نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 کارشناس ارشد، پژوهشکده علوم‌زمین، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران
2 استادیار، پژوهشکده علوم‌زمین، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران
3 دانشیار، پژوهشکده علوم‌زمین، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران
چکیده
برش روته در بلندی‌های البرز واقع در شمال خاوری تهران، نهشته‌های تریاس را به خوبی نشان می‌دهد. در این برش واحد سنگی قاعده تریاس بر روی سنگ‌آهک نازک لایه منتسب به سازند نسن به دیرینگی جلفین زیرین با یک ناپیوستگی هم‌شیب قرار دارد. سازند الیکا به دیرینگی تریاس زیرین تا میانی متشکل از لایه‌های آهکی نازک تا متوسط لایه و همچنین دولومیت ستبر لایه در 9 واحد سنگی به ستبرای 310 متر در ستون قائم وجود دارد که بر روی طبقات آهک نازک لایه سازند نسن حاوی فسیل‌های جلفین زیرین و بوکسیت به ستبرای 10 متر به طور هم‌شیب ناپیوسته به واسطه یک لایه شیلی نازک قرار گرفته است. طبقات بالایی سازند الیکا در زیر رسوبات آواری شمشک به طور هم‌شیب و ناپیوسته با تغییر ناگهانی سنگ‌شناسی قرار گرفته است. برخلاف گزارش‌های پیشین که قاعده تریاس را در ایران با یک نبود چینه‌ای گزارش کرده‌اند، قاعده تریاس در برش مورد مطالعه دارای سنی معادل Griesbachian است که نشان‌دهنده رسوبات تریاس آغازین در برش روته است. 47 گونه و 26 جنس از عناصر کنودونتی و نیز روزن‌داران در این برش تشخیص داده شده است. لایه‌های آغازین سازند الیکا از آهک نازک لایه در قاعده، سپس آهک استروماتولیتی و پس از آن آهک صفحه‌ای تشکیل شده است که حاوی عناصر کنودونتی اشکوب گرسباخین از تریاس زیرین است. زیست‌زون‌های زیر در نهشته‌های پرمین مربوط به واحد سنگی زیرین سازند الیکا و همچنین رسوبات تریاس زیرین تشخیص داده شده است:
1- Lower Dzhulfian (Nessen Formation): Paraglobivalvulina mira –Pachyphloia iranica Assemblage zone
2- Lower Triassic(Greisbachian) (Elika Formation): Hindeodus parvus Biozone مطابقت دارد: Sweet (1988)این زیست‌زون نیز با زیست‌زون جهانی
زون سوم که نخستین بار در فلسطین اشغالی توسط Hirsch (1972)گزارش شده است عبارتند است از: Hadrodontina –Pachycladina zone - 3
بخش‌های میانی سازند الیکا مرکب از سنگ‌آهک‌های نازک تا متوسط لایه ورمیکوله، شیل‌های سبز و خاکستری بوده و با توجه به عناصر کنودونتی اشکوب‌های: Induan – olenekian از تریاس زیرین را پیشنهاد می‌کند. این بخش از نظر زیست‌چینه‌نگاری قابل هم‌ارزی با نواحی مختلفی اروپا از جمله اسلوونی و چکسلواکی است که با زون 7 از زون‌بندی (Sweet et al., 1971) Lower smithian قابل انطباق است. بنابراین زیست‌زون تشخیص داده شده در این بخش عبارت است از: 4- Parachirognathus – Furnishius zone. لازم به یادآوری است که در داخل این زون، زیست‌زون دیگری با عنوان :Neospathodus cristagalli subzone-5 وجود دارد. این زون با زون‌بندی تریاس زیرین در جنوب چین مطابقت دارد و در انتها واحد دولومیتی که در پایین‌ترین بخش خود حاوی عناصر کنودونتی Anisian – Ladinian است.
کلیدواژه‌ها
وحدتی‌دانشمند، ف.، 1379 – نقشه1:100000 خاور تهران.
References
Belka, Z. & Wiedman, J., 1996- Conodont stratigraphy of the lower Triassic in the thak hola region (eastern himalaya,Nepal). New letter in stratigraphy 33(1), pp1-14.
Buryi, G., 1977- Early Triassic conodonts biofacies of primorye. In: Boud ,A, Popova,I,Dickins,J.M,Lucas,S,Zacharov ,Y.,(Eds) late Paleozoic and early mesozoic circum – pacific events: Biostratigraphy , tectonice and ore de posites of primarye ( far east Russia). Memories de geologie (lau sane) vol 30, pp 35-40.
Carr, T. R., Paull, R. K. & Clark, D. L., 1984- Conodont paleoecology and biofacies analysis of the lower Triassic thynes formation in the cordilleran miogeocline , geological society of America , special paper 196, pp 283-293.
Charton, T. R., Barber, A. J., McGowan, A. J., Nicoll, R. S., Roniewicz, E., Cook, S. E., Barkham, S. T. & Bird, P. R., 2009- The Triassic of timor: lithostratigraphy , chronostratigraphy and paleogeography.
Clark, D. L., 1959- Conodont from the Triassic of Nevada and Utah. j,pal.,v 33,pp 305-312.pl 44, 45.
Clark, D. L., Paul, R. K., Solien, M. A. & Morgan, W. A., 1979- Triassic conodont biostratigraphy in the great basine ,In: Sandberg, C.A, Clark, D.L, (Eds), conodont biostratigraphy of the great basine and rocky mountains,vol 6(3),p 179-183.
Clark, D. L. & Rosser, S. V., 1976- Analysis of paleoecologic factors associated with the Triassic parachirognathus/ Furnishius conodont founa in utah 7 nevada, univ of Wisconsin, p296-303.
Ding, M., 1992- Conodont sequences in the upper Permian and lower Triassic of south china and the nature of the conodont founal changes at the systematice boundary. In: Sweet, W.C, Yang, Z, Dickins, J.M, Yin, H; permo – Triassic event in the eastern Tethys, Cambridge university press, p 109 – 119.
Druce, E., 1973- Upper Paleozoic and Triassic conodont distribution and the recognition of biofacies .In: Rhodes, F.H.T (Eds) conodont paleozoology, geological society of America, paper 14, p 191-237.
Epstein, A. G., Epstein, J. B. & Harris, L.D., 1977-Conodont color alteration and indent to organic metamorphism,U.S,geol,surv.
Glaus, M., 1964- Triassic und oberperm im zentralen elburz (Persian), mittelugen aus der geologischen institute der eidg. Technischen hochdchule und der universitat zurich, eclogue helvetiae, vol 57, nr2.
Hirsch, 1972- Conodont and Ostracode- biostratigraphy of Triassic in Palestine, p 107-112.
Koike, T., 2004- Early Triassic Neospathodus (conodonta) apparatuses from the Taho formation, southwest Japan. palaeontol Ress, pp 129 – 140.
Kozur, H., 2004- Pelagic uppermost Permian and the Permian Triassic boundary conodonts of Iran, part 1: taxonomy .haleschesch jahrbuch geowiss ,pp 39 -68.
Kozur, M., 1989- Significance of events in conodont evolution for the permmian and Triassic stratigraphy, courier forsch inst .p 385-408.
Laishi, Z., Orchard, M., Jinnan, T., Zhiming, S., Jinxun, Z., Suxin, Z. & Ailing, Y., 2006- A detailed lower Triassic conodont biostratigraphy and its implications for the GSSP candidate of the induan – olenekian boundary in chaohu , Anhui province, pp 81 – 86.
Orchard, J. M. & Krystin, L., 2007- Conodont from the induan – olenekian bundary interval at Mud, spiti, Albertiana, p 30 – 35.
Sweet, W. C., Mosher, L. C. & Clark, D. L., 1971 - Conodont biostratigraphy of the Triassic, In: Sweet, W. C., Bergstrom, S.M., symposium on conodont biostratigraphy. Geol, soc. Am.Mem, vol 127, pp441-465.
Sweet, W. C., 1988- The conodont morphology, taxonomy, paleontology evolutionary history of a long extinct animal phylum, oxford monographs on geology and geophysics.
)