مقاله پژوهشی
زمین شناسی نفت
سلمان جهانی
چکیده
مرزشمالی ورقه عربی یک پهنه گسلی پیچیده به موازات زمین‌درز زاگرس وجود دارد که از تعداد قابلتوجهی گسلهای راندگی تشکیل شده است. جدای این گسلها، ساختار دیگری تقریبا" موازی با آنها ولی جوانتر وجود دارد که دارای سازوکار راستالغز راست بر بوده و به نام گسله اصلی جدید خوانده می‌شود. این گسله از تکه‌های گسلی متوالی، بـــا شیـــب نزدیک به ...
بیشتر
مرزشمالی ورقه عربی یک پهنه گسلی پیچیده به موازات زمین‌درز زاگرس وجود دارد که از تعداد قابلتوجهی گسلهای راندگی تشکیل شده است. جدای این گسلها، ساختار دیگری تقریبا" موازی با آنها ولی جوانتر وجود دارد که دارای سازوکار راستالغز راست بر بوده و به نام گسله اصلی جدید خوانده می‌شود. این گسله از تکه‌های گسلی متوالی، بـــا شیـــب نزدیک به قائـم تشکیل شده که طول میانگین هریک 100 کیلومتر است. تکه‌های شناخته شده به ترتیب از شمال باختری به جنوب خاوری عبارتند از گسله‌های پیرانشهر، مریوان، سرتخت، مروارید، دینور، صحنه، نهاوند و دورود که در کنار هم یک پهنه جنبا و لرزه‌خیز را بوجود آورده اند. مطالعات صحرایی بیانگر تداوم این گسل به سمت جنوب خاوری است که دو تکه گسله دیگر به نامهای کوهرنگ و اردل معرفی می‌شوند. هر دو تکه با سازوکار راستالغز راست‌بر و شیب نزدیک به قائـم دارند و از بیشتر ساختارها جوانتر هستند. تکه اول به طول80 کیلومتر از مدار 33 درجه شمالی به صورت نردبانی از گسله دورود جدا شده و با روند 140 N و تا دشت کوهرنگ ادامه می‌یابد. تکه دوم (گسله اردل) به طول 120 کیلومتر بصورت نردبانی در محل دشت کوهرنگ از گسل کوهرنگ جدا شده و تا گسله شمالی-جنوبی دنا ادامه می یابد. در دو نقطه پایانی تکه گسله کوهرنگ گنبد نمکی وجود دارد. با توجه به سن بیشتر گنبدهای نمکی نسبت به MRF و ویژگیهای مکانیکی رسوبات در بالا و اطراف گنبدهای نمکی، می توان عنوان کرد جدایش این تکه ارتباط مستقیم با دو گنبد نمکی دارد.
مقاله پژوهشی
اکتشاف و معدن
کی تاش مشتاقیان؛ سید محمد ابطحی فروشانی؛ هوشنگ اسدی هارونی؛ محمد حاج حیدری؛ غزل جانقربان
چکیده
کانسار مس- طلای پورفیری دالی با دو نهشته شمالی و جنوبی بر روی کمربند آتشفشانی ارومیه - دختر در استان مرکزی قرار دارد. با توجه به حضور مگنتیت درکف دگرسانی پتاسیک که در مرکز کانی‌سازی قرار دارد، برداشت مغناطیس‌سنجی در محدوده مزبور انجام گرفته است. در مطالعه‌ی حاضر در محدوده‌ی اندیس شمالی، نخست بی‌هنجاری محلی با حذف اثر ناحیه‌ای و ...
بیشتر
کانسار مس- طلای پورفیری دالی با دو نهشته شمالی و جنوبی بر روی کمربند آتشفشانی ارومیه - دختر در استان مرکزی قرار دارد. با توجه به حضور مگنتیت درکف دگرسانی پتاسیک که در مرکز کانی‌سازی قرار دارد، برداشت مغناطیس‌سنجی در محدوده مزبور انجام گرفته است. در مطالعه‌ی حاضر در محدوده‌ی اندیس شمالی، نخست بی‌هنجاری محلی با حذف اثر ناحیه‌ای و اثر آلیازینگ از داده‌های مغناطیسی استخراج گردید. سپس استفاده از مدل‌سازی وارون سه‌بعدی داده‌های کاهش یافته مغناطیسی وجود یک توده با خودپذیری مغناطیسی بالا را در محدوده عمقی 40 تا 640 متری محدوده مورد مطالعه نشان داد. مقایسهی آنالیز ژئوشیمیایی دو گمانهی اکتشافی حفر شده با مدل تغییرات عمقی خودپذیری مغناطیسی تخمین زده شده در محدوده‌ی مورد مطالعه نشان داد که افزایش عیار فلزات مس و طلا، همبستگی فضایی با تغییرات شدید خودپذیری مغناطیسی دارد. همچنین مقایسهی مدل خودپذیری مغاطیسی با نتایج مدل‌سازی داده‌های برداشت IP/RS در سه پروفیل موازی یکدیگر، ارتباط نواحی سولفیدی و دگرسانی مرتبط با کانی‌سازی را با تغییرات خودپذیری مغناطیسی نشان داد. به این ترتیب مطالعه‌ی حاضر نشان داد که محدوده دالی شمالی دارای پتانسیل معدنی مس و طلای قابل توجهی می‌باشد.
مقاله پژوهشی
چینه شناسی و فسیل شناسی
پری ناز رسولی قادی؛ مهدی صرفی؛ محسن آل علی؛ زهرا ملکی
چکیده
شناسایی سطوح کلیدی چینه‌نگاری سکانسی، از بخش‌های مهم سرشت‌نمایی زمین شناسی مخازن هیدروکربنی است. توالی‌های کربناته منیفا- فهلیان با سن ژوراسیک بالایی-کرتاسه زیرین، مخازن هیدروکربنی مهمی در بخش شمال غربی خلیج فارس محسوب می‌شوند. در این مطالعه کارایی نمودار D-INPEFA گاما در شناسایی و تفکیک سکانس‌ها و سطوح کلیدی سکانسی در پنچ چاه کلیدی ...
بیشتر
شناسایی سطوح کلیدی چینه‌نگاری سکانسی، از بخش‌های مهم سرشت‌نمایی زمین شناسی مخازن هیدروکربنی است. توالی‌های کربناته منیفا- فهلیان با سن ژوراسیک بالایی-کرتاسه زیرین، مخازن هیدروکربنی مهمی در بخش شمال غربی خلیج فارس محسوب می‌شوند. در این مطالعه کارایی نمودار D-INPEFA گاما در شناسایی و تفکیک سکانس‌ها و سطوح کلیدی سکانسی در پنچ چاه کلیدی دارای مغزه در یکی از میادین نفتی خلیج فارس بررسی شده است. به این منظور، سطوح کلیدی سکانسی تفکیک شده بر اساس توصیف مغزه‌ها و بررسی مقاطع نازک میکروسکوپی، با نتایج تفسیر نمودار D-INPEFA گاما مقایسه شده است. از دیدگاه چینه‌نگاری سکانسی و بر اساس نتایج مطالعات زمین-شناسی، چهار سکانس رده سوم در توالی تیتونین بالایی-نئوکومین شناسایی و توصیف گردید. مرز سکانسی راس بخش منیفا به عنوان یک ناپیوستگی مهم توسط تغییرات گسترده رخساره‌ای در مرز زیرین و بالایی مشخص می شود. مقایسه سکانس‌ها با سطوح سکانسی تفکیک شده از طریق نمودار D-INPEFA گاما، نشان می‌دهد که این روش می‌تواند به صورت کارآمد در انطباق سکانس‌ها در محدوده یک میدان هیدروکربنی بکاربرده شود. استفاده از روش پیشنهاد شده در این تحقیق، می تواند به صورت سریع، ساده و موفقیت آمیز در شناسایی سکانس‌ها استفاده و به عنوان یک پارامتر مهم در زون بندی مخزن اعمال شود.
مقاله پژوهشی
زمین شناسی اقتصادی
منیره سخدری؛ مهرداد بهزادی؛ محمد یزدی؛ نعمت‌اله رشیدنژاد عمران؛ مرتضی صادقی نایینی
چکیده
محدوده گدارسرخ در مرکز پهنه سنندج- سیرجان،20 کیلومتری جنوب غربی موته واقع شده است. کانی سازی طلا در محدوده گدار سرخ، در رگه های‌کوارتز-سولفید رخ داده است. واحدهای سنگی میکا شیست،کالک شیست، فیلیت، اسلیت و واحدهای‌کربناته دگرگون شده با سن پالئوزئیک است. مجموعه سنگی در مراحل مختلف دگرشکلی، نظم اولیه خود را از دست داده و فابریکهای جدیدی ...
بیشتر
محدوده گدارسرخ در مرکز پهنه سنندج- سیرجان،20 کیلومتری جنوب غربی موته واقع شده است. کانی سازی طلا در محدوده گدار سرخ، در رگه های‌کوارتز-سولفید رخ داده است. واحدهای سنگی میکا شیست،کالک شیست، فیلیت، اسلیت و واحدهای‌کربناته دگرگون شده با سن پالئوزئیک است. مجموعه سنگی در مراحل مختلف دگرشکلی، نظم اولیه خود را از دست داده و فابریکهای جدیدی را نشان می‌دهند. دگرشکلی به شکل پهنه های برشی شکل پذیر- شکنا مشاهده می‌شود.کانه زایی در مجاورت شکستگی‌ها و گسلهای نرمال با روندN45W رخ داده است،که به صورت ساختاری کنترل شده است.کانی شناسی شامل پیریت،کالکوپیریت،گالن، اسفالریت وکانی‌های ثانویه کوولیت و اکسیدهای آهن است. طلا به صورت آزاد در حاشیه کانی‌های سولفیدی دگرسان شده مشاهده شد، علاوه برآن مطالعات میکروسکوپی الکترونی نشان دهنده‌ای طلا به صورت درگیر در شبکه کانی‌های سولفیدی است. از مهمترین دگرسانی‌های مشاهده شده می‌توان به دگرسانی سریسیتی، کربناتی،کلریتی و سیلیسی اشاره کرد. مطالعات میانبارهای سیال در رگه های کوارتز کانه دار بیانگر ترکیب NaCl+CO2+H2O و شوری بین 9-17 درصد وزنی معادل نمک طعام است. میانگین دامنه دمای همگن شدن بین °c 300 تا275 است. مقادیر δ34S درکانی پیریت بین5+ و 16.1- ‰ و مقادیرδ18O درکانی کوارتز بین12.7و 14.3‰ است. نسبت های ایزوتوپی محاسبه شده اکسیژن سیال بین6.4 و 7.3‰ و مقادیر δ34S سیال بین 17.3- و4.2+ ‰ قرار می‌گیرد. با توجه به شواهد زمین شناسی، مطالعات میانبار های سیال و ایزوتوپ های پایدارکانی زایی طلا در محدوده گدارسرخ قابل مقایسه با کانسارهای طلای کوهزایی است که دراثر اختلاط سیالات با شوری ودمای متفاوت رخ داده است
مقاله پژوهشی
زمین ساخت
محمد رضا مزینانی؛ علی یساقی؛ رضا نوزعیم
چکیده
سامانه گسلی فغان، با طولی بالغ‌بر 180 کیلومتر، متشکل از پهنه‌ای از گسلها و با راستای تقریباً خاوری-باختری در مرز شمالی بلوک لوت و جنوب گسل دورونه قرار دارد. اثر عملکرد این سامانه گسلی ضمن برونزد واحدهای سنگی پالئوزوئیک و مزوزوئیک، موجب قطع و جابجایی واحدهای کنگلومرایی-ماسه‌سنگی نئوژن و آبرفت‌های کواترنری نیز گردیده است. با توجه ...
بیشتر
سامانه گسلی فغان، با طولی بالغ‌بر 180 کیلومتر، متشکل از پهنه‌ای از گسلها و با راستای تقریباً خاوری-باختری در مرز شمالی بلوک لوت و جنوب گسل دورونه قرار دارد. اثر عملکرد این سامانه گسلی ضمن برونزد واحدهای سنگی پالئوزوئیک و مزوزوئیک، موجب قطع و جابجایی واحدهای کنگلومرایی-ماسه‌سنگی نئوژن و آبرفت‌های کواترنری نیز گردیده است. با توجه به جایگاه زمین ساختی سامانه گسلی فغان، تحلیل دقیق سازوکار و موقعیت محورهای تنش برآورد شده عامل گسل خوردگی آن داده‌های مناسب بر جنبش شناختی سنوزوئیک پسین بلوک لوت را ارائه می‌نماید. نتایج به دست آمده از چنین تحلیلی در این مطالعه نشان می‌دهد که این سامانه از پهنه‌ای از گسلهای اصلی با سازوکار غالب راستالغز راست‌بر با روند خاوری-باختری و گسله‌های کوچکتر چپ‌بر، راست‌بر و شیب لغز به‌صورت گسلهای ریدل تشکیل شده است. بر همین اساس سامانه گسلی فغان و به عنوان یکی از پهنه‌های گسلی بنیادین در شمال بلوک لوت در بازه زمانی سنوزوئیک پسین همانند پهنه گسلی کوه سرهنگی، موجب تقسیم‌شدگی دگرریختی بلوک لوت شده است. در نتیجه سامانه راستالغز راست‌بر گسل فغان ضمن جدا کردن ریز بلوک‌های بردسکن-کاشمر و گناباد از یکدیگر، موجب انتقال دگرریختی مابین بلوک اصلی لوت و ریز بلوک‌های حاشیه‌ای شمالی آن به‌صورت فرار درون ورقی گردیده است.
مقاله پژوهشی
مژگان صالحی یزدی؛ منصور قربانی؛ نیما نظافتی؛ منصور وثوقی عابدینی
چکیده
منطقه‌ی فلززایی تکاب- ماه‌نشان از نظر کانه‌زایی طلا بسیار بااهمیت است. این منطقه بخشی از کمربند ماگمایی ارومیه- دختر شمالی است که در این ناحیه دارای دو ویژگی متمایز است. پی‌سنگ دگرگونی پرکامبرین، و ماگماتیسم جوان میو- پلیوسن که بر روی آن قرار گرفته است. پی‌سنگ پرکامبرین با دو نوع ترکیب متفاوت پوسته اقیانوسی و قاره‌ای (گنیس، گرانیت، ...
بیشتر
منطقه‌ی فلززایی تکاب- ماه‌نشان از نظر کانه‌زایی طلا بسیار بااهمیت است. این منطقه بخشی از کمربند ماگمایی ارومیه- دختر شمالی است که در این ناحیه دارای دو ویژگی متمایز است. پی‌سنگ دگرگونی پرکامبرین، و ماگماتیسم جوان میو- پلیوسن که بر روی آن قرار گرفته است. پی‌سنگ پرکامبرین با دو نوع ترکیب متفاوت پوسته اقیانوسی و قاره‌ای (گنیس، گرانیت، میکاشیت، شیست سبز و آمفیبولیت، سرپانتینیت و مرمر) وجود دارد. سنگهای جوان عموماً از هیالوکلاستیت، توف ریولیتی، گدازه آندزیت‌بازالتی، نفوذی‌های حدواسط تا فلسیک (دیوریت تا گرانیت ) و سنگهای آهکی و مارنی سازند قم تشکیل شدهاند که در چهار فاز بر اساس سن و موقعیت قرارگیری طبقه‌بندی شده است. اثر متقابل پی‌سنگ و ماگماتیسم جوان در نتیجه نفوذ آخرین فاز ماگمایی باعث ایجاد محلول های گرمابی شده که به صورت موتور حرارتی موجب چرخش، تنوع و غنای کانه‌زایی در این مناطق شده است. بنابراین معادن، کانسارها، نشانه‌های معدنی طلا و عناصر همراه از قبیل کانسارهای توزلار، بایچه‌باغ، باغچه در منطقه ماه‌نشان و کانسارهای زرشوران، آق‌دره و آی‌قلعه‌سی در منطقه تکاب وجود دارند. کانسارهای توزلار و باغچه با کانه‌زایی از نوع طلا در یک زون سیلیسی- آرژیلیک شامل کانه‌های پیریت، کوارتز طلادار، کانی‌های رسی و هیدروکسیدهای آهن می‌باشند. کانسار چندفلزی آی‌قلعه‌سی با کانه‌زایی غالب سرب و روی، کانسارهای زرشوران و آق‌دره از نوع طلا که در کانسار زرشوران تنوع کانه‌زایی سولفیدها و سولفوسات‌ها و در کانسار آق‌دره کانه‌زایی ساده اکسیدی طلادار می‌باشد. کانسار بایچه‌باغ از نوع چندفلزی و شامل کانه‌های کالکوپیریت، پیریت، روتیل، آرسنوپیریت، اسفالریت، بورنیت، اسمالتیت، کلوآنتیت، آزوریت و مالاکیت می‌باشند.
مقاله پژوهشی
زمین شناسی اقتصادی
محمد علی رجب زاده؛ محمد امینی
چکیده
در پژوهش حاضر برای نخستین بار، حضور اندیس های کرومیتیت انبانه ای در بخش های افیولیتی شهر مریوان گزارش می شود. اندیسهای کرومیتیت همراه با سنگ های افیولیتی نوع دونیت و هارزبورژیت بوده و اغلب با فابریک توده ای گرانولار در جنوب غرب شهر مریوان رخنمون دارند. شیمی کانی کروم-اسپینل در سه اندیس کرومیتیتی مورد مطالعه در این منطقه نشان می دهد ...
بیشتر
در پژوهش حاضر برای نخستین بار، حضور اندیس های کرومیتیت انبانه ای در بخش های افیولیتی شهر مریوان گزارش می شود. اندیسهای کرومیتیت همراه با سنگ های افیولیتی نوع دونیت و هارزبورژیت بوده و اغلب با فابریک توده ای گرانولار در جنوب غرب شهر مریوان رخنمون دارند. شیمی کانی کروم-اسپینل در سه اندیس کرومیتیتی مورد مطالعه در این منطقه نشان می دهد که میزان عدد کروم برای دو ذخیره، عددی بالا (میانگین 85/0) با میزان TiO2 بسیار پایین (01/0) و برای ذخیره دیگر میزان عدد کروم پایین (76/0) و با میزان میانگین TiO2 بیشتر (05/0) است. این موضوع نشان می دهد که اندیس های کرومیتیت و به تبع آن مجموعه افیولیتی در دو خاستگاه متفاوت ژئوتکتونیکی ش تکوین یافته اند. تشکیل این اندیس ها و سنگ های میزبان در پاسخ به واگرایی سریع پوسته اقیانوسی و سپس حرکت همگرایی صفحات تکتونیکی و بسته شدن اقیانوس تتیس جوان صورت گرفته است. همچنین طیف وسیعی از گابروها شامل گابرو درشت بلور، ملاگابرو و میکروگابرو در سه منطقه شمال غرب کامیاران ، شرق سروآباد و جنوب‌غرب مریوان، میزبان کانی های ایلمنیت، مگنتیت و تیتانیت هستند. ترکیب شیمیایی کانی ایلمنیت نشان می دهد که متوسط میزان درصد وزنی TiO2 از کامیاران به سمت سروآباد و سپس مریوان افزایش می یابد. با توجه به شواهد بافتی و شیمی کانی، کانه زایی تیتانیوم در نتیجه اکسایش ماگما و تشکیل قطرات سیال غیرقابل آمیزش غنی از آهن و تیتانیوم، پس از تبلور پلاژیوکلاز صورت گرفته است.
مقاله پژوهشی
زمین شناسی اقتصادی
نیما رحیمی؛ شجاع الدین نیرومند؛ محمد لطفی؛ مجتبی رحیمی شهید
چکیده
کانسار مس -مولیبدن پورفیری جانجا در فاصله 70 کیلومتری جنوب نهبندان و در پهنه ساختاری زمین‌درز سیستان واقع شده است. کانه‌زایی در این کانسار در ارتباط با استوک دیوریتی، کوارتزدیوریتی تا گرانودیوریتی با بافت گرانولار تا پورفیری می‌باشد که درون واحدهای فیلیشی کرتاسه جای گرفته است. مجموعه کانه‌های سولفیدی شناسایی شده در این کانسار ...
بیشتر
کانسار مس -مولیبدن پورفیری جانجا در فاصله 70 کیلومتری جنوب نهبندان و در پهنه ساختاری زمین‌درز سیستان واقع شده است. کانه‌زایی در این کانسار در ارتباط با استوک دیوریتی، کوارتزدیوریتی تا گرانودیوریتی با بافت گرانولار تا پورفیری می‌باشد که درون واحدهای فیلیشی کرتاسه جای گرفته است. مجموعه کانه‌های سولفیدی شناسایی شده در این کانسار شامل کالکوپیریت، پیریت، کوولیت، کالکوسیت، مولیبدنیت، بورنیت و کانه‌های اکسیدی شامل مگنتیت، هماتیت، گوتیت و هیدروکربنات‌های مس شامل مالاکیت و آزوریت می‌باشد. طلا و مولیبدن نیز عمدتاً در همراهی با کانی‌های سولفیدی مس ازجمله کالکوپیریت و بورنیت می‌باشد. مطالعات میانبارهای سیال نشان‌دهنده محدوده دمای همگن‌شدن 301 تا 480 درجه سانتیگراد و میانگین شوری 19 درصد وزنی معادل نمک طعام برای میانبارهای آبگین و محدوده دمای همگن‌شدن 254 تا بیش از 550 درجه سانتیگراد و میانگین شوری 54 درصد وزنی معادل نمک طعام برای میانبارهای سیال هایپرسالین می‌باشد. در نهایت با توجه به ویژگیهای کانسار جانجا، ازجمله محیط زمین‌ساختی، سنگ میزبان، کانی‌شناسی، خصوصیات سیال کانه‌ساز، محتوای فلزی، نوع کانه‌زایی و دگرسانیها و مقایسه این ویژگی‌ها با کانسارهای پورفیری می‌توان نتیجه گرفت که کانه‌زایی در کانسار جانجا قابل‌مقایسه با کانسارهای مس-مولیبدن-(طلا) پورفیری نوع حاشیه قاره‌ای می‌باشد.
مقاله پژوهشی
زمین شناسی اقتصادی
کیامرث حسینی؛ مجید شاه پسندزاده؛ رقیه ذبیحی خرق
چکیده
گستره معدنی سنگان در شمال کمربند ماگمایی سنوزوییک شرق ایران عمدتاً از سنگهای آتشفشانی و پیروکلاستیک اسیدی-حدواسط تشکیل گردیده که تحت نفوذ توده‌های گرانیتوییدی ائوسن قرار گرفته‌اند. در کانسار اسکارن آهن باغک، این گرانیتوییدها از بیوتیت‌کوارتزمونزونیت پورفیری، بیوتیت سینیت تا بیوتیت سینوگرانیت و آلکالی فلدسپار کوارتز ...
بیشتر
گستره معدنی سنگان در شمال کمربند ماگمایی سنوزوییک شرق ایران عمدتاً از سنگهای آتشفشانی و پیروکلاستیک اسیدی-حدواسط تشکیل گردیده که تحت نفوذ توده‌های گرانیتوییدی ائوسن قرار گرفته‌اند. در کانسار اسکارن آهن باغک، این گرانیتوییدها از بیوتیت‌کوارتزمونزونیت پورفیری، بیوتیت سینیت تا بیوتیت سینوگرانیت و آلکالی فلدسپار کوارتز سینیت تا آلکالی فلدسپار گرانیت قبل از کانی‌زایی و کوارتز آلکالی سینیت و کوارتز سینیت‌های هم‌زاد با کانی‌زایی تشکیل شدهاند. این گرانیتوییدهای نوع I ماهیت متاآلومین منیزیمی، کالک آلکالن، آلکالن پتاسیم بالا تا شوشونیتی دارند. این گرانیتوییدها غنی‌شدگی نسبی عناصرLREE/HREE و LILE /HFSE، بی‌هنجاری منفی Eu، Sr، Ta، Th و Ti و بی‌هنجاری مثبت Th، U، K، Ba، Rb به همراه مقادیر بالای La و نسبت Zr/Nb،Nb/Th ، Nb/Uو Nb/La را نشان می‌دهند که نه تنها منشأ گوشته‌ای نشأت گرفته از لیتوسفر اقیانوسی فرورونده، بلکه آلایش پوسته قاره‌ای در تکامل ماگمای سازنده آنها را پیشنهاد می‌کند. مقادیر Sm/Yb در مقابل La/Sm ، Sm/Yb در مقابل Sm و Dy/Yb در مقابل La/Yb نشان می‌دهد ماگمای اولیه از ذوب‌بخشی اندک (2 تا 5 درصد) لرزولیت‌های گارنت-اسپینل‌دار در عمقی حدود 68-66 کیلومتری گوشته بالایی، تحت‌تأثیر آلایش پوسته‌ای قرار گرفته است. بنابر این پژوهش، جایگاه زمین‌ساختی-ماگمایی گرانیتوییدها، کمان ماگمایی همزمان تا پس از برخورد قاره‌ای پیشنهاد می‌شود.
مقاله پژوهشی
زمین شناسی اقتصادی
شهرام مبصر؛ طاهر فرهادی نژاد؛ عباس عسگری؛ محمدعلی علی آبادی؛ شیرین فتاحی
چکیده
ذخیره مس برزاوند به سن الیگوسن و در 30 کیلومتری شمال خاور زفره در امتداد یک گسل کششی با روند تقریبی خاوری- باختری تشکیل شده است. دگرسانی‌های موجود در منطقه‌ی مطالعاتی به فرم لایه کران بوده و عمدتاً شامل پیریتی شدن، پروپیلیتیکی شدن، زئولیتی شدن، سیلیسی شدن، آلبیتی شدن و پرهنیتی شدن گدازه بازالتی می‌باشد. مطالعات ژئوشیمیایی در برزاوند ...
بیشتر
ذخیره مس برزاوند به سن الیگوسن و در 30 کیلومتری شمال خاور زفره در امتداد یک گسل کششی با روند تقریبی خاوری- باختری تشکیل شده است. دگرسانی‌های موجود در منطقه‌ی مطالعاتی به فرم لایه کران بوده و عمدتاً شامل پیریتی شدن، پروپیلیتیکی شدن، زئولیتی شدن، سیلیسی شدن، آلبیتی شدن و پرهنیتی شدن گدازه بازالتی می‌باشد. مطالعات ژئوشیمیایی در برزاوند نمایانگر غنی‌شدگی SiO2، Al2O3، K2O، Na2O، P2O5، TiO2، REE∑، Ag، As، Ba، Be، Bi، Cd، Cs، Cu، Li، Mo، Nb، Pb، Rb، Sb، Se، Sn، Sr، Ta، Tl، Te، Th، U، W، Y، Zn و Zr، شستشو-تثبیت CaO، Fe2O3، MnO، Hf، Sc و V و تهی‌شدگی S، Ni، Cr، MgO و Co طی دگرسانی می‌باشد. همبستگی مثبت بین (La/Lu)N، (La/Yb)N،(La/Sm)N و (La/Y)N با CaO (96/0 الی 70/0= r) نمایانگر پروپیلیتیکی شدن بازالت میزبان و به دنبال آن افزایش pH سیالات مسوول کانه‌زایی بوده که خود در تفریق لانتانیدها نقش داشته است. ذخیرهی مس برزاوند مراحل ولکانیسم زیردریایی، دیاژنز آغازین و دیاژنز تدفینی، دگرگونی تدفینی و فرایند هوازدگی را در طی تکوین خود داشته است. با توجه به ویژگیهای دگرسانی، کانی‌شناسی و زمین‌شیمی سنگ کل می‌توان گفت که ذخیرهی مس برزاوند دارای بیشترین شباهت با ذخایر مس تیپ مانتو می‌باشد.
مقاله پژوهشی
چینه شناسی و فسیل شناسی
محمدرضا اسمعیل بیگ؛ نجمه ناظری تهرودی؛ محمدرضا قطبی راوندی؛ مریم ناز بهرام منش تهرانی
چکیده
مطالعات چینه شناسی و دیرینه شناسی روی براکیوپودهای در ناحیه شعبجره – کرمان- سازند کت کوئیه انجام گردید. سکانس کاملی از تناوب رسوبات اردوویسین که در برخی افق ها دارای براکیوپود بودند، مورد مطالعه قرار گرفت. یکی از براکیوپودهای مطالعه شده کامل و سالم Martellia shabjerehansis می باشد که مطالعات اولترااستراکچر بر روی این گونه انجام گرفت. علت انتخاب ...
بیشتر
مطالعات چینه شناسی و دیرینه شناسی روی براکیوپودهای در ناحیه شعبجره – کرمان- سازند کت کوئیه انجام گردید. سکانس کاملی از تناوب رسوبات اردوویسین که در برخی افق ها دارای براکیوپود بودند، مورد مطالعه قرار گرفت. یکی از براکیوپودهای مطالعه شده کامل و سالم Martellia shabjerehansis می باشد که مطالعات اولترااستراکچر بر روی این گونه انجام گرفت. علت انتخاب این گونه وجود 28 صدف کامل سالم از این گونه بود که دو کفه آن به خوبی حفظ شدگی داشتند و تکامل سنی از نمونه جوان تا مسن را می توان در آن بررسی نمود. مطالعات میکروسکوپی پوسته بر روی این گونه توسط میکروسکوپ SEM دانشگاه میلان انجام گرفت. خلاصه این نتایج و دستاورد های نوین در این مقاله معرفی گردیده است.
مقاله پژوهشی
چینه شناسی و فسیل شناسی
زهرا خواجه جواران؛ غلامرضا قدمی؛ محمد پوستی؛ عباس مرادیان شهر بابکی؛ بهروز کریمی
چکیده
آندزیت‌‌‌های اطراف آتشفشان مساحیم در شمال شهربابک در پهنه ایران مرکزی و در کمربند ارومیه–دختر واقع شده است. اغلب دارای بافت پورفیری‌اند و کانی‌های اصلی آنها پلاژیوکلاز(آندزین تا لابرادوریت)، پیروکسن(اوژیت) و آمفیبول(چرماکیت ومگنزیوهورنبلند) است. این سنگ ها مربوط به سری ماگمایی کالک آلکالن و در محیط کمان آتشفشانی تشکیل شده ...
بیشتر
آندزیت‌‌‌های اطراف آتشفشان مساحیم در شمال شهربابک در پهنه ایران مرکزی و در کمربند ارومیه–دختر واقع شده است. اغلب دارای بافت پورفیری‌اند و کانی‌های اصلی آنها پلاژیوکلاز(آندزین تا لابرادوریت)، پیروکسن(اوژیت) و آمفیبول(چرماکیت ومگنزیوهورنبلند) است. این سنگ ها مربوط به سری ماگمایی کالک آلکالن و در محیط کمان آتشفشانی تشکیل شده اند. براساس بررسی های ژئوشیمیایی، از لحاظ LREE در مقایسه با HREE غنی شدگی دارند. فقدان بی‌هنجاری مشخص Eu در الگوی عناصر نادر خاکی، نشان دهنده شرایط اکسایش ماگما طی تبلور است. بررسی شیمیایی کانی‌های کلینوپیروکسن نشان می‌دهد که دارای ترکیب اوژیت بوده وماگمایی که این کلینوپیروکسن‌ها از آن تشکیل شده اند در حدود 10 درصد آب داشته است. میزان آهن سه ظرفیتی کلینوپیروکسن‌ها نشان دهنده میزان بالای اکسیژن در ماگماست. مطالعات زمین دما- فشارسنجی کلینوپیروکسن‌ها حاکی از آن است که میزان فشار تبلور کلینوپیروکسن‌ها حدود 10-6 کیلوبار و در گستره دمایی 900-1100 درجه سانتیگراد متبلور شده اند. کلینوپیروکسن‌های بررسی شده متعلق به سری کالک آلکالن کوهزایی می‌باشند. دمای به دست آمده از تبلور بلورهای پلاژیوکلاز در حدود 650 تا 750 درجه سانتیگراد می باشد. بر اساس مطالعه حاضر، سنگهای منطقه احتمالا حاصل فرورانش سنگ‌کره اقیانوسی نئوتتیس به زیر پهنه سنندج-سیرجان، در زمان ائوسن و در محیط کمان آتشفشانی است.
مقاله پژوهشی
ژئوفیزیک
حمیدرضا صمدی؛ روح الله کیمیای فر؛ علیرضا حاجیان
چکیده
یکی از مهمترین پارامترهای زلزلهشناسی، تعیین مرکز زمین لرزه است زیرا دقت مطالعات وابسته مانند تحلیل خطر زمین‌لرزه، سازوکار گسلش و غیره، همگی به دقت پارامتر مذکور وابسته می‌باشند. روش اختلاف دوگانه یکی از روش‌های نسبی پرکاربرد مورد استفاده در مراکز زلزلهشناسی می‌باشد. در این تحقیق روش مذکور مبنای ارائه الگوریتمی است که ...
بیشتر
یکی از مهمترین پارامترهای زلزلهشناسی، تعیین مرکز زمین لرزه است زیرا دقت مطالعات وابسته مانند تحلیل خطر زمین‌لرزه، سازوکار گسلش و غیره، همگی به دقت پارامتر مذکور وابسته می‌باشند. روش اختلاف دوگانه یکی از روش‌های نسبی پرکاربرد مورد استفاده در مراکز زلزلهشناسی می‌باشد. در این تحقیق روش مذکور مبنای ارائه الگوریتمی است که مکان‌یابی مجدد رویدادها را با با سرعت نسبتاً بالا در حدود چهار میلی ثانیه میسر می‌سازد. دراین روش، شبکه استنتاج عصبی-فازی تطبیق پذیر (انفیس) بر مبنای کاتالوگ زمین‌لرزه‌های مکان‌یابی مجدد شده یک منطقه، آموزش داده شده و پس از وقوع هر رویداد جدید، صرفا برای آن رویداد تعمیم می‌یابد. در آموزش شبکه پارامترهای مدل سرعتی یک بعدی، موقعیت مکانی رویدادهای کاتالوگ مبنی و نیز شبیه‌ترین رویدادهای مربوط به هر رویداد که توسط الگوریتم k نزدیک‌ترین همسایه مشخص شدهاند، همگی، به عنوان داده ورودی و مختصات رویدادهای مکان‌یابی مجدد شده به عنوان خروجی شبکه در نظر گرفته می‌شوند. در این تحقیق، با استناد به داده‌های حدود 8000 زمین لرزه که به عنوان داده‌های آموزشی استفاده شدهاند، داده‌های 490 رویداد، مکان‌یابی مجدد شده و بررسی نتایج نشان‌دهنده خطای جذر میانگین مربعات 0.002 برای طول و عرض جغرافیایی و 0.45 برای عمق رویدادها نسبت به روش اختلاف زمانی دوگانه می‌باشد.
مقاله پژوهشی
سنگ شناسی
فرزانه ولی نسب زرنق؛ محسن مؤید؛ احمد جهانگیری؛ حسین عزیزی
چکیده
در استان آذربایجان غربی و شمال شهرستان ماکو، رخنمون‌های ناپیوسته‌ای از سنگهای ولکانیکی برونزد دارند. این مجموعه ولکانیکی بایمودال بوده و از گدازه و سنگهای آذرآواری اسیدی و بازیک تشکیل شدهاند. کانی‌های کلینوپیروکسن و پلاژیوکلاز به‌صورت درشت‌بلور در این سنگ‌ها حضور دارند. مطالعات شیمی کانی، نوع پیروکسن‌ها در سنگهای مورد ...
بیشتر
در استان آذربایجان غربی و شمال شهرستان ماکو، رخنمون‌های ناپیوسته‌ای از سنگهای ولکانیکی برونزد دارند. این مجموعه ولکانیکی بایمودال بوده و از گدازه و سنگهای آذرآواری اسیدی و بازیک تشکیل شدهاند. کانی‌های کلینوپیروکسن و پلاژیوکلاز به‌صورت درشت‌بلور در این سنگ‌ها حضور دارند. مطالعات شیمی کانی، نوع پیروکسن‌ها در سنگهای مورد مطالعه را دیوپسید معرفی میکنند. این پیروکسن‌ها عدد منیزیم بالایی (87/0 تا 99/0) دارند. نمودارهای تعیین سری ماگمایی و زمین‌ساختی نشان می‌دهد که ماگمای بازالتی سازنده کلینوپیروکسن‌های مورد مطالعه ترکیب قلیایی داشته و در یک محیط درونصفحهای تشکیل شدهاند. نتایج دما-فشارسنجی روی کلینوپیروکسن‌ها نشانگر دمای تبلور بین 1100-1250 درجه سانتیگراد، فشار 3-9 کیلوبار و تبلور در آشیانهی ماگمایی واقع در عمق حدود 22 کیلومتری است.
مقاله پژوهشی
زمین شناسی اقتصادی
فردین موسیوند؛ فاطمه اسماعیلی؛ محمود صادقیان؛ سیدمهران حیدری
چکیده
کانسار مس میاندشت، در 24 کیلومتری شمال غرب عباس آباد شاهرود و در کمربند آتشفشانی شمال ایران مرکزی قرار گرفته است. توالی میزبان دارای سن ائوسن و شامل گدازه‌های زیردریایی (بازالت و آندزیت)، آذرآواری (توف، برش، آگلومرا) و مجموعه های رسوبی (آهک نومولیت‌دار، ماسه سنگ و کنگلومرا) می‌باشد. کانه‌زایی مس بصورت اپی‌ژنتیک و چینه‌کران در امتداد ...
بیشتر
کانسار مس میاندشت، در 24 کیلومتری شمال غرب عباس آباد شاهرود و در کمربند آتشفشانی شمال ایران مرکزی قرار گرفته است. توالی میزبان دارای سن ائوسن و شامل گدازه‌های زیردریایی (بازالت و آندزیت)، آذرآواری (توف، برش، آگلومرا) و مجموعه های رسوبی (آهک نومولیت‌دار، ماسه سنگ و کنگلومرا) می‌باشد. کانه‌زایی مس بصورت اپی‌ژنتیک و چینه‌کران در امتداد لایه‌بندی سنگهای درونگیر (توف‌برش و آگلومرا با ترکیب آندزیت بازالتی و تراکی آندزیت بازالتی) و نیز در امتداد گسلها رخ داده است. بافتهای عمده ماده معدنی شامل رگه- رگچهای، پرکننده فضای خالی، دانه پراکنده و جانشینی می‌باشد. ماده معدنی حاوی کانی‌های اولیه کالکوسیت، بورنیت، کالکوپیریت و پیریت و کانی‌های ثانویه عمدتاَ کوولیت، کالکوسیت ثانویه، مالاکیت، و هماتیت است. از مهمترین دگرسانیها می‌توان به دگرسانی کربناتی- سیلیسی، سریسیتی و آرژیلیک و کلریتی اشاره نمود که با نزدیک‌شدن به بخش کانه‌دار، بر شدت دگرسانی افزوده می‌شود. محیط تکتونیکی تشکیل توالی میزبان این کانسار کمان آتشفشانی حاشیه قاره‌ای بوده است. با توجه به ویژگی‌هایی نظیر محیط تکتونیکی، سنگهای میزبان، کانی‌شناسی، کنترل کننده های کانه زایی و انواع دگرسانیها، کانسار مس میاندشت با کانسارهای تیپ مانتو شباهت زیادی نشان می‌دهد و در حین کوهزایی و چین خوردگی و گسل خوردگی توالی میزبان تشکیل شده است.
مقاله پژوهشی
سنگ شناسی
نیلوفر نایبی؛ داریوش اسماعیلی؛ سروش مدبری؛ ریوکی شینجو؛ رضا دیوسالار؛ برند لمان
چکیده
آنالیزهای ژئوشیمیایی سنگ کل و ایزوتوپ‌های Sr-Nd-Pb سنگهای نفوذی منطقه چادرملو، ارتباط با تاریخچه ماگمایی کوهزایی کادومین حاشیه شمالی گندوانا در طول پرکامبرین پایانی-اوایل پالئوزوییک را نشان می‌دهد. گرچه این آنالیزها نشان‌دهنده تشابهات ژئوشیمیایی از جمله کالک آلکالن بودن، غنی شدگی در عناصر لیتوفیل درشت‌یون مانند Rb، Ba، K و Cs، تهی‌شدگی ...
بیشتر
آنالیزهای ژئوشیمیایی سنگ کل و ایزوتوپ‌های Sr-Nd-Pb سنگهای نفوذی منطقه چادرملو، ارتباط با تاریخچه ماگمایی کوهزایی کادومین حاشیه شمالی گندوانا در طول پرکامبرین پایانی-اوایل پالئوزوییک را نشان می‌دهد. گرچه این آنالیزها نشان‌دهنده تشابهات ژئوشیمیایی از جمله کالک آلکالن بودن، غنی شدگی در عناصر لیتوفیل درشت‌یون مانند Rb، Ba، K و Cs، تهی‌شدگی عناصری مانند Nb، Ta، P، Ti و الگوهای عناصر خاکی کمیاب را از خود نشان می‌دهند اما داده‌های ایزوتوپی Sr-Nd سنگهای مورد مطالعه منطقه به‌وضوح گویای ناهم‌منشأ بودن نمونه‌های بازیک (گابرویی) و فلسیک (گرانیتی) می‌باشند به‌طوری‌که، این داده‌های Sr-Nd سنگ کل (8/1- 6/3-ɛNd(t)=) به همراه نسبت بالای (207Pb/206Pb)t در نشان دهنده یک مذاب مشتق شده از پوسته قاره‌ای برای گرانیتوئیدها و منشا گوشته‌ای برای گابروهاست. .سن‌های بدست آمده از این دو گروه سنگی نیز نشان می‌دهد که گابروها قدیمی‌تر از گرانیتوئیدها می‌باشند. رژیم زمین‌ساخت کششی به‌وسیله عقب‌نشینی یا دی‌لامیناسیون صفحات باعث ذوب مجدد سنگهای آذرین قدیمی مربوط به کمان و برهم‌کنش با پی‌سنگ قاره‌ای کامبرین شده و مذاب‌های گرانتیوئیدی منطقه مورد مطالعه را شکل می‌دهد. در الگوهای بهنجارشده عناصر خاکی کمیاب گابروها نسبت به کندریت‌ها، اختلاط ژئوشیمیایی و ایزوتوپی و افزایش نسبت‌های LREE/HREE به خوبی دیده می‌شوند که شواهدی بر ناهمگنی گوشته و برهم‌کنش با پی‌سنگ پالئوپروتروزوئیک است.
مقاله پژوهشی
زمین ساخت
رضا علی پور؛ علی جهانگیری؛ زهرا قاسمی
چکیده
تاقدیس قلاجه با طول حدود60 کیلومتر و راستای شمال باختری-جنوب‌خاوری در شمال پهنه ساختاری لرستان و باختر کمربند چین‌خورده-رانده زاگرس واقع شده‌است. هندسه و ساختارهای چین‌خورده در این پهنه توسط گسلهای راندگی و سطوح جدایشی کنترل می‌شود. در این پژوهش جهت تحلیل هندسی تاقدیس قلاجه با استفاده از اطلاعات چاهها و ترسیم سه نیمرخ ساختاری ...
بیشتر
تاقدیس قلاجه با طول حدود60 کیلومتر و راستای شمال باختری-جنوب‌خاوری در شمال پهنه ساختاری لرستان و باختر کمربند چین‌خورده-رانده زاگرس واقع شده‌است. هندسه و ساختارهای چین‌خورده در این پهنه توسط گسلهای راندگی و سطوح جدایشی کنترل می‌شود. در این پژوهش جهت تحلیل هندسی تاقدیس قلاجه با استفاده از اطلاعات چاهها و ترسیم سه نیمرخ ساختاری عمود بر محور تاقدیس، محاسبه پارامترهای هندسی، به بررسی هندسه و تحلیل سبک دگرریختی تاقدیس و نقش سطوح جدایشی بر سبک چین‌خوردگی آن پرداخته شده است. ساختار این تاقدیس تحت تاثیر دو سطح جدایش بالایی(سازند پابده) و میانی(سازند گرو) قرار گرفتهاست. سطوح جدایشی و راندگیهای عمقی و سطحی در یال جنوبباختری تاثیر زیادی بر هندسه چین‌خوردگی ایجاد کردهاند که باعث ضخیمشدن سطح جدایش میانی و برگشته شدن یال جنوبی در قسمت جنوبباختری تاقدیس شدهاند. در قسمتهای مرکزی و شمال باختری تاقدیس برگشتگی کمتر شده و لایه‌ها به حالت عادی تبدیل شدهاند که این تغییر شیب لایه‌بندی با شکستگیهای زیادی همراه است. تجزیه و تحلیل مشخصههای هندسی تاقدیس قلاجه نشان می دهدکه این تاقدیس یک چین نامتقارن و استوانهای و از نظر فشردگی باز و از نظر کندی چین در رده نیمهزاویه دار قرار دارد.
مقاله پژوهشی
سنگ شناسی
سعید ثمربخش؛ محمد هاشم امامی؛ سید مجبتی مرتضوی؛ منصور وثوقی عابدینی
چکیده
منطقه مورد مطالعه به لحاظ ساختاری متعلق به گستره زمین ساختی البرز مرکزی بوده و در فاصله 50 کیلومتری شمال شهرستان قائم شهر قرار دارد. طیف ترکیبی سنگ های آتشفشانی منطقه، متشکل از بازالت، آندزیت، تراکی‌آندزیت و دولریت حاصل عملکرد فرآیندهای تبلور تفریقی و گاه آلودگی بوده است. بافتهای پورفیریتیک تا مگاپورفیریتیک با خمیره میکرولیتی، ...
بیشتر
منطقه مورد مطالعه به لحاظ ساختاری متعلق به گستره زمین ساختی البرز مرکزی بوده و در فاصله 50 کیلومتری شمال شهرستان قائم شهر قرار دارد. طیف ترکیبی سنگ های آتشفشانی منطقه، متشکل از بازالت، آندزیت، تراکی‌آندزیت و دولریت حاصل عملکرد فرآیندهای تبلور تفریقی و گاه آلودگی بوده است. بافتهای پورفیریتیک تا مگاپورفیریتیک با خمیره میکرولیتی، گلومروپورفیریتیک و آمیگدالوئیدال در این سنگ‌ها مشاهده می‌شود. کلینوپیروکسن، الیوین و پلاژیوکلاز، کانی‌های اصلی این سنگ‌ها را تشکیل می‌دهند. بطور کلی شیمی کل سنگهای منطقه حاکی از غنی شدگی از عناصر LIL و LREE و تهی شدگی از عناصر HFS می‌باشد. بررسی نسبت‌های عناصر کمیاب و عناصر نادر خاکی نیز نشان می‌دهد که بازالت های منطقه مورد مطالعه میتوانند از ذوب بخشی یک گارنت پریدوتیت در اعماق و فشار های بالا به وجود آمده باشند. آنومالی منفی Ce ، آنومالی منفی Nb، غنی شدگی از Pb نقش لیتوسفر و به ویژه قاره‌ای را در آلایش منابع ماگمایی سنگ های آتشفشانی منطقه مورد مطالعه تداعی می‌کند. نسبت Pb/Ce شبیه به منابع OIB، یعنی گوشته آستنوسفری در تکوین اولیه ماگمای بازالتی را القا می‌کند. سنگ های آتشفشانی منطقه در محدوده درون ورقهای در یک محیط کششی تشکیل شدهاند.
مقاله پژوهشی
چینه شناسی و فسیل شناسی
سعیده سنماری؛ نرگس منجزی
چکیده
نهشته‌های گذر سازند پابده به سازند آسماری در برش چینه‌شناسی خاویز واقع در شمال شرق بهبهان مورد مطالعه قرار گرفت. در پژوهش حاضر نهشته‌های بخش فوقانی سازند پابده متشکل از شیل و میان لایه‌هایی از سنگ آهک خاکستری آرژیلی به ضخامت حدود 66 متر و بدنبال آن نهشته‌های بخش تحتانی سازند آسماری به ضخامت حدود21 متر شامل سنگ آهک کرم رنگ و متوسط ...
بیشتر
نهشته‌های گذر سازند پابده به سازند آسماری در برش چینه‌شناسی خاویز واقع در شمال شرق بهبهان مورد مطالعه قرار گرفت. در پژوهش حاضر نهشته‌های بخش فوقانی سازند پابده متشکل از شیل و میان لایه‌هایی از سنگ آهک خاکستری آرژیلی به ضخامت حدود 66 متر و بدنبال آن نهشته‌های بخش تحتانی سازند آسماری به ضخامت حدود21 متر شامل سنگ آهک کرم رنگ و متوسط لایه رسدار مورد بررسی قرار گرفت. در نتیجه این مطالعه، 33 گونه متعلق به 15 جنس از نانوفسیلهایآهکی شناسایی شد. براساس حوادث زیستی ثبت شده و تجمعات فسیلی همراه، بیوزونهای Sphenolithus pseudoradians Zone, Ericsonia subdisticha Zone, Helicosphaera reticulata Zone, Sphenolithus predistentus Zone, Sphenolithus distentus Zone تعیین شد. زون‌های مورد مطالعه با زون‌هایCNO4/CNO5 -CNE20 از زونبندی Agnini et al. (2014) همخوانی دارد. براساس زون‌های زیستی معرفی شده، سن بخش فوقانی سازند پابده در برش مورد مطالعه پریابونین-روپلین پیشین و سن بخش تحتانی سازند آسماری روپلین پسین-چاتین پیشنهاد می‌شود. در این مطالعه، مرز بین دو سازند پابده و سازند آسماری به طور پیوسته است که مبین رسوبگذاری مداوم در گذر این دو سازند است.
مقاله پژوهشی
ژئوفیزیک
رضا قناتی؛ زهرا تفقد خباز
چکیده
وارونسازی داده‌های سونداژ الکتریکی به صورت غیرخطی فرمول‌بندی و با استفاده ازگسسته‌سازی هندسه ثابت و هندسه متغیر حل می‌گردد. پارامترهای مدل در حالت هندسه ثابت فقط مقاومت ویژه است و ضخامت لایه‌ها به عنوان یک پارامتر معلوم در نظر گرفته می‌شود. ولی در حالت هندسه متغیر، علاوه بر مقاومت ویژه، ضخامت لایه‌ها نیز به پارامترهای مدل اضافه ...
بیشتر
وارونسازی داده‌های سونداژ الکتریکی به صورت غیرخطی فرمول‌بندی و با استفاده ازگسسته‌سازی هندسه ثابت و هندسه متغیر حل می‌گردد. پارامترهای مدل در حالت هندسه ثابت فقط مقاومت ویژه است و ضخامت لایه‌ها به عنوان یک پارامتر معلوم در نظر گرفته می‌شود. ولی در حالت هندسه متغیر، علاوه بر مقاومت ویژه، ضخامت لایه‌ها نیز به پارامترهای مدل اضافه می‌شود. به دلیل غیرخطی بودن مساله وارون، تعیین مدل اولیه مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است. در مورد وارونسازی بلوکی به دلیل اضافه شدن ضخامت به عنوان پارامتر مجهول، انتخاب مدل اولیه اهمیت دوچندان پیدا می-کند. برای دستیابی به مقدار اولیه مناسب برای حل وارونسازی بلوکی، رهیافتی اتخاذ شده است. بدین صورت که از روی حل وارون-سازی هموار، مشتق دوم مقاومت ویژه تجمعی محاسبه شده و از روی اختلاف نقاط عطف، می‌توان مقادیر اولیه پارامترهای مدل هر لایه را تعیین کرد. الگوریتم‌ها ابتدا بر روی داده‌های حاصل از دو مدل شبیه‌سازی‌شده سپس بر روی دو داده واقعی پیاده‌سازی می‌شود. نتایج عددی نشان می‌دهد که وارونسازی هموار داده‌های VES نسبت به وارونسازی بلوکی به دلیل وابستگی کمتر به مدل اولیه با چالش‌های کمتری همراه است اما در صورت انتخاب پاسخ اولیه مناسب در روش بلوکی امکان تعیین مرز لایه‌ها با قطعیت بیشتری وجود دارد.
مقاله پژوهشی
چینه شناسی و فسیل شناسی
نصرالله عباسی؛ محمد وحیدی نیا؛ سعید توانا؛ پوریا واعظ نیا
چکیده
بر روی تخته‌سنگ‌هایی نابرجا در شهر مشهد، ردپاهای فراوانی از مهره‌داران یافت شدند. به گمان فزون این تخته‌سنگ‌ها از نهشته‌های نئوژن شهرستان چناران برداشت شده اند. ردپاهای پستانداران و پرندگان شناسایی شده دربردارنده‌ی ردپای جفت‌سمان Bifidipes velox، Lamaichnum guanicoe، Pecoripeda amalphaea، Pecoripeda isp.، ردپای گوشتخواران Canipeda isp.، Felipeda isp. و رد پای پرندگان ...
بیشتر
بر روی تخته‌سنگ‌هایی نابرجا در شهر مشهد، ردپاهای فراوانی از مهره‌داران یافت شدند. به گمان فزون این تخته‌سنگ‌ها از نهشته‌های نئوژن شهرستان چناران برداشت شده اند. ردپاهای پستانداران و پرندگان شناسایی شده دربردارنده‌ی ردپای جفت‌سمان Bifidipes velox، Lamaichnum guanicoe، Pecoripeda amalphaea، Pecoripeda isp.، ردپای گوشتخواران Canipeda isp.، Felipeda isp. و رد پای پرندگان Aviadactyla isp.، Avipeda gryponyx و Fuscinapeda texana هستند. ردپاهای پرندگان بیشترین فراوانی را دارند. این نخستین گزارش از ردپاهای مهره‌داران سنوزوئیک در پهنه کپه‌داغ است و با پیدایش Lamaichnum guanicoe گسترش خانواده شتران در سرزمین ایران به دیرینگی نئوژن آشکار می‌شود و همچنین این برای نخستین بار است که سنگوارهی ردپای شتران از ایران گزارش می‌گردد. با بررسی این ردپاها آشکار گردید که گوناگونی مهره‌داران نئوژن و به ویژه پستانداران در کپه‌داغ چشمگیر بوده است.
مقاله پژوهشی
سنگ شناسی
محمد فدائیان؛ امین اله کمالی؛ کوروش محمدیها
چکیده
منطقه مورد مطالعه در استان اردبیل و شمال شرق شهرستان مشکین شهر و از نظر ساختاری در زون البرزغربی-آذربایجان واقع شده است. دایکهای تفریتی دارای زینولیت‌های پیروکسنیتی و گابرویی هستند. کانی‌شناسی دایک تفریتی و زینولیتها شامل پلاژیوکلاز،کلینوپیروکسن، آنالسیم، آمفیبول، الیوین،فلوگوپیت و بافت میکرولیتیک پورفیریک، میکروکریستالین، ...
بیشتر
منطقه مورد مطالعه در استان اردبیل و شمال شرق شهرستان مشکین شهر و از نظر ساختاری در زون البرزغربی-آذربایجان واقع شده است. دایکهای تفریتی دارای زینولیت‌های پیروکسنیتی و گابرویی هستند. کانی‌شناسی دایک تفریتی و زینولیتها شامل پلاژیوکلاز،کلینوپیروکسن، آنالسیم، آمفیبول، الیوین،فلوگوپیت و بافت میکرولیتیک پورفیریک، میکروکریستالین، گرانولار و کومولایی عمده‌ترین بافت آنها است. باتوجه به داده های مینرال شیمی و همچنین وجود بلورهای شکل دار، همگن و درشت آنالسیم می‌توان نتیجه گرفت که بلورهای آنالسیم ثانویه هستند و در نتیجه واکنش های ماگمایی تاخیری در شرایط هیدروترمالی بر روی بلورهای لوسیت اولیه تشکیل شدهاند. ترکیب شیمی کانی پیروکسن در دایکهای تفریتی و زینولیت گابرویی دیوپسید می باشد. کلینوپیروکسن های مورد مطالعه با ترکیب آلکالن انطباق خوبی با محیط زمین ساختی کمان ماگمایی از خود نشان می‌دهند. همچنین کلینوپیروکسن ها در فشارهای کم تا متوسط تشکیل شده که بیانگر تبلور آنها طی صعود ماگما و در اعماق متفاوت است. ترکیب شیمیایی آمفیبولهای مربوط به زینولیت پیروکسنیتی از نوع آمفیبولهای کلسیک و مگنزیوهاستنگسیت می باشند. میانگین زمین فشارسنجی بر اساس مقدار آلومینیوم، برای زینولیت های پیروکسنیتی 9-7 کیلوبار می‌باشد.دماسنجی آمفیبول‌ها، دمای تشکیل آنها را 950-900 درجه سانتیگراد می باشد.ترکیب شیمیایی میکاها از نوع فلوگوپیت می‌باشد.عدد منیزیم در میکاها 77/0 است.
مقاله پژوهشی
چینه شناسی و فسیل شناسی
احمد لطف آباد عرب
چکیده
به منظور شناسایی، رده بندی و مطالعه بوم شناسی دیرینه خارداران موجود در نهشته های کرتاسه زیرین در شمال غرب کرمان، برش چینه شناسی سیریز انتخاب و نهشته های آن مورد مطالعه و نمونه برداری قرار گرفت. این نهشته ها، شامل مجموعه متنوعی از ماکروفسیل ها (خارداران، بازوپایان، دوکفه ای ها، شکم پایان، مرجان ها) و میکروفسیل ها (فرامینیفرها و استراکدها) ...
بیشتر
به منظور شناسایی، رده بندی و مطالعه بوم شناسی دیرینه خارداران موجود در نهشته های کرتاسه زیرین در شمال غرب کرمان، برش چینه شناسی سیریز انتخاب و نهشته های آن مورد مطالعه و نمونه برداری قرار گرفت. این نهشته ها، شامل مجموعه متنوعی از ماکروفسیل ها (خارداران، بازوپایان، دوکفه ای ها، شکم پایان، مرجان ها) و میکروفسیل ها (فرامینیفرها و استراکدها) بوده که از این میان، خارداران مورد مطالعه و شناسایی قرار گرفتند. برای اولین بار تعداد 16 جنس و گونه از خارداران از این منطقه گزارش می شوند که تعداد 6 گونه از آنها جدید بوده و قبلا از منطقه کرمان گزارش شده و نشان دهنده اشکوب آپتین می باشند. حضور همزمان خارداران و دیگر مجموعه های فسیلی در برش سیریز نشان دهنده یک محیط پلات فرمی کم عمق با شرایط اکولوژیکی مناسب در زمان ته نشست رسوبات می باشد.
مقاله پژوهشی
چینه شناسی و فسیل شناسی
پیمان رجبی
چکیده
سازند آسماری در لرستان به شکل آهک های متوسط تا ضخیم لایه غنی از روزن بران کف زی و بصورت صخره ساز دیده می شود. در این پژوهش چینه شناسی توالی سازند آسماری در تاقدیس چناره واقع در جنوب حوضه لرستان و تاقدیس امیران واقع در بخش میانی حوضه لرستان از نظر سنگ شناسی و ریزدیرینه شناسی مورد بررسی قرار گرفتند. ستبرای برش چناره 180 متر و برش امیران 158 ...
بیشتر
سازند آسماری در لرستان به شکل آهک های متوسط تا ضخیم لایه غنی از روزن بران کف زی و بصورت صخره ساز دیده می شود. در این پژوهش چینه شناسی توالی سازند آسماری در تاقدیس چناره واقع در جنوب حوضه لرستان و تاقدیس امیران واقع در بخش میانی حوضه لرستان از نظر سنگ شناسی و ریزدیرینه شناسی مورد بررسی قرار گرفتند. ستبرای برش چناره 180 متر و برش امیران 158 متر اندازه گیری شدند. مجموعا بیش از 290 مقطع نازک از هر دو تهیه و در آزمایشگاه بررسی شد. نتایج حاصل از مطالعات فسیل شناسی بر اساس گسترش روزن بران کف زی منجر به معرفی تعداد 4 زیست زون تجمعی در هر دو برش چینه شناسی شد. از این تعداد، 3 زیست زون تجمعی مربوط به برش چناره و 1 زیست زون تجمعی مر بوط به برش تاقدیس امیران می باشد. بر این اساس سن آسماری در برش چناره الیگو-میوسن (شاتین –بوردیگالین) و در برش امیران میوسن (بوردیگالین) می باشد. بر اساس مطالعات سنگ چینه ای مرز سازند آسماری در هر دو برش چناره و امیران با سازند شهبازان هم شیب و ناپیوسته می باشد در هر دو برش مرز بالایی بصورت همشیب با رسوبات سازند گچساران دیده می شود.
مقاله پژوهشی
زمین شناسی محیط زیست و مهندسی
فرح رحمانی؛ عبدالرضا جعفریان؛ راضیه لک؛ جواد اسماعیلی
چکیده
هدف از این مطالعه بررسی میزان غلظت فلزات سنگین در محصول برنج شالیزارهای شهرستان ساری است. در این پژوهش از 32 ایستگاه از بخش دانه خوراکی برنج (Seed) نمونه برداری انجام گرفت. سپس جهت بررسی ارتباط خاک-گیاه در 6 ایستگاه از خاک پای گیاه برنج و دیگر قسمتهای گیاه مانند ریشه، ساقه، برگ و سبوس نیز نمونه برداشت گردید. نمونه های خاک پس از آماده سازی ...
بیشتر
هدف از این مطالعه بررسی میزان غلظت فلزات سنگین در محصول برنج شالیزارهای شهرستان ساری است. در این پژوهش از 32 ایستگاه از بخش دانه خوراکی برنج (Seed) نمونه برداری انجام گرفت. سپس جهت بررسی ارتباط خاک-گیاه در 6 ایستگاه از خاک پای گیاه برنج و دیگر قسمتهای گیاه مانند ریشه، ساقه، برگ و سبوس نیز نمونه برداشت گردید. نمونه های خاک پس از آماده سازی به روش استاندارد توسط دستگاه ICP-OES و نمونه های گیاه نیز پس از آماده سازی به روش استاندارد توسط دستگاه ICP-MS مورد تجزیه شیمیایی قرار گرفتند. نتایج تجزیه شیمیایی نمونه‌های برنج نشان داد که میزان جیوه بطور معمول حدود 07/0 پی‌پی‌ام می باشد و در برخی مناطق بصورت نقطه ای (30 درصد نمونه ها) غلظت تا حدود 09/0 پی‌پی‌ام می رسد. میزان غلظت عنصر سرب بطور میانگین 91/0 پی‌پی‌ام است که این حد نزدیک به حد مجاز می باشد. عناصر آرسنیک، کادمیوم، نیکل و روی نیز در تعداد محدودی از نمونهها انحراف از میزان معمول غلظت رانشان می دهند. نتایج بررسی‌ها منشاء عنصر سرب را ناشی از مصرف کودشیمیایی روی در مزارع و شالیزارهای برنج تایید می‌نماید. میزان غلظت آرسنیک در منطقه عیسی انحراف از میزان معمول بالایی نشان می دهد.
مقاله پژوهشی
سنگ شناسی
علی لطفی بخش
چکیده
در محدوده شمال اردبیل (از نمین تا لاهرود) توالی متنوع و گسترده‌ای از فعالیت‌های ماگمایی بازی تا حدواسط و اسیدی از ائوسن تا کواترنری رخنمون دارند. ترکیبات سنگی در این منطقه از گدازه‌های عمدتاً بازالتی همراه با گنبدهای داسیتی و ریولیتی در محدوده نمین تا بازالت و آندزیت بازالتی در محدوده لاهرود متغیر است. بررسی ترکیب شیمیایی الیوین ...
بیشتر
در محدوده شمال اردبیل (از نمین تا لاهرود) توالی متنوع و گسترده‌ای از فعالیت‌های ماگمایی بازی تا حدواسط و اسیدی از ائوسن تا کواترنری رخنمون دارند. ترکیبات سنگی در این منطقه از گدازه‌های عمدتاً بازالتی همراه با گنبدهای داسیتی و ریولیتی در محدوده نمین تا بازالت و آندزیت بازالتی در محدوده لاهرود متغیر است. بررسی ترکیب شیمیایی الیوین در الیوین بازالت‌ها نشان‌دهنده ترکیب فورستریتی آنها از 8/67 تا 7/92 است. همچنین کلینوپیروکسن‌ها از نوع دیوپسیدی بوده و پلاژیوکلازها ترکیب لابرادوریتی تا بیتونیتی دارند. زنوکریست‌های گارنت موجود در گنبدهای ریولیتی از نوع آلماندین می‌باشند. بررسی عناصر نادر خاکی در جریان‌های گدازه‌ای، قطعات سنگی و همچنین گنبدهای داسیتی-ریولیتی منطقه نشانگر غنی‌شدگی در عناصر نادر خاکی سبک به سنگین است. سنگهای مافیک-حدواسط منطقه سرشت شوشونیتی و برخی نیز کالک-آلکالن با پتاسیم بالا و گنبدهای داسیتی و ریولیتی سرشت آداکیتی نشان می‌دهند. خصوصیات ژئوشیمیایی و ایزوتوپی سنگهای بازالتی-آندزیتی منطقه شمال اردبیل-لاهرود نشان‌دهنده تشکیل آنها از ذوب بخشی یک گوه گوشته‌ای متاسوماتیزم شده توسط رسوبات و سیالات حاصل از ورقه فرورانده در زون فرورانشی ایران طی ائوسن است. همچنین خصوصیات ژئوشیمیایی و ایزوتوپی گنبدهای داسیتی-ریولیتی میوسن نشان دهنده منشأ گرفتن آنها از ذوب بخشی بخش‌های زیرین پوسته قاره‌ای ضخیم شده ایران می‌باشد.
مقاله پژوهشی
زمین شناسی نفت
شادی محول؛ گلناز جوزانی کهن؛ سهیلا اصلانی
چکیده
وجود کانی‌های رسی از هر نوع با هر میزان و الگوی توزیعی در چاه‌های هیدروکربنی، سبب ایجاد مشکلات عدیده‌ای در ارزیابی کیفی سازندها می‌شوند و بررسی این دسته از کانی‌ها اهمیت بالایی در صنایع بالادستی دارد. در این پژوهش با تلفیق نتایج مطالعات آزمایشگاهی 15 نمونه مغزه سازند آسماری از یک چاه تولیدی واقع در میدان نفتی مارون واقع در جنوب ...
بیشتر
وجود کانی‌های رسی از هر نوع با هر میزان و الگوی توزیعی در چاه‌های هیدروکربنی، سبب ایجاد مشکلات عدیده‌ای در ارزیابی کیفی سازندها می‌شوند و بررسی این دسته از کانی‌ها اهمیت بالایی در صنایع بالادستی دارد. در این پژوهش با تلفیق نتایج مطالعات آزمایشگاهی 15 نمونه مغزه سازند آسماری از یک چاه تولیدی واقع در میدان نفتی مارون واقع در جنوب غرب ایران به شناسایی کانی‌های رسی و الگوی توزیع پرداخته شده ست. نتایج آنالیزهای پراش پرتوایکس و مطالعات میکروسکوپی نمونهها نشان داد فازهای تشکیلدهنده اصلی شامل کوارتز (%2/72-%7/14) و کانی‌های کربناته (%4/65-%3)، کانی‌های فرعی شامل پلاژیوکلاز (%7/6-%0) و کانی‌های رسی (%5/44-%3/3) هستند. در برخی از نمونهها کانی‌های سولفیدی و آهندار (%2-%0) نیز شناسایی شد. با بررسی نتایج حاصل از میکروسکوپ الکترونی مشخص شد که کائولینیت در محدوده طولی 5/6-7/0 میکرومتر، ایلیت از 4/0 تا 6/3 میکرومتر و در مواردی به صورت توفالی شکل با محدوده طولی 9/7 میکرومتر مشاهده شد که با سه الگوی پراکنده، پرکننده و پلزننده در طول سازند مخزنی حضور دارند که میزان کانی‌های مذکور از کمترین مقدار %3/3 تا بیشترین مقدار %5/44 متغیر است.
مقاله پژوهشی
چینه شناسی و فسیل شناسی
فاطمه واعظ جوادی؛ مهدی عباس زاده
چکیده
ماکروفسیل های گیاهی سازند هجدک در چاهی در منطقه مزینو، جنوب غرب طبس مورد مطالعه قرار گرفت به طوری که تعداد ۲۹ گونه ماکروفسیل گیاهی متعلق به ۱۵ جنس شناسایی گردید. یک زیست زون فاصله‌ای محلی به نام Ptilophyllum harrisianum- Klukia exilis Interval zone تشخیص داده شد. بر اساس حضور گونه های Equisetites sp. cf. E. beanii، Klukia exilis، Nilssonia macrophylla، Ptilophyllum harrisianum و Elatides thomasii، سن ژوراسیک ...
بیشتر
ماکروفسیل های گیاهی سازند هجدک در چاهی در منطقه مزینو، جنوب غرب طبس مورد مطالعه قرار گرفت به طوری که تعداد ۲۹ گونه ماکروفسیل گیاهی متعلق به ۱۵ جنس شناسایی گردید. یک زیست زون فاصله‌ای محلی به نام Ptilophyllum harrisianum- Klukia exilis Interval zone تشخیص داده شد. بر اساس حضور گونه های Equisetites sp. cf. E. beanii، Klukia exilis، Nilssonia macrophylla، Ptilophyllum harrisianum و Elatides thomasii، سن ژوراسیک میانی (Aalenian-Bajocian) برای این مجموعه ماکروفسیل گیاهی درنظرگرفته می شود. فراوانی نسبی راستههای سرخس (فیلیکال)، سیکادال، پاینال و اکوییستال به ترتیب عبارت است از: ۱۸/۴۳، ۸۲/۳۱، ۶۳/۱۳ و ۶۴/۴ درصد. همچنین، نتایج شاخص های مشابهت مجموعه ماکروفسیل گیاهی چاه اکتشافی منطقه مزینوحاکی از مشابهت نسبتاْ بالای آن با مجموعه ماکروفسیل گیاهی سایر مناطق بلوک طبس می باشد. به علاوه، نمره تراز گیاهی این مجموعه ۸۹/۵۴ است. براساس شواهد سنگ شناسی (حضور رگه های متعدد زغال سنگ) و دیرینهشناسی، یک «بیوم گرم مرطوب» برای این محل پیشنهاد می گردد. بدین ترتیب، آب و هوا و پوشش گیاهی یکنواختی در خلال ژوراسیک میانی در کفه طبس و حوضه کرمان وجود داشته و ایران در میان زیرایالت ماوراءخزری و در ناحیه اروپایی- سینایی از تقسیمات وَخرمیف قرار داشت.
مقاله پژوهشی
سنگ شناسی
جلیل قلمقاش؛ میثم اکبری؛ رضا جمال
چکیده
آتشفشان تفتان طی میوسن تا کواترنری فعالیت ماگمایی گسترده‌ای در منطقه مکران داشته است. ترکیب گدازه‌ها و سنگهای آذرآواری تفتان آندزیت بازالتی، آندزیت، تراکی آندزیت و داسیت هستند. قطعات سنگی بازیک-حدواسط در خمیره فلسیک و فنوکریست پلاژیوکلاز با بافت غربالی، منطقه‌بندی و حاشیه انحلالی از شواهد اختلاط ماگمایی در سنگهای تفتان هستند. ...
بیشتر
آتشفشان تفتان طی میوسن تا کواترنری فعالیت ماگمایی گسترده‌ای در منطقه مکران داشته است. ترکیب گدازه‌ها و سنگهای آذرآواری تفتان آندزیت بازالتی، آندزیت، تراکی آندزیت و داسیت هستند. قطعات سنگی بازیک-حدواسط در خمیره فلسیک و فنوکریست پلاژیوکلاز با بافت غربالی، منطقه‌بندی و حاشیه انحلالی از شواهد اختلاط ماگمایی در سنگهای تفتان هستند. سنگهای آتشفشانی تفتان با ماهیت کالک‌آلکالن پتاسیم بالا تا کالک‌آلکالن، دارای غنی‌شدگی از LREE و LILE به ترتیب در برابر HREE و HFSE هستند. به علاوه وجود تهی‌شدگی واضح از عناصر HFSE (نظیر Nb، Ta و Ti) تشکیل آنها در کمان آتشفشانی مرتبط با فرورانش را تایید می‌نماید. سنگهای بازالتی تفتان از ذوب بخشی حدود 15 درصدی گوشته اسپینل لرزولیتی پدید آمده‌اند. انطباق الگوهای توزیع عناصر کمیاب سنگهای آتشفشانی تفتان با ترکیب پوسته قاره‌ای بالایی و غنی‌شدگی از Pb، Th، U و Rb، هضم مواد پوسته‌ای و فرآیندهای AFC در ماگمای اولیه تفتان را نشان می‌دهند. بر اساس نتایج سن‌سنجی ایزوتوپی موجود، به نظر می‌رسد که بزمان و کوه سلطان، جوان‌ترین آتشفشان‌های کمان ماگمایی مکران-چگای هستند. مقایسه ویژگیهای سنگی و ژئوشیمیایی سه آتشفشان بزمان، تفتان و کوه سلطان، نشانگر افزایش ضخامت پوسته در زیر آتشفشان تفتان و آلایش پوسته‌ای بیشتر طی مسیر به سطح در سنگهای تفتان است.
)
