نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم‌، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 استادیار، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم‌، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

3 استاد، گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

4 کارشناسی ارشد، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران

چکیده

در مناطقی که از منابع آب­زیرزمینی برای آشامیدن استفاده می­شود، ارزیابی کیفیت آب بسیار با اهمیت است. همچنین شناخت نقاط آلوده و آلاینده­های منطقه به استفاده بهینه و مناسب از آب در مصارف مختلف کمک می­کند. برای ارزیابی و تهیه نقشه پهنه‌بندی کیفیت آب زیر­زمینی منطقه باختر کوهسرخ از شاخص کیفیت آب زیر­زمینی (GQI) در محیط GIS استفاده شد. بدین منظور 6 متغیر شیمیایی TDS، SO42-، Cl-، Na+، Mg2+ و Ca2+ که در جدول استاندارد سازمان بهداشت جهانی (WHO) به آنها اشاره شده است مورد استفاده قرار گرفت. مقدار شاخص GQI در منطقه باختر کوهسرخ میان 9/82 تا 8/94 درصد تغییر می­کند و بیانگر این است که در مجموع آب­های زیرزمینی منطقه از نظر استاندارد­های آب آشامیدنی در رده کیفیت مناسب تا قابل قبول قرار می­گیرند. نقشه کیفیت آب زیرزمینی منطقه باختر کوهسرخ نشان می­دهد که مقدار شاخص کیفی GQI از پیرامون به سمت مرکز منطقه مورد مطالعه کاهش یافته است که می­تواند متأثر از عوامل زمین­شناسی همچون ترکیب‌سنگی و جهت جریان و همچنین سامانه گرمابی فعال در منطقه باشد.

کلیدواژه‌ها

آقانباتی، ع.، 1383- زمین‌شناسی ایران، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 586 صفحه.
افتخارنژاد، ج.، 1354- نقشه زمین‌شناسی 250000/1 کاشمر، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
سازمان معادن و فلزات استان خراسان، 1377-  گزارش ژئوشیمیایی منطقه­ی چلپو (کوهسرخ کاشمر) کانی‌سازی Sb-As.
علیزاده، ا.، 1377-  اصول هیدرولوژی کاربردی، انتشارات آستان قدس رضوی، 622 صفحه.
قره‌محمودلو، م.، رقیمی، م. و طهماسبی، ا.، 1386- استفاده از مطالعات هیدروژئوشیمی برای تشخیص نفوذ آب شور در چاه‌های آب (مطالعه موردی شهر ساری)، مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، جلد پانزدهم، شماره چهار.
مظلومی، ع. و کریم‌پور، م. ح.، 1374-  مطالعه زمین‌شناسی و ژئوشیمی کانسار آنتیموان طلا‌دار چلپو در شمال کاشمر، مجموعه مقالات دومین همایش انجمن زمین‌‎شناسی ایران.
مقامی، ی.، قضاوی، ر.، عباسعلی، و. و شرفی، س.، 1390-  ارزیابی روش‌های مختلف درون‌یابی به منظور پهنه‌بندی کیفیت آب با استفاده از GIS، مطالعه موردی شهرستان آباده، مجله جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، سال 22، شماره پیاپی 42، شماره 2، تابستان 1390، ص 182-171.
مهدوی، م.، 1387-  هیدرولوژی کاربردی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم، جلد دوم، 304 ص.
نادری میقان، ن.، 1377- نقشه زمین‌شناسی 100000/1 شامکان، انتشارات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
 
 
Aiuppa, A., Avino, R., Brusca, L., Caliro, V., Chiodini, G., Alessadro, W. D., Favara, R., Federico, C., Ginevra, W., Inguaggiato, S., Longo, M., Pecoraino, G. & Valenza, M., 2006- Mineral control of arsenic content in thermal waters from volcano- hosted hydrothermal systems: insights from island of Ischia and Phlegrean Fields (Campanian Volcanic Province, Italy), Chemical Geology, Vol: 229, pp: 313-330.
Babiker, S., Mohamed, M. A. A. & Hiyama, T., 2007- Assessing groundwater Quality using GIS, water Resour Manage, 21, pp. 699-715.
Giggenbach, W. F., 1988- Geothermal solute equalibria. Derivation of Na-K-Mg-Ca geoindicators, Geochemica a Casmochimica Act. Vol: 52, pp: 2749-2765.
Hiyama, T., 2010- Evaluation of groundwater vulnerability (and susta inability). 20th UNESCO. IHP training course DOI 10. 1007/S 11269-006-9059-6.
Lindenberg, H. & Jacobshagen, V., 1983- Post Paleozoic geology of the taknar zone and adjacent area (NE Iran Khorasan) Geol. Surv. Iran. Issn 0075-0484, Rep. No. 51: 145-163, Freine Univ. Berlin inst. Geol. Dtsch.
Liou, S. M., Lo, S. L. & Hu, C. Y., 2003- Application of twostagefuzzy set theory to river quality evaluationin Taiwan. Water Res, 37: 1406-1416.
Luka, F. & Jonas, L., 2009- Groundwater: Modeling, Management and Contamination. Nova Science Publishers, Inc.
Ng, S. M. Y., Wail, O. W. H., Xul, Z. H., Lil, Y. S. & Jiang, Y. W., 2005- Application of GIS for Retrieval and Display of Hydrodynamic and water Quality Data for the Pearl River Estuary. Environmental Informatics Archives, Vol. 3, pp: 372-378.
SilvaFilho, V., SobralBarcellos, R., Emblanch, C., Blavoux, B., Mariasella, S., Daniel, M., Simler, R. & Cesar Wasserman, J., 2009- Ground Water chemical characterization of a Rio de Janeiro coastal aquifer SEBrazil, Journal South American Earth Sciences; Vol: 27, pp: 100-108.
Simoes, F., Moreira, A. B., Bisinoti, M. C., Gimenez, S. & Santos, M., 2008- Water quality index as a simple indicator of aquaculture effects on aquatic bodies. Ecological Indicators, 38: 476-480.
WHO (World Health Organization), 2008- Guidelines for drinking water quality, chemical fact sheets, First Addendum to Third Edition, pp: 296-405.