مورد بررسی بایوزوناسیون و تعیین عمق دیرینه مورد مطالعه قرار گرفتند. این رسوبات دارای 130 متر ضخامت است که از طبقات سنگ آهک و شیل تشکیل شده است .به منظور تعیین عمق دیرینه سازند گورپی ، فرامینیفرهای پلانکتونیک و بنتیک مورد مطالعه قرار گرفتند. بدین صورت که درصد فرامینیفرهای پلانکتونیک به کل اجتماع فرامینیفرها بعد از حذف فرامینیفرهای بنتیک درون زی (%P*) با استفاده ار فرمول D = e (3.58718+(0.03534 × %P* )) تعیین و عمقی برابر 270-510 متر را برای این رسوبات تعیین کرد. مطالعات انجام شده بر روی فرامینیفرها در این برش منجر به شناسایی 62 گونه متعلق به 18 جنس از فرامینیفرهای پلانکتونیک گردید. برمبنای فرامینیفرهای پلانکتونیک، رسوبات کرتاسه بالایی به 9 بایوزون جهانی تقسیم گردید که عبارتند از: بایوزون شماره یک : Dicarinella concavata Interval Zone ، بایوزون شماره دو: Dicarinella asymetrica Total Range Zone، بایوزون شماره سه : Globotruncanita elevata Partial Range Zone ، بایوزون شماره چهار: Globotruncana ventricosa Interval Zone ، بایوزون شماره پنج: Radotruncana calcarata Interval ، بایوزون شماره شش: Globotruncanella havanensis Partial Range Zone ، بایوزون شماره هفت: Globotruncana aegyptiaca Interval Zone بایوزون شماره هشت: Gansserina gansseri Interval Zone بایوزون شماره نه: Contusotruncana contusa Interval Zone براساس فرامینیفرهای پلانکتونیک مطالعه شده سن سانتونین پیشین تا ماستریشتین برای این رسوبات تعیین شد.
)
