نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار، دانشکده علوم زمین، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
2 کارشناسی ارشد، دانشکده علوم زمین، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
چکیده
سنگ‌های آتشفشانی داسیتی (الیگوسن) در جنوب جلفا (آذربایجان شرقی) رخنمون گسترده‌ای دارند. این سنگ‌ها اغلب بافت پورفیری تا هیالوپورفیری و ترکیب کانی‌شناسی پلاژیوکلاز، آمفیبول، کوارتز و بیوتیت دارند. داده‌های شیمیایی نقطه‌ای کانی‌ها (EPMA)، حاکی از منطقه‌بندی نوسانی و تنوع شیمیایی آمفیبول‌ها (پارگازیت و ادنیت) است. بلورهای پلاژیوکلاز نیز اغلب زونینگ نوسانی داشته و ترکیب آندزین (An=29-51%) دارند. در این تحقیق، محاسبات دما-فشارسنجی به روش‌های مختلف بر روی کانی‌های آمفیبول و پلاژیوکلاز انجام شده است. مطابق نتایج فشارسنجی، پلاژیوکلازها فشار 5 تا 8 کیلوبار و آمفیبول‌ها محدوده‌های مختلف فشار 5/1 تا 3 و 5 تا 9 کیلوبار را نشان می‌دهند. همچنین، از نظر دماسنجی، پلاژیوکلازها دمای 1020 تا 1050 درجه سانتیگراد و آمفیبول‌ها دمای 850 تا 900 درجه سانتیگراد را نشان می‌دهند. بر اساس نتایج فشارسنجی، تبلور و رشد کانی‌ها در اتاق‌های ماگمایی اعماق مختلف صورت گرفته است. برخی از آمفیبول‌ها در پوسته تحتانی شروع به تبلور نموده و رشد متعاقب آنها با صعود ماگما تا پوسته میانی رخ داده است در حالیکه برخی دیگر در اعماق پوسته فوقانی متبلور شده‌اند. کنار هم قرار گرفتن کانی‌های اعماق مختلف در داسیت‌ها را می‌توان به اختلاط مذاب‌ها در اتاق‌های ماگمایی کم عمق نسبت داد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
کتابنگاری
احمدزاده، غ.، جهانگیری، ا.، مجتهدی، م. و لنتز، د.، 1389- پتروژنز سنگ‌های آداکیتی پس از تصادم پلیو کواترنری در شمال غرب مرند، مجله بلورشناسی و کانی شناسی ایران، 4، صص. 709 تا 722.
پیرمحمدی علیشاه، ف.، 1394- پتروژنز سنگ‌های آداکیتی پس از تصادم پلیوکواترنری در جنوب تبریز. پترولوژی، 22، صص. 71 تا 90.
عامل، ن.، جلیلی قره‌قیه، و.، حاجیعلیاوغلی، ر. و مؤید، م.، 1394- پتروژنز سنگ‌های آداکیتی پس از تصادم پلیوکواترنر شمال آتشفشان سهند (شمال‌غرب ایران). پترولوژی، 22، صص. 157 تا 172.
محرمی گرگری، ف.، پورمعافی، س. م.، قربانی. م. و میرمحمدی، م. ص.، 1394- بررسی ژئوشیمیایی، کانی شناسی و سنگ‌زایی سنگ‌های آداکیتی جنوب شرق جلفا (شمال‌غرب ایران). مجله بلورشناسی و کانی شناسی ایران، 2، صص. 241 تا 256.
References
Abdollahi, M. R. and Hosseini, M., 1996- Geological map of Julfa. Scale 1/100000. Geological Survey of Iran.
Aghazadeh, M., Castro, A., Omran, N. R., Emami, M. H., Moinvaziri, H. and Badrzadeh, Z., 2010- The gabbro (shoshonitic)–monzonite–granodiorite association of Khankandi pluton, Alborz Mountains, NW Iran. Journal of Asian Earth Sciences, 38: 199-219. doi: 10.1016/j.jseaes.2010.01.002.
Aghazedeh, M., Castro, A., Badrzadeh, Z. and Vogt, K., 2011- Post-collisional polycyclic plutonism from the Zagros hinterland: the Shaivar Dagh plutonic complex, Alborz belt, Iran. Geological Magazine, 148: 980-1008. doi: 10.1017/S0016756811000380.
Blundy, J. D. and Holland, T. J. B., 1990- Calcic amphibole equilibria and a new amphibole-plagioclase geothermometer. Contributions to Mineralogy and Petrology, 104: 208-224. doi: 10.1007/bf00306444.
Buckley, V. J. E., Sparks, R. S. J. and Wood, B. J., 2006- Hornblende dehydration reactions during magma ascent at Soufrière Hills Volcano, Montserrat. Contributions to Mineralogy and Petrology, 151: 121-140. doi: 10.1007/s00410-005-0060-5.
Claeson, D. T. and Meurer, W. P., 2004- Fractional crystallization of hydrous basaltic “arc-type” magmas and the formation of amphibole-bearing gabbroic cumulates. Contributions to Mineralogy and Petrology, 147: 288-304. doi: 10.1007/s00410-003-0536-0.
Feeley, T. C. and Davidson, J. P., 1994- Petrology of Calc-Alkaline Lavas at Volc´n Ollagüe and the Origin of Compositional Diversity at Central Andean Stratovolcanoes. Journal of Petrology, 35: 1295-1340. doi: 10.1093/petrology/35.5.1295.
Gasparik, T., 1984- Two-pyroxene thermobarometry with new experimental data in the system CaO-MgO-Al2O3-SiO2. Contributions to Mineralogy and Petrology, 87: 87-97. doi: 10.1007/bf00371405.
Ghalamghash, J., Mousavi, S., Hassanzadeh, J. and Schmitt, A., 2016- Geology, zircon geochronology, and petrogenesis of Sabalan volcano (northwestern Iran). Journal of Volcanology and Geothermal Research, 327: 192-207. doi: 10.1016/j.jvolgeores.2016.05.001.
Ghalamghash, J., Schmitt, A. and Chaharlang, R., 2019- Age and compositional evolution of Sahand volcano in the context of post-collisional magmatism in northwestern Iran: Evidence for time-transgressive magmatism away from the collisional suture. Lithos, doi: 10.1016/j.lithos.2019.06.031.
Ginibre, C., Wörner, G. and Kronz, A., 2002- Minor- and trace-element zoning in plagioclase: implications for magma chamber processes at Parinacota volcano, northern Chile. Contributions to Mineralogy and Petrology, 143: 300-315. doi: 10.1007/s00410-002-0351-z.
Goto, Y. and McPhie, J., 1998- Endogenous growth of a Miocene submarine dacite cryptodome, Rebun Island, Hokkaido, Japan. Journal of Volcanology and Geothermal Research, 84: 273-286. doi: 10.1016/s0377-0273(98)00040-7.
Hammarstrom, J. M.and Zen, E. A., 1986- Aluminum in hornblende; an empirical igneous geobarometer. American Mineralogist, 71: 1297-1313.
Hollister, L.S., Grissom, G.C., Peters, E. K., Stowell, H. H. and Sisson, V. B., 1987- Confirmation of the empirical correlation of Al in hornblende with pressure of solidification of calc-alkaline plutons. American Mineralogist, 72: 231-239.
Jahangiri, A., 2007- Post-collisional Miocene adakitic volcanism in NW Iran: Geochemical and geodynamic implications. Journal of Asian Earth Sciences, 30(3–4): 433-447. doi: 10.1016/j.jseaes.2006.11.008.
Jamali, H., Yaghubpur, A., Mehrabi, B., Dilek, Y., Daliran, F. and Meshkani, A., 2012- Petrogenesis and Tectono-Magmatic Setting of Meso-Cenozoic Magmatism in Azerbaijan Province, Northwestern Iran. Petrology–new perspectives and applications. Intech: 39-56.
Johnson, M. C. and Rutherford, M. J., 1989- Experimental calibration of the aluminum-in-hornblende geobarometer with application to Long Valley caldera (California) volcanic rocks. Geology, 17: 837-841. doi: 10.1130/0091-7613(1989)0172.3.co;2.
Karimzadeh Somarin, A., 2006- Geology and geochemistry of the Mendejin plutonicrocks, Mianeh, Iran. Journal of Asian Earth Sciences, 27: 819-834. doi: 10.1016/j.jseaes.2005.08.004.
Köhler, T. P. and Brey, G. P., 1990- Calcium exchange between olivine and clinopyroxene calibrated as a geothermobarometer for natural peridotites from 2 to 60 kb with applications. Geochimica et Cosmochimica Acta, 54: 2375-2388. doi: 10.1016/0016-7037(90)90226-B.
Le Bas, M. J., 1962- The role of aluminum in igneous clinopyroxenes with relation to their parentage. American Journal of Science, 260: 267-288. doi: 10.2475/ajs.260.4.267.
Leake, B., Woolley, A., Arps, C. E., Birch, W., Gilbert, M. C.,Grice, J., Hawthorne, F., Kato, A., Kisch, H. and Krivovichev, V., 1997- Nomenclature of Amphiboles: Report of the Subcommitte on Amphiboles of the International Mineralogical Association Commision on New Minerals and Mineral Names (3). Canadian Mineralogist, 35: 219-248.
Leterrier, J., Maury, R. C.,Thonon, P., Girard, D. and Marchal, M., 1982- Clinopyroxene composition as a method of identification of the magmatic affinities of paleo-volcanic series. Earth and Planetary Science Letters, 59: 139-154. doi: 10.1016/0012-821X(82)90122-4.
Lindsay, J., Schmitt, A., Trumbull, R., De Silva, S., Siebel, W. and Emmermann, R., 2001- Magmatic evolution of the La Pacana caldera system, Central Andes, Chile: Compositional variation of two cogenetic, large-volume felsic ignimbrites. Journal of Petrology, 42: 459-486. doi: 10.1093/petrology/42.3.459.
Lindsley, D. H., 1983- Pyroxene thermometry. American Mineralogist, 68: 477-493.
Mercier, J. C. C., 1980- Single-pyroxene thermobarometry. Tectonophysics, 70: 1-37. doi: 10.1016/0040-1951(80)90019-0.
Molina, J., Moreno, J., Castro, A., Rodríguez, C. and Fershtater, G., 2015- Calcic amphibole thermobarometry in metamorphic and igneous rocks: New calibrations based on plagioclase/amphibole Al-Si partitioning and amphibole/liquid Mg partitioning. Lithos, 232: 286-305. doi: 10.1016/j.lithos.2015.06.027.
Nabatian, G., Ghaderi, M., Neubauer, F., Honarmand, M., Liu, X., Dong, Y., Jiang, S. Y., Von Quadt, A. and Bernroider, M., 2014- Petrogenesis of Tarom high-potassic granitoids in the Alborz–Azarbaijan belt, Iran: Geochemical, U–Pb zircon and Sr–Nd–Pb isotopic constraints. Lithos, 184–187: 324-345. doi: 10.1016/j.lithos.2013.11.002.
Nakada, S., Miyake, Y., Sato, H., Oshima, O. and Fujinawa, A., 1995- Endogenous growth of dacite dome at Unzen volcano (Japan), 1993–1994. Geology, 23: 157-160. doi: 10.1130/0091-7613(1995)0232.3.CO;2.
Neave, D. A. and Putirka, K. D., 2017- A new clinopyroxene-liquid barometer, and implications for magma storage pressures under Icelandic rift zones. American Mineralogist, 102: 777-794. doi: 10.2138/am-2017-5968.
Nisbet, E. and Pearce, J., 1977- Clinopyroxene composition in mafic lavas from different tectonic settings. Contributions to Mineralogy and Petrology, 63: 149-160. doi: 10.1007/bf00398776.
Plechov, P. Y., Tsai, A. E., Shcherbakov, V. D. and Dirksen, O. V., 2008- Opacitization conditions of hornblende in Bezymyannyi volcano andesites (March 30, 1956 eruption). Petrology, 16: 19-35. doi: 10.1134/s0869591108010025.
Putirka, K. D., 2005- Igneous thermometers and barometers based on plagioclase+ liquid equilibria: Tests of some existing models and new calibrations. American Mineralogist, 90: 336-346. doi: 10.2138/am.2005.1449.
Putirka, K. D., 2008- Thermometers and Barometers for Volcanic Systems. Reviews in Mineralogy and Geochemistry, 69: 61-120. doi: 10.2138/rmg.2008.69.3.
Putirka, K., 2016- Amphibole thermometers and barometers for igneous systems and some implications for eruption mechanisms of felsic magmas at arc volcanoes. American Mineralogist, 101: 841-858. doi: 10.2138/am-2016-5506.
Raase, P., 1974- Al and Ti contents of hornblende, indicators of pressure and temperature of regional metamorphism. Contributions to Mineralogy and Petrology, 45: 231-236. doi: 10.1007/BF00383440.
Ridolfi, F. and Renzulli, A., 2012- Calcic amphiboles in calc-alkaline and alkaline magmas: thermobarometric and chemometric empirical equations valid up to 1,130° C and 2.2 GPa. Contributions to Mineralogy and Petrology, 163: 877-895. doi: 10.1007/s00410-011-0704-6.
Ridolfi, F., Renzulli, A. and Puerini, M., 2010- Stability and chemical equilibrium of amphibole in calc-alkaline magmas: an overview, new thermobarometric formulations and application to subduction-related volcanoes. Contributions to Mineralogy and Petrology, 160: 45-66. doi: 10.1007/s00410-009-0465-7.
Rudnick, R. L. and Fountain, D. M., 1995- Nature and composition of the continental crust: A lower crustal perspective. Reviews of Geophysics, 33: 267-309. doi: 10.1029/95rg01302.
Ruprecht, P. and Wörner, G., 2007- Variable regimes in magma systems documented in plagioclase zoning patterns: El Misti stratovolcano and Andahua monogenetic cones. Journal of Volcanology and Geothermal Research, 165: 142-162. doi: 10.1016/j.jvolgeores.2007.06.002.
Rutherford, M. J. and Devine, J. D., 2003- Magmatic Conditions and Magma Ascent as Indicated by Hornblende Phase Equilibria and Reactions in the 1995–2002 Soufrière Hills Magma. Journal of Petrology, 44: 1433-1453. doi: 10.1093/petrology/44.8.1433.
Schmidt, M., 1992- Amphibole composition in tonalite as a function of pressure: an experimental calibration of the Al-in-hornblende barometer. Contributions to Mineralogy and Petrology, 110: 304-310. doi: 10.1007/BF00310745.
Shabani, A. A. T., 2011- Occurrence of prehnite, pumpellyite and garnet in biotite from granitic rocks of the Canadian Appalachians: a mineral chemistry study using electron microprobe. Journal of Sciences, Islamic Republic of Iran, 22: 135-142.
Shcherbakov, V. D., Plechov, P. Y., Izbekov, P. E. and Shipman, J. S., 2011- Plagioclase zoning as an indicator of magma processes at Bezymianny Volcano, Kamchatka. Contributions to Mineralogy and Petrology, 162: 83-99. doi: 10.1007/s00410-010-0584-1.
Sigurdsson, H., Houghton, B., McNutt, S., Rymer, H. and Stix, J., 2015- The encyclopedia of volcanoes. Elsevier,
Simmonds, V., 2013- Geochemistry and petrogenesis of an adakitic quartz-monzonitic porphyry stock and related cross-cutting dike suites, Kighal, northwest Iran. International Geology Review, 55(9): 1126-1144. doi: 10.1080/00206814.2013.767491
Singer, B. S., Dungan, M. A. and Layne, G. D., 1995- Textures and Sr, Ba, Mg, Fe, K, and Ti compositional profiles in volcanic plagioclase: clues to the dynamics of calc-alkaline magma chambers. American Mineralogist, 80: 776-798. doi: 10.2138/am-1995-7-819.
Tulloch, A., 1979- Secondary Ca-Al silicates as low-grade alteration products of granitoid biotite. Contributions to Mineralogy and Petrology, 69: 105-117. doi: 10.1007/BF00371854.
Ubide, T., Galé, C., Arranz, E., Lago, M. and Larrea, P., 2014- Clinopyroxene and amphibole crystal populations in a lamprophyre sill from the Catalonian Coastal Ranges (NE Spain): A record of magma history and a window to mineral-melt partitioning. Lithos, 184-187: 225-242. doi: 10.1016/j.lithos.2013.10.029.
Viccaro, M., Giuffrida, M., Nicotra, E. and Ozerov, A. Y., 2012- Magma storage, ascent and recharge history prior to the 1991 eruption at Avachinsky Volcano, Kamchatka, Russia: Inferences on the plumbing system geometry. Lithos, 140–141: 11-24. doi: 10.1016/j.lithos.2012.01.019.
Zhang, Z. Y., Du, Y. S., Teng, C. Y., Zhang, J. and Pang, Z. S., 2014- Petrogenesis, geochronology, and tectonic significance of granitoids in the Tongshan intrusion, Anhui Province, Middle–Lower Yangtze River Valley, eastern China. Journal of Asian Earth Sciences, 79: 792-809. doi: 10.1016/j.jseaes.2013.04.007.
)