نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• الهه زارعی ¹
• ابراهیم قاسمی نژاد ²

¹ دکترا، دانشکده زمین‌شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران، تهران، ایران

² استاد، دانشکده زمین‌شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

به منظور بررسی تغییرات سطح آب در طی انبایش سازند گورپی، محتوای موادآلی این سازند، در برش فرهاد آباد واقع در باختر دره‌شهر مورد مطالعه قرارگرفت.  به همین منظور، در این مطالعه داده‌های ژئوشیمیایی همچون کربن آلی(TOC)، کربن غیر آلی (TIC)،  آلکان‌های نرمال اشباع (نسبت انواع آلکان‌های نرمال با زنجیره کربنی کوتاه، متوسط و بلند به جمع آلکان‌های نرمال، نسبت CPI و نسبت آلکان‌های نرمال nC17 به C27)، نسبت پریستان به فیتان(Pr/Ph)، پریستان به آلکان نرمال nC17 (Pr/nC17) و فیتان به آلکان نرمال C18 (Ph/nC18)  و داده‌های پالینوفاسیسی (نسبت سه گروه اصلی از عناصر پالینولوژیکی و فاکتورهای وابسته به این سه گروه) استفاده شد. پارامترهای ژئوشیمیایی تطابق خوبی را با  داده‌های پالینوفاسیسی در خصوص تغییرات سطح آب نشان می‌دهند.  فراوانی حداکثری میزان پالینوماسرال‌های خشکی، نسبت بالایی از TAR(>1) و(>1) CPI، چیرگی آلکان‌های نرمال با زنجیره بلند، کاهش نسبت C17/C27 و بالا بودن نسبت>1 Pr/Ph  شرایط پسروی و کاهش سطح آب را در قاعده سازند گورپی، عضو آهکی لوفا، انتهای بخش آهکی امام‌حسن و در مرز کرتاسه- ترشیری  نشان می‌دهد. در مقابل، افزایش پالینومرف‌های دریایی به همراه فراوانی مواد آمورف شفاف و چیرگی آلکان‌های نرمال با زنجیره کوتاه و نسبت بالای C17/C27 و نسبت پایین  Pr/Ph می‌تواند نشان‌دهنده افزایش سطح آب باشد. بیشینه بالا آمدگی سطح آب در سازند گورپی در انتهای زیست‌زون Globotruncanita stuartiformis ، قاعده بخش آهکی امام‌حسن و انتهای زیست‌زون Contusotruncana contusa  و قاعده شیل‌های ارغوانی سازند پابده شناسایی شد. این بیشینه بالاآمدگی سطح آب (MFS)منطبق با بالاآمدگی سطح آب(70 Ma MFS K175 و 68 Ma MFS K180 و 58 Ma Pg10) در کشورهای عربی است.  چیرگی مواد آمورف شفاف به همراه آلکان‌های نرمال unimodal  زوج کربنی در بیشتر نمونه‌های سازند گورپی نشان‌دهنده محیط دریایی باز است. مقایسه منحنی تغییرات نسبی سطح آب ترسیم شده بر اساس داده‌های پالینوفاسیس و ژئوشیمی آلی با منحنی ائوستازی ارائه شده توسط Haq et al. (1988) نشان از تأثیرپذیری نهشته‌های سازند گورپی در منطقه مورد مطالعه از تغییرات ائوستازی جهانی است.

کلیدواژه‌ها

• نوسانات سطح آب
• آنالیز ژئوشیمی آلی
• پالینوفاسیس
• سازند گورپی
• کامپانین –ماستریشتین
• حوضه زاگرس
• ایران