نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 کارشناسی ارشد، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه هرمزگان، بندر‌عباس، ایران
2 دانشیار، گروه علوم زمین، دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته، کرمان، ایران
چکیده
سنگ میزبان کانسار مگنتیت- آپاتیت چغارت را متاسوماتیت‌های سبز آلبیت‌دار، ریولیت و ریوداسیت‌های اواخر نئوپروتروزوئیک- اوایل کامبرین در ایران مرکزی تشکیل می‌دهند. شواهد زمین‌شناسی بیانگر سه نسل آلبیت در متاسوماتیت‌های آلبیت‌دار این کانسار است. بنابر مطالعات کانی‌شناسی و زمین‌شیمی، ادخال‌های کانیایی مرتبط با آلبیت‌های صورتی و قرمز گوشتی غنی‌شدگی بالایی در مقادیر REE-Y-Ti-Th را نشان می‌دهند، در حالی‌که آلبیت‌های سفید رنگ با کانی‌زایی همراه نیستند. قرارگیری کانی‌های حاوی REE-Y-Ti-Th در امتداد شکستگی‌ها، متغیر بودن نسبت Th/U و نتایج حاصل از ایزوتوپ‌های پایدار اکسیژن-کربن بر روی کلسیت‌های پاراژنز با متاسوماتیت‌های آلبیت‌دار حاکی از تلفیق فرآینـدهای ماگمایی و گرمابی دما بالا تا متوسط در تشکیل این کانسار اسـت. شباهت الگـوی عناصر نادر خاکی و عناصر جزیی ناسازگار بر روی سنگ میزبان کانسار، بیانگر ارتباط کانی‌زایی REE-Y-Ti-Th با ماگمای ریولیتی- ریوداسیتی مرتبط با پهنه فرورانش حاشیه قاره‌ای/اقیانوسی است. بنابر‌این پژوهش، خاستگاه زمین‌ساختی- ماگمایی متاسوماتیت‌های آلبیت‌دار کانسار مگنتیت- آپاتیت چغارت، ماگماتیسم کلسیمی قلیایی مرتبط با پهنه فرورانش حاشیه فعال قاره‌ها و کمان‌های اقیانوسی پیشنهاد می‌شود.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
کتابنگاری
حیدریان، ف.، 1384- بررسی کانی‌زایی اورانیوم و عناصرREE و فرایندهای مرتبط با آن در آنومالی 6 منطقه خشومی ایران مرکزی. مجله علوم و فنون هسته‌ای، 34 ص.
حیدریان، ح.، علیرضایی، س. و دلیران، ف.، 1391- کانسار آهن چادرملو (بافق، ایران مرکزی) و ارتباط آن با کانی‌سازی آهن، چهارمین همایش انجمن زمین‌شناسی اقتصادی ایران، دانشگاه بیرجند، ص 752- 760.
میرزابابائی، غ. ر.، بهزادی، م.، رضوانیان‌زاده، م.، یزدی، م. و قنادی مراغه، م.، 1398- واحد برشی و کانه‌زایی Th-REE در کانسار سه‌چاهون، منطقه معدنی بافق، ایران مرکزی، مجله زمین‌شناسی اقتصادی، جلد 11، شماره 1، ص 105 تا 120.
References
Allen, J. R. and Wiggins, W. D., 1993- Dolomite reservoir: Geochemical techniques for evaluation, origin and distribution. American Association of Petroleum Geologists, Tulsa, 36: p.129. https://100years.aapg.org/most-influential-books-in-carbonate-reservoirs.
Andreoli, M. A. G., Smith, C. B., Watkeys, M., Moore, J. M., Ashwal, L. D. and Hart, R. J., 1994- The geology of the Steenkampskraal monazite deposit, South Africa: Implications for REE-Th-Cu mineralization in charnockite-granulite terranes. Economic Geology, 89: 994-1016. https://doi.org/10.2113/gsecongeo.89.5.994.
Boynton, W. V., 1984- Cosmochemistry of the rare earth elements: meteorite studies. In: Henderson, P. (Ed), Rare earth element geochemistry. Elsevier, Amsterdam, 2: 63-114. https://doi.org/10.1016/B978-0-444-42148-7.50008-3.
Callegari, E. and Pieri, R., 1967- Crystallographic observations on some chess-board albites. Schweizerische Mineralogische und Petrographische Mitteilungen, 47(1): 99-110.
Corriveau, L., Montreuil, J. F. and Potter, E. G., 2016- Alteration Facies Linkages Among Iron Oxide Copper-Gold, Iron Oxide-Apatite, and Affiliated Deposits in the Great Bear Magmatic Zone, Northwest Territories, Canada, Economic Geology, 111: 2045–2072. https://doi.org/10.2113/econgeo.111.8.2045.
Cox, K. G., Bell, J. D. and Pankhurst, R. J., 1979- The interpretation of igneous rocks. Mineralogical Magazine, 44(333). https://doi.org/10.1180/minmag.1981.44.333.23.
Cuney, M., and Kyser, T. K. 2008- Deposits related to Na metasomatism and high-grade metamorphism. Recent and not-so-recent developments in uranium deposits and implications for exploration. Mineralogical Association of Canada short Course Series, 39.
Cuney, M., Emetz, A., Mercadier, J., Mykchaylov, V., Shunko, V. and Yuslenko, A., 2012- Uranium deposits associated with Na-metasomatism from Central Ukraine: A review of some of the major deposits and genetic constraints. Ore Geology Reviews, 44(1): 82-106. https://doi.org/10.1016/j.oregeorev.2011.09.007.
Dehghan, A. R., 2011- Geologycal prospecting plan of the Choghart deposite 1:4200. Central Iron Ore Company.
Deymar, S., Yazdi, M., Rezvanianzadeh, M. R. and Behzadi, M., 2018- Alkali metasomatism as a process for Ti-REE-Y-U-Th mineralization in the Saghand anomaly 5, Central Iran: Insights from geochemical, mineralogical and stable isotope data. Ore Geology Reviews, 39: 308-336. https://doi.org/10.1016/j.oregeorev.2018.01.008.
Forster, H. and Jafarzadeh, A., 1994- The Bafq mining district in Central Iran; a highly mineralized Infracambrian volcanic field. Economic Geology 89(8): 1697-1721. https://doi.org/10.2113/gsecongeo.89.8.1697.
Frietsch, R. and Perdahl, J. A., 1995- Rare earth elements in apatite and magnetite in kiruna –type iron ores and some other iron ore type. Ore Geology Reviews, 9(6): 489-510. https://doi.org/10.1016/0169-1368(94)00015-G.
Giritharan, T. S. and Rajamani, V., 2001- REE geochemistry of ore zones in the Archean auriferous schist belts of the Eastern Dharwar Craton, South India. Earth System Science, 110(2): 143-159. https://doi.org-/10.1007/BF02702214.
Haghipour, A., Pelissier, G., 1977- Explanatory text of the Ardekan quadrangle map. Geol. Sur. Iran. Geol. Quaderangle map of Iran, No. 48120.
Hall, A., 1998- Igneous Petrology. Longman, UK: 550 pp.
Irvine, T. N. and Baragar, W. R. A., 1971- A guide to the chemical classification of the common volcanic rocks. Canadian Journal of Earth Sciences, 8(5): 523-548. https://doi.org/10.1139/e71-055.
Jensen, L. S., 1976- A new cation plot for classifying subalkalic volcanic rocks, ontario division of Mines,
Miscellaneous, 66: 1-22.
Miscellaneous, 66: 1-22.
Khoshnoodi, K., Behzadi, M., Gannadi-Maragheh, M. and Yazdi, M., 2017- Alkali Metasomatism and Th-REE mineralization in the Choghart deposit, Bafq district, Central Iran. geologia Croatica, 70(1): 53-69. https://doi.org/10.4154/gc.2017.03.
NISCO (National Iranian Steel Company)., 1980- Report on results of search and evaluation works at magnetic anomalies of the Bafq iron ore region during. 1976-1979, Unpublished, Report, 260 pp.
Oliver, N. H. S., Cleverley, J. S., Mark, G., Pollard, P. J., Bin, Fu., Marshall, L. J., Rubenach, M. J., Williams, P. J. and Baker, T., 2004- Modelling the role of sodic alteration in the genesis of iron oxide-copper-gold deposits, Eastern Mount Isa Block, Australia. Economic Geology, 99(6): 1145-1176. https://doi.org/10.2113/gsecongeo.99.6.1145.
Prokoph, A., Shields, G. A. and Veizer, J., 2008- Compilation and time-series analysis of a marine carbonate δ18O, δ13C, 87Sr/86Sr and δ34S database through Earth history. Earth-Science Reviews, 87(3-4): 113-133. https://doi.org/10.1016/j.earscirev.2007.12.003.
Ramezani, J. and Tucker, R. D., 2003- The Saghand region, Central Iran: U-Pb geochronology, petrogenesis and implications for Gondwana tectonics. American Journal of Science, 303(7): 622-665. https://doi: 10.2475/ajs.303.7.622AJS.
Ronchi, P., Masetti, D., Tassan, S. and Camocino, D., 2012- Hydrothermal dolomitization in platform and basin carbonate successions during thrusting: a hydrocarbon reservoir analogue (Mesozoic of venetian Southern Alps, Italy). Marine and Petroleum Geology, 29(1): 68-89. https://doi.org/10.1016/j.marpetgeo.2011.09.004.
Ruzicka, V., 1990- Vein uranium deposits. Ore Geology Review, 8: 247-276.
Schandl, E. S. and Gorton, M. P., 2002- Application of high field strength elements to discriminate tectonic settings in VMS environments. Economic Geology, 97(3): 629- 642. https://doi.org/10.2113/gsecongeo.97.3.629.
Sun, S. S. and McDonough, W. F., 1989- Chemical and isotopic systematic of oceanic Basalt: implication for mantle composition and processes. In: Saunders, A. D. and Norry, M. J., (Eds), Magmatism in the ocean basins. Geological Society, 42: 313-345. https://doi.org/10.1144/GSL.SP.1989.042.01.19.
Taylor, R. G., 1992- Ore textures, recognition & interpretation, Infill Textures. Economic Geology Research Unit.
Torab, F. M., 2008- Geochemistry and metallogeny of magnetite-apatite deposits of the Bafq mining district, Central Iran. Ph.D. Thesis, Clausthal University of Technology, Faculty of Energy and Economic Sciences, p. 144.
Tullis, J. and Yund, R. A., 1985- Dynamic recrystallization of feldspar: a mechanism for ductile shear zone formation. Geology, 13(4): 238-241. https://doi.org/10.1130/0091-7613(1985)132.0.CO; 2.
Witford, D. J., Korsch, M. J., Porritt, P. M. and Craven, S. J., 1980- Rare earth elemnt mobility around the volcanogenic polymetallic massive sulfide deposit at Que river, Tasmania Australia. Chemical Geology, 68(1): 105-119. https://doi.org/10.1016/0009-2541(88)90090-3.
Whitney, D. L. and Evans, B. W., 2010- Abbreviations for names of rock-forming minerals. American Mineralogist, 95(1): 185–187. https://doi.org/10.2138/am.2010.3371.
Wilde, A., 2013- Towards a model for Albitite-type Uranium. Journal Minerals, 3(1): 36-48. https://doi.org/ 10.3390/min3010036.
Williams-Jones, A. E., 2015- The hydrothermal mobility of the rare earth elements. British Columbia Geological Survey,
3: 119-123.
3: 119-123.
Winchester, J. A. and Floyd, P. A., 1977- Geochemical discrimination of different magma series and their differentiation products using immobile elements. Chemical Geology, 20: 325-343. https://doi.org/10.1016/0009-2541(77)90057-2.
Wood, D. A., 1980- The application of a Th-Hf-Ta diagram to problems of tectonomagmatic classification and to establishing the nature of crustal contamination of basaltic lavas of the British Tertiary volcanic province. Earth and Planetary Science Letters, 50(1): 11-30. https://doi.org/10.1016/0012-821X(80)90116-8.
)