نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 1- دانشجوی دکتری، گروه زمین‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
2 دانشیار، گروه زمین‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
3 دانشیار، گروه زمین‌شناسی اقتصادی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
چکیده
منطقه اکتشافی سنجدک I، از آنومالی‌های خاوری مجموعه کانسار‌های سنگ‌آهن سنگان است. زمین‌شناسی این منطقه شامل ماسه‌سنگ‌ها و شیل‌های ژوراسیک، واحدهای اسکارنی و توده نیمه‌ژرف ترشیری با ترکیب بیوتیت سینوگرانیت و بیوتیت مونزونیت می‌باشد. به‌دلیل دگرسانی شدید در توده بیوتیت مونزونیت پورفیری، مطالعات ژئوشیمیایی بر روی توده بیوتیت سینوگرانیت متمرکز شده است. این توده گرانولار حاوی آلکالی‌فلدسپار، پلاژیوکلاز، کوارتز، بیوتیت و کانی‌های فرعی زیرکن، اسفن، آپاتیت و مگنتیت بوده و دگرسانی ضعیف سریسیتی، آرژیلیکی، و به‌ندرت سیلیسی در این توده مشاهده می‌شود. توده بیوتیت سینوگرانیت، غنی از سیلیس (7/68 تا 2/77 درصد وزنی) و پرآلومینوس بوده و از تبلور تفریقی یک ماگمای گرانیتی I و فقیر از P (میانگین P2O5 1/0 درصد وزنی) منشاء گرفته است. این توده متعلق به گرانیتوئیدهای نوع I و اکسیدان می‌باشد. مقادیر REE نشان‌دهنده آنومالی منفی Eu، غنی‌شدگی ملایم از LREE، الگوی مثبت تا نزدیک به مسطح از HREE و آنومالی منفی Ba، Sr، La، Ce، Ti و Eu است. همچنین براساس مقادیر Rb، Nb، Yb، Hf و Ta موقعیت تکتونیکی نمونه‌ها در محدوده زون فرورانش و بعد از تصادم قرار می‌گیرد.
مهمترین رخداد در منطقه اکتشافی سنجدک I نفوذ سیالات آهن‌دار در سنگ‌های کربناته، تبلور دوباره آنها، اسکارن‌زایی (پیشرونده و پسرونده) و نهشته شدن کانسار آهن است که با حضور کانی‌های کالک‌سیلیکاته توجیه می‌شود. اسکارن‌های منطقه براساس فراوانی کانی‌های کالک‌سیلیکاتی و نوع آنها به 4 زون گارنت اسکارن، فلوگوپیت اسکارن، اپیدوت اسکارن و آمفیبول اسکارن تفکیک شده‌اند. ترکیب گارنت‌ها براساس تجزیه ریزکاو الکترونی، آندرادیت- گروسولار (An 100-42.6 Gr 0-55.32 Sps 0-1.39) و پیروکسن‌ها از نوع دیوپسیدی- هدنبرگیتی
(Di 63-92 Hd 4-35 Jo 0.5-3.9) است. کانی‌سازی در این منطقه به‌صورت توده‌ای و چینه‌سان در سنگ‌های آهکی دولومیتی صورت گرفته وکانه اصلی مگنتیت است که با مقادیری پیریت، مالاکیت و اکسیدهای ثانویه آهن همراه می باشد. عیار آهن نیز 7/91 درصد بوده و مقدار گوگرد به 03/0 در صد می‌رسد.
آنومالی سنجدک I در امتداد خاوری کانسار دردوی (در بخش مرکزی معدن سنگان) قرار می‌گیرد و شباهت‌های ژئوشیمیایی توده‌های نفوذی، شیمی کانی‌های اسکارن و ترکیب پیروکسن‌ها و گارنت‌ها در این منطقه مؤید این مهم است که آنومالی سنجدک I، ادامه کانسار دردوی بوده که توسط گسل اصلی با روند جنوب‌خاور- شمال‌باختر از آن جدا شده است.
کلیدواژه‌ها
)