نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده علوم زمین، تهران، ایران
2 دانشگاه ساسکاچوان، ساسکاتون، کانادا
چکیده
محدوده طلای ارغش در بخش خاوری زون سبزوار واقع است. پیسنگ این زون، شامل سنگهای دگرگونی پرکامبرین و رسوبات برقارهای پالئوزوییک و مزوزوییک است. پیسنگ به وسیله کمپلکسهای افیولیتی کرتاسه بالایی و سنگهای آذرین و رسوبی ترشیری پوشیده میشود. محدوده ارغش شامل پنج سامانه رگهای طلا (Au-I تا Au-V) و یک رگه حاوی Sb است که در سنگهای آتشفشانی سیلیسی تا حدواسط، توف، گرانیت و دیوریت ترشیری وجود دارند. شدیدترین دگرسانی به فاصله یک تا پنج متری حاشیه رگهها محدود میشود که غالباً شامل آرژیلیک شدید است. این دگرسانی توسط دگرسانی آرژیلیک یا پروپیلیتیک ضعیف تا متوسط در بر گرفته میشود. کانهزایی به طور عمده به صورت رگهای صورت گرفته است. میانگین عیار طلا در رگهها 7/0 گرم در تن است. پیریت کانی سولفیدی اصلی در کانسنگ هیپوژن و شامل چهار نسل مختلف است: 1) پیریت بیوجه تا وجهدار و ریزدانه تا درشتدانه (Py-I) که عموماً در زمینه کوارتز رگهای پراکنده است و به صورت محلی با کانیهایی مانند کالکوپیریت، مارکاسیت، تتراهدریت-تنانتیت و آرسنوپیریت همراه است. ذرات طلای آزاد همراه با این نسل از پیریت تشکیل شدهاند؛ 2) پیریت فرامبوییدی (Py-II) که تا 960 گرم در تن طلا دارد؛ 3) رورشدیهای پیریت آرسنیکی (Py-III) بر روی پیریت وجهدار تا بیوجه نسل اول. این نسل از پیریت تا 1980 گرم در تن طلا دارد. طلا در ساختار پیریت فرامبوییدی و آرسنیکی میتواند به صورت ذرات نانوی طلا و محلول جامد ناپایدار وجود داشته باشد؛ 4) پیریت عقیم، بیوجه، پرکننده شکستگی و تأخیری (Py-IV). فرایندهای سوپرژن باعث اکسیدشدن انواع پیریت به اکسیدها و هیدروکسیدهای آهن در بالای سطح ایستایی شدهاند. دمای همگن شدن میانبارهای سیال موجود در کوارتز، غالبا در محدوده دمای 285-279 درجه سانتیگراد قرار میگیرد. دمای ذوب یخ از 1/0- تا 2/3- درجه سانتیگراد متغیر است که منطبق بر شوری بین 2/0 تا 3/5 درصد وزنی معادل NaCl است. دمای همگن شدن میانبارهای سیال موجود در کلسیت بین 313-169 درجه سانتیگراد و شوری آنها بین 7/0 تا 9/1 درصد وزنی معادل NaCl است. شوری سیالها به طور کلی پایین است و این امر توسط کانیشناسی کانسنگ و محتوی فلزی آن نیز تأیید میشود. روند دمای همگن شدن- شوری، با ترکیبی از فرایندهای جوشش یک سیال غنی از گاز و نیز آمیختگی (رقیق شدن) یک سیال شورتر و داغتر با سیالی با شوری و دمای پائینتر سازگار است. نهشت طلا در اثر این فرایندها و همین طور واکنش سیالهای کانهدار با کمرسنگها صورت گرفته است. ویژگیهای زمینشناختی، بافت کانسنگ، کانیشناسی کانسنگ و دگرسانی و دادههای دماسنجی میکروسکوپی بیانگر کانهزایی از نوع اپیترمال تیپ فلزات قیمتی با سولفیدیشدن پایین است.
کلیدواژهها