نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران
2 گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
3 سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تبریز، ایران
چکیده
طبقات لیگنیت‌دار تبریز در زمره سازندهای نئوژن ناحیه شمال باختری کشور است که گسترش آن در حومه خاوری شهر تبریز می‌باشد. رخساره‌های رسوبی آن شامل گروه‌های رخساره‌ای آواری‌های ریزدانه، ماسه‌سنگ‌ها، سنگ‌های آهکی و رخساره‌های لیگنیت‌دار، توف و ریزرخساره‌ها و رخساره‌سنگی‌های (پتروفاسیس‌ها) زیر مجموعه آنها هستند. در این پژوهش، دو برش چینه‌نگاری از این رسوبات در گستره خاور تبریز در قالب 171 نمونه و 42 مقطع نازک برداشت شده و مورد مطالعه قرار گرفتند. از آنالیز XRD برای کانی‌شناسی و میکروسکوپ الکترونی SEM برای مطالعات سه‌بعدی در شناسایی میکروفسیل‌ها بهره گرفته شد. فسیل‌های شناسایی شده شامل انواع جنس‌های شکم‌پایان (گاستروپودا)، پلسی‌پودا، استراکد، ماهی، دیاتومه، جلبک کاروفیت و روزن‌بران (فرامینیفرا) می‌باشند. مجموعه دیرینه‌زیستی مطالعه شده، شامل جنس‌هایی از آب شیرین تا مقاوم به شوری و دریایی می‌باشند. محیط‌های رسوبی شناسایی شده شامل محیط حوضه دریاچه‌ای، محیط کم ژرفای ساحلی و محیط باتلاقی حاشیه دریاچه‌ای می باشند. در طبقات رسوبی مطالعه شده شواهد فسیل‌شناسی قوی و شواهد رسوب‌شناختی محیط دریایی حداقل در زمان حیات آن مشاهده نمی‌شود، از این رو، چنین نتیجه‌گیری می‌شود که تاکسای دریایی موجود در این نهشته‌ها باقی مانده و سازگار یافته از یک محیط دریایی پیشین می‌باشند.
کلیدواژه‌ها
افتخارنژاد، ج.، قریشی، م.، مهرپرتو، م.، ارشدی، س.، زهره بخش، آ.، 1370، نقشه زمین‌شناسی تبریز- پلدشت ، مقیاس 1:250000، انتشارات سازمان زمین‌شناسی کشور.
حق‌فرشی، ع.، 1389 الف، مطالعه توالی‌ها، رخساره‌ها و محیط رسوبی تشکیلات پلیوسن زیرین در ناحیه تبریز، پایان‌نامه کارشناسی ارشد گرایش رسوب‌شناسی و سنگ‌شناسی رسوبی، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران،213 ص. https://ganj.irandoc.ac.ir/viewer/ddcc05ffd564735165e99190a8f65f8b.
حق‌فرشی، ع.، 1389ب، تشکیل کانی‌های ژیپس و مراحل دیاژنزی آنها در سازند لیگنیت‌دار، شرق تبریز، فصلنامه رسوب و سنگ رسوبی، سال سوم، شماره هشتم، بهار 1389، ص 33-44. https://www.researchgate.net/publication/344401414.
حق‌فرشی، ع. ، 1389پ، رخساره کالکریت، ویژگی‌های آن و تفسیر آب و هوای دیرینه در سازند لیگنیت‌دار، بیست و هشتمین گردهمائی علوم زمین27-25 اشهریور ماه 1389، ارومیه. https://www.researchgate.net/publication/344401436.
حق‌فرشی، ع.، 1392، جدایش سازند لیگنیت دار تبریز به دو بخش (member) و بررسی سن این سازند بر اساس مطالعات جدید، سی و دومین گردهمایی علوم زمین – 27-30 بهمن 1392، مشهد. https://www.researchgate.net/publication/344401442.
حق‌فرشی، ع. 1393، بررسی ویژگی‌ها و نحوه تشکیل کنکرسیون‌های آهن‌دار در سازند لیگنیت‌دار ناحیه تبریز، سی و سومین گردهمایی علوم زمین 5– 3 اسفند93، تهران.https://www.researchgate.net/publication/344401635.
حق‌فرشی، ع.، 1395، مطالعه آثار زیستی گیاهی و جانوری طبقات رسوبی سازند لیگنیت بد تبریز جهت تشخیص شرایط شوری آب حوضه رسوبی این سازند، سی و پنجمین گردهمایی علوم زمین 3– 1 اسفند 1395، تهران. https://www.researchgate.net/publication/344401564.
شیری، ر.، 1393، چینه‌شناسی مولکولی و بیومارکرهای لایه های لیگنیت دار نئوژن منطقه تبریز، شمالغرب ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد گرایش چینه‌شناسی و فسیل‌شناسی، دانشگاه ارومیه. https://www.virascience.com/thesis/803026.
فریدی، م. و خدابنده، ع. ،1390الف، نقشه و گزارش نقشه زمین شناسی 1:25000 کرگه، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
فریدی، م. و خدابنده، ع. ،1390ب، نقشه وگزارش نقشه زمین شناسی 1:25000 تبریز 1، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
معین وزیری، ح. و امین سبحانی ا.، 1356، سهند از نظر ولکانولوژی و ولکانوسدیمانتولوژی ، انتشارت دانشگاه تربیت معلم.
Alavi, M., 2007. Structures of the Zagros fold-thrust belt in Iran. American Journal of Science, 307(9), 1064-1095. https://doi.org/10.2475/09.2007.02.
Allen, M., Jackson, J., and Walker, R., 2004. Late Cenozoic reorganization of the Arabia-Eurasia collision and the comparison of short-term and long-term deformation rates. Tectonics, 23(2). 1-16. https://doi.org/10.1029/ 2003TC001530.
Axen, G. J., Lam, P. S., Grove, M., Stockli, D. F., and Hassanzadeh, J., 2001. Exhumation of the west-central Alborz Mountains, Iran, Caspian subsidence, and collision-related tectonics. Geology, 29(6), 559-562. https://doi.org/10.1130/0091-7613(2001)029<0559:Eotwca>2.0.CO;2.
Bright, J., Cohen, A. S., and Starratt, S. W., 2018. Distinguishing brackish lacustrine from brackish marine deposits in the stratigraphic record: A case study from the Late Miocene and Early Pliocene Bouse Formation, Arizona and California, USA. Earth-Science Reviews, 185, 974-1003. https://doi.org/10.1016/j.earscirev.2018.08.011.
Carnevale, G., Haghfarshi, E., Abbasi, S., Alimohammadian, H., and Reichenbacher, B., 2011. A new species of silverside from the Late Miocene of NW Iran. Acta Palaeontologica Polonica, 56(4), 749-756.http://
)