نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده علوم زمین، دانشگاه دامغان، دامغان، ایران

2 دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

3 پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران

چکیده

در زمان کربنیفر، ایران در حاشیه شمالی گندوانا قرار داشته است. نهشته­های دوره کربنیفر ایران با توالی­های قاره­ای تا دریایی کم ژرفا مشخص می­‌شود. برشسیمه‌کوه در 5 کیلومتری شمال باختر دامغان و در البرز خاوری قرار دارد. سنگ‌های کربنیفر(سازند مبارک) این منطقه متشکل از سنگ‌آهک‌های با ستبرا‌ی مختلف بوده و میان‌لایه‌هایی از شیل نیز در آن دیده می‌شود. ستبرای نهشته‌های کربنیفر در این برش 115 متر است. بخش قاعده برش، بر روی سنگ‌آهک‌های ماسه‌ای سازند جیرود قرار دارد و مرز بالایی آن با نهشته‌های پرمین با یک سطح فرسایشی مشخص می‌شود.  این تحقیق بر اساس مطالعه بقایای کنودونت‌ها و شناسایی ریزرخساره‌ها در طول توالی است.  عناصر کنودونتی برای مطالعه و تعیین سن، از نمونه‌ سنگ‌ها، جدا و شناسایی شدند که شامل 13جنس و 19 گونه هستند. 5  زیست‌زون (1 زون مربوط به دونین و 4 زون متعلق به کربنیفر) به نام‌هایcostatus zone(فامنین پسین)، sandbergi-L. crenulata zone  (انتهای تورنیزین پیشین- میانی)،typicus-anchoralis,isostaticha-U. crenulata zone (تورنیزین پسین)وG. bilineatus zone(ویزین میانی- پسین) مطابق با زون‌بندی جهانی معرفی شده است. توالی رسوبی آغازین آشکوب تورنیزین از تناوب لایه‌های شیلی تیره رنگ غنی از مواد آلی و سنگ‌آهک‌های تیره نازک لایه تشکیل شده که در محیط‌های دریایی ژرف با اکسیژن کم نهشته شده‌اند. ویژگی‌های فسیلی و رخساره‌ای گذر دونین-کربنیفر نشان از بالاآمدگی سریع سطح آب دریا و رخداد غرقابی(Flooding surface) در این برهه زمانی در البرز خاوری دارد که با رخداد جهانی هنگنبرگ در مرز دونین-کربنیفر انطباق کامل نشان می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

مصدق، ح.، 1379-  میکروفسیل‌ها، رخساره‌ها، محیط‌های رسوبی و چینه‌نگاری سکانسی سازند مبارک در البرز مرکزی، رساله دکتری، دانشگاه تربیت‌معلم، 267 صفحه.
مصدق، ح.، کبریایی‌زاده، ا.، حسینی‌نژاد، م.، 1384- ویژگی‌های زیست‌چینه‌ای و رسوب‌شناسی گذر دونین- کربنیفر (سازندهای جیرود و مبارک) در البرز شرقی: معرفی حادثه زیستی هنگنبرگ (Hangenberg bioevent) ، نهمین همایش انجمن زمین‌شناسی ایران، دانشگاه تربیت‌معلم.
 
References
Ashouri, A. R., 2006- Middle Devonian-Early Carboniferous Conodont Faunas from the Khoshyeilagh Formation, Alborz Mountains, North Iran. Journal of Sciences, Islamic Republic of Iran 17(1): 53-65, University of Tehran, ISSN 1016-1104
Assereto, E., 1963- the Paleozoic formations in Central Elborz (Iran), Riv. Ital., paleontol., V.69, N.4
Bozorgnia, F., 1973- Paleozoic foraminiferal biostratigraghy of central and east Alborz mountain, Iran, National Iranian Oil, geol. lab., publ. No.4
Hamdi, B. & Janvier, P., 1981- Ministry of industry and mines geological survey of Iran, Contribution of the paleontological researches in North and Central Iran, Geol. Surv. of Iran, R.N.49
   Kaiser, S. I., Steuber, T., Becker, R. T. & Joachimski, M. M., 2006- Geochemical evidence for major environmental change at the Devonian-Carboniferous boundary in the Carnic Alps and the Rhenish Massif, Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology 240 (2006) 146-160.
Lane, R., Sandberg, Ch. & Ziegler, W., 1980. Taxonomy and phylogeny of some Lower Carboniferous Conodonts and preliminary standard post-Siphonodella zonation. Geologica et Paleontologica, 14, p.117-164.
  Mawson, R. & Talent J. A., 1999- Early Carboniferous (mid-Tournaisian) conodonts from north-eastern Queensland(Ruxton and Teddy Mountain Formations): age-implications and stratigraphic alignments. Centre for Ecostratigraphy and Palaeobiology, Macquarie University, Boll. della Soc. Pal. Italiana, p. 407-425, 8 pls.
Mosaddegh, H., Rahimi, B.& Aharipour, R., 2006- Sequence Stratigraphy and Depositional Environments of the Lower to Middle Carboniferous Strata ( Mobarak and Ghesel-Ghal'eh Formations)in Central and Eastern Alborz, North of Iran, Absrtact Book,Germany, P.89-90
    Ruttner, A. & Stocklin, J., 1966- Foreword in contribution to the paleontology of east Iran. Geological Survey of Iran,6.
    Walliester, H. et al., 1966- Contribution to the Paleontology of east Iran, Geol. surv. Iran, Report No.6.