نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• داوود رفاهی ¹
• احمد خاکزاد ²
• نیما نظافتی ³
• خلیل بهارفیروزی ⁴
• علی بیاتانی ⁵

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

² دانشیار، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران

³ دانشیار، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

⁴ دکترا، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران

⁵ کارشناسی ارشد، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران

چکیده

پیدایش و گسترش ابزارهای پیشرفته سنجش از دور و ژئوفیزیک هوایی در زمینه اکتشاف منابع معدنی در دهه‌های اخیر، ناشی از اهمیت این صنعت است. در این پژوهش، از تصاویر سنجندهASTER  و داده‌های ژئوفیزیک هوایی به‌منظور پهنه‌بندی نواحی دگرسانی و تحلیل سیستم  حاکم بر کانه‌زایی  منطقه و تعیین مناطق پتانسیل معدنی در برگة 1:25000 اوغلان‌سر در شمال شهرستان سراب در استان آذربایجان ‌شرقی، استفاده شد. منطقه از دید زمین‌ساختی پهنه ساختاری البرز باختری- آذربایجان قرار می‌گیرد و از دید زمین‌شناسی در بردارنده مجموعه‌ای از سنگ‌های آذرین که سن ترشیری (ائوسن و نئوژن) به آنها نسبت داده شده است. این مجموعه شامل انواع سنگ‌های آندزیتی، ریوداسیتی، ریولیتی وگرانودیوریتی است. شکل جایگیری سنگ‌های یادشده به‌طور چیره به‌صورت مجموعه‌های آذرآواری شامل انواع توف‌ها و برش‌های آتشفشانی و روانه‌های گدازه‌ای است. در این پژوهش از انواع روش‌های تحلیل طیفی مانند روش فیلترگذاری تطبیقی (MF)، روش پیش‌بینی خطی باند (LS-fit)، روش انطباق سیمای طیفی (SFF)، روش نقشه‌بردار زاویه طیفی (SAM) روی تصاویر  ASTER، به‌منظور پهنه‌بندی نواحی دگرسانی استفاده شد. همچنین از روش‌های تجزیه طیفی روی داده‌های ژئوفیزیک هوایی مغناطیسی به‌منظور استخراج توده‌های کم‌ژرفا و گسل‌ها استفاده شد. با تصاویر ASTER و داده‌های ژئوفیزیک هوایی، نقشة اولیة پتانسیل معدنی منطقه به‌دست آمد. برای اعتبارسنجی این نتایج، 200 نمونه از منطقه برداشت شد و نمونه‌ها به روش‌های ICP،  XRF، XRD، تجزیه شده و مورد مطالعه قرار گرفتند که نتابج 190 نمونه (95 درصد)، نتایج حاصل از پردازش‌های سنجش از دور و ژئوفیزیک هوایی را تأیید کردند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که استفاده همزمان از تصاویر دورسنجی و ژئوفیزیک هوایی می‌تواند به بهبود نتایج حاصل کمک کند. به همین دلیل استفاده از روش‌های یادشده برای دسترسی به نتایج مناسب‌تر و با دقت بیشتر و برای انطباق نتایج داده‌ها با هم ضروری به‌نظر می‌رسد.

کلیدواژه‌ها

• دگرسانی
• استر
• تحلیل طیفی
• ژئوفیزیک‌ هوایی
• اوغلان‌سر