نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 گروه زمین‌شناسی اقتصادی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

کمربند افیولیتی سبزوار در شمال‌خاوری ایران و در شمال سبزوار واقع است. این تحقیق برای نخستین بار در ایران با هدف اکتشافی در بخش باختری این کمربند انجام شده است. مطالعه عناصر گروه پلاتین (PGE) در پی‌بردن به شرایط اولیه تشکیل و ارزیابی اقتصادی کانسارهای کرومیت بویژه در مجموعه‌های افیولیتی اهمیت زیادی دارد. الگوی پراکندگیPGE  در برابر کندریت‌ها در کرومیتیت‌های مرتبط با افیولیت‌ها دارای شیب منفی است و این امر نشان می‌دهد که کرومیت در نخستین مراحل تبلور ماگما، عناصر سازگار گروه پلاتین را از ماگما جدا می‌سازد. این الگوها در کرومیتیت‌های منطقه سبزوار، نشان‌دهنده ارتباط کامل این سنگ‌ها با مجموعه‌های افیولیتی است. کانسارهایی که در آنها، نسبت عناصر ناسازگار به سازگار مانند Pd/Ir و Cu/Ni بالا باشد، از ماگمایی تفریق‌یافته‌تر حاصل ذوب بخشی با درصد کمتر، نتیجه شده‌اند. بنابراین، احتمال اقتصادی بودن آنها کمتر است. در کانسارهای کرومیتی غنی از Al، این نسبت‌ها بالاتر از نوع غنی از Cr است. نسبتPd/Ir  در کانسارهای کرومیت مورد مطالعه به طور میانگین، پایین (کمتر از 1) و مشابه بسیاری از کانسارهای مهم افیولیتی جهان است. پایین‌ بودن این نسبت همراه با بالا بودن عدد کروم (6/0<Cr/Cr+Al) نوید حضور کانسارهای کرومیت با پتانسیل بالا و از درجه متالورژی را می‌دهد. کرومیت‌های منطقه مورد مطالعه از نظر عناصر کالکوفیل ترکیب یکسان ندارند. با استفاده از الگوی PGE مشخص شده است که پریدوتیت‌های منطقه گفت در بخش‌های بالایی بیشتر مشابه سنگ‌های فرابازی انباشتی پوسته اقیانوسی و در بخش‌های زیرین منطقه فرومد مشابه گوشته است.
 

کلیدواژه‌ها

کتابنگاری
حسنی پاک، ع. ا.، 1378- اکتشافات ذخایر طلا، انتشارات دانشگاه تهران ، 609 صفحه .
وطن پور، ح. ر.، 1375-  ویژگی‌های ژئوشیمیایی، بافت، ساخت و پیدایش کانسارهای کرومیت در مناطق گفت و فرومد سبزوار، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید با هنر کرمان، 260 صفحه.
References
Economou-Eliopoulos, M., 1993- Platinum group element distribution in chromite ores from ophiolite complexes of Greece: Implications for chromite exploration: Ofioliti, v. 18, n. 1, p. 83-97.
Economou-Eliopoulos, M. & Vacondios, I., 1995- Geochemistry of chromites and host rocks from the Pindos ophiolite complex, northwestern Greece: Chemical Geology, v. 122, p. 99-108.
Irvine, T.N. & Sharpe, M.R., 1986- Magma mixing and origin of stratiform oxide ore zones in the bushveld and Stillwater complexes , Metalogeny of basic and ultrabasic rocks. Mining Metallurgy ,London , p.183-198
Konstantopoualou, G.P. & Economou-Eliopoulos, M., 1991- Distribution of platinum-elements and gold within the Vourinos chromitite ores, Greece. Econ. Geol., v. 86, p. 1672-1682.
Leblance, M. & Ceuleneer, G., 1992- Chromite crystallization in a multicellular magma flow: Evidence from a chromitite dike in the Oman ophiolite: Lithos, Elsevier Science Publishers, v. 27, p. 231-257.
Lensch, G, 1980- Major elemant geochemistry of the Ophiolites in north eastern Iran. In: Panayiotou, A. (Ed). Proceedings to International Ophiolite Symposium. Ministry of Agriculture and Natural Resources, Geological Suvey Department. Republic of Cyprus, p 384- 401.
Naldrett, A.J., Brügmann, G.E. & Wilson, A.H., 1990- Models for concentration of PGE in layered intrusions: Examples from the Bushveld, Great Dyke and Lac des Iles Complexes. Can. Mineralogist, v. 28, p. 389-408.
Peck, D.C. & Keays, R.R., 1990- Geology, geochemistry and origin of platinum-group element-chromitite occurrences in the Heazlewood River Complex, Tasmania. Econ. Geol., v. 85, p. 765-793.
Proenza, J.A., Gervilla, F. & Melgarejo, J.C., 2001- Genesis of sulfide-rich chromite ores by the interaction between chromitite and pegmatitic olivine-norite dikes in the Potosi Mine, eastern Cuba, Mineral. Deposita, v. 36, p. 658-669.
Roberts, S., 1988- Ophiolitic chromitite formation: A marginal basin phenomenon, Econ. Geol., v. 83, p. 1034-1036.
Vatanpour, H.R. , Khakzad , A. & Ghaderi, M., 2004 -, Geochemical characteristics and petrology of Sabzevar  chromite deposits, Iran, The sixth international  conference on geochemistry , Alexandriauniversity of Egypt , p.174-176