مقاله پژوهشی
زمین شناسی نفت
سلمان جهانی
چکیده
مرزشمالی ورقه عربی یک پهنه گسلی پیچیده به موازات زمیندرز زاگرس وجود دارد که از تعداد قابلتوجهی گسلهای راندگی تشکیل شده است. جدای این گسلها، ساختار دیگری تقریبا" موازی با آنها ولی جوانتر وجود دارد که دارای سازوکار راستالغز راست بر بوده و به نام گسله اصلی جدید خوانده می‌شود. این گسله از تکه‌های گسلی متوالی، بـــا شیـــب نزدیک به ...
بیشتر
مرزشمالی ورقه عربی یک پهنه گسلی پیچیده به موازات زمیندرز زاگرس وجود دارد که از تعداد قابلتوجهی گسلهای راندگی تشکیل شده است. جدای این گسلها، ساختار دیگری تقریبا" موازی با آنها ولی جوانتر وجود دارد که دارای سازوکار راستالغز راست بر بوده و به نام گسله اصلی جدید خوانده می‌شود. این گسله از تکه‌های گسلی متوالی، بـــا شیـــب نزدیک به قائـم تشکیل شده که طول میانگین هریک 100 کیلومتر است. تکه‌های شناخته شده به ترتیب از شمال باختری به جنوب خاوری عبارتند از گسله‌های پیرانشهر، مریوان، سرتخت، مروارید، دینور، صحنه، نهاوند و دورود که در کنار هم یک پهنه جنبا و لرزه‌خیز را بوجود آورده اند. مطالعات صحرایی بیانگر تداوم این گسل به سمت جنوب خاوری است که دو تکه گسله دیگر به نامهای کوهرنگ و اردل معرفی می‌شوند. هر دو تکه با سازوکار راستالغز راست‌بر و شیب نزدیک به قائـم دارند و از بیشتر ساختارها جوانتر هستند. تکه اول به طول80 کیلومتر از مدار 33 درجه شمالی به صورت نردبانی از گسله دورود جدا شده و با روند 140 N و تا دشت کوهرنگ ادامه می‌یابد. تکه دوم (گسله اردل) به طول 120 کیلومتر بصورت نردبانی در محل دشت کوهرنگ از گسل کوهرنگ جدا شده و تا گسله شمالی-جنوبی دنا ادامه می یابد. در دو نقطه پایانی تکه گسله کوهرنگ گنبد نمکی وجود دارد. با توجه به سن بیشتر گنبدهای نمکی نسبت به MRF و ویژگیهای مکانیکی رسوبات در بالا و اطراف گنبدهای نمکی، می توان عنوان کرد جدایش این تکه ارتباط مستقیم با دو گنبد نمکی دارد.
مقاله پژوهشی
چینه شناسی و فسیل شناسی
محمدرضا اسمعیل بیگ؛ نجمه ناظری تهرودی؛ محمدرضا قطبی راوندی؛ مریم ناز بهرام منش تهرانی
چکیده
مطالعات چینه شناسی و دیرینه شناسی روی براکیوپودهای در ناحیه شعبجره – کرمان- سازند کت کوئیه انجام گردید. سکانس کاملی از تناوب رسوبات اردوویسین که در برخی افق ها دارای براکیوپود بودند، مورد مطالعه قرار گرفت. یکی از براکیوپودهای مطالعه شده کامل و سالم Martellia shabjerehansis می باشد که مطالعات اولترااستراکچر بر روی این گونه انجام گرفت. علت انتخاب ...
بیشتر
مطالعات چینه شناسی و دیرینه شناسی روی براکیوپودهای در ناحیه شعبجره – کرمان- سازند کت کوئیه انجام گردید. سکانس کاملی از تناوب رسوبات اردوویسین که در برخی افق ها دارای براکیوپود بودند، مورد مطالعه قرار گرفت. یکی از براکیوپودهای مطالعه شده کامل و سالم Martellia shabjerehansis می باشد که مطالعات اولترااستراکچر بر روی این گونه انجام گرفت. علت انتخاب این گونه وجود 28 صدف کامل سالم از این گونه بود که دو کفه آن به خوبی حفظ شدگی داشتند و تکامل سنی از نمونه جوان تا مسن را می توان در آن بررسی نمود. مطالعات میکروسکوپی پوسته بر روی این گونه توسط میکروسکوپ SEM دانشگاه میلان انجام گرفت. خلاصه این نتایج و دستاورد های نوین در این مقاله معرفی گردیده است.
مقاله پژوهشی
چینه شناسی و فسیل شناسی
زهرا خواجه جواران؛ غلامرضا قدمی؛ محمد پوستی؛ عباس مرادیان شهر بابکی؛ بهروز کریمی
چکیده
آندزیت‌‌‌های اطراف آتشفشان مساحیم در شمال شهربابک در پهنه ایران مرکزی و در کمربند ارومیه–دختر واقع شده است. اغلب دارای بافت پورفیری‌اند و کانی‌های اصلی آنها پلاژیوکلاز(آندزین تا لابرادوریت)، پیروکسن(اوژیت) و آمفیبول(چرماکیت ومگنزیوهورنبلند) است. این سنگ ها مربوط به سری ماگمایی کالک آلکالن و در محیط کمان آتشفشانی تشکیل شده ...
بیشتر
آندزیت‌‌‌های اطراف آتشفشان مساحیم در شمال شهربابک در پهنه ایران مرکزی و در کمربند ارومیه–دختر واقع شده است. اغلب دارای بافت پورفیری‌اند و کانی‌های اصلی آنها پلاژیوکلاز(آندزین تا لابرادوریت)، پیروکسن(اوژیت) و آمفیبول(چرماکیت ومگنزیوهورنبلند) است. این سنگ ها مربوط به سری ماگمایی کالک آلکالن و در محیط کمان آتشفشانی تشکیل شده اند. براساس بررسی های ژئوشیمیایی، از لحاظ LREE در مقایسه با HREE غنی شدگی دارند. فقدان بی‌هنجاری مشخص Eu در الگوی عناصر نادر خاکی، نشان دهنده شرایط اکسایش ماگما طی تبلور است. بررسی شیمیایی کانی‌های کلینوپیروکسن نشان می‌دهد که دارای ترکیب اوژیت بوده وماگمایی که این کلینوپیروکسن‌ها از آن تشکیل شده اند در حدود 10 درصد آب داشته است. میزان آهن سه ظرفیتی کلینوپیروکسن‌ها نشان دهنده میزان بالای اکسیژن در ماگماست. مطالعات زمین دما- فشارسنجی کلینوپیروکسن‌ها حاکی از آن است که میزان فشار تبلور کلینوپیروکسن‌ها حدود 10-6 کیلوبار و در گستره دمایی 900-1100 درجه سانتیگراد متبلور شده اند. کلینوپیروکسن‌های بررسی شده متعلق به سری کالک آلکالن کوهزایی می‌باشند. دمای به دست آمده از تبلور بلورهای پلاژیوکلاز در حدود 650 تا 750 درجه سانتیگراد می باشد. بر اساس مطالعه حاضر، سنگهای منطقه احتمالا حاصل فرورانش سنگ‌کره اقیانوسی نئوتتیس به زیر پهنه سنندج-سیرجان، در زمان ائوسن و در محیط کمان آتشفشانی است.
مقاله پژوهشی
سنگ شناسی
فرزانه ولی نسب زرنق؛ محسن مؤید؛ احمد جهانگیری؛ حسین عزیزی
چکیده
در استان آذربایجان غربی و شمال شهرستان ماکو، رخنمون‌های ناپیوسته‌ای از سنگهای ولکانیکی برونزد دارند. این مجموعه ولکانیکی بایمودال بوده و از گدازه و سنگهای آذرآواری اسیدی و بازیک تشکیل شدهاند. کانی‌های کلینوپیروکسن و پلاژیوکلاز به‌صورت درشت‌بلور در این سنگها حضور دارند. مطالعات شیمی کانی، نوع پیروکسن‌ها در سنگهای مورد ...
بیشتر
در استان آذربایجان غربی و شمال شهرستان ماکو، رخنمون‌های ناپیوسته‌ای از سنگهای ولکانیکی برونزد دارند. این مجموعه ولکانیکی بایمودال بوده و از گدازه و سنگهای آذرآواری اسیدی و بازیک تشکیل شدهاند. کانی‌های کلینوپیروکسن و پلاژیوکلاز به‌صورت درشت‌بلور در این سنگها حضور دارند. مطالعات شیمی کانی، نوع پیروکسن‌ها در سنگهای مورد مطالعه را دیوپسید معرفی میکنند. این پیروکسن‌ها عدد منیزیم بالایی (87/0 تا 99/0) دارند. نمودارهای تعیین سری ماگمایی و زمین‌ساختی نشان می‌دهد که ماگمای بازالتی سازنده کلینوپیروکسن‌های مورد مطالعه ترکیب قلیایی داشته و در یک محیط درونصفحهای تشکیل شدهاند. نتایج دما-فشارسنجی روی کلینوپیروکسن‌ها نشانگر دمای تبلور بین 1100-1250 درجه سانتیگراد، فشار 3-9 کیلوبار و تبلور در آشیانهی ماگمایی واقع در عمق حدود 22 کیلومتری است.
مقاله پژوهشی
زمین شناسی اقتصادی
فردین موسیوند؛ فاطمه اسماعیلی؛ محمود صادقیان؛ سیدمهران حیدری
چکیده
کانسار مس میاندشت، در 24 کیلومتری شمال غرب عباس آباد شاهرود و در کمربند آتشفشانی شمال ایران مرکزی قرار گرفته است. توالی میزبان دارای سن ائوسن و شامل گدازه‌های زیردریایی (بازالت و آندزیت)، آذرآواری (توف، برش، آگلومرا) و مجموعه های رسوبی (آهک نومولیت‌دار، ماسه سنگ و کنگلومرا) می‌باشد. کانه‌زایی مس بصورت اپی‌ژنتیک و چینه‌کران در امتداد ...
بیشتر
کانسار مس میاندشت، در 24 کیلومتری شمال غرب عباس آباد شاهرود و در کمربند آتشفشانی شمال ایران مرکزی قرار گرفته است. توالی میزبان دارای سن ائوسن و شامل گدازه‌های زیردریایی (بازالت و آندزیت)، آذرآواری (توف، برش، آگلومرا) و مجموعه های رسوبی (آهک نومولیت‌دار، ماسه سنگ و کنگلومرا) می‌باشد. کانه‌زایی مس بصورت اپی‌ژنتیک و چینه‌کران در امتداد لایه‌بندی سنگهای درونگیر (توف‌برش و آگلومرا با ترکیب آندزیت بازالتی و تراکی آندزیت بازالتی) و نیز در امتداد گسلها رخ داده است. بافتهای عمده ماده معدنی شامل رگه- رگچهای، پرکننده فضای خالی، دانه پراکنده و جانشینی می‌باشد. ماده معدنی حاوی کانی‌های اولیه کالکوسیت، بورنیت، کالکوپیریت و پیریت و کانی‌های ثانویه عمدتاَ کوولیت، کالکوسیت ثانویه، مالاکیت، و هماتیت است. از مهمترین دگرسانیها می‌توان به دگرسانی کربناتی- سیلیسی، سریسیتی و آرژیلیک و کلریتی اشاره نمود که با نزدیک‌شدن به بخش کانه‌دار، بر شدت دگرسانی افزوده می‌شود. محیط تکتونیکی تشکیل توالی میزبان این کانسار کمان آتشفشانی حاشیه قاره‌ای بوده است. با توجه به ویژگی‌هایی نظیر محیط تکتونیکی، سنگهای میزبان، کانی‌شناسی، کنترل کننده های کانه زایی و انواع دگرسانیها، کانسار مس میاندشت با کانسارهای تیپ مانتو شباهت زیادی نشان می‌دهد و در حین کوهزایی و چین خوردگی و گسل خوردگی توالی میزبان تشکیل شده است.
مقاله پژوهشی
سنگ شناسی
نیلوفر نایبی؛ داریوش اسماعیلی؛ سروش مدبری؛ ریوکی شینجو؛ رضا دیوسالار؛ برند لمان
چکیده
آنالیزهای ژئوشیمیایی سنگ کل و ایزوتوپ‌های Sr-Nd-Pb سنگهای نفوذی منطقه چادرملو، ارتباط با تاریخچه ماگمایی کوهزایی کادومین حاشیه شمالی گندوانا در طول پرکامبرین پایانی-اوایل پالئوزوییک را نشان می‌دهد. گرچه این آنالیزها نشان‌دهنده تشابهات ژئوشیمیایی از جمله کالک آلکالن بودن، غنی شدگی در عناصر لیتوفیل درشت‌یون مانند Rb، Ba، K و Cs، تهی‌شدگی ...
بیشتر
آنالیزهای ژئوشیمیایی سنگ کل و ایزوتوپ‌های Sr-Nd-Pb سنگهای نفوذی منطقه چادرملو، ارتباط با تاریخچه ماگمایی کوهزایی کادومین حاشیه شمالی گندوانا در طول پرکامبرین پایانی-اوایل پالئوزوییک را نشان می‌دهد. گرچه این آنالیزها نشان‌دهنده تشابهات ژئوشیمیایی از جمله کالک آلکالن بودن، غنی شدگی در عناصر لیتوفیل درشت‌یون مانند Rb، Ba، K و Cs، تهی‌شدگی عناصری مانند Nb، Ta، P، Ti و الگوهای عناصر خاکی کمیاب را از خود نشان می‌دهند اما داده‌های ایزوتوپی Sr-Nd سنگهای مورد مطالعه منطقه به‌وضوح گویای ناهم‌منشأ بودن نمونه‌های بازیک (گابرویی) و فلسیک (گرانیتی) می‌باشند به‌طوری‌که، این داده‌های Sr-Nd سنگ کل (8/1- 6/3-ɛNd(t)=) به همراه نسبت بالای (207Pb/206Pb)t در نشان دهنده یک مذاب مشتق شده از پوسته قاره‌ای برای گرانیتوئیدها و منشا گوشته‌ای برای گابروهاست. .سن‌های بدست آمده از این دو گروه سنگی نیز نشان می‌دهد که گابروها قدیمی‌تر از گرانیتوئیدها می‌باشند. رژیم زمین‌ساخت کششی به‌وسیله عقب‌نشینی یا دی‌لامیناسیون صفحات باعث ذوب مجدد سنگهای آذرین قدیمی مربوط به کمان و برهمکنش با پی‌سنگ قاره‌ای کامبرین شده و مذاب‌های گرانتیوئیدی منطقه مورد مطالعه را شکل می‌دهد. در الگوهای بهنجارشده عناصر خاکی کمیاب گابروها نسبت به کندریت‌ها، اختلاط ژئوشیمیایی و ایزوتوپی و افزایش نسبت‌های LREE/HREE به خوبی دیده می‌شوند که شواهدی بر ناهمگنی گوشته و برهمکنش با پی‌سنگ پالئوپروتروزوئیک است.
مقاله پژوهشی
زمین ساخت
رضا علی پور؛ علی جهانگیری؛ زهرا قاسمی
چکیده
تاقدیس قلاجه با طول حدود60 کیلومتر و راستای شمال باختری-جنوب‌خاوری در شمال پهنه ساختاری لرستان و باختر کمربند چین‌خورده-رانده زاگرس واقع شده‌است. هندسه و ساختارهای چین‌خورده در این پهنه توسط گسلهای راندگی و سطوح جدایشی کنترل می‌شود. در این پژوهش جهت تحلیل هندسی تاقدیس قلاجه با استفاده از اطلاعات چاهها و ترسیم سه نیمرخ ساختاری ...
بیشتر
تاقدیس قلاجه با طول حدود60 کیلومتر و راستای شمال باختری-جنوب‌خاوری در شمال پهنه ساختاری لرستان و باختر کمربند چین‌خورده-رانده زاگرس واقع شده‌است. هندسه و ساختارهای چین‌خورده در این پهنه توسط گسلهای راندگی و سطوح جدایشی کنترل می‌شود. در این پژوهش جهت تحلیل هندسی تاقدیس قلاجه با استفاده از اطلاعات چاهها و ترسیم سه نیمرخ ساختاری عمود بر محور تاقدیس، محاسبه پارامترهای هندسی، به بررسی هندسه و تحلیل سبک دگرریختی تاقدیس و نقش سطوح جدایشی بر سبک چینخوردگی آن پرداخته شده است. ساختار این تاقدیس تحت تاثیر دو سطح جدایش بالایی(سازند پابده) و میانی(سازند گرو) قرار گرفتهاست. سطوح جدایشی و راندگیهای عمقی و سطحی در یال جنوبباختری تاثیر زیادی بر هندسه چینخوردگی ایجاد کردهاند که باعث ضخیمشدن سطح جدایش میانی و برگشته شدن یال جنوبی در قسمت جنوبباختری تاقدیس شدهاند. در قسمتهای مرکزی و شمال باختری تاقدیس برگشتگی کمتر شده و لایه‌ها به حالت عادی تبدیل شدهاند که این تغییر شیب لایه‌بندی با شکستگیهای زیادی همراه است. تجزیه و تحلیل مشخصههای هندسی تاقدیس قلاجه نشان می دهدکه این تاقدیس یک چین نامتقارن و استوانهای و از نظر فشردگی باز و از نظر کندی چین در رده نیمهزاویه دار قرار دارد.
مقاله پژوهشی
سنگ شناسی
سعید ثمربخش؛ محمد هاشم امامی؛ سید مجبتی مرتضوی؛ منصور وثوقی عابدینی
چکیده
منطقه مورد مطالعه به لحاظ ساختاری متعلق به گستره زمین ساختی البرز مرکزی بوده و در فاصله 50 کیلومتری شمال شهرستان قائم شهر قرار دارد. طیف ترکیبی سنگ های آتشفشانی منطقه، متشکل از بازالت، آندزیت، تراکی‌آندزیت و دولریت حاصل عملکرد فرآیندهای تبلور تفریقی و گاه آلودگی بوده است. بافتهای پورفیریتیک تا مگاپورفیریتیک با خمیره میکرولیتی، ...
بیشتر
منطقه مورد مطالعه به لحاظ ساختاری متعلق به گستره زمین ساختی البرز مرکزی بوده و در فاصله 50 کیلومتری شمال شهرستان قائم شهر قرار دارد. طیف ترکیبی سنگ های آتشفشانی منطقه، متشکل از بازالت، آندزیت، تراکی‌آندزیت و دولریت حاصل عملکرد فرآیندهای تبلور تفریقی و گاه آلودگی بوده است. بافتهای پورفیریتیک تا مگاپورفیریتیک با خمیره میکرولیتی، گلومروپورفیریتیک و آمیگدالوئیدال در این سنگها مشاهده می‌شود. کلینوپیروکسن، الیوین و پلاژیوکلاز، کانی‌های اصلی این سنگها را تشکیل می‌دهند. بطور کلی شیمی کل سنگهای منطقه حاکی از غنی شدگی از عناصر LIL و LREE و تهی شدگی از عناصر HFS می‌باشد. بررسی نسبت‌های عناصر کمیاب و عناصر نادر خاکی نیز نشان می‌دهد که بازالت های منطقه مورد مطالعه میتوانند از ذوب بخشی یک گارنت پریدوتیت در اعماق و فشار های بالا به وجود آمده باشند. آنومالی منفی Ce ، آنومالی منفی Nb، غنی شدگی از Pb نقش لیتوسفر و به ویژه قاره‌ای را در آلایش منابع ماگمایی سنگ های آتشفشانی منطقه مورد مطالعه تداعی می‌کند. نسبت Pb/Ce شبیه به منابع OIB، یعنی گوشته آستنوسفری در تکوین اولیه ماگمای بازالتی را القا می‌کند. سنگ های آتشفشانی منطقه در محدوده درون ورقهای در یک محیط کششی تشکیل شدهاند.
مقاله پژوهشی
چینه شناسی و فسیل شناسی
سعیده سنماری؛ نرگس منجزی
چکیده
نهشته‌های گذر سازند پابده به سازند آسماری در برش چینه‌شناسی خاویز واقع در شمال شرق بهبهان مورد مطالعه قرار گرفت. در پژوهش حاضر نهشته‌های بخش فوقانی سازند پابده متشکل از شیل و میان لایه‌هایی از سنگ آهک خاکستری آرژیلی به ضخامت حدود 66 متر و بدنبال آن نهشته‌های بخش تحتانی سازند آسماری به ضخامت حدود21 متر شامل سنگ آهک کرم رنگ و متوسط ...
بیشتر
نهشته‌های گذر سازند پابده به سازند آسماری در برش چینه‌شناسی خاویز واقع در شمال شرق بهبهان مورد مطالعه قرار گرفت. در پژوهش حاضر نهشته‌های بخش فوقانی سازند پابده متشکل از شیل و میان لایه‌هایی از سنگ آهک خاکستری آرژیلی به ضخامت حدود 66 متر و بدنبال آن نهشته‌های بخش تحتانی سازند آسماری به ضخامت حدود21 متر شامل سنگ آهک کرم رنگ و متوسط لایه رسدار مورد بررسی قرار گرفت. در نتیجه این مطالعه، 33 گونه متعلق به 15 جنس از نانوفسیلهایآهکی شناسایی شد. براساس حوادث زیستی ثبت شده و تجمعات فسیلی همراه، بیوزونهای Sphenolithus pseudoradians Zone, Ericsonia subdisticha Zone, Helicosphaera reticulata Zone, Sphenolithus predistentus Zone, Sphenolithus distentus Zone تعیین شد. زون‌های مورد مطالعه با زون‌هایCNO4/CNO5 -CNE20 از زونبندی Agnini et al. (2014) همخوانی دارد. براساس زون‌های زیستی معرفی شده، سن بخش فوقانی سازند پابده در برش مورد مطالعه پریابونین-روپلین پیشین و سن بخش تحتانی سازند آسماری روپلین پسین-چاتین پیشنهاد می‌شود. در این مطالعه، مرز بین دو سازند پابده و سازند آسماری به طور پیوسته است که مبین رسوبگذاری مداوم در گذر این دو سازند است.
مقاله پژوهشی
ژئوفیزیک
رضا قناتی؛ زهرا تفقد خباز
چکیده
وارونسازی داده‌های سونداژ الکتریکی به صورت غیرخطی فرمول‌بندی و با استفاده ازگسسته‌سازی هندسه ثابت و هندسه متغیر حل می‌گردد. پارامترهای مدل در حالت هندسه ثابت فقط مقاومت ویژه است و ضخامت لایه‌ها به عنوان یک پارامتر معلوم در نظر گرفته می‌شود. ولی در حالت هندسه متغیر، علاوه بر مقاومت ویژه، ضخامت لایه‌ها نیز به پارامترهای مدل اضافه ...
بیشتر
وارونسازی داده‌های سونداژ الکتریکی به صورت غیرخطی فرمول‌بندی و با استفاده ازگسسته‌سازی هندسه ثابت و هندسه متغیر حل می‌گردد. پارامترهای مدل در حالت هندسه ثابت فقط مقاومت ویژه است و ضخامت لایه‌ها به عنوان یک پارامتر معلوم در نظر گرفته می‌شود. ولی در حالت هندسه متغیر، علاوه بر مقاومت ویژه، ضخامت لایه‌ها نیز به پارامترهای مدل اضافه می‌شود. به دلیل غیرخطی بودن مساله وارون، تعیین مدل اولیه مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است. در مورد وارونسازی بلوکی به دلیل اضافه شدن ضخامت به عنوان پارامتر مجهول، انتخاب مدل اولیه اهمیت دوچندان پیدا می-کند. برای دستیابی به مقدار اولیه مناسب برای حل وارونسازی بلوکی، رهیافتی اتخاذ شده است. بدین صورت که از روی حل وارون-سازی هموار، مشتق دوم مقاومت ویژه تجمعی محاسبه شده و از روی اختلاف نقاط عطف، می‌توان مقادیر اولیه پارامترهای مدل هر لایه را تعیین کرد. الگوریتم‌ها ابتدا بر روی داده‌های حاصل از دو مدل شبیه‌سازی‌شده سپس بر روی دو داده واقعی پیاده‌سازی می‌شود. نتایج عددی نشان می‌دهد که وارونسازی هموار داده‌های VES نسبت به وارونسازی بلوکی به دلیل وابستگی کمتر به مدل اولیه با چالش‌های کمتری همراه است اما در صورت انتخاب پاسخ اولیه مناسب در روش بلوکی امکان تعیین مرز لایه‌ها با قطعیت بیشتری وجود دارد.
مقاله پژوهشی
چینه شناسی و فسیل شناسی
نصرالله عباسی؛ محمد وحیدی نیا؛ سعید توانا؛ پوریا واعظ نیا
چکیده
بر روی تخته‌سنگ‌هایی نابرجا در شهر مشهد، ردپاهای فراوانی از مهره‌داران یافت شدند. به گمان فزون این تخته‌سنگ‌ها از نهشته‌های نئوژن شهرستان چناران برداشت شده اند. ردپاهای پستانداران و پرندگان شناسایی شده دربردارنده‌ی ردپای جفت‌سمان Bifidipes velox، Lamaichnum guanicoe، Pecoripeda amalphaea، Pecoripeda isp.، ردپای گوشتخواران Canipeda isp.، Felipeda isp. و رد پای پرندگان ...
بیشتر
بر روی تخته‌سنگ‌هایی نابرجا در شهر مشهد، ردپاهای فراوانی از مهره‌داران یافت شدند. به گمان فزون این تخته‌سنگ‌ها از نهشته‌های نئوژن شهرستان چناران برداشت شده اند. ردپاهای پستانداران و پرندگان شناسایی شده دربردارنده‌ی ردپای جفت‌سمان Bifidipes velox، Lamaichnum guanicoe، Pecoripeda amalphaea، Pecoripeda isp.، ردپای گوشتخواران Canipeda isp.، Felipeda isp. و رد پای پرندگان Aviadactyla isp.، Avipeda gryponyx و Fuscinapeda texana هستند. ردپاهای پرندگان بیشترین فراوانی را دارند. این نخستین گزارش از ردپاهای مهره‌داران سنوزوئیک در پهنه کپه‌داغ است و با پیدایش Lamaichnum guanicoe گسترش خانواده شتران در سرزمین ایران به دیرینگی نئوژن آشکار می‌شود و همچنین این برای نخستین بار است که سنگوارهی ردپای شتران از ایران گزارش می‌گردد. با بررسی این ردپاها آشکار گردید که گوناگونی مهره‌داران نئوژن و به ویژه پستانداران در کپه‌داغ چشمگیر بوده است.
مقاله پژوهشی
سنگ شناسی
محمد فدائیان؛ امین اله کمالی؛ کوروش محمدیها
چکیده
منطقه مورد مطالعه در استان اردبیل و شمال شرق شهرستان مشکین شهر و از نظر ساختاری در زون البرزغربی-آذربایجان واقع شده است. دایکهای تفریتی دارای زینولیت‌های پیروکسنیتی و گابرویی هستند. کانی‌شناسی دایک تفریتی و زینولیتها شامل پلاژیوکلاز،کلینوپیروکسن، آنالسیم، آمفیبول، الیوین،فلوگوپیت و بافت میکرولیتیک پورفیریک، میکروکریستالین، ...
بیشتر
منطقه مورد مطالعه در استان اردبیل و شمال شرق شهرستان مشکین شهر و از نظر ساختاری در زون البرزغربی-آذربایجان واقع شده است. دایکهای تفریتی دارای زینولیت‌های پیروکسنیتی و گابرویی هستند. کانی‌شناسی دایک تفریتی و زینولیتها شامل پلاژیوکلاز،کلینوپیروکسن، آنالسیم، آمفیبول، الیوین،فلوگوپیت و بافت میکرولیتیک پورفیریک، میکروکریستالین، گرانولار و کومولایی عمده‌ترین بافت آنها است. باتوجه به داده های مینرال شیمی و همچنین وجود بلورهای شکل دار، همگن و درشت آنالسیم می‌توان نتیجه گرفت که بلورهای آنالسیم ثانویه هستند و در نتیجه واکنش های ماگمایی تاخیری در شرایط هیدروترمالی بر روی بلورهای لوسیت اولیه تشکیل شدهاند. ترکیب شیمی کانی پیروکسن در دایکهای تفریتی و زینولیت گابرویی دیوپسید می باشد. کلینوپیروکسن های مورد مطالعه با ترکیب آلکالن انطباق خوبی با محیط زمین ساختی کمان ماگمایی از خود نشان می‌دهند. همچنین کلینوپیروکسن ها در فشارهای کم تا متوسط تشکیل شده که بیانگر تبلور آنها طی صعود ماگما و در اعماق متفاوت است. ترکیب شیمیایی آمفیبولهای مربوط به زینولیت پیروکسنیتی از نوع آمفیبولهای کلسیک و مگنزیوهاستنگسیت می باشند. میانگین زمین فشارسنجی بر اساس مقدار آلومینیوم، برای زینولیت های پیروکسنیتی 9-7 کیلوبار می‌باشد.دماسنجی آمفیبول‌ها، دمای تشکیل آنها را 950-900 درجه سانتیگراد می باشد.ترکیب شیمیایی میکاها از نوع فلوگوپیت می‌باشد.عدد منیزیم در میکاها 77/0 است.
مقاله پژوهشی
چینه شناسی و فسیل شناسی
احمد لطف آباد عرب
چکیده
به منظور شناسایی، رده بندی و مطالعه بوم شناسی دیرینه خارداران موجود در نهشته های کرتاسه زیرین در شمال غرب کرمان، برش چینه شناسی سیریز انتخاب و نهشته های آن مورد مطالعه و نمونه برداری قرار گرفت. این نهشته ها، شامل مجموعه متنوعی از ماکروفسیل ها (خارداران، بازوپایان، دوکفه ای ها، شکم پایان، مرجان ها) و میکروفسیل ها (فرامینیفرها و استراکدها) ...
بیشتر
به منظور شناسایی، رده بندی و مطالعه بوم شناسی دیرینه خارداران موجود در نهشته های کرتاسه زیرین در شمال غرب کرمان، برش چینه شناسی سیریز انتخاب و نهشته های آن مورد مطالعه و نمونه برداری قرار گرفت. این نهشته ها، شامل مجموعه متنوعی از ماکروفسیل ها (خارداران، بازوپایان، دوکفه ای ها، شکم پایان، مرجان ها) و میکروفسیل ها (فرامینیفرها و استراکدها) بوده که از این میان، خارداران مورد مطالعه و شناسایی قرار گرفتند. برای اولین بار تعداد 16 جنس و گونه از خارداران از این منطقه گزارش می شوند که تعداد 6 گونه از آنها جدید بوده و قبلا از منطقه کرمان گزارش شده و نشان دهنده اشکوب آپتین می باشند. حضور همزمان خارداران و دیگر مجموعه های فسیلی در برش سیریز نشان دهنده یک محیط پلات فرمی کم عمق با شرایط اکولوژیکی مناسب در زمان ته نشست رسوبات می باشد.
مقاله پژوهشی
چینه شناسی و فسیل شناسی
پیمان رجبی
چکیده
سازند آسماری در لرستان به شکل آهک های متوسط تا ضخیم لایه غنی از روزن بران کف زی و بصورت صخره ساز دیده می شود. در این پژوهش چینه شناسی توالی سازند آسماری در تاقدیس چناره واقع در جنوب حوضه لرستان و تاقدیس امیران واقع در بخش میانی حوضه لرستان از نظر سنگ شناسی و ریزدیرینه شناسی مورد بررسی قرار گرفتند. ستبرای برش چناره 180 متر و برش امیران 158 ...
بیشتر
سازند آسماری در لرستان به شکل آهک های متوسط تا ضخیم لایه غنی از روزن بران کف زی و بصورت صخره ساز دیده می شود. در این پژوهش چینه شناسی توالی سازند آسماری در تاقدیس چناره واقع در جنوب حوضه لرستان و تاقدیس امیران واقع در بخش میانی حوضه لرستان از نظر سنگ شناسی و ریزدیرینه شناسی مورد بررسی قرار گرفتند. ستبرای برش چناره 180 متر و برش امیران 158 متر اندازه گیری شدند. مجموعا بیش از 290 مقطع نازک از هر دو تهیه و در آزمایشگاه بررسی شد. نتایج حاصل از مطالعات فسیل شناسی بر اساس گسترش روزن بران کف زی منجر به معرفی تعداد 4 زیست زون تجمعی در هر دو برش چینه شناسی شد. از این تعداد، 3 زیست زون تجمعی مربوط به برش چناره و 1 زیست زون تجمعی مر بوط به برش تاقدیس امیران می باشد. بر این اساس سن آسماری در برش چناره الیگو-میوسن (شاتین –بوردیگالین) و در برش امیران میوسن (بوردیگالین) می باشد. بر اساس مطالعات سنگ چینه ای مرز سازند آسماری در هر دو برش چناره و امیران با سازند شهبازان هم شیب و ناپیوسته می باشد در هر دو برش مرز بالایی بصورت هم‌شیب با رسوبات سازند گچساران دیده می شود.
مقاله پژوهشی
زمین شناسی محیط زیست و مهندسی
فرح رحمانی؛ عبدالرضا جعفریان؛ راضیه لک؛ جواد اسماعیلی
چکیده
هدف از این مطالعه بررسی میزان غلظت فلزات سنگین در محصول برنج شالیزارهای شهرستان ساری است. در این پژوهش از 32 ایستگاه از بخش دانه خوراکی برنج (Seed) نمونه برداری انجام گرفت. سپس جهت بررسی ارتباط خاک-گیاه در 6 ایستگاه از خاک پای گیاه برنج و دیگر قسمتهای گیاه مانند ریشه، ساقه، برگ و سبوس نیز نمونه برداشت گردید. نمونه های خاک پس از آماده سازی ...
بیشتر
هدف از این مطالعه بررسی میزان غلظت فلزات سنگین در محصول برنج شالیزارهای شهرستان ساری است. در این پژوهش از 32 ایستگاه از بخش دانه خوراکی برنج (Seed) نمونه برداری انجام گرفت. سپس جهت بررسی ارتباط خاک-گیاه در 6 ایستگاه از خاک پای گیاه برنج و دیگر قسمتهای گیاه مانند ریشه، ساقه، برگ و سبوس نیز نمونه برداشت گردید. نمونه های خاک پس از آماده سازی به روش استاندارد توسط دستگاه ICP-OES و نمونه های گیاه نیز پس از آماده سازی به روش استاندارد توسط دستگاه ICP-MS مورد تجزیه شیمیایی قرار گرفتند. نتایج تجزیه شیمیایی نمونه‌های برنج نشان داد که میزان جیوه بطور معمول حدود 07/0 پی‌پی‌ام می باشد و در برخی مناطق بصورت نقطه ای (30 درصد نمونه ها) غلظت تا حدود 09/0 پی‌پی‌ام می رسد. میزان غلظت عنصر سرب بطور میانگین 91/0 پی‌پی‌ام است که این حد نزدیک به حد مجاز می باشد. عناصر آرسنیک، کادمیوم، نیکل و روی نیز در تعداد محدودی از نمونه‌ها انحراف از میزان معمول غلظت رانشان می دهند. نتایج بررسیها منشاء عنصر سرب را ناشی از مصرف کودشیمیایی روی در مزارع و شالیزارهای برنج تایید می‌نماید. میزان غلظت آرسنیک در منطقه عیسی انحراف از میزان معمول بالایی نشان می دهد.
مقاله پژوهشی
سنگ شناسی
علی لطفی بخش
چکیده
در محدوده شمال اردبیل (از نمین تا لاهرود) توالی متنوع و گسترده‌ای از فعالیت‌های ماگمایی بازی تا حدواسط و اسیدی از ائوسن تا کواترنری رخنمون دارند. ترکیبات سنگی در این منطقه از گدازه‌های عمدتاً بازالتی همراه با گنبدهای داسیتی و ریولیتی در محدوده نمین تا بازالت و آندزیت بازالتی در محدوده لاهرود متغیر است. بررسی ترکیب شیمیایی الیوین ...
بیشتر
در محدوده شمال اردبیل (از نمین تا لاهرود) توالی متنوع و گسترده‌ای از فعالیت‌های ماگمایی بازی تا حدواسط و اسیدی از ائوسن تا کواترنری رخنمون دارند. ترکیبات سنگی در این منطقه از گدازه‌های عمدتاً بازالتی همراه با گنبدهای داسیتی و ریولیتی در محدوده نمین تا بازالت و آندزیت بازالتی در محدوده لاهرود متغیر است. بررسی ترکیب شیمیایی الیوین در الیوین بازالت‌ها نشان‌دهنده ترکیب فورستریتی آنها از 8/67 تا 7/92 است. همچنین کلینوپیروکسن‌ها از نوع دیوپسیدی بوده و پلاژیوکلازها ترکیب لابرادوریتی تا بیتونیتی دارند. زنوکریست‌های گارنت موجود در گنبدهای ریولیتی از نوع آلماندین می‌باشند. بررسی عناصر نادر خاکی در جریان‌های گدازه‌ای، قطعات سنگی و همچنین گنبدهای داسیتی-ریولیتی منطقه نشانگر غنی‌شدگی در عناصر نادر خاکی سبک به سنگین است. سنگهای مافیک-حدواسط منطقه سرشت شوشونیتی و برخی نیز کالک-آلکالن با پتاسیم بالا و گنبدهای داسیتی و ریولیتی سرشت آداکیتی نشان می‌دهند. خصوصیات ژئوشیمیایی و ایزوتوپی سنگهای بازالتی-آندزیتی منطقه شمال اردبیل-لاهرود نشان‌دهنده تشکیل آنها از ذوب بخشی یک گوه گوشته‌ای متاسوماتیزم شده توسط رسوبات و سیالات حاصل از ورقه فرورانده در زون فرورانشی ایران طی ائوسن است. همچنین خصوصیات ژئوشیمیایی و ایزوتوپی گنبدهای داسیتی-ریولیتی میوسن نشان دهنده منشأ گرفتن آنها از ذوب بخشی بخش‌های زیرین پوسته قاره‌ای ضخیم شده ایران می‌باشد.
مقاله پژوهشی
زمین شناسی نفت
شادی محول؛ گلناز جوزانی کهن؛ سهیلا اصلانی
چکیده
وجود کانی‌های رسی از هر نوع با هر میزان و الگوی توزیعی در چاه‌های هیدروکربنی، سبب ایجاد مشکلات عدیده‌ای در ارزیابی کیفی سازندها می‌شوند و بررسی این دسته از کانی‌ها اهمیت بالایی در صنایع بالادستی دارد. در این پژوهش با تلفیق نتایج مطالعات آزمایشگاهی 15 نمونه مغزه سازند آسماری از یک چاه تولیدی واقع در میدان نفتی مارون واقع در جنوب ...
بیشتر
وجود کانی‌های رسی از هر نوع با هر میزان و الگوی توزیعی در چاه‌های هیدروکربنی، سبب ایجاد مشکلات عدیده‌ای در ارزیابی کیفی سازندها می‌شوند و بررسی این دسته از کانی‌ها اهمیت بالایی در صنایع بالادستی دارد. در این پژوهش با تلفیق نتایج مطالعات آزمایشگاهی 15 نمونه مغزه سازند آسماری از یک چاه تولیدی واقع در میدان نفتی مارون واقع در جنوب غرب ایران به شناسایی کانی‌های رسی و الگوی توزیع پرداخته شده ست. نتایج آنالیزهای پراش پرتوایکس و مطالعات میکروسکوپی نمونه‌ها نشان داد فازهای تشکیلدهنده اصلی شامل کوارتز (%2/72-%7/14) و کانی‌های کربناته (%4/65-%3)، کانی‌های فرعی شامل پلاژیوکلاز (%7/6-%0) و کانی‌های رسی (%5/44-%3/3) هستند. در برخی از نمونه‌ها کانی‌های سولفیدی و آهندار (%2-%0) نیز شناسایی شد. با بررسی نتایج حاصل از میکروسکوپ الکترونی مشخص شد که کائولینیت در محدوده طولی 5/6-7/0 میکرومتر، ایلیت از 4/0 تا 6/3 میکرومتر و در مواردی به صورت توفالی شکل با محدوده طولی 9/7 میکرومتر مشاهده شد که با سه الگوی پراکنده، پرکننده و پلزننده در طول سازند مخزنی حضور دارند که میزان کانی‌های مذکور از کمترین مقدار %3/3 تا بیشترین مقدار %5/44 متغیر است.
مقاله پژوهشی
چینه شناسی و فسیل شناسی
فاطمه واعظ جوادی؛ مهدی عباس زاده
چکیده
ماکروفسیل های گیاهی سازند هجدک در چاهی در منطقه مزینو، جنوب غرب طبس مورد مطالعه قرار گرفت به طوری که تعداد ۲۹ گونه ماکروفسیل گیاهی متعلق به ۱۵ جنس شناسایی گردید. یک زیست زون فاصله‌ای محلی به نام Ptilophyllum harrisianum- Klukia exilis Interval zone تشخیص داده شد. بر اساس حضور گونه های Equisetites sp. cf. E. beanii، Klukia exilis، Nilssonia macrophylla، Ptilophyllum harrisianum و Elatides thomasii، سن ژوراسیک ...
بیشتر
ماکروفسیل های گیاهی سازند هجدک در چاهی در منطقه مزینو، جنوب غرب طبس مورد مطالعه قرار گرفت به طوری که تعداد ۲۹ گونه ماکروفسیل گیاهی متعلق به ۱۵ جنس شناسایی گردید. یک زیست زون فاصله‌ای محلی به نام Ptilophyllum harrisianum- Klukia exilis Interval zone تشخیص داده شد. بر اساس حضور گونه های Equisetites sp. cf. E. beanii، Klukia exilis، Nilssonia macrophylla، Ptilophyllum harrisianum و Elatides thomasii، سن ژوراسیک میانی (Aalenian-Bajocian) برای این مجموعه ماکروفسیل گیاهی درنظرگرفته می شود. فراوانی نسبی راستههای سرخس (فیلیکال)، سیکادال، پاینال و اکوییستال به ترتیب عبارت است از: ۱۸/۴۳، ۸۲/۳۱، ۶۳/۱۳ و ۶۴/۴ درصد. همچنین، نتایج شاخص های مشابهت مجموعه ماکروفسیل گیاهی چاه اکتشافی منطقه مزینوحاکی از مشابهت نسبتاْ بالای آن با مجموعه ماکروفسیل گیاهی سایر مناطق بلوک طبس می باشد. به علاوه، نمره تراز گیاهی این مجموعه ۸۹/۵۴ است. براساس شواهد سنگ شناسی (حضور رگه های متعدد زغال سنگ) و دیرینهشناسی، یک «بیوم گرم مرطوب» برای این محل پیشنهاد می گردد. بدین ترتیب، آب و هوا و پوشش گیاهی یکنواختی در خلال ژوراسیک میانی در کفه طبس و حوضه کرمان وجود داشته و ایران در میان زیرایالت ماوراءخزری و در ناحیه اروپایی- سینایی از تقسیمات وَخرمیف قرار داشت.
مقاله پژوهشی
سنگ شناسی
جلیل قلمقاش؛ میثم اکبری؛ رضا جمال
چکیده
آتشفشان تفتان طی میوسن تا کواترنری فعالیت ماگمایی گسترده‌ای در منطقه مکران داشته است. ترکیب گدازه‌ها و سنگهای آذرآواری تفتان آندزیت بازالتی، آندزیت، تراکی آندزیت و داسیت هستند. قطعات سنگی بازیک-حدواسط در خمیره فلسیک و فنوکریست پلاژیوکلاز با بافت غربالی، منطقه‌بندی و حاشیه انحلالی از شواهد اختلاط ماگمایی در سنگهای تفتان هستند. ...
بیشتر
آتشفشان تفتان طی میوسن تا کواترنری فعالیت ماگمایی گسترده‌ای در منطقه مکران داشته است. ترکیب گدازه‌ها و سنگهای آذرآواری تفتان آندزیت بازالتی، آندزیت، تراکی آندزیت و داسیت هستند. قطعات سنگی بازیک-حدواسط در خمیره فلسیک و فنوکریست پلاژیوکلاز با بافت غربالی، منطقه‌بندی و حاشیه انحلالی از شواهد اختلاط ماگمایی در سنگهای تفتان هستند. سنگهای آتشفشانی تفتان با ماهیت کالک‌آلکالن پتاسیم بالا تا کالک‌آلکالن، دارای غنی‌شدگی از LREE و LILE به ترتیب در برابر HREE و HFSE هستند. به علاوه وجود تهی‌شدگی واضح از عناصر HFSE (نظیر Nb، Ta و Ti) تشکیل آنها در کمان آتشفشانی مرتبط با فرورانش را تایید می‌نماید. سنگهای بازالتی تفتان از ذوب بخشی حدود 15 درصدی گوشته اسپینل لرزولیتی پدید آمده‌اند. انطباق الگوهای توزیع عناصر کمیاب سنگهای آتشفشانی تفتان با ترکیب پوسته قاره‌ای بالایی و غنی‌شدگی از Pb، Th، U و Rb، هضم مواد پوسته‌ای و فرآیندهای AFC در ماگمای اولیه تفتان را نشان می‌دهند. بر اساس نتایج سن‌سنجی ایزوتوپی موجود، به نظر می‌رسد که بزمان و کوه سلطان، جوان‌ترین آتشفشان‌های کمان ماگمایی مکران-چگای هستند. مقایسه ویژگیهای سنگی و ژئوشیمیایی سه آتشفشان بزمان، تفتان و کوه سلطان، نشانگر افزایش ضخامت پوسته در زیر آتشفشان تفتان و آلایش پوسته‌ای بیشتر طی مسیر به سطح در سنگهای تفتان است.
مقاله پژوهشی
رسوب شناسی
محبوبه حسینی برزی؛ مهشید ساروخانی؛ علی مبشری
چکیده
سازند قم با سن الیگوسن-میوسن که بدلیل داشتن ذخایر هیدروکربوری در برخی از مناطق حائز اهمیت است،در برش دستجرد به‌صورت توالی مخلوط سیلیسی آواری-کربناته با ضخامت ۳۳۰ متر به‌طور ناپیوسته و هم‌شیب برروی سازند سرخ زیرین و به‌صورت ناپیوسته در زیر سازند سرخ بالایی برونزد دارد.در این مطالعه،نهشته‌های موردنظر جهت بررسی پتروگرافی،ریزرخساره ...
بیشتر
سازند قم با سن الیگوسن-میوسن که بدلیل داشتن ذخایر هیدروکربوری در برخی از مناطق حائز اهمیت است،در برش دستجرد به‌صورت توالی مخلوط سیلیسی آواری-کربناته با ضخامت ۳۳۰ متر به‌طور ناپیوسته و هم‌شیب برروی سازند سرخ زیرین و به‌صورت ناپیوسته در زیر سازند سرخ بالایی برونزد دارد.در این مطالعه،نهشته‌های موردنظر جهت بررسی پتروگرافی،ریزرخساره و محیط رسوبی و تغییرات سطح آب دریا و مکانیسم اختلاط مورد مطالعه قرار گرفتند.بر مبنای فراوانی و توزیع اجزا اسکلتی و دیگر اجزا موجود در برش مورد مطالعه، ۶ ریزرخساره و ۳ کمربند رخساره‌ای(دریای باز، سد و لاگون)مرتبط با یک رمپ کربناته شناسایی شد.اختلاط و دورگه‌شدن نهشته‌های کربناته سازند قم با مقادیر متفاوتی از سیلیسی-آواری در سایز ماسه و سیلت،به فعالیت های متناوب تکتونیکی و فرسایش سنگهای قدیمی‌تر منطقه مانند سازند سرخ پایینی و آتشفشان‌های پالیوژن مرتبط است که در حوضه پشت‌کمان از یک سیستم فرورانش نهشته‌شده است.بر اساس نتایج حاصل از مطالعات ریزرخساره، دو چرخه تغییرات سطح آب تمایز داده‌شد که رسوبگذاری چرخه اول با ناپایداری کف حوضه و نوسانات سطح نسبی آب دریا همراه بوده که با اوج‌گرفتن فعالیت‌های تکتونیکی منطقه به نهشت ضخامتی از ماسه‌سنگ منتهی می‌شود و چرخه دوم با پایداری بیشتر حوضه همراه است و در نهایت به کم‌عمق شدن حوضه می‌انجامد.
مقاله پژوهشی
زمین شناسی اقتصادی
حسینعلی تاج الدین؛ ابراهیم راستاد؛ عبدالمجید یعقوب پور؛ محمد محجل
چکیده
کانسار طلای میرگه‌نقشینه در 43 کیلومتری غرب سقز، در شمال‌غرب پهنه دگرگونی سنندج- سیرجان واقع است. واحدهای سنگی رخنمون یافته در محدوده کانسار، مجموعه‌ای از سنگهای آتشفشانی- رسوبی دگرگون شده متعلق به پرکامبرین شامل شیست، متاسنداستون، اسلیت و متاآندزیت می‌باشند که توسط توده‌های گرانیتوئیدی قطع شدهاند. بخش اصلی کانی‌سازی طلا، ...
بیشتر
کانسار طلای میرگه‌نقشینه در 43 کیلومتری غرب سقز، در شمال‌غرب پهنه دگرگونی سنندج- سیرجان واقع است. واحدهای سنگی رخنمون یافته در محدوده کانسار، مجموعه‌ای از سنگهای آتشفشانی- رسوبی دگرگون شده متعلق به پرکامبرین شامل شیست، متاسنداستون، اسلیت و متاآندزیت می‌باشند که توسط توده‌های گرانیتوئیدی قطع شدهاند. بخش اصلی کانی‌سازی طلا، در امتداد یک پهنۀ بُرشی با راستای غرب، شمال‌غرب تشکیل شده است. بخش-های پرعیار کانسنگ مربوط به بخش‌های شدیداً دگرشکل و دگرسان شده از پهنه بًرشی می‌باشند که با مجموعه‌ای از کانی‌های دگرسانی کوارتز، سریسیت-موسکویت و سولفید همراهند. کانی‌شناسی کانسنگ ساده و شامل کانی‌های پیریت، آرسنوپیریت، اسفالریت، کالکوپیریت، گالن و الکتروم می-باشد. الکتروم‌ها در اندازه‌های کوچک‌تر از 5 تا 140 میکرون، به‌صورت آزاد در کوارتز و نیز به‌صورت میانبار و رگچهای در پیریت مشاهده شدهاند. بیشینه مقدار طلا و نقره در کانسنگ‌های طلادار کانسار میرگه‌نقشینه به‌ترتیب 3/64 و 9/9 گرم در تن اندازه‌گیری شده است. مطالعه میانبارهای سیال بر روی کوارتزهای طلادار، بیانگر دمای همگن‌شدگی سیالات کانه‌ساز در بازه 158 تا 215 درجه سانتیگراد و شوری 3/3 تا 5/14 درصد وزنی معادل نمک طعام می‌باشد. این کانسار از نظر ویژگیهای زمین‌شناختی و کانی‌سازی بیشترین شباهت را با ذخایر طلای کوهزایی اپی‌زونال نشان می‌دهد.
مقاله پژوهشی
سنگ شناسی
سیدعلی اکبر اسدی؛ حبیب اله قاسمی؛ محسن مباشری
چکیده
توده اولترامافیک- مافیک سرگز- آبشور (سیخوران) در جنوب خاور پهنه دگرگونی- ماگمایی سنندج - سیرجان در منطقه اسفندقه در داخل سنگهای دگرگونی پالئوزوئیک بالایی نفوذ کرده و توسط سنگهای رسوبی ژوراسیک پوشیده شده‌است. این توده اولترامافیک- مافیک از هارزبورژیت و دونیت پورفیروکلاستی تفاله گوشته‌ای (واحد تکتونیت)، سنگهای اولترامافیک – ...
بیشتر
توده اولترامافیک- مافیک سرگز- آبشور (سیخوران) در جنوب خاور پهنه دگرگونی- ماگمایی سنندج - سیرجان در منطقه اسفندقه در داخل سنگهای دگرگونی پالئوزوئیک بالایی نفوذ کرده و توسط سنگهای رسوبی ژوراسیک پوشیده شده‌است. این توده اولترامافیک- مافیک از هارزبورژیت و دونیت پورفیروکلاستی تفاله گوشته‌ای (واحد تکتونیت)، سنگهای اولترامافیک – مافیک انباشتی لایه‌ای، توده بزرگ گابروی ایزوتروپ و دایکهای پراکنده میکروگابرویی-دیابازی تشکیل شده و فاقد بخش‌های خروجی و رسوبی (دسته دایکهای دیابازی، بازالت‌های تودهای و بالشی، هیالوکلاستیت‌ها، چرت، رادیولاریت و آهک پلاژیک) یک مجموعه افیولیتی است. همچنین به صورت یک توده نفوذی بزرگ به درون دگرگونه‌های پالئوزوئیک میزبان تزریق شده و سبب ایجاد دگرگونی همبری شدید و ذوب آمفیبولیت‌های میزبان گردیده و لذا یک مجموعه افیولیتی نیست. دونیت‌های پورفیروکلاستی و اولترامافیک – مافیک‌های انباشتی لایه‌ای مهمترین بخش‌های این توده هستند. . بلورهای خودشکل این کانی غالباً با بافت انباشتی تودهای و لایه‌ای در داخل و در بین دانه‌های الیوین دیده می‌شوند. ترکیب کروم اسپینل در این مجموعه از نوع کرومیت، منیزیوکرومیت، هرسینیت و اسپینل و منطبق با کروم اسپینل‌های پریدوتیت‌های تهی شده نواحی فرافرورانشی به ویژه سنگهای حوضه های فرافرورانشی کمانی است که با ماگماهای بونینیتی برهمکنش داشته‌اند. برداشت‌های دقیق صحرایی به همراه نتایج سن‌سنجی ایزوتوپی نشان می‌دهند که توده اولترامافیک- مافیک آلپی سرگز-آبشور به صورت یک ستون (دیاپیر) گوشته‌ای آستنوسفری در حال صعود و ذوب بخشی در زمان تریاس پسین- ژوراسیک پیشین در یک حوضه کششی فرافرورانشی درون/ پیش‌کمانی جنینی در داخل نوار دگرگونی- ماگمایی نوع آندی سنندج- سیرجان جایگزین شده است.
مقاله پژوهشی
زمین شناسی اقتصادی
شایان اکرمی؛ محمد علی علی آبادی؛ محمدرضا هزاره؛ عباس عسگری؛ طیبه رمضانی
چکیده
کانسار نینه در شرق استان مرکزی ، و در واحد های آهکی ژوراسیک میانی کمربند فلززایی ملایر- اصفهان قرار دارد. کانه‌زایی چینه‌کران و دیرزاد، در اشکال رگه‌ای، جانشینی و پرکننده فضاهای باز شامل کانه‌های اصلی گالن ، اسفالریت و باریت با همراهی دگرسانی‌های دولومیتی و سیلیسی می باشد. نتایج ریزدماسنجی میانبارهای سیال باریت و کلسیت به ترتیب ...
بیشتر
کانسار نینه در شرق استان مرکزی ، و در واحد های آهکی ژوراسیک میانی کمربند فلززایی ملایر- اصفهان قرار دارد. کانه‌زایی چینه‌کران و دیرزاد، در اشکال رگه‌ای، جانشینی و پرکننده فضاهای باز شامل کانه‌های اصلی گالن ، اسفالریت و باریت با همراهی دگرسانی‌های دولومیتی و سیلیسی می باشد. نتایج ریزدماسنجی میانبارهای سیال باریت و کلسیت به ترتیب کمترین و بیشترین دمای همگن‌شدگی را نشان دادند، اما سیال کانه‌زای باریت مقادیر بیشتری از شوری و کلسیت کمتری نشان دادند. بنظر می‌رسد این دو کانی همزمان با کانه‌زایی هستند، اما باریت کمی دیرتر و در نتیجه سرد شدن و اختلاط تشکیل شده است. نمودار دمای همگن‌شدگی به شوری، فرآیند اختلاط و سرد شدن در طول کانه‌زایی و نیز نوع شورابه‌های حوضه‌ای را برای کانه‌زایی پیشنهاد می‌نماید. مقادیر ایزوتوپی در محدوده ذخایر می‌سی‌سی‌پی است و برای ایزوتوپ گوگرد گالن و اسفالریت (به طور میانگین ‰ 5/7 تا 5/21) و باریت ‰ 7/43 می‌باشد. مقادیر ایزوتوپ اکسیژن (‰ 2/9- تا 2/11-) متأثر از چندمنشا و ایزوتوپ کربن (‰ 1/0 تا 5/0) منشا کربنات‌های دریایی کانی کلسیت را نشان داد. بنابراین، کانه‌زایی کانسار نینه را می‌توان نوع دره می‌سی‌سی‌پی دانست که در طی فرآیندهای کوهزایی تحت تاثیر بیشتر سیال بر سنگ دیواره قرار گرفته است.
مقاله پژوهشی
زمین شناسی نفت
نسیم ملکی صادقی؛ احمد احمدی خلجی؛ رضا زارعی سهامیه؛ زهرا طهماسبی
چکیده
منطقه مورد مطالعه در حوضه‌ی رسوبی لرستان قرار دارد. بیتومین ها به صورت رگه و میان لایه‌هایی با سنگ میزبان رخنمون دارند. نتایج حاصل از ژئوشیمی آلی، 10/80 تا 60/93 درصد ترکیبات اشباع شده قابل استخراج در رده آسفالتن‌ها قرار می‌گیرند و از نظر بلوغ حرارتی (پختگی مواد آلی) ازکیفیت بسیار مطلوبی برخوردار می‌باشند. این نمونه‌ها در یک محیط رسوبی ...
بیشتر
منطقه مورد مطالعه در حوضه‌ی رسوبی لرستان قرار دارد. بیتومین ها به صورت رگه و میان لایه‌هایی با سنگ میزبان رخنمون دارند. نتایج حاصل از ژئوشیمی آلی، 10/80 تا 60/93 درصد ترکیبات اشباع شده قابل استخراج در رده آسفالتن‌ها قرار می‌گیرند و از نظر بلوغ حرارتی (پختگی مواد آلی) ازکیفیت بسیار مطلوبی برخوردار می‌باشند. این نمونه‌ها در یک محیط رسوبی کاهنده تا کمی کاهنده شکل گرفته‌اند. رسم نمودار C34/C35 Homohopane در برابر C29/C30 Hopane برای بیتومین‌های مورد مطالعه نشان داد که سنگ مولد نمونه‌های مورد مطالعه ماهیتی کربناته و آواری دارند. این موضوع را می‌توان با توجه به لیتولوژی سازندهای مولد بیتومین‌ها نظیر سازندهای ایلام و گورپی در مناطق مورد مطالعه توجیه نمود. نمودار مثلثی استران‌های منظم (m/z=217) برای بیتومین‌های مورد مطالعه نشان داد که منشأ ترکیبات آلی بیتومین‌های مورد مطالعه غالبا دریایی با مقدار اندکی ورود از محیط‌های خشکی می‌باشد. تهی شدگی شدید در ایزوتوپ کربن (میانگین 83/28- پرمیل) دلالت بر منشأ ارگانیکی و تودهای زیستی (Biomass) در این نمونه‌ها دارد. از طرفی ترکیبات سولفور با تهی شدگی (16/12 - پرمیل) بیانگر تشکیل در یک محیط رسوبی احیا تا نیمه احیا دارد و داده‌های ایزوتوپ اکسیژن (03/15 + پرمیل) دلالت بر تشکیل مواد آلی از منشأ رسوبی دارد.
مقاله پژوهشی
زمین ساخت
مجتبی ارشادی نیا؛ فرزین قائمی؛ مسعود همام
چکیده
هم‌تافت فریمان که در شمال خاور ایران و جنوب خاور مشهد جای گرفته است، در بردارنده سنگ های گوناگونی از پرمین تا عهد حاضر می‌باشد که دچار چندین مرحله دگرریختی شدهاند. در این مقاله هندسه ساختاری گسلها و چین‌های منطقه، تحلیل و بر مبنا آن مراحل دگرریختی هم‌تافت فریمان شناسایی شده که نشانگر تکامل آن در طی 3 مرحله دگرریختی است. در اولین ...
بیشتر
هم‌تافت فریمان که در شمال خاور ایران و جنوب خاور مشهد جای گرفته است، در بردارنده سنگ های گوناگونی از پرمین تا عهد حاضر می‌باشد که دچار چندین مرحله دگرریختی شدهاند. در این مقاله هندسه ساختاری گسلها و چین‌های منطقه، تحلیل و بر مبنا آن مراحل دگرریختی هم‌تافت فریمان شناسایی شده که نشانگر تکامل آن در طی 3 مرحله دگرریختی است. در اولین مرحله دگرریختی نیروهای زمین ساختی همراه با مرحله حرارتی سبب دگرگون شدن رسوبات و تشکیل برگوارگی و چین‌های نسل اول در منطقه شدهاند. همچنین راندگیهای نسل اول در طی این مرحله تشکیل و باعث رانده شدن بقایای پالئوتتیس شدهاند. مرحله دوم دگرریختی سبب تشکیل نسل دوم راندگیها و چینخوردگیها در منطقه شده است. تحلیل جنبشی راندگیهای نسل دوم بیانگر دو فاز حرکتی معکوس با مولفه راستالغز چپگرد و امتدادلغز راستگرد با مولفه شیبی معکوس است. حرکات معکوس چپگرد آن که موجب تشکیل توده‌های نابرجا آهکی به سن پرمین شده مرتبط با مرحله دوم دگرریختی و حرکات امتدادلغز راستگرد آن که سبب قطع و جابه‌جایی ساختارهای پیشین شده و تمامی واحدهای سنگی منطقه را تحت تاثیر قرار داده، جوانتر از تریاس پسین بوده و مرتبط با مرحله سوم دگرریختی تحلیل شده است.
مقاله پژوهشی
زمین ساخت
محمدرضا قاسمی؛ سید علی آقانباتی؛ عبدالله سعیدی
چکیده
مقایسه رویدادهای کوهزایی و خشکیزایی ایران با رویدادهایی که در بخش‌های گوناگون دنیا و در محیط‌های زمین‌ساختی متفاوت شناسایی شدهاند، سبب نوعی سردرگمی در ادبیات زمین‌شناسی ایران شده است. ما پس از مرور کوتاه ماهیت فرایندهای کوهزایی شناخته شده در دنیا و بررسی مسئلههای در پیوند با مقایسههای یادشده در بالا، تلاش کردهایم ...
بیشتر
مقایسه رویدادهای کوهزایی و خشکیزایی ایران با رویدادهایی که در بخش‌های گوناگون دنیا و در محیط‌های زمین‌ساختی متفاوت شناسایی شدهاند، سبب نوعی سردرگمی در ادبیات زمین‌شناسی ایران شده است. ما پس از مرور کوتاه ماهیت فرایندهای کوهزایی شناخته شده در دنیا و بررسی مسئلههای در پیوند با مقایسههای یادشده در بالا، تلاش کردهایم با توجه به تاریخچه زمین‌ساختی بخش‌های گوناگون ایران، به صورت سامانهای به توصیف و نامگذاری رویدادهای مهم کوهزایی و خشکیزایی کشور بپردازیم. بیشتر رویدادهای کوهزایی پرکامبرین ایران به علت ناشناس بودن سن و جایگاه زمین‌ساختی واحدهای سنگی نسبت داده شده به پرکامبرین، با ابهام همراه هستند. پالیوزوییک ایران بیشتر با رویدادهای خشکیزایی همراه بوده است و تنها نشانه رویداد کوهزایی واقعی به کربنیفر پسین در شمال ایران باز می‌گردد. رویدادهای مهم کوهزایی مزوزوییک و سنوزوییک چهره امروزی زمین‌ساختی ایران را رقم زدهاند. زمیندرز تتیسکهن در شمال و مرکز ایران در کوهزاد گرگانی، شکل‌گیری لبه فعال ایران مرکزی (سنندج-سیرجان) در کوهزاد الوندی، فرارانش افیولیتهای ایران مرکزی و زاگرس در رویدادهای کرتاسه پسین و برخورد صفحه ایران با کُنده هلمند در کوهزایی سیستانی روی دادند. شکل‌گیری کوهزادهای زاگرس و البرز به ترتیب از الیگوسن و میوسن آغاز شد و دگرریختی ناشی از کوتاهشدگی آنها تا به امروز ادامه دارد.
مقاله پژوهشی
سنگ شناسی
عارفه حیدریان منش؛ سید محسن طباطبایی منش؛ نرگس شیردشت زاده
چکیده
بر اساس شواهد صحرایی و سنگ نگاری با افزایش درجة دگرگونی، طیف گسترده‌ای از متابازیت‌ها در پی دگرگونی در رخسارة آمفیبولیت (دگرگونی M1) در شرق جندق تشکیل شدهاند. بر اساس دما-فشارسنجی جفت کانی‌های همزیست هورنبلند-پلاژیوکلاز، گسترة دمایی 642-692 درجة سانتیگراد برای اپیدوت آمفیبولیتها و گسترة دمایی 688-712 درجة سانتیگراد برای ...
بیشتر
بر اساس شواهد صحرایی و سنگ نگاری با افزایش درجة دگرگونی، طیف گسترده‌ای از متابازیت‌ها در پی دگرگونی در رخسارة آمفیبولیت (دگرگونی M1) در شرق جندق تشکیل شدهاند. بر اساس دما-فشارسنجی جفت کانی‌های همزیست هورنبلند-پلاژیوکلاز، گسترة دمایی 642-692 درجة سانتیگراد برای اپیدوت آمفیبولیتها و گسترة دمایی 688-712 درجة سانتیگراد برای گارنت آمفیبولیتها و به ترتیب فشارهای 8 و 11 کیلوبار به‌دست آمد که با پهنه دمایی-فشاری از رخساره آمفیبولیت میانی تا آمفیبولیت بالایی همخوانی دارند. همچنین شواهد پتروگرافی و فابریکی نشان‌دهندة وقوع فازهای دگرگونی دیگری در ارتباط با رخدادهای زمین‌شناسی در این منطقه هستند. با توجه به آثار دگرشکلی شکنا در آمفیبول‌ها و تشکیل اپیدوت و کوارتز در شکستگی‌ها، این سنگها دچار درجاتی از دگرگونی پسرونده و دگرشکلی در رخسارة شیست سبز-آمفیبولیت پایینی (دگرگونی M2) شدهاند. شکل‌گیری برگوارگی در این سنگها و جهت‌یافتگی کانی‌ها، جهت‌یافتگی ترجیحی تجمعات تیتانیت در امتداد برگوارگی و نیز تشکیل گارنت‌های شکل‌دار سین‌تکتونیک در این مرحله گویای رخداد یک دگرگونی پیشرونده آمفیبولیت - آمفیبولیت بالایی (دگرگونی M3) هستند. تشکیل کلریت و اکتینولیت در حاشیه بلورهای اولیه نشان می‌دهد این سنگها سرانجام تحت تاثیر شرایط رخساره شیست سبز (دگرگونی M4) قرار گرفته‌اند.
مروری
زمین شناسی نفت
هانیه قاینی؛ محمد حسین محمودی قرائی
چکیده
بررسی توان هیدروکربورزایی سازند کژدمی، به عنوان مهمترین سنگ منشأ نفت در حوضه رسوبی زاگرس، از اهمیت زیادی برخوردار است. گسترش سازند کژدمی در حوضه زاگرس، با تفاوت‌هایی در عمق و شرایط رسوبگذاری زون‌های مختلف این حوضه و تغییراتی نظیر تنوع در رخساره‌های رسوبی و میزان حفظ‌شدگی ماده آلی همراه بوده است. در این مطالعه تعداد 5 نمونه شیل ...
بیشتر
بررسی توان هیدروکربورزایی سازند کژدمی، به عنوان مهمترین سنگ منشأ نفت در حوضه رسوبی زاگرس، از اهمیت زیادی برخوردار است. گسترش سازند کژدمی در حوضه زاگرس، با تفاوت‌هایی در عمق و شرایط رسوبگذاری زون‌های مختلف این حوضه و تغییراتی نظیر تنوع در رخساره‌های رسوبی و میزان حفظ‌شدگی ماده آلی همراه بوده است. در این مطالعه تعداد 5 نمونه شیل سیاه از رخنمون‌های سطحی سازند کژدمی (برش پرچستان و برش تنگ ماغر) ، انتخاب و توسط پیرولیز راک-اول آنالیر شدند. همچنین جهت مقایسه و بررسی بیشتر، داده‌های مربوط به 25 نمونه از سازند کژدمی از میادین مطالعه شده در حوضه زاگرس (میدان نوروز، میدان سروش، میدان آزادگان و چاه بینک) بررسی شد. شواهد رسوبی و ژئوشیمیایی، حاکی از یک لیتولوژی غالب شیلی برای سازند کژدمی همراه با مقدار بالای ماده آلی است که در محیطی احیایی تا نیمهاکسیدی نهشته شده اند. مقادیر به دست آمده برای کربن آلی کل از 1.2 تا 6.9 درصد در نوسان بوده و بررسی بلوغ حرارتی نمونه‌ها یک بازه وسیع از محدوده نابالغ تا اواسط پنجره نفتی را نشان داد که اغلب در محدوده کروژنهای نوع II و III قرار گرفته‌اند.
مقاله پژوهشی
زمین شناسی اقتصادی
شقایق سادات هاشم‌پور؛ سجاد مغفوری؛ ابراهیم راستاد
چکیده
کانسارهای منگنز گفت و محمدآباد در ناحیه جنوب‌غرب سبزوار و در توالی آتشفشانی- رسوبی کرتاسه پسین تشکیل شدهاند. این توالی در داخل یک ساختار چین خورده به طول 100 کیلومتر با روند شمالشرق- جنوب‌غرب قرار گرفته است که کانسار منگنز گفت در یال جنوبی تاقدیس شمالی و در توالی سنگی واحد اول از ستون چینه‌شناسی ناحیه‌ای جنوب‌غرب سبزوار و کانسار ...
بیشتر
کانسارهای منگنز گفت و محمدآباد در ناحیه جنوب‌غرب سبزوار و در توالی آتشفشانی- رسوبی کرتاسه پسین تشکیل شدهاند. این توالی در داخل یک ساختار چین خورده به طول 100 کیلومتر با روند شمالشرق- جنوب‌غرب قرار گرفته است که کانسار منگنز گفت در یال جنوبی تاقدیس شمالی و در توالی سنگی واحد اول از ستون چینه‌شناسی ناحیه‌ای جنوب‌غرب سبزوار و کانسار منگنز محمدآباد در یال جنوبی تاقدیس جنوبی در توالی سنگی واحد چهار از ستون چینه‌شناسی ناحیه‌ای تشکیل شده است. محیط تکتونیکی کانسارهای منگنز ناحیه جنوب‌غرب سبزوار با توجه به بررسیهای ژئوشیمیایی صورت گرفته، یک محیط کششی است که مرتبط با تکتونیک زون سبزوار تشکیل شده است. سنگهای منطقه دارای طیف ترکیبی گسترده‌ای از بازالت، ریولیت، داسیت، الیوین بازالت، آندزیت بازالت و تراکی‌آندزیت می‌باشد که همراه با رسوبات آذرآواری و واحدهای رسوبی کرتاسه پسین تشکیل شدهاند. سنگهای داسیتی ضخیمترین واحد سنگی فلسیک شناخته شده در منطقه هستند. مقادیر اکسیدهای اصلی، الگوی عناصر نادر خاکی و تغییرات عناصر کمیاب در نمودارهای عنکبوتی نشانگر ماهیت بایمودال (Bimodal) و تولئیتی سنگهای آتشفشانی منطقه است که با داشتن طیف ترکیبی از بازالت تا ریولیت در محیط کششی نهشته شدهاند.
مقاله پژوهشی
سنگ شناسی
احمد خیاط زاده؛ احمد عباس نژاد؛ حجت اله رنجبر؛ حمید احمدی پور؛ بهنام عباس نژاد
چکیده
هدف این مطالعه پهنه بندی خطرهای مرتبط با فوران احتمالی دماوند است. برای پهنه بندی این تهدیدها از مدل‌های ارتفاعی رقومی (DEM)، تصاویر ماهواره‌ای و نرم افزارهای Arc GIS، ENVI و VORIS استفاده شد. برای تهیه نقشه گسترش خاکسترهای آن مدل فرارفت- انتشار، و برای تهیه نقشه پراکنش ابر سوزان مدل مالین وشریدان (1982) مورد استفاده قرار گرفتند. در ارتباط با ...
بیشتر
هدف این مطالعه پهنه بندی خطرهای مرتبط با فوران احتمالی دماوند است. برای پهنه بندی این تهدیدها از مدل‌های ارتفاعی رقومی (DEM)، تصاویر ماهواره‌ای و نرم افزارهای Arc GIS، ENVI و VORIS استفاده شد. برای تهیه نقشه گسترش خاکسترهای آن مدل فرارفت- انتشار، و برای تهیه نقشه پراکنش ابر سوزان مدل مالین وشریدان (1982) مورد استفاده قرار گرفتند. در ارتباط با گسترش خاکسترهای آن، اطلاعات جوی مورد نیاز از داده‌های پایگاه NCEP/NCAR اخذ شدند. همچنین، مدل شبیه سازی جریان برای تهیه نقشه گسترش جریان گدازه به کار گرفته شد. برای تهیه نقشه محدودههای گسترش لاهار، با استفاده از DEM منطقه، موقعیت آبراهههای اصلی سطح مخروط و درههای اطراف مشخص گردید و با در نظر گرفتن بافر زون 50 متری، محدوده گسترش لاهار تهیه گردید. براساس این مطالعه، پلوم خاکسترهای آتشفشانی به سمت شرق گسترش می‌یابد و چند آبادی را تهدید می‌کند. گدازه‌ها و ابرهای سوزان نیز بعضی از روستاهای اطراف مخروط را تهدید میکنند. لاهارهای حاصل از این آتشفشان، ضمن حرکت در خط القعرهای موجود در سطح مخروط، وارد درههای اصلی منطقه (هزار و دلیچای) می‌شوند و در مسیر خود آبادیهای متعددی را تهدید خواهند کرد. نقشههای ارائه شده راهنمای مفید و ضروری برای مدیریت این خطرها می‌باشند
مقاله پژوهشی
رسوب شناسی
زینب شیخ الاسلامی؛ محمود رضا مجیدی فرد؛ سید محسن آل علی؛ محمد جوانبخت؛ مرتضی طاهرپور خلیل آباد
چکیده
دومین سازند از گروه آق در بند در منطقه آق دربند (شمال شرق ایران) به نام سازند نظر کرده به سن آنیزین و با سنگ شناسی کربناته – ولکانوژنیک شناخته می شود. به منظور انجام مطالعات پتروگرافی، چینه نگاری سکانسی، تعیین ریز رخساره ها و محیط رسوبی سازند نظر کرده ، 300 نمونه برداشت و حدود 100 مقطع نازک از چهار برش تهیه گردیده است. 12ریز رخساره کربناته ...
بیشتر
دومین سازند از گروه آق در بند در منطقه آق دربند (شمال شرق ایران) به نام سازند نظر کرده به سن آنیزین و با سنگ شناسی کربناته – ولکانوژنیک شناخته می شود. به منظور انجام مطالعات پتروگرافی، چینه نگاری سکانسی، تعیین ریز رخساره ها و محیط رسوبی سازند نظر کرده ، 300 نمونه برداشت و حدود 100 مقطع نازک از چهار برش تهیه گردیده است. 12ریز رخساره کربناته بهمراه 1رخساره هیبریدی و 3 رخساره آواری شناسایی شده در این سازند متعلق به محیط های لاگون، شول و دریای باز هستند. با توجه به نتایج بدست آمده در این بررسی، محیط نهشته شدن سازند نظر کرده، یک محیط رمپ با شیب انتهایی می باشد. نوسانات سطح آب دریا در برش های مورد مطالعه در مقایسه با منحنی تغییرات سطح آب دریا در زمان آنیزین که توسط هک و همکاران ارائه شده نشان دهنده وجود یک سکانس رسوبی رده سوم می باشند که با مرز از نوع غیر فرسایشی SB2 در زیر و در بالای برش های مطالعه شده قابل شناسایی می باشد.
مقاله پژوهشی
زمین شناسی نفت
محمد صادقی؛ مرتضی طبائی؛ بهنام راسخ؛ محمد رضا کمالی
چکیده
هدف از این تحقیق با مطالعات میکروبیولوژی و ژئوشیمیایی روی نمونه‌های خروجی،ورودی آب دریا وآب تزریقی به میدان‌های سیوند(SIC C)،دنا(SIC D) واسفند(SIC E)واقع درمنطقه عملیاتی جزیره سیری از توابع شرکت نفت فلات قاره ایران درسکوهای نصر و ایلام،شناسایی منشاءگازسولفیدهیدروژن هست.ازاین‌رو جهت پی بردن به منشاءترش شدگی میادین نفتی جزیره سیری،پس ...
بیشتر
هدف از این تحقیق با مطالعات میکروبیولوژی و ژئوشیمیایی روی نمونه‌های خروجی،ورودی آب دریا وآب تزریقی به میدان‌های سیوند(SIC C)،دنا(SIC D) واسفند(SIC E)واقع درمنطقه عملیاتی جزیره سیری از توابع شرکت نفت فلات قاره ایران درسکوهای نصر و ایلام،شناسایی منشاءگازسولفیدهیدروژن هست.ازاین‌رو جهت پی بردن به منشاءترش شدگی میادین نفتی جزیره سیری،پس ازبررسی و مطالعات اولیه و کتابخانه‌ای وهمچنین مشخصات مخزنی،تاریخچه تزریق و تولید میادین،محتمل‌ترین فرضیه ترش شدگی در این میادین می‌تواندناشی ازفرایندهای احیای باکتریایی سولفات‌ها باشد،ازاین‌رو برای اثبات فرضیه،محیط‌های کشت موردنیازرشدباکتری‌های احیاکننده سولفات تهیه گردیدو پس از نمونه‌برداری میدانی،برخی آزمایشات میکروبیولوژی روی نمونه‌هاصورت گرفت،ازآنجایی‌که درمشاهدات اولیه نمونه‌برداری،تغییررنگ نمونه‌ها ازصورتی به سیاه به‌وضوح گویای آن بودکه درنمونه‌ها،باکتری‌های احیاکننده سولفات وجود دارد،بدین منظورروی نمونه‌های آلوده،فراینداستخراج DNA صورت گرفت و درمرحله تکمیلی،نمونه‌ها جهت ارزیابی‌های مولکولی واردفازشناسایی مولکولی گردیدندکه خروجی نتایج، باکتری‌ای که بیشترین فراوانی(حدود 81 درصد)را داشته است، باکتری دسولفوویبریو هست که توانایی بسیار بالایی در مصرف هیدروژن در مخازن نفتی را دارد و آنها را به گاز سولفید هیدروژن که همانا منجر به ترش شدگی مخازن نفتی می‌شود تبدیل می‌کند.بنابراین فرضیه اولیه تحقیق که عامل اصلی‌ترش شدگی میادین نفتی منطقه موردمطالعه در جزیره سیری، فرایندهای مربوط به باکتری‌های احیاکننده سولفات که باکتری دسولفوویبریو در آن نقش بسزایی بازی می‌کند به اثبات می‌رسد.
مقاله پژوهشی
چینه شناسی و فسیل شناسی
علی جلالی؛ حامد یاراحمدزهی؛ مهران آرین؛ عبدالله سعیدی؛ سیدمحسن آل علی
چکیده
برش شیشتو در شمال طبس قرار دارد. توالی های قزلین و آسلین سازند زلدو به ستبرای 60 متر به پنج واحد سنگی تقسیم شده است که شامل سنگ ماسه ، سنگ ماسه آهکی، شیل، سنگ آهک ماسه ای و سنگ آهک می باشد. مرز پایینی نهشته ها با ناپیوستگی فرسایشی برروی نهشته های سازند آبشنی قرار گرفته است. مرز زبرین آن با سازند تیغ معدنو پیوسته است. فوزولیندهای قزلین و ...
بیشتر
برش شیشتو در شمال طبس قرار دارد. توالی های قزلین و آسلین سازند زلدو به ستبرای 60 متر به پنج واحد سنگی تقسیم شده است که شامل سنگ ماسه ، سنگ ماسه آهکی، شیل، سنگ آهک ماسه ای و سنگ آهک می باشد. مرز پایینی نهشته ها با ناپیوستگی فرسایشی برروی نهشته های سازند آبشنی قرار گرفته است. مرز زبرین آن با سازند تیغ معدنو پیوسته است. فوزولیندهای قزلین و آسلین در این برش مانند Ruzhenzevites-Rauserites-Triticites که در سنگ نهشته های آشکوب قزلین نواحی دارواز، فرگانا، اورال جنوبی، حوضه دونتسک و کارنیک آلپ، انارک، البرز مرکزی و زون سنندج- سیرجان شناسایی شده و همچنین گونه های مختلف Sphaeroschwagerina ، Pseudoschwagerinaو Likharevites که مبین سن آسلین است، نشان‌دهنده پیوستگی مرز کربونیفر-پرمین در برش مورد مطالعه و هم ارزی قابل مقایسه با سایر پهنه های ساختاری – رسوبی ایران از جمله ایران مرکزی ، البرز و زون سنندج- سیرجان می باشد. هم ارزی یاد شده حکایت از پیشروی دریا در زون های ساختاری- رسوبی مختلف ایران در اواخر کربونیفر و ابتدای پرمین دارد. در برش شیشتو ، 15 جنس، 35 گونه و2 زیر گونه از فوزولین ها شناسایی شده که برخی از گونه ها برای اولین بار از ایران گزارش می شود.
مقاله پژوهشی
زمین ساخت
محمدرضا شیخ الاسلامی
چکیده
مجموعه دگرگونی باجگان در پایانۀ جنوب خاوری پهنه سنندج-سیرجان و در شمال مکران واقع شده است. سنگهای دگرگون این مجموعه خاستگاه آذرین و رسوبی دارند و با همبری گسله در کنار مجموعه‌های افیولیتی و آمیزه‌های رنگین قرار گرفته‌اند. ویژگیهای سنگ شناسی این مجموعه به گونه‌ای است که می‌توان آنها را در قالب چهار واحد اصلی طبقه‌بندی کرد. ...
بیشتر
مجموعه دگرگونی باجگان در پایانۀ جنوب خاوری پهنه سنندج-سیرجان و در شمال مکران واقع شده است. سنگهای دگرگون این مجموعه خاستگاه آذرین و رسوبی دارند و با همبری گسله در کنار مجموعه‌های افیولیتی و آمیزه‌های رنگین قرار گرفته‌اند. ویژگیهای سنگ شناسی این مجموعه به گونه‌ای است که می‌توان آنها را در قالب چهار واحد اصلی طبقه‌بندی کرد. این واحدها توسط رسوبات پلیوسن و کواترنری پوشیده شدهاند. بررسی ساختاری در این مجموعه نشان‌دهنده سه مرحله دگرریختی هم زمان با دگرگونی در شرایط شکل پذیر است. ساختارهای اصلی در این ناحیه چینخوردگیها، برگوارگیها و خطوارگیهای متعددی هستند که هر کدام طی مرحله مشخصی از دگرریختی به وجود آمده و بر روی یکدیگر فرانهاده شدهاند. عناصر ساختاری شناخته شده در این مجموعه به ترتیب در زمان فرورانش، فرارانش افیولیتها و پدیدار شدگی به وجود آمده‌اند.
مقاله پژوهشی
زمین شناسی اقتصادی
امیر اثنی عشری؛ ماسیمو تیه پولو
چکیده
نوار سنندج-سیرجان قوس قاره‌ای فعالی است که حاصل فرورانش پوسته اقیانوسی نئوتتیس به زیر ایران مرکزی است و میزبان مجموعه آذرین ملایر-بروجرد می‌باشد. اخیرا در این مجموعه نمونه‌هایی با ویژگی سنگهای آداکیتی گزارش شده است. مطالعه پیش‌رو نشان می‌دهد که از فرایندهای پتروژنتیکی مختلفی که برای تشکیل سنگهای آداکیتی پیشنهاد شده دو فرایند ...
بیشتر
نوار سنندج-سیرجان قوس قاره‌ای فعالی است که حاصل فرورانش پوسته اقیانوسی نئوتتیس به زیر ایران مرکزی است و میزبان مجموعه آذرین ملایر-بروجرد می‌باشد. اخیرا در این مجموعه نمونه‌هایی با ویژگی سنگهای آداکیتی گزارش شده است. مطالعه پیش‌رو نشان می‌دهد که از فرایندهای پتروژنتیکی مختلفی که برای تشکیل سنگهای آداکیتی پیشنهاد شده دو فرایند در تشکیل سنگهای آداکیتی این مجموعه نقش داشته است. 1) برهمکنش ماگمای مشتق از پوسته با سنگهای الترامافیک؛ 2) تبلور آمفیبول از یک ماگمای مافیک‌تر. به نظر می‌رسد ماگمای با منشاء پوسته‌ای پس از نفوذ به سنگ الترامافیک و برهمکنش با آن، بلورهای آمفیبول را درون سنگ الترامافیک متبلور کرده است. رشد آمفیبول با تغییرات بافتی و شیمیایی به سمت حاشیه بلور همراه است. مدلسازی شیمیایی نشان داد که رشد آمفیبول با هضم الیوین همراه است. بخش‌های باقیمانده الیوین‌های هضم شده به صورت ادخال درون آمفیبول دیده می‌شود. تبلور آمفیبول باعث افزایش Th, Zr, Ta و LREE اما کاهش Ti و HREE در ماگمای جدید (مذاب در تعادل با آمفیبول حاشیه‌ای) شده است. هضم الیوین هم مانع کاهش Ni و Co شده است. ترکیب شیمیایی مذاب در تعادل با آمفیبول حاشیه‌ای با سنگهای آداکیتی بسیار شبیه است. بنابراین مذاب تشکیل دهنده آمفیبول حاشیه‌ای همان مذاب آداکیتی است.
مقاله پژوهشی
سنگ شناسی
زینب رحمانیان؛ غلامرضا قدمی؛ حمید احمدی پور؛ محمد پوستی
چکیده
گرانیتوئیدهای دلفارد در جنوب شرق استان کرمان قرار داشته و در حاشیه ها، ترکیب کوارتزدیوریتی دارند. کوارتزدیوریت ها شامل کانی های اصلی پلاژیوکلاز، آمفیبول و بیوتیت هستند و مطالعات حاضر نشان می دهد این سنگها، گرانیتوئیدهای نوع I بوده و به سری ماگمایی کالکوآلکالن تعلق دارند. غنی شدگی از عناصر نادر خاکی سبک نسبت به عناصر نادر خاکی سنگین، ...
بیشتر
گرانیتوئیدهای دلفارد در جنوب شرق استان کرمان قرار داشته و در حاشیه ها، ترکیب کوارتزدیوریتی دارند. کوارتزدیوریت ها شامل کانی های اصلی پلاژیوکلاز، آمفیبول و بیوتیت هستند و مطالعات حاضر نشان می دهد این سنگها، گرانیتوئیدهای نوع I بوده و به سری ماگمایی کالکوآلکالن تعلق دارند. غنی شدگی از عناصر نادر خاکی سبک نسبت به عناصر نادر خاکی سنگین، بالا بودن مقدار عناصر LIL نسبت به HFS و همچنین بی هنجاری منفی Ti و Nbدر نمودارهای چند عنصری، نشان می دهد که ماگماهای سازنده کوارتزدیوریت های دلفارد در محیط قوس ایجاد شده اند. نسبت های CaO/(MgO+FeOt) و Al2O3/(MgO+FeOt) (به ترتیب برابر با 55/0 و 36/1) نشان می دهد که ماگماهای اولیه، از ذوب بخشی سنگ های بازیک پوسته زیرین و با دخالت سیالات و مذاب های گوشته ای به وجود آمده اند. داده های ژئوشیمیایی همچون نسبت های La/Yb(N)و Th/Yb(N)(به ترتیب برابر با4/4 و 5/6) و موقعیت زمین شناسی گرانیتوئیدهای دلفارد حاکی از این است که ماگماهای مادر، احتمالاً مربوط به محیط قبل از برخورد بوده ودر جایگاه قوس آتشفشانی بالغ و در عمق حدود 40 کیلومتری بالای زون فرورانش لیتوسفر نئوتتیس پدید آمده اند و سپس به سطوح بالاتر صعود و تبلور تفریقی را تحمل کرده اند.
مقاله پژوهشی
رسوب شناسی
افشین کریم خانی بهادر؛ سادات فیض نیا؛ سید محسن آل علی؛ مهران آرین
چکیده
دریای کاسپین بزرگ‌ترین گستره آبی محصور در ناحیه قاره‌ای سیاره زمین می‌باشد. برای تهیه داده های رسوب شناسی 98 ایستگاه برداشت نمونه سطحی از بستر دریا در محدوده فلات قاره ( بیشینه ژرفای 200 متر) بخش جنوبی دریای کاسپین و در امتداد سواحل ایران طراحی گردیده است. شاخص‌هایی همانند نوع و میزان بار رسوبی حمل شده به محیط رسوب گذاری، انرژی امواج ...
بیشتر
دریای کاسپین بزرگ‌ترین گستره آبی محصور در ناحیه قاره‌ای سیاره زمین می‌باشد. برای تهیه داده های رسوب شناسی 98 ایستگاه برداشت نمونه سطحی از بستر دریا در محدوده فلات قاره ( بیشینه ژرفای 200 متر) بخش جنوبی دریای کاسپین و در امتداد سواحل ایران طراحی گردیده است. شاخص‌هایی همانند نوع و میزان بار رسوبی حمل شده به محیط رسوب گذاری، انرژی امواج و جریان‌های دریایی و همچنین چگونگی تغییرات شیب بستر دریا در تولید و تنوع رخساره های رسوبی نهشته‌های عهد حاضر نقش دارند. 9 رخساره رسوبی در نهشته‌های سطحی این ناحیه بیشترین فراوانی را دارند و به‌طور میانگین در رسوبات فلات قاره، 1 درصد وزنی ذرات درشتدانه، 25 درصد وزنی ذرات متوسط دانه و 74 درصد وزنی ذرات ریزدانه وجود دارد. زیر محیط‌های رسوبی، پسکرانهای، پیشانی ساحلی، ناحیه انتقالی فراساحلی و فراساحلی قابلشناسایی هستند که ترکیب فراوانی رخساره‌های رسوبی در پهنه پسکرانهای و پهنه پیشانی ساحلی بیشتر به شکل رخساره‌های گروه ماسهای و در ناحیه انتقالی فراساحلی و ناحیه فراساحلی، بیشترین فراوانی را رخساره‌های گروه گلی مشاهده می شود. به‌طور عمومی دو رخساره رسوبی با ترکیب، گل باکمی گراول و گل از سایر رخساره‌های دیگر فراوانی بیشتری دارند.
مقاله پژوهشی
زمین ساخت
فرشته جعفری؛ مریم آق اتابای؛ مجید نعمتی؛ علی بیگلری فدافن
چکیده
در این پژوهش برای درک وضعیت زمین‌ساختی کنونی دشت گرگان در خاور حوضه کاسپین جنوبی، تنش زمین‌ساختی این منطقه و مجاور آن با استفاده از وارونسازی داده‌های سازوکار کانونی زمین‌لرزه‌ها برآورد شد. برای این منظور، علاوه بر تحلیل سازوکارهای کانونی حل شده توسط منابع مختلف، برای تعدادی از زمین‌لرزه‌های دارای اطلاعات مناسب و کافی، سازوکار ...
بیشتر
در این پژوهش برای درک وضعیت زمین‌ساختی کنونی دشت گرگان در خاور حوضه کاسپین جنوبی، تنش زمین‌ساختی این منطقه و مجاور آن با استفاده از وارونسازی داده‌های سازوکار کانونی زمین‌لرزه‌ها برآورد شد. برای این منظور، علاوه بر تحلیل سازوکارهای کانونی حل شده توسط منابع مختلف، برای تعدادی از زمین‌لرزه‌های دارای اطلاعات مناسب و کافی، سازوکار کانونی تعیین شد. نتایج حاکی از حضور سازوکارهای کانونی متنوع شامل رانده، عادی و راستالغز و به تبع آن، جهتیافتگیهای متنوع محورهای جنبش‌شناختی فشارشی و کششی است که میتواند نشان از پیچیده بودن منطقه باشد. با تحلیل وارونسازی زمین‌لرزه‌های بزرگتر و مساوی 4 در دشت گرگان، محدوده رخنمون یافته کپه‌داغ در خاور دشت و کل منطقه خاور کاسپین جنوبی یک رژیم فشاری با روند NNW-SSE بدست آمد. اما با تحلیل همه زمین‌لرزه‌های دشت گرگان با بزرگای کمتر از 4 به همراه زمین‌لرزه‌های بزرگتر از آن، یک رژیم راستالغز بدست آمد که در آن روند محور جنبش‌شناختی P، NE-SW و محورT، NW-SE محاسبه شد. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد یک رژیم محلی راستالغز افزون بر رژیم ناحیه‌ای فشاری در منطقه وجود دارد.
)
