نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکترا، پژوهشکده زلزله‌شناسی، پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، تهران، ایران
2 دانشیار، گروه فیزیک زمین، مؤسسه ژئوفیزیک، دانشگاه تهران، تهران، ایران
3 دانشیار، پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران
چکیده
گسل درونه دومین گسل طولانی ایران (پس از گسل معکوس اصلی زاگرس) است. طول تقریبی این گسل حدود 700 کیلومتر است که از مرز ایران و افغانستان در خاور ایران تا نزدیک مرکز ایران امتداد دارد. با وجود درازای زیاد، قرارگیری در پهنه برخورد دو صفحه عربستان- اوراسیا و داشتن قابلیت لرزه‌خیزی بالا (به سبب حضور جابه‌جایی‌هایی در میان نهشته‌های جوان کواترنری)، تنها یک زمین‌لرزه تاریخی با بزرگای حدود 7 و دو زمین‌لرزه دستگاهی با بزرگای حدود 6 و بیش از آن به این گسل نسبت داده شده است و بنابراین، تحلیل‌خطر لرزه‌ای در گستره این گسل ضروری به نظر می‌رسد. پایه مطالعات این نوشتار، استفاده از تصاویر ماهواره‌ای، عکس‌های هوایی، نقشه‌های توپوگرافی، نقشه‌های زمین‌شناسی و اطلاعات صحرایی منطقه شش‌تراز، برای شناسایی و برآورد میزان جابه‌جایی‌های ایجادشده در آبراهه‌ها، واحدهای زمین‌شناختی و برخی بادزن‌های آبرفتی در گستره گسل درونه است. با استناد به بررسی‌های انجام شده روی این گسل، می‌توان 3 شاخه اصلی شمالی، جنوبی و میانی، مطابق با موقعیت جغرافیایی، در گستره گسل درونه در نظر گرفت. با توجه به نتایج به‌دست آمده از بررسی جابجایی‌های رخ‌داده در گستره گسل درونه، و با در نظر گرفتن فراوانی و مقادیر جابه‌جایی‌های دیده‌شده در راستای این گسل که احتمالاً طی رخداد زمین‌لرزه‌ها پدید آمده و سبب قطع‌شدگی رسوبات بادزن آبرفتی و آبراهه‌ای به سن کواترنر شده‌اند، شاخه جنوبی (شاخه اصلی)، به‌ویژه در حد فاصل ΄50˚58 تا΄00˚57 خاوری، نسبت به دیگر بخش‌های این گسل، فعال‌تر و احتمالا" دارای نرخ لغزش بیشتری است. گرچه پیش‌تر برخی پژوهشگران و نویسندگان این نوشتار، نرخ لغزش‌هایی برای جابه‌جایی‌های ایجاد شده در برخی از پدیده‌های دیده‌شده، در بخش‌هایی از این گسل پیشنهاد کرده‌اند؛ برای برآورد و مقایسه دقیق‌تر نرخ‌های لغزش، استفاده از روش‌های سن‌یابی و ژئودتیکی در ناحیه‌های یکسان و بخش‌های مختلف این گسل پیشنهاد می‌شود.
کلیدواژه‌ها
)