نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی، تبریز، ایران
2 گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
3 سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران
4 گروه زمین‌شناسی، دانشگاه پیام‌نور، تهران، ایران
چکیده
گسل البرز در منطقه شمال قم، راستای شمال باختری- جنوب خاوری دارد. مطالعه ساختاری، دو نوع سازوکار را برای گسل البرز نشان می‌دهد. تحلیل نوع جابه‌جایی بر اساس خش خط‌های موجود دارای ریک میانگین (º 53-º 45) بر روی صفحه گسلی جوان در پهنه گسلی البرز، نشان می‌دهد که گسل البرز با هندسه N135/75SW سازوکار جوان معکوس با مؤلفه برشی چپ‌بر دارد در صورتی که این جابه‌جایی با سازوکار پیشین آن متفاوت است. با توجه به ساختارهای ایجاد شده در اثر فعالیت پیش‌تر این گسل مانند تاقدیس البرز، گسل خوردگی‌های همسو و ناهمسو و درزه‌ها مشخص می‌شود که گسل البرز دارای حرکت معکوس با مؤلفه راست‌بر بوده است، جابه‌جایی جوان چپ‌بر در گسل‌های راستالغز و مایل‌لغز با راستای مشابه گسل البرز در البرز مرکزی - باختری (مانند گسل‌های مشا و طالقان) و در گسل‌های با راستای مشابه در جنوب البرز (مانند گسل ایپک و کوشک نصرت) گزارش شده است. در سال‌های اخیر، علت وارون‌شدگی سازوکار در گسل‌های راستالغز و مایل‌لغز البرز مورد توجه محققان بوده و آن‌را نتیجه تأثیر تنش پوسته اقیانوسی خزر جنوبی بر البرز معرفی کرده‌اند. تغییر سازوکار گسل البرز، از سازوکار معکوس با مؤلفه راست‌بر به سازوکار معکوس با مؤلفه چپ‌بر، نشان می‌دهد که در اثر تأثیر تنش پوسته اقیانوسی خزر جنوبی وارون‌شدگی در گسل‌های راستالغز و مایل‌لغز البرز مرکزی- باختری و گسل‌های هم‌راستای موجود در فاصله البرز تا قم به گسل البرز در شمال قم رسیده است.
کلیدواژه‌ها
)